Bài giảng Chẩn đoán siêu âm bệnh đường mật

CHAÅN ÑOAÙN SIEÂU AÂM BEÄNH ÑÖÔØNG MAÄT

Noäi dung

⚫ Muïc tieâu ⚫ Caùch khaùm ⚫ Hình aûnh bình thöôøng ⚫ Hình aûnh beänh lyù – Caùc thay ñoåi – Beänh lyù soûi – Beänh lyù u

MUÏC TIEÂU

⚫ BIEÁT CAÙCH KHAÙM ÑÖÔØNG MAÄT

– TRONG GAN – TUÙI MAÄT – OÁNG MAÄT CHUÛ

⚫ BIEÁT TRIEÄU CHÖÙNG BEÄNH LYÙ

– SOÛI – CAÙC KHOÁI U – GIUN CHUI OÁNG MAÄT

VAI TROØ CUÛA SIEÂU AÂM

⚫ PHAÙT HIEÄN

⚫ THEO DOÕI TRÖÔÙC ÑIEÀU TRÒ

⚫ THEO DOÕI SAU ÑIEÀU TRÒ

⚫ ERCP/PTC CAÀN THIEÁT KHI MOÅ

ÑAËC ÑIEÅM

⚫ KHOÂNG THÖÔNG TOÅN ⚫ CHAÅN ÑOAÙN DAÕN ÑÖÔØNG MAÄT TOÁT ⚫ CHAÅN ÑOAÙN NGUYEÂN NHAÂN KEÙM ⚫ PHUÏ THUOÄC NGÖÔØI ÑOÏC

⚫ COÙ THEÅ KIEÅM TRA NHIEÀU LAÀN

CAÙCH KHAÙM

⚫ KHAÙM ÑÖÔØNG MAÄT TRONG GAN

– DÖÔÙI SÖÔØN,QUA GAN TRAÙI

⚫ KHAÙM TUÙI MAÄT

– CAÉT DÖÔÙI SÖÔØN,LIEÂN SÖÔØN – NGHIEÂNG TRAÙI

⚫ KHAÙM OÁNG MAÄT CHUÛ

– LIEÂN SÖÔØN – DOØ THEO TRUÏC

Nhöõng ñieåm caàn chuù yù

⚫ Khi ñaùnh giaù tuùi maät , toát nhaát neân nhòn aên

⚫ Caàn phaân bieät polyp/ soûi : ñoåi tö theá

⚫ Xem OMC sau taù traøng : ñeø , uoáng nöôùc

⚫ Kyõ thuaät sieâu aâm toát nhaát : qua noäi soi

Caùch khaùm

⚫ Caùch 1 : Thay ñoåi tö theá

– OMC doaïn xa : naèm ngöûa + ñeø+ nöôùc – OMC gaàn + NG+TM : nghieâng T

⚫ Caùch 2 : Naèm ngöûa

– Giöõa öùc :Nhaùnh gan traùi – Döôùi söôøn :Tuùi maät vaø OMC xa – Lieân söôøn :Tuùi maät –NG P-OMC gaàn

Nhaùnh gan bình thöôøng

⚫ Nhaùnh gan :

– Phaân boá ñeàu – Chæ thaáy khi chuù yù quan saùt – Luoân ñi theo heä thoáng TM cöõa – Nhaùnh maät beân T deã thaáy hôn – Kích thöôùc 1-3mm

Tuùi maät bình thöôøng

⚫ Tuùi maät :

– Kích thöôùc thay ñoåi theo böûa aên – Coù theå ñeán 10cm vaãn bình thöôøng – Söï co nhoû sau aên quan troïng hôn – Vaùch moûng < 3mm – Dòch trong loøng ñoàng nhaát

OMC bình thöôøng

⚫ Kích thöôùc < 10mm ⚫ Vaùch phaúng ⚫ Dòch ñoàng nhaát ⚫ Khoâng baát thöôøng trong loøng

Hình aûnh beänh lyù

⚫ Tuùi maät

– Dò daïng – Beänh lyù

⚫ Nhaùnh gan

– Daõn vaø khoâng daõn – Beänh soûi vaø u

⚫ OMC

– Soûi – U – Caùc vaán ñeà khaùc

CAÙC DÒ DAÏNG TUÙI MAÄT

Vò trí tuùi maät :

Tuùi maät leäch sang traùi

Tuùi maät ôû beà maët gan

Tuùi maät ôû HCP ( do maïc treo daøi )

Tuùi maät coù vaùch

Taïo hai ngaên , 3 ngaên

Tuùi maät ñoâi

Hình aûnh hai tuùi maät

Tuùi maät hình noùn coù guø (Phrygian cap)

