Bài giảng điều hòa thân nhiệt

Chia sẻ: 123968574 123968574 | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:42

Thêm vào BST

Báo xấu

169
lượt xem 26
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Điều hòa thân nhiệt là chức năng giữ cho nhiệt độ cơ thể "hằng định" trong điều kiện nhiệt độ môi trường thay đổi. Nhiệt độ cơ thể (TN) thay đổi - hoạt động của các cơ quan bị thay đổi. Khi bị bệnh (nhất là nhiễm khuẩn) - TN thay đổi. Theo dõi TN - chuẩn đoán, theo dõi, tiên lượng điều trị bệnh.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Bài giảng điều hòa thân nhiệt

®iÒu hoμ th©n nhiÖt môc tiªu häc tËp: - Tr×nh bμy ®−îc th©n nhiÖt vμ dao ®éng th©n nhiÖt. - C¸c con ®−êng sinh nhiÖt vμ th¶i nhiÖt. - Ph¶n x¹ ®iÒu nhiÖt.
1. H»ng nhiÖt vμ biÕn nhiÖt §éng vËt biÕn nhiÖt (§V m¸u l¹nh). §éng vËt h»ng nhiÖt (§V m¸u nãng). H»ng nhiÖt ë §V m¸u nãng rÊt quan träng. - §iÒu nhiÖt lμ gi÷ cho nhiÖt ®é c¬ thÓ "h»ng ®Þnh” trong ®iÒu kiÖn nhiÖt ®é m«i tr−êng thay ®æi.
2. Th©n nhiÖt TN lμ nhiÖt ®é c¬ thÓ do qu¸ chuyÓn ho¸ vËt chÊt t¹o ra. Chia TN lμm 2 lo¹i: nhiÖt ®é ngo¹i vi vμ nhiÖt ®é trung t©m. TN lμ chØ nhiÖt ®é trung t©m cña c¬ thÓ.
2.1. NhiÖt ®é trung t©m. -N§ TT©m, gäi lμ “nhiÖt ®é lâi”, lμ N§ cña c¸c c¬ quan néi t¹ng ... - §Æc ®iÓm: lu«n cao , æn ®Þnh, Ýt chÞu ¶nh h−ëng cña N§ m«i tr−êng, ¶nh h−ëng trùc tiÕp tíi CH TB.
Th−êng ®o N§TT©m ë: Trùc trμng : 36o5-37o5C D−íi l−ìi : thÊp h¬n trùc trμng 005C Hè n¸ch : thÊp h¬n trùc trμng 006-10C (th−êng ®−îc dïng nhÊt). Th«ng th−êng N§ hè n¸ch: 3602-3609C (lÊy giíi h¹n trung b×nh lμ 370C).
2.2. NhiÖt ®é ngo¹i vi - Lμ N§ ë phÇn da c¬ thÓ, hay N§ "vá", - §Æc ®iÓm: thÊp h¬n N§TT, Ýt ¶nh h−ëng tíi chuyÓn ho¸ vËt chÊt, dao ®éng theo N§ m«i tr−êng. - N§ ë c¸c vïng da lμ kh¸c nhau: cao ë th©n m×nh, ®Çu; thÊp dÇn tõ ®Çu chi ®Õn ngän chi.
- N§ da th−êng ®−îc dïng ®Ó NC trong y häc lao ®éng. Burton ®· ®−a ra kh¸i niÖm N§ da trung b×nh (T0dtb): T0dtb = (T0 da ngùc x 0,5) + (T0 da c¼ng ch©n x 0,36) + (T0 da c¼ng tay x 0,14). (Trong ®ã: 0,5; 0,36; 0,14 lμ hÖ sè chØ phÇn diÖn tÝch da: th©n, chi d−íi, chi trªn so víi toμn c¬ thÓ). Ttbct = 0,6 To tr.tr. + 0,4 To tbd
2.3. Dao ®éng b×nh th−êng cña th©n nhiÖt - Dao ®éng trong ngμy: 0,5 - 0,70C (thÊp: 2-4 giê s¸ng, cao :13-15 giê chiÒu). - Ngñ: To thÊp h¬n thøc. - Khi nãng, sau ¨n, sau lao ®éng: To t¨ng 1-20C. - ë phô n÷, nöa sau CKKN To t¨ng 0,3-0,50C. -Giíi h¹n nhiÖt ®é c¬ thÓ: 250-420C. khi To 420C: chÕt.
3. Qu¸ tr×nh sinh nhiÖt 3.1. ChuyÓn ho¸ vËt chÊt - Oxy ho¸ vËt chÊt trong c¬ thÓ lμ nguån SN c¬ b¶n: CHVC ë gan chiÕm 20-30% → nhiÖt ®é: 37,80-380C. - HÖ giao c¶m, T3, T4, glucocorticoid, progesteron, catecholamin: lμm t¨ng CH → t¨ng SN. - SN lμ th−êng xuyªn, nh−ng t¨ng ë m«i tr−êng l¹nh vμ gi¶m ë m«i tr−êng nãng.
