Ị
Ấ
Ạ
Ề ĐI U TR Ậ VIÊM TÚI M T C P & M N TÍNH
Ễ PGS NGUY N T N C Ấ Ư NGỜ
ạ ổ ộ Khoa b môn Ngo i T ng Quát
ệ ệ ợ ẫ B nh vi n Ch R y
Ắ
NH C L I
Ả
Ẫ
Ạ SINH LÝ & GI
I PH U
ị ậ
ầ
ậ ừ ặ ấ đ c g p 5 t→ ương ế t ra 12 gan ti
d ch túi m t cô ị 20 l n d ch OMC đương m t t giờ
ố
ệ Thành ph n: ầ mu i m t ậ (50%) cholesterol lecithin ả nư c ớ đi n gi i bilirubin
Ố ng túi m t ậ 18cm
TAM GIÁC SMALL (hình thành s i ỏ túi m t )ậ
Ố
ậ
ng túi m t
Song song Góc nh nọ Xo nắ 20% 70% 10%
TAM GIÁC GAN – M T Ậ
Ỏ
Ậ
S I TÚI M T
Phương Tây 10% dân số
ữ
75 tu i ổ
N 35%
Nam 20%
ệ
Vi
t Nam (200205: 1916 ng
ư i)ờ
6,11% (TP. HCM)
2,14% (Hà Nam)
Ổ Ạ
Ỏ
Ậ
S I TÚI M T M T I BV
Cô sôû BV Thôøi ñieåm
Soûi TM ñôn thuaàn/
Tæ leä %
Soûi ñöôøng maät 30/597
1978-82 5
Vieät Ñöùc 1987-90 34/267 12,7
1986-90 28/163 17 Haäu Giang
1988-90 50/148 33,8
TröngVöô ng 1992-96 1464/2747 65,4
1980-89 70/709 9,9 Tieàn Giang
1993-95 278/565 49,2 Bình Daân
Chôï Raãy
VIÊM TÚI M TẬ
ở ữ ớ n gi
ứ ệ ệ ứ ứ (Mc Sherry) ứ (Ransohoff) ổ ừ ố ụ 95% VTM do s iỏ 80% i ệ 70% không tri u ch ng (barbara) Sau 5 năm 10% có tri u ch ng Sau 15 năm 18% có tri u ch ng S i TM có tri u ch ng nh ệ ưng t ch i m (150 BN – Th y
ỏ Đi n)ể
ổ ấ ứ ầ ứ ả Sau 2 năm 27% m c p c u → STM có tri u ch ng c n ph i m ệ ổ
ổ ừ ệ ầ → STM không tri u ch ng không c n m (tr BN ti u ể đư ng ờ
ặ ệ ứ ầ ho c b nh van tim c n PT)
Ậ
Ẫ
Ề
Ị
ĐI U TR KHÔNG PH U THU T
ỏ
ố
Thu c tan s i (CDCA & UDCA)
ª
ăm đ i ố
ỏ tan s i 7% (CDCA) 30% (UDCA) sau 1 n ớ ỏ v i s i Cholesterol
ª 10% tái phát / năm sau ngưng thu cố
ỏ Tán s i ngoài c
ơ th ể
ỏ
Tán s i qua da (MTBE)
ấ ỏ
ộ
L y s i qua n i soi
Ề
Ẫ
Ậ
Ị
Ỏ
ĐI U TR KHÔNG PH U THU T TÁN S I QUA DA
Ề
Ậ
Ị
Ổ
Ẫ ĐI U TR KHÔNG PH U THU T T NG QUAN
Taùn soûi ngoaøi cô theå (15%)
Khoâng ñuû tieâu chuaån
choïn (65%)
Caû hai (4%)
Uoáng thuoác tan soûi (16%)
Ậ
Ẫ
Ề
Ị
ĐI U TR PH U THU T
ắ ậ ẩ C t túi m t kinh đi n (tể ưØ 1882): tiêu chu n vàng
ử ª T vong 0,6%
ế ª Tai bi n chung 4,5%
ế ẫ ậ ª Tai bi n ph u thu t 2,2%
ậ ờ ª H p ẹ đư ng m t 1/500 – 1/1000
Đau nhi uề
Như c ợ đi mể
ị ố Khó ch u ( ng d n l ẫ ưu )
Bi n ch ng ph i sau m
ứ ế ổ ổ
ắ ộ Kh nả ăng t c ru t
Ẫ
Ậ
Ề
Ị
ĐI U TR PH U THU T
M MỔ Ở
Ổ Ộ
M N I SOI
Ẫ
Ậ
Ề
Ị
ĐI U TR PH U THU T
Ắ
Ộ Ậ C T TÚI M T N I SOI Mouret (Lyon Pháp) kh i ở đ u ầ 3/1987 Dubois – Perissat hoàn thi n ệ Reddick – Olsen (M ) ỹ 1988
Á Châu 1990 Nh t, H ng Kông, Singapore 1992 Vi
ậ ồ ệ t Nam
(BVCR)
Ộ
Ắ
Ậ C T TÚI M T N I SOI
Ngày nay
