0
TRƯỜNG ĐẠI HỌC THỦY LỢI
BỘ MÔN ĐỒ HỌA KỸ THUẬT
BÀI GIẢNG
ĐỒ HỌA KỸ THUẬT 1
(LƯU HÀNH NỘI BỘ)
HÀ NỘI, THÁNG 8/2016
1
MỤC LỤC
GIỚI THIỆU MÔN HỌC ĐỒ HỌA KỸ THUẬT 4
1. Mục đích, yêu cầu môn học: 4
2. Nội dung môn học: 4
3. Thiết bị và dụng cụ vẽ kỹ thuật: 4
3.1 Dụng cụ vẽ kỹ thuật truyền thống: 4
3.2 Thiết bị và phần mềm vẽ hiện đại: 5
3.3. Dụng cụ vẽ tay cần thiết cho môn học ĐHKT 5
CHƯƠNG 1: TIÊU CHUẨN VÀ QUY ƯỚC ĐỐI VỚI BẢN VẼ KỸ THUẬT 7
1.1 Khổ giấy vẽ kỹ thuật 7
1.3 Chữ và số trong bản vẽ kỹ thuật 10
1.4 Khung bản vẽ - Khung tên. 10
1.4.1. Khung bản vẽ. 10
1.4.2.Khung tên 11
1.5 Ghi kích thước 12
1.6 Tỷ lệ bản vẽ 16
Câu hỏi ôn tập 17
CHƯƠNG 2: BIỂU DIỄN VẬT THỂ BẰNG HÌNH CHIẾU THẲNG GÓC 18
2.1. Khái niệm chung 18
2.1.1. Phép chiếu xuyên tâm 18
2.1.2. Phép chiếu song song 18
2.1.3. Phép chiếu thẳng góc 19
2.1.4 Hình chiếu thẳng góc: 20
2.2. Biểu diễn các yếu tố hình học cơ bản 23
2.2.1. Biểu diễn điểm 23
2.2.2. Biểu diễn đường thẳng 24
2.2.3 Biểu diễn mặt phẳng 26
2.3. Biểu diễn các mặt hình học cơ bản 27
2.3.1. Biểu diễn mặt tháp: 27
2.3.2. Biểu diễn mặt lăng trụ: 29
2.3.3. Biểu diễn mặt nón: 30
2.3.4. Biểu diễn mặt trụ: 31
2.3.5. Biểu diễn mặt cầu: 31
2
2.4. Mặt phẳng cắt các khối hình học cơ bản 32
2.4.1. Mặt phẳng cắt tháp và lăng trụ: 32
2.4.2. Mặt phẳng cắt khối nón: 32
2.4.3. Mặt phẳng cắt khối trụ: 33
2.4.4. Mặt phẳng cắt khối cầu: 34
2.5. Hình chiếu phụ: 34
2.5.1. Khái niệm chung: 34
2.5.2.Xác định hình thực miếng phẳng xiên: 35
2.6. Biểu diễn vật thể bằng hình chiếu thẳng góc: 36
2.6.1. Các bước vẽ hình chiếu thẳng góc: 37
2.6.2. Các phương pháp vẽ hình chiếu thẳng góc: 38
Bài tập 39
CHƯƠNG 3: BIỂU DIỄN VẬT THỂ BẰNG HÌNH CHIẾU TRỤC ĐO 43
3.1. Khái niệm chung 43
3.1.1. Khái niệm hình chiếu trục đo 43
3.1.2. Phân loại hình chiếu trục đo 44
3.1.3. Quy ước biểu diễn hình chiếu trục đo 46
3.2. Phương pháp dựng hình chiếu trục đo 47
3.2.1. Chọn hệ tọa độ trục đo 47
3.2.2. Phương pháp xác định tọa độ trục đo của điểm 48
3.2.3 Phương pháp dựng hình chiếu trục đo của đường cong 49
3.2.4. Dựng hình chiếu trục đo theo các mặt của vật thể 53
3.2.5. Dựng hình chiếu trục đo theo các khối của vật thể 54
Bài tập 55
CHƯƠNG 4: HÌNH CẮT – MẶT CẮT 57
4.1. Hình cắt – mặt cắt 57
4.1.1. Khái niệm hình cắt-mặt cắt 57
4.1.2. Quy ước đối với hình cắt, mặt cắt 58
4.1.3 Phân loại hình cắt 64
4.1.4 Phương pháp vẽ hình cắt-mặt cắt 67
4.2 Hình cắt trục đo 71
4.2.1 Khái niệm 71
4.2.2 Phân loại hình cắt trục đo 71
4.2.3 Quy ước đối với hình cắt trục đo 71
3
4.2.4 Phương pháp xây dựng hình cắt trục đo 72
Bài tập 74
CHƯƠNG 5: BIỂU DIỄN VẬT THỂ 77