3.2. Co c¬ -Co c¬, ho¸ n¨ng→c¬ n¨ng vμ nhiÖt n¨ng (75% n¨ng l−îng sinh ra d−íi d¹ng nhiÖt). - C¨ng c¬ SN t¨ng 10% so víi khi c¬ ë tr¹ng th¸i gi·n. Khi lao ®éng nÆng, tiªu hao NL t¨ng 400-500% so víi lóc nghØ. - Run c¬ do l¹nh, SN t¨ng tíi 200% so víi lóc yªn nghØ.
4. Qu¸ tr×nh th¶i nhiÖt . Sù th¶i nhiÖt phô thuéc nhiÒu vμo 2 yÕu tè: líp c¸ch nhiÖt vμ hÖ to¶ nhiÖt cña da. 4.1. Líp c¸ch nhiÖt vμ hÖ to¶ nhiÖt cña da. - Líp c¸ch nhiÖt bao gåm da vμ c¸c m« dd (m« mì) c¸ch nhiÖt tèt. Phô n÷ cã líp mì dd dμy h¬n→ c¸ch nhiÖt tèt h¬n nam .
- HÖ to¶ nhiÖt cña da phô thuéc qu¸ tr×nh §H dßng m¸u qua hÖ m¹ch dd. 4.2. Th¶i nhiÖt b»ng truyÒn nhiÖt - TruyÒn nhiÖt bøc x¹: nhiÖt truyÒn tõ vËt cã nhiÖt ®é cao sang vËt nhiÖt ®é thÊp mμ kh«ng tiÕp xóc trùc tiÕp. Mμu tr¾ng ph¶n chiÕu 100% tia bøc x¹, mμu ®en hÊp thô 100% tia bøc x¹ nhiÖt cña mÆt trêi.
4.2. Th¶i nhiÖt b»ng truyÒn nhiÖt - DÉn truyÒn nhiÖt: lμ truyÒn nhiÖt trùc tiÕp khi c¬ thÓ tiÕp xóc trùc tiÕp víi vËt cã nhiÖt ®é thÊp h¬n. - TruyÒn nhiÖt ®èi l−u: c¬ thÓ tiÕp xóc víi kh«ng khÝ hoÆc n−íc cã nhiÖt ®é thÊp h¬n nhiÖt ®é da vμ lu«n chuyÓn ®éng, t¹o nªn dßng ®èi l−u.
TruyÒn nhiÖt ®èi l−u phô thuéc vμo diÖn tÝch da vμ tèc ®é giã. C¬ thÓ ng©m m×nh trong n−íc → truyÒn nhiÖt ®èi l−u nhanh h¬n nhiÒu so víi kh«ng khÝ→dÔ c¶m l¹nh. *Ba h×nh thøc th¶i nhiÖt nªu trªn chØ thùc hiÖn ®−îc khi nhiÖt ®é da lín h¬n nhiÖt ®é m«i tr−êng. NÕu nhiÖt ®é m«i tr−êng >340C th× c¬ thÓ l¹i nhËn nhiÖt tõ m«i tr−êng.
4.3. Th¶i nhiÖt b»ng ®−êng bèc h¬i n−íc - 1g H2O tõ láng thμnh h¬i: lÊy ®i 0,58 KCal. - C¬ thÓ th¶i 400-500KCal/24h, t−¬ng ®−¬ng th¶i 700-900ml H2O, (300-350ml qua ®−êng h« hÊp; 400-600ml qua da). + Bèc h¬i n−íc qua ®−êng h« hÊp: th«ng khÝ phæi t¨ng→bèc h¬i n−íc t¨ng. Ýt cã ý nghÜa chèng nãng ®èi víi ng−êi.
+ Bèc h¬i n−íc qua da: qua kÏ c¸c tÕ bμo và bμi tiÕt må h«i. - Kho¶ng 2 triÖu tuyÕn må h«i ë bÒ mÆt da (trõ m«i, sinh dôc). TuyÕn cã 2 phÇn: phÇn bói vμ phÇn èng. . Sù bμi tiÕt må h«i→ cã c¬ chÕ thÝch nghi.
ĐH ho¹t ®éng cña tuyÕn do hÖ thÇn kinh giao c¶m vμ c¸c yÕu tè thÓ dÞch. -Sîi giao c¶m chi phèi tuyÕn må h«i tiÕt Acetylcholin; -catecholamin còng kÝch thÝch bμi tiÕt må h«i. - C¸c hormon: mineralocorticoid lμm t¨ng t¸i hÊp thu Na+, Cl-, t¨ng ®μo th¶i K+. - Mét sè chÊt: pilocarpin, cholin, eserin, prostigmin lμm t¨ng bμi tiÕt må h«i. atropin lμm øc chÕ bμi tiÕt må h«i.
Theo Dubois Reymond : khi nhiÖt ®é - kh«ng khÝ 200C: Lóc nghØ c¬ thÓ th¶i 100KCal/h (bøc x¹ 66%; bèc h¬i 19%, dÉn truyÒn vμ ®èi l−u 15%). Sau khi thi ®Êu TT→ tæng nhiÖt th¶i 600 KCal/h: - bèc h¬i n−íc 75%, - bøc x¹ 12%, - ®èi l−u vμ dÉn truyÒn 13%.
- Khi nhiÖt ®é kh«ng khÝ >350C: th¶i nhiÖt chØ cßn con ®−êng bèc h¬i n−íc. NÕu c¬ thÓ s¶n xuÊt 2400-2800KCal/24h → bèc h¬i 4,5 lÝt n−íc qua da. Khi lao ®éng trong m«i tr−êng nãng, cã thÓ bμi tiÕt 3,4 l må h«i/1h. - Sù bèc h¬i phô thuéc quan träng nhÊt vμo ®é Èm kh«ng khÝ. - QuÇn ¸o da, nilon, cao su, v¶i dμy, xèp→ c¶n trë bèc h¬i n−íc. Giã lμm cho bèc h¬i n−íc t¨ng.