XỬ TRÍ NHỒI MÁU CƠ TIM CÓ ST CHÊNH LÊN
(Kỳ 5)
III. TIM MẠCH HỌC CAN THIỆP
1. Tim mạch học can thiệp (IC), cụ thể hơn là Can thiệp Vành qua da
(PCI), cụ thể hơn nữa là Tạo hình MV xuyên lòng mạch qua da (PTCA), nhưng
“tạo hình” ở đây chỉ là Nong: Nong MV tức “tái tưới máu” bằng phương pháp cơ
học.
2. Cần trung tâm trang bị chuyên sâu, êkíp thành thạo. Để biết phải nong
những đoạn nào và biết có nong được không, ắt phải chụp ĐMV và xét theo 3 typ
A, B, C của “Phân loại hẹp vành ở chụp MV” (1988 của Ryan & CS)(*).
Còn ví dụ đã TSH muốn đánh giá kết quả thực sự “chưa đạt cần bổ sung
bằng nong” thì cần chụp MV xét “cấp bậc” tưới máu vành theo “Phân loại TIMI”
(1987 của Sheenan, Braunwald & CS; TIMI là n/c “Thrombolysis In Myocardial
Infarction”) (**).
3. Chỉ định Nong MV
- Cho trường hợp không thể dùng TSH được (NMCT đã quá 6 - 12 giờ; các
chống chỉ định TSH như đang có nguy cơ xuất huyết não …). Nên chỉ định nong
MV ngay cho trường hợp nếu dùng TSH (1,5 - 3 giờ truyền TSH) có thể không
kịp để qua khỏi nguy cơ biến chứng lớn đe dọa sinh mệnh (ví dụ bị blôc nhánh trái
mới sinh, đang dọa NNT, RT, dọa sốc do tim …). Đó gọi là Nong MV tiên phát, -
primary, direct angioplasty. Kết quả về cứu chữa cơ tim không thua TSH (dựa thử
nghiệm lâm sàng lớn), còn tránh biến chứng chảy máu não và kết quả về mặt giảm
tái NMCT, giảm tử suất thì tốt hơn so với TSH quy ước.
Ngày nay khi có thể TSH hoặc nong MV thì dần dần có xu thế lựa nong
MV trực tiếp từ khởi đầu như nêu trên.
Khi nong MV họa hoằn cũng gặp kết quả xấu ngay: là thuyên tắc và bóc
tách MV, cần xử trí phẫu ngay.
- Dùng TSH rồi nếu không đạt kết quả (vẫn đau, đoạn ST vẫn tiếp tục
chênh lên thêm): chỉ định nong MV tiếp (gọi là Nong MV cứu vãn (rescue
angioplasty).
- Cũng có những chỉ định nong MV sau TSH như vậy, nhưng không vì
phải “cứu vãn” mà theo kế hoạch, nhằm “kết hợp được với nong” (pharmaco-
invasive) cũng tức là Nong “đã được tạo thuận lợi trước” (facilitated PCI) theo
những phương thức như sau:
* Dùng nửa liều TSH rồi chuyển nong MV ngay (immediate angioplasty);
* Sau dùng TSH (cả liều) 2 - 7 ngày mọi bệnh nhân đều điều trị bổ sung
bằng nong MV, gọi là Nong MV trì hoãn (delayed angioplasty); hoặc:
* Sau dùng TSH (cũng cả liều) 2 ngày (48 giờ) nếu ai có biểu hiện TMCB
cơ tim thì chọn để Nong “bổ sung”, gọi là Nong MV lựa (elective angioplasty).
Các tình huống như nêu trên chúng tôi tạm gom trong bảng sau đây:
XU THẾ HIỆN NAY VỀ PHỐI HỢP TSH VÀ NONG MẠCH VÀNH
TRONG NMCT CẤP
Biện
pháp xử trí
C
CĐ
S
ợ TSH
Thời
điểm
T
SH
k
hông
kịp
KHÔNG CHỐNG CHỈ ĐỊNH TSH
Ngay khi
có chẩn đoán
Nong
MV TSH TSH
T
SH
T
SH ½
liều,
chuyể
n
nong
MV
ngay
Và đ
ã
xét chỉ định Tiên phát
T
ốt
0
ết
quả
tức
thì
X
ấu
P
hẫu
N
MV
cứu
vãn
T
ốt
ết
quả
48
X
N
giờ ấu MV
lựa
Sau 48
giờ - 7 ngày
N
MV
t
rì hoãn
4. Stent
- Ngày nay Nong MV luôn kèm đặt stent (khung đỡ đặt tên theo người đầu
tiên sáng chế nó) giảm hẳn được “tái hẹp” MV sau 6 tháng.
- Nhưng lại có thể tắc lòng stent do tăng sinh của nội mạc bị kích thích tại
chỗ nong, hiện cách chống là stent tẩm sẵn sirolimus.
5. Chống huyết khối
Kèm với Nong MV luôn nhớ dùng:
- 1 hoặc phối hợp 2, 3 thuốc chống kết vón tiểu cầu (Aspirin + Clopidogrel
± Abciximab).
- Thuốc chống đông kể cả Heparin phân tử trọng thấp.