Tuùi maät coù vaùch , hai ngaên , coù soûi ôû ngaên xa

TUÙI MAÄT TO

⚫ KÍCH THÖÔÙC :

– To , caêng , ñau khi aán – Khoâng giaûm sau aên – Thöôøng keøm buøn maät vaø daøy vaùch

⚫ ÑAU :

– Do soûi vaø khoâng do soûi

⚫ SAU AÊN :

– Chuù yù khoâng thöû neáu quaù roõ

Vieâm tuùi maät caáp :

Daøy vaùch To Buøn maät

TUÙI MAÄT TEO

⚫ CHUÛ QUAN

– Ñaùnh giaù kích thöôùc

⚫ THÔØI ÑIEÅM KIEÅM TRA – Khoâng phaûi sau aên

⚫ THÖÔØNG COÙ SOÛI

– Khoù quan saùt neáu khoâng coù maät

⚫ # VIEÂM TUÙI MAÄT MAÕN

– Vieâm xô ,teo ,voâi hoùa

TUÙI MAÄT KHOÂNG THAÁY

⚫ SAU MOÅ? ⚫ NHAÀM OMC / TUÙI MAÄT ⚫ VÒ TRÍ BAÁT THÖÔØNG ⚫ TUÙI MAÄT TEO ?

– LAÁY MOÁC LAØ OMC – LAÁY MOÁC LAØ GIÖÔØNG TUÙI MAÄT – LAÁY MOÁC LAØ BÔØ GAN

Vieâm tuùi maät maõn Teo Vaùch daøy Nhieàu buøn maät

Vieâm tuùi maät maõn Tuùi maät teo Khoâng coù maät Khoâng coù soûi

POLYP

Coù daïng echo daøy, maät ñoä chuû moâ

Kích thöôùc töø nhoû vaøi mm ñeán vaøi cm

Dính vaøo thaønh , khoâng di chuyeån

Khoâng coù boùng löng

Thöôøng coù nhieàu polyp nhoû

SOÛI TUÙI MAÄT

Echo daøy daïng khoái hay hình chöõ C

Di ñoäng theo tö theá (tröø khi bò keït)

Coù boùng löng roõ

KHOÙ KHAÊN

Soûi buøn, soûi môùi, soûi nhoû boùng löng yeáu

Soûi keït ôû coå khoù thaáy,khoâng di chuyeãn

Xaùc giun, saùn laù, oáng daãn löu … coù theå coù

hình aûnh töông töï

KHOÙ KHAÊN

ÔÛ ñaùy tuùi maät do bò che khuaát moät

phaàn bôûi boùng hôi taù traøng

Vò trí coå tuùi maät do soûi thöôøng nhoû

vaø boùng löng khoâng roõ

Tuùi maät hai ngaên

PHAÂN BIEÄT

Boùng hôi taù traøng: cuõng coù daïng echo

daøy hình chöõ C, coù keøm theo boùng löng.

Polyp tuùi maät

SOÛI KEÏT COÅ TUÙI MAÄT

• Thaáy ñöôïc hoøn soûi keït

• Tuùi maät to, caêng

• Vaùch tuùi maät daøy, phuø neà > 3mm

• Thöôøng keøm buøn tuùi maät hay coù nhieàu soûi trong loøng

• Coù theå coù daõn nheï ñöôøng maät (hoäi chöùng Mirizzi)

ABCES VAÙCH TUÙI MAÄT:

Vieâm tuùi maät caáp keøm söï hình thaønh vôùi nhöõng oå echo keùm trong thaønh tuùi maät

VIEÂM TUÙI MAÄT HOAÏI TÖÛ

Coù hình aûnh vieâm tuùi maät caáp keát hôïp

• Hình aûnh maát lieân tuïc cuûa vaùch tuùi maät

• Coù hôi trong vaùch tuùi maät

• Dòch khu truù quanh tuùi maät,coù vaùch hoùa

Chuù yù phaân bieät : Vieâm gan ⚫ Daïng phuø neà ñaëc tröng ⚫ Khoâng ñau ⚫ Vaøng maét roõ duø ñöôøng maät khoâng daõn

Phuø neà sau TOCE

Phuø neà sau vieâm tuïy

MUÛ TUÙI MAÄT Dòch coù echo

Buøn maät : khoâng boùng löng , Soûi buøn : coù boùng löng

ÑAÙM QUAÙNH TUÙI MAÄT:

- Töông töï nhö vieâm tuùi maät hoaïi töû

- Coù söï bao phuû maïc treo, maïc noái vaø caùc taïng khaùc quanh khu vöïc tuùi maät

- Laâm saøng khoâng ñau nhieàu

Vieâm tuùi maät maõn:

Vieâm teo tuùi maät:

Vieâm tuùi maät maõn:

Vaùch daøy, khoâng ñeàu, echo daøy

Coù theå coù voâi hoùa vaùch

Soûi nhieàu beân trong,khoâng coù maät.