5.1. Biểu diễn vật thể bằng hình chiếu thẳng góc 77
5.1.1. Nội dung và phạm vi ứng dụng 77
5.1.2. Ví dụ 77
5.2. Biểu diễn vật thể bằng hình chiếu thẳng góc và hình chiếu phụ 78
5.2.1. Nội dung và phạm vi ứng dụng 78
5.2.2. Ví dụ 79
5.3. Biểu diễn vật thể bằng hình chiếu thẳng góc và hình cắt, mặt cắt 80
5.3.1. Nội dung và phạm vi ứng dụng 80
5.3.2. Ví dụ 80
5.4.1. Nội dung và phạm vi ứng dụng 82
5.4.2. Ví dụ: 82
5.5. Biểu diễn vật thể bằng các hình chiếu kết hợp 84
5.5.1. Nội dung và phạm vi ứng dụng 84
5.5.2. Ví dụ: 84
5.6. Bài tập 86
4
GIỚI THIỆU MÔN HỌC
ĐỒ HỌA KỸ THUẬT
Đồ hoạ kỹ thuât là môn hoc cơ sở cung cấp những kiến thức và kỹ năng cơ bản để đọc
và thể hiện bản vẽ kỹ thuật. Đây là môn học thiết yếu và cơ bản trong các chương trình đào
tạo về kỹ thuật và đồ hoạ. Trong lĩnh vực kỹ thuật, trên 90% nội dung thiết kế được diễn đạt
bằng bản vẽ kỹ thuật, 10% còn lại thông qua các bảng biểu, ghi chú và thuyết minh. Do đó,
bản vẽ kỹ thuật được coi là phương tiện chủ yếu của người thiết kế.
Tài liệu này bao gồm các nội dung cơ bản của bản vẽ kỹ thuật, giúp sinh viên nắm
được một số tiêu chuẩn, quy ước và phương pháp để thể hiện và đọc hiểu các bản vẽ kỹ thuật.
Trong thập niên vừa qua, sự phát triển của công nghệ thông tin và các phần mềm đồ
hoạ như CAD, SOLID, INVENTER... dẫn đến những thay đổi to lớn trong lĩnh vực đồ họa
kỹ thuật về phương pháp thiết kế và chế tạo, tuy nhiên những nội dung cơ bản vẫn là nền
móng để người thiết kế có thể đọc hiểu và diễn đạt ý tưởng trên bản vẽ phác thảo cũng như
thể hiện bản vẽ thông qua các phần mềm đồ họa chuyên dụng.
1. Mục đích, yêu cầu môn học:
- Sinh viên nắm được những quy ước, tiêu chuẩn, phương pháp biểu diễn được sử
dụng trong bản vẽ kỹ thuật.
- Trang bị kỹ năng đọc hiểu và thể hiện bản vẽ kỹ thuật để sinh viên có thể tiếp tục học
tập các môn học chuyên ngành, thực hiện đồ án tốt nghiệp và các công việc thực tế sau khi ra
trường.
- Rèn luyện tính chính xác, cẩn thận, kiên nhẫn cho sinh viên.
2. Nội dung môn học:
- Các quy ước và tiêu chuẩn của bản vẽ kỹ thuật.
- Phương pháp Hình chiếu Thẳng góc.
- Phương pháp Hình chiếu Trục đo.
- Hình cắt – mặt cắt.
- Biểu diễn vật thể trên bản vẽ kỹ thuật.
3. Thiết bị và dụng cụ vẽ kỹ thuật:
Thiết bị và dụng cụ vẽ hỗ trợ người vẽ thể hiện bản vẽ một cách nhanh chóng, chính
xác và hiệu quả. Tuỳ theo nội dung bản vẽ, người vẽ có thể sử dụng các dụng cụ vẽ tay truyền
thống hoặc thiết bị, phần mềm hiện đại.
3.1 Dụng cụ vẽ kỹ thuật truyền thống:
Dụng cụ vẽ kỹ thuật truyền thống được sử dụng trong các bản vẽ phác thảo hoặc thể
hiện bản vẽ bằng tay, gồm các dụng cụ cơ bản sau:
