Bài giảng Quản lý tương tác thuốc trong thực hành lâm sàng

Bài giảng này cung cấp kiến thức về quản lý tương tác thuốc (TTT) trong thực hành lâm sàng, bao gồm phát hiện, biện giải và xử trí TTT. Mục tiêu là giúp sinh viên/dược sĩ áp dụng quy trình này để phối hợp thuốc hợp lý, đồng thời hiểu rõ ảnh hưởng của thức ăn, đồ uống đến dược động học của thuốc để tư vấn sử dụng thuốc hiệu quả.

Bài giảng này dành cho sinh viên ngành dược, dược sĩ lâm sàng, bác sĩ và các cán bộ y tế khác quan tâm đến việc quản lý tương tác thuốc trong thực hành lâm sàng.

Bài giảng trình bày chi tiết về quản lý tương tác thuốc trong lâm sàng, bao gồm:

1. **Đại cương về tương tác thuốc:**
* Định nghĩa tương tác thuốc bất lợi và tương tác thuốc bất lợi tiềm tàng.
* Thực trạng tương tác thuốc trong lâm sàng: số lượng lớn các cặp tương tác thuốc tiềm tàng, tỷ lệ đơn thuốc có tương tác cao, và hậu quả nghiêm trọng (ADR, giảm hiệu quả điều trị, nhập viện, thậm chí tử vong).
* Phân loại tương tác thuốc theo thời gian khởi phát, mức độ nặng, và mức độ chứng cứ.
* Khẳng định tính phòng tránh được của tương tác thuốc và vai trò của phối hợp chặt chẽ giữa bác sĩ, dược sĩ, điều dưỡng.
2. **Quy trình quản lý tương tác thuốc:**
* Phát hiện tương tác thuốc: sử dụng các phần mềm, sách tra cứu, và danh mục tương tác thuốc của Bộ Y tế.
* Phân tích - biện giải tương tác thuốc: đánh giá lợi ích/nguy cơ của việc phối hợp thuốc.
* Xử trí tương tác thuốc: điều chỉnh thuốc, liều dùng, hoặc giám sát lâm sàng; đối với tương tác chống chỉ định, cần tránh phối hợp hoặc cân nhắc kỹ lưỡng lợi ích/nguy cơ.
3. **Quản lý tương tác thuốc - thuốc:**
* Phân biệt tương tác dược lực học (không thay đổi nồng độ thuốc) và tương tác dược động học (thay đổi nồng độ thuốc).
* Các loại tương tác dược lực học: tương tác bất lợi, hiệp đồng có lợi, tương tác do các thuốc cùng độc tính, tác dụng trên cùng receptor, hoặc cùng đích tác dụng.
* Các cơ chế tương tác dược động học: thay đổi hấp thu, phân bố, chuyển hóa (CYP450), và bài xuất thuốc.
4. **Quản lý tương tác thuốc - thức ăn - đồ uống:**
* Phát hiện tương tác: sử dụng CSDL online, tờ hướng dẫn sử dụng thuốc.
* Xử trí: điều chỉnh thời điểm dùng thuốc so với bữa ăn (vào bữa ăn, xa bữa ăn, tùy ý), loại nước uống (sữa, nước ép bưởi), và lượng nước uống.

Bài giảng cũng đưa ra nhiều ví dụ lâm sàng minh họa cho các loại tương tác thuốc khác nhau và cách xử trí.