Bài giảng Dược liệu chứa tinh dầu (36 trang)

Bài giảng này cung cấp kiến thức tổng quan về dược liệu chứa tinh dầu, bao gồm định nghĩa, thành phần cấu tạo, tính chất lý hóa, phương pháp chế tạo, kiểm nghiệm, tác dụng sinh học và ứng dụng của tinh dầu. Ngoài ra, bài giảng cũng đề cập đến các dược liệu chứa tinh dầu giàu citral, linalol, 1,8-cineol, eugenol