Bài giảng Cơ chế của tương tác thuốc bất lợi trong thực hành lâm sàng - Nguyễn Hoàng Anh

Bài báo cáo trình bày về cơ chế của tương tác thuốc bất lợi trong thực hành lâm sàng, tập trung vào tầm quan trọng của việc hiểu rõ các cơ chế dược động học và dược lực học để quản lý tương tác thuốc hiệu quả. Bài viết cũng đề cập đến các ca lâm sàng cụ thể để minh họa các tương tác thuốc nguy hiểm và cách xử trí.

Bài báo cáo này dành cho các bác sĩ lâm sàng, dược sĩ và sinh viên ngành y dược, những người cần hiểu rõ về cơ chế tương tác thuốc để đưa ra quyết định điều trị an toàn và hiệu quả.

Bài báo cáo trình bày chi tiết về cơ chế tương tác thuốc, bao gồm cả tương tác dược động học (ảnh hưởng đến hấp thu, phân bố, chuyển hóa và thải trừ thuốc) và tương tác dược lực học (hiệp đồng hoặc đối kháng tác dụng).

1. **Tương tác Dược động học:**
* **Hấp thu:** Các yếu tố như antacid, sucralfate, và pH dạ dày có thể ảnh hưởng đến hấp thu của nhiều thuốc như kháng sinh quinolon, tetracyclin, ketoconazol và levothyroxin.
* **Phân bố:** Sự tranh chấp liên kết protein huyết tương có thể ảnh hưởng đến nồng độ thuốc tự do trong máu, nhưng ý nghĩa lâm sàng thường hạn chế.
* **Chuyển hóa:** Các enzym CYP450 đóng vai trò quan trọng trong chuyển hóa thuốc. Cảm ứng hoặc ức chế các enzym này có thể làm thay đổi nồng độ thuốc trong máu. Ví dụ, verapamil có thể ức chế chuyển hóa simvastatin, làm tăng nguy cơ tiêu cơ vân. Các thuốc như rifampicin có thể gây cảm ứng enzym, làm giảm nồng độ của các thuốc khác.
* **Thải trừ:** Thay đổi pH nước tiểu, lưu lượng máu đến thận và chức năng ống thận có thể ảnh hưởng đến thải trừ thuốc.
2. **Tương tác Dược lực học:**
* **Tăng kali máu:** Sử dụng đồng thời các thuốc ức chế men chuyển, lợi tiểu giữ kali và NSAIDs có thể làm tăng kali máu, gây loạn nhịp tim.
* **Xuất huyết:** Phối hợp NSAIDs với thuốc chống đông hoặc chống kết tập tiểu cầu có thể làm tăng nguy cơ xuất huyết.
* **Hội chứng Serotonin:** Phối hợp các thuốc làm tăng serotonin (ví dụ: SSRIs, Terpin-Dextrophan) có thể gây hội chứng serotonin với các triệu chứng như cứng cơ, kích động và sốt cao.
* **Kéo dài khoảng QT:** Sử dụng đồng thời các thuốc kéo dài khoảng QT (ví dụ: kháng histamin, kháng sinh macrolid) có thể gây xoắn đỉnh.

Bài báo cáo cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc xem xét các yếu tố nguy cơ trên bệnh nhân (ví dụ: tuổi cao, bệnh tim mạch, suy gan/thận) và các đặc tính của thuốc (ví dụ: khoảng điều trị hẹp, tương tác cao) để quản lý tương tác thuốc một cách hiệu quả.