ậ
Th p niên 1960
Ộ
Ắ
Ậ C T TÚI M T N I SOI
ẫ
ổ
ắ
ỏ
ờ
Ph u tích vùng c TM
C t TM kh i gi
ư ng TM
Ộ
Ắ
Ậ C T TÚI M T N I SOI
ấ
ỗ
L y TM ra qua l
trocar 10mm
Ậ
Ấ
VIÊM TÚI M T C P
ạ ấ ủ ẽ ố ắ
Ậ
ế là tình tr ng viêm c p c a TM do t c ngh n ng TM Nguyên nhân 90% do s i TÚI M T ỏ 5% do
ậ ễ ương hàn, nhi m trùng huy t) ư, xơ hoá, g p góc )
ễ nhi m trùng (th ắ ố t c ng TM (do ung th h p cẹ ơ vòng Oddi ương ch n thấ
Thương t nổ VTM sung huy tế VTM mủ VTM ho i t ạ ử
Ấ
Ậ
VIÊM TÚI M T C P
Ứ Ệ TRI U CH NG LÂM SÀNG
Giai đo n 1ạ Đau cơn TV + ói
Giai đo n 2ạ Đau HSP liên t cụ
ầ S t tố ạ ăng b ch c u
ụ ề Đ kháng thành b ng Murphy (+)
ả ứ ụ Giai đo n 3ạ Ph n ng thành b ng
ứ ễ ộ Co c ng nhi m d c
ủ Giai đo n 4ạ ờ Th ng TM (4872 gi )
VPM khu trú & toàn thể
Ậ
Ấ
VIÊM TÚI M T C P
Ẩ
ặ
ứ
ấ ế ừ ị
Ậ
ạ
CH N ĐOÁN LÂM SÀNG Ti n s ậ ề ử đau qu n m t Tri u ch ng nhi m trùng ệ ễ D u Murphy (+) Hi m khi vàng da (tr khi b HC Mirizzi) C N LÂM SÀNG B ch c u t ầ ăng Amylase tăng nhẹ X quang ng c b ng 1015% th y s i ấ ỏ ự ụ Siêu âm ch n ẩ đoán chính xác 9095% STM
Ậ
Ấ
VIÊM TÚI M T C P
ự ế
ổ
Siêu âm
Th c t
sau m
Ậ
Ấ
VIÊM TÚI M T C P
ệ
ầ
ớ
Ẩ
CH N ĐOÁN PHÂN BI T
Ệ 95% l m v i 6 b nh
ạ
Loét d dày – tá tràng
ộ
B nh ệ
ạ đ ng m ch vành
ụ ấ Viêm t y c p
ừ
ộ Viêm ru t th a
ặ
ậ Cơn đau qu n th n
ầ
ụ
Viêm ph n ph
Ứ
Ế
BI N CH NG
ạ ử
Ho i t
túi m t
ậ →
Đám quánh túi m tậ
ạ
ậ
ấ
Th m m t phúc m c
ủ
ạ
ậ
ậ Viêm phúc m c m t (th ng túi m t )
ậ ờ Viêm đư ng m t
Ậ
Ấ
VIÊM TÚI M T C P
NGUYÊN T CẮ
ộ ấ ứ
ạ
ạ
ạ
VTMC là m t c p c u ngo i khoa trì hoãn , nên theo dõi BN t
i khoa Ngo i.
Ề
Ị
ĐI U TR
Ộ
ạ Giai đo n 1 và 2
N I KHOA
ặ ố
ụ
ạ
ậ
Nh n ị ăn & đ t ng thông mũid dày (tránh kích thích túi m t và t y)
ề
ằ
ạ
ờ
ị Truy n d ch b ng
đư ng tĩnh m ch
ế ầ
ố ứ
ể ả
ế
ả
ư Atropin, propantheline) đ gi m ti
t acid, gi m
Dùng thu c c ch th n kinh X (nh ủ
ậ
co th t cắ ơ vòng Oddi và co bóp c a túi m t
ạ
ứ ạ
ầ
ỗ
ờ
Theo dõi sát tình tr ng BN:
(1) theo dõi công th c b ch c u m i 6 gi
ờ
(2) đo nhi
ộ ỗ t ệ đ m i 2 gi
,
ụ
ạ
ỗ
(3) khám b ng l
i m i 23 gi
ờ
ờ ệ
ứ
ễ
ế
ệ
ể
ế
Không dùng KS vì có th làm lu m tri u ch ng khi n khó theo dõi di n bi n b nh
ế
ế
ắ
ổ
N u BN qua c
ơn đau, cũng nên s p x p m phiên
ị ộ ẽ ễ
ạ ử
ề
ế
ổ ấ ứ
ầ
ả
25% BN đi u tr n i s di n bi n thành ho i t
hay VPM c n ph i m c p c u
Ậ
Ấ
VIÊM TÚI M T C P
ạ NGO IẠ KHOA Giai đo n 3 và 4
ấ Lúc này có th dùng KS ph r ng b ng đư ng toàn thân nh t là
ờ ể ổ BN > 70 tu i, BN có ti u ờ ằ ổ ộ ể đư ng, vàng da
Ộ Ổ N I DUNG M
ể ổ ổ ụ ế ệ ờ Thư ng là m b ng, n u PTV có kinh nghi m có th m NS
ế ệ ể 1. BN già y u, suy ki t, nhi m
ễ đ c n ng, có b nh kèm (ti u ế ậ ờ ổ
ắ ệ ộ ặ ệ đư ng, lao ph i, b nh tim m ch…) và n u túi m t không viêm ạ ỉ d n lẫ ưu túi m tậ ặ n ng l m thì ta ch
ẻ ể ạ ổ ờ ặ và TM viêm n ng (m ưng m ủ
ố 2. BN tr , th tr ng t ạ ử hay ho i t ) thì nên t, m < 72 gi ậ ắ c t túi m t
ử ầ ử ấ ở ắ vong do m thông TM cao g p 510 l n t vong do c t
ặ Carrey: t ỏ b TM (vì BN n ng h ơn)
Ậ
Ề
Ị
Ẫ ĐI U TR PH U THU T
Ẫ
Ậ
Ề
Ị
ĐI U TR PH U THU T
Ớ Ắ
ố ế
ổ ấ ứ
ử
vong 5%
ưa nhi m trùng toàn thân ứ ế
ứ
ử
vong 0,5%
ắ
TIÊN LU NGỢ TRƯ C M T ễ T t n u ch M c p c u bi n ch ng 20%, t ế M chổ ương trình bi n ch ng 6%, t LÂU DÀI ế ể Có th tái phát n u không c t TM
Ạ
Ậ VIÊM TÚI M T M N TÍNH ậ ấ ặ
ờ ơn viêm túi m t c p tính Thư ng g p h
Ệ Ứ TRI U CH NG
ứ ệ ệ ặ ấ ấ ậ Cơn đau qu n m t là tri u ch ng th
ờ ư ng g p nh t, xu t hi n sau ặ ờ đau quá 2 giờ ế b a ữ ăn, thư ng kéo dài vài phút, hi m khi
ệ ậ ẫ ị ỉ đ nh ph u thu t thì các b nh nhân này nên
ỏ ẹ ở ổ ễ ậ c túi m t tái di n
ố ế N u không có ch ng ch đư c m phiên ậ ể ắ ổ ợ đ c t túi m t, vì s i k t ơ hoá và teo túi m t. ậ ề ầ ẽ nhi u l n s gây x
Ứ Ế BI N CH NG
ỏ ờ ố ệ ớ Viêm t y c p do s i túi m t ặ ậ : ít g p, t l ỉ ệ ư ng d th ư i 1% s b nh
ụ ấ ậ ỏ nhân có s i túi m t
ể ậ ắ ỏ ộ ỗ : có th gây t c ru t do s i túi m t qua l rò r ơi
ố ộ ậ Rò túi m ttá tràng xu ng ru t non.
Ạ
Ậ VIÊM TÚI M T M N TÍNH
Ề ề
ả
ứ ăn béo ế
ả
ể ả ậ
ạ ơ thể ấ ỏ
ỏ
ấ ỏ
Ị ĐI U TR ị ộ Đi u tr n i ể Gi m thi u th c ố ứ Dùng thu c c ch phó giao c m Ăn kiêng đ gi m cân Dùng acid m t ngo i sinh: CDCA và UDCA ỏ Tán s i ngoài c Làm tan s i và l y s i qua da ộ L y s i qua n i soi
Ạ
Ậ VIÊM TÚI M T M N TÍNH
ẫ ậ
ề ương cách đi u tr tri ấ ị ệ đ duy nh t ể t
ề ổ ắ ớ ổ ắ
ậ ộ ụ ơn
ộ đư c c t TM qua n i soi
ỹ ạ ộ TP HCM ợ ắ ỉ ệ ổ ắ m c t TM n i soi cũng
ế
ậ ộ ừ 14%
ệ ừ
ế ứ ử vong t ờ ờ ờ ừ
ậ ị Đi u tr ph u thu t đi nể M c t túi m t kinh Trư c 1987, là ph M c t túi m t n i soi ề Ngày càng áp d ng nhi u h ệ trên 80% b nh nhân STM M (1993) ệ ở ộ ố ệ , t l T i m t s b nh vi n lên đ n 8090%. Bi n ch ng c a c t túi m t n i soi là t ủ ắ ừ 0,10,3% t ằ th i gian n m vi n t ở ạ th i gian tr l
13 ngày ệ i làm vi c bình th ư ng là t 5,2 ế đ n 10 ngày.
Ủ
Ể
ƯU ĐI M C A PTNS
ổ ỏ
ế
* V t m nh
* Ít đau
ấ * Ít m t máu
ồ
ụ * Chóng h i ph c
ệ
ắ
ằ
* N m vi n ng n ngày (1 3 ngày)
