Axit absisic (ABA)
Chất ức chế sinh trưởng
Năm 1961, hai nhà khoa học người
Mỹ Liu và Carn đã tách được một
chất dưới dạng tinh thể từ quả bông
già và khi xử lý cho cuống lá bông
non đã gây ra hiện tượng rụng và
gọi chất đó là Absisic . Năm 1963,
Chkuma và Eddicott đã tách được
một chất từ lá già cây đậu ngựa và
đặt tên là Absisic II. Vào thời gian
này
Wareing và các cộng sự cũng đã
tách được một chất ức chế có trong
các chồi đang ngủ và đặt tên là
“Ðômin”. Năm 1966, dùng phương
pháp quang phổ phân cực đã xác
định được bản chất hoá học của
chất ức chế này. Năm 1967, hội
nghị khoa học quốc tế đã đặt tên
cho chất ức chế sinh trưởng này là
axit absisin (AAB) và có công thức
hoá học là C15H20O4.
Absisic được tổng hợp ở hầu hết tất
cả các bộ phận như rễ, thân, lá, hoa,
quả, hạt, củ...và được tổng hợp
nhiều trong các bộ phận già và các
bộ phận đang ngủ nghỉ của cây. Nó
được vận chuyển trong cây không
phân cực (vận chuyển đi mọi
hướng).
Khi cây gặp điều kiện ngoại cảnh
bất lợi hạn hán, úng, đói dinh
dưỡng, bị thương tổn, bị bệnh... thì
hàm lượng axit absisic ở trong cây
tăng lên làm cho cây mau già.
+ Vai trò sinh lý của axit absisic:
Axit absisic kich thích sự xuất hiện
rời ở phần cuống, điều chỉnh sự
rụng của các cơ quan của cây, vì
vậy ở các bộ phận già sắp rụng
chứa nhiều axit absisic.
Trong các cơ quan đang ngủ nghỉ,
hàm lượng axit absisic tăng gấp 10
lần so với thời kỳ sinh trưởng. Sự
ngủ nghỉ kéo dài cho đến khi nào
hàm lượng axit absixic trong cơ
quan ngủ nghỉ giảm đến mức tối
thiểu. Do vậy từ trạng thái ngủ nghỉ
chuyển sang trạng thái nảy mầm có
sự biến đổi tỷ lệ giữa axit absisic và
gibberellin ở trong các cơ quan.
Axit absisic có chức năng điều
chỉnh sự đóng mở của khí khổng.
Xử lý axit absisic ngoại sinh cho lá
làm khí khổng đóng lại nhanh
chóng, vì vậy mà làm giảm sự thoát
hơi nước của lá. Chức năng điều
khiển sự đóng mở khí khổng có
liên quan đến sự vận động nhanh
chóng của ion K+. Axit absisic gây
cho tế bào đóng tạo nên “lỗ thủng”
K+, mất sức trương và khí khổng
đóng lại. Xử lý axit absixic ngoại
sinh làm khí khổng đóng lại để hạn
chế sự thoát hơi nước qua khí
khổng, giảm sự mất nước của lá.
Axit absisic được xem là một
hormone của “Stress” vì khi gặp
các điều kiện ngoại cảnh bất lợi thì
hàm lượng của nó tăng lên và tăng
tính chống chịu của cây. Ví dụ khi
gặp hạn hàm lượng axit absixic
trong lá tăng nhanh làm khí khổng
đóng lại làm giảm sự thoát hơi
nước của cây. Ðây là một hình thức
thích nghi của cây trong điều kiện