1
Ch
ChCh
Ch−¬
−¬−¬
−¬ng
ngng
ng 9.
9.9.
9.
M
MM
Mé
éé
ét
tt
t s
ss
sè
èè
è c
cc
c«
««
«ng
ngng
ng ngh
nghngh
nghÖ
ÖÖ
Ö x
xx
xö
öö
ö lý
lýlý
lý
Arsen
ArsenArsen
Arsen trong
trongtrong
trong n
nn
n−í
−í−í
−íc
cc
c ng
ngng
ngÇ
ÇÇ
Çm
mm
m
Giíi thiÖu vÒ arsen
•Arsen l nguyªn tè h×nh thnh tù nhiªn trong vá Tr¸i ®Êt.
•C¸c hîp chÊt arsen v« c¬:
Arsenat (As(V), arsenite (As(III), arsenic sulfide (HAsS
2
), arsen
nguyªn tè (As
0
) v arsen ë d¹ng khÝ Arsine AsH
3
(As(.III)).
. C¸c hîp chÊt Arsenate (As(V): H
3
AsO
4
, H
2
AsO
4.
, HAsO
42.
,
AsO
43.
.
. C¸c hîp chÊt Arsenite (As(III): C¸c hîp chÊt arsen v« c¬ bÞ
khö, nh− H
3
AsO
3
, H
2
AsO
3.
, HAsO
32.
, AsO
33.
.
•C¸c hîp chÊt arsen h÷u c¬: (CH
3
)
2
AsO(OH), C
6
H
5
AsO(OH)
2
,
vv...
• C¸c d¹ng hîp chÊt h÷u c¬ cña arsen th−êng Ýt ®éc h¬n so víi
c¸c hîp chÊt arsen v« c¬.
2
•Trong MT khö (lßng ®Êt):
VK kþ khÝ (Methanogenic bacteria) khö As(V)
sang As (III) v Metyl ho¸ chóng, t¹o nªn
Methylarsenic acid CH
3
AsO(OH)
2
hay Dimethyl
arsenic acid (cacodylic) (CH
3
)
2
AsO(OH). Nh÷ng
chÊt ny cã thÓ ®−îc Methyl ho¸ tiÕp t¹o
Trimethylarsine bay h¬i rÊt ®éc v
Dimethylarsine (III) rÊt ®éc.
Giíi thiÖu vÒ arsen
Nång ®é c¸c hîp chÊt Arsenat As(V)
trong n−íc ngÇm phô thuéc v.p pH
3
• Arsen tån t¹i phæ biÕn trong m«i tr−êng xung quanh, v
mäi ng−êi ®Òu tiÕp xóc víi mét l−îng nhá cña chóng.
• Con ®−êng th©m nhËp chñ yÕu cña arsen vo c¬ thÓ l
qua ®−êng thøc ¨n (trung b×nh 25 . 50 µg/ng®), ngoi ra
cßn mét l−îng nhá qua n−íc uèng v kh«ng khÝ. Mét sè
loi c¸ v thuû s¶n dïng lm thùc phÈm chøa arsen cao
h¬n b×nh th−êng, nh−ng l−îng arsen ny th−êng tån t¹i
d−íi d¹ng hîp chÊt arsen h÷u c¬ Ýt ®éc.
•As trong tÕ bo thùc vËt: 0,01  5 ppm / träng l−îng kh«.
•Thùc vËt biÓn: nhiÒu As h¬n. T¶o biÓn, t¶o n©u: 94 ppm.
•TÕ bo ng−êi: < 0,3 ppm.
•T«m c¸ biÓn: 120 ppm/träng l−îng kh«.
C«ng dông:
S¶n xuÊt thuèc trõ s©u, diÖt cá (c¶ arsen h÷u c¬ v arsen
v« c¬).
B¶o qu¶n gç.
(Thuèc nhuém, s¬n.)
LuyÖn kim (t¨ng ®é cøng cña ®ång);
Gèm v thuû tinh, B¸n dÉn, §iÖn tö, Y häc, Ho¸ chÊt,
vv...
Tr−íc kia, c¸c hîp chÊt arsen v« c¬: s¬n, thuèc nhuém,
b¶ chuét, thuèc ch÷a mét sè bÖnh truyÒn nhiÔm nh− hen,
v¶y nÕn, ...
4
As(III) As(V)
• NhiÒu vïng trªn thÕ giíi ®ang bÞ « nhiÔm hay cã
dÊu hiÖu bÞ « nhiÔm arsen trong n−íc ngÇm víi
hm l−îng cao, nh− n §é, Bangladesh, M«ng
Cæ, §i loan, Ghana, Achentina, Chilª, ...
• 97% d©n sè Bangladesh (116 triÖu ng−êi) ®ang
sö dông n−íc ngÇm lm nguån n−íc cÊp cho
sinh ho¹t. Trong sè ®ã cã tíi 77 triÖu ng−êi sö
dông nguån n−íc cã chøa arsen víi hm l−îng
cao.
Max n
Country
nnatural
aanthropogenic
mmine waste
mg/L
People
at risk
Nepal
Laos
Cambodia
Pakistan
Thailand
Sumatra
3.6 n 11 Mio.?
Vietnam
0.4 n10 Mio.
USA
Arsenic in groundwater worldwide
5
Arsen cã ¶nh h−ëng tíi søc kháe
con ng−êi nh− thÕ n.o?
• Mét l−îng lín Arsen cã thÓ g©y chÕt ng−êi.
• Møc ®é « nhiÔm nhÑ h¬n cã thÓ dÉn ®Õn th−¬ng tæn c¸c
m« hay c¸c hÖ thèng cña c¬ thÓ.
• Khi Arsen th©m nhËp qua miÖng: ®au r¸t hÖ thèng tiªu
hãa, buån n«n, n«n möa v tiªu ch¶y. Ngoi ra cã thÓ bÞ
gi¶m l−îng hång cÇu v b¹ch cÇu trong m¸u, rèi lo¹n tim
m¹ch, tæn th−¬ng m¹ch m¸u, suy gan, thËn, rèi lo¹n
thÇn kinh, g©y c¶m gi¸c nh− bÞ gai ®©m vo lßng bn
ch©n v tay.
Arsen cã ¶nh h−ëng tíi søc kháe
con ng−êi nh− thÕ n.o?
• Khi bÞ nhiÔm ®éc Arsen d¹ng hîp chÊt v« c¬ qua ®−êng
miÖng: l sù xuÊt hiÖn c¸c vÕt mu ®en v s¸ng trªn da,
nh÷ng “h¹t ng«” nhá trong lßng bn tay, lßng bn ch©n
v trªn m×nh n¹n nh©n. NÕu kh«ng ®−îc ch÷a trÞ ®óng
c¸ch v kÞp thêi, nh÷ng h¹t nhá ny cã thÓ sÏ biÕn
chøng g©y ung th− da.
• Arsen cßn t¨ng nguy c¬ g©y ung th− trong c¬ thÓ, nhÊt l
ë gan, thËn, bng quang v phæi.
• NhiÔm ®éc c¸c hîp chÊt Arsen v« c¬ qua ®−êng h« hÊp:
®au nhÑ ®Õn ®au nhøc da, m¾t, miÖng, ...., bÖnh ung th−
phæi.