Tuùi maät bình söù

NHIEÃM CHOLESTEROL: Nhöõng noát echo daøy raûi raùc vôùi daïng ñuoâi sao choåi.

ADENOMYOMATOSIS:

Daøy vaùch tuùi maät ôû nieâm maïc-cô ,taïo caùc

tuùi thöøa nhoû trong thaønh. Beân trong chöùa

buøn, caën hay soûi li ti .

Toån thöông xaûy ra lan toûa hay khu truù

Adenomyomatosis

K TUÙI MAÄT Keøm vôùi soûi vaø vieâm tuùi maät maõn

Khoù phaân bieät vôùi vieâm tuùi maät maõn

Hai daïng toån thöông chính:

• Khoái u daïng polyp nhoâ vaøo loøng tuùi maät

• Daøy vaùch khu truù hay lan toûa

Ñaëc tröng cuûa K tuùi maät:

• Xaâm laán vaøo roán gan gaây taéc maät

• Xoùa nhoøa ranh giôùi giöõa tuùi maät vaø gan

• Hay di caên haïch roán gan

DAÕN ÑÖÔØNG MAÄT

⚫ BÌNH THÖÔØNG : KHOÙ THAÁY

⚫ DAÁU NOØNG SUÙNG ⚫ TÍNH CHAÁT CUÛA OÁNG ⚫ TOAØN THEÅ / KHU TRUÙ

⚫ PHAÂN BIEÄT : MAÏCH MAÙU

SOÛI NHAÙNH GAN

⚫ Soûi vieân

– Daïng vieân coù boùng löng roõ – Coù daõn ñöôøng maät

⚫ Soûi caây

– Hình caây – Ñöôøng maät khoâng roõ – Buøn maät

DAÕN OÁNG MAÄT CHUÛ

⚫ CAÙCH ÑO : 2D TRONG ⚫ CHUÙ Y TRUÏC DOÏC ⚫ BÌNH THÖÔØNG : 8-10MM

⚫ KHAÛO SAÙT TÖØNG ÑOAÏN

SOÛI OÁNG MAÄT CHUÛ • Soá soûi

• Vò trí soûi

• Kích thöôùc soûi lôùn nhaát

• Möùc ñoä aûnh höôûng ñeán ñöôøng maät

Tính chaát soûi khaùc nhau daãn ñeán caùc hình aûnh sieâu aâm khaùc nhau

Ñöôøng maät khoâng daõn duø raát nhieàu soûi (5mm)

Soûi OMC ñieån hình

Soûi OMC deã boû soùt

Soûi oáng maät chuû ñieån hình

Ích lôïi cuûa phöông phaùp doø theo truïc

Ñoâi khi soûi raát nhoû vaø khoâng laøm daõn ñöôøng maät

K ñöôøng maät: - Daáu hieäu taéc maät tuøy theo vò trí toån thöông.

- Toån thöông tröïc tieáp

• Moät choài nhoû nhoâ vaøo trong loøng

• Daøy vaùch khu truù ñöôøng maät

• Khoâng thaáy ñöôïc gì

- Khoù phaân bieät vôùi toån thöong laønh tính

GIUN CHUI OÁNG MAÄT

Daáu hieäu taéc maät thöôøng nheï

Hôi ñöôøng maät

Hai ñöôøng song song trong loøng OMC

Coù theå coù 1 hay nhieàu giun

Thöôøng keøm vôùi buøn vaø soûi maät.

Giun soáng hay cheát.

VIEÂM HEÏP ÑÖÔØNG MAÄT:

- Coù daáu hieäu taéc vaø daõn ñöôøng maät

- Coù theå thaáy vaùch ñöôøng maät daøy ôû caùc vò trí heïp loøng ñöôøng maät

- Khoù phaân bieät vôùi K ñöôøng maät

NANG OÁNG MAÄT CHUÛ

⚫ Nang to ⚫ Thoâng vôùi ñöôøng maät trong gan ⚫ Coù daõn hay khoâng daõn ñöôøng maät

⚫ Chuù yù nguy cô K ñöôøng maät

Keát luaän

⚫ Sieâu aâm laø xeùt nghieäm ñaàu tieân cuûa

beänh lyù ñöôøng maät

⚫ Vaán ñeà chính : Tính chuû quan quaù cao – Caàn kieåm tra baèng CT , PTC

hay ERCP

– Caàn kieåm tra laïi nhieàu laàn

⚫ Caàn kyõ thuaät toát vaø söï caån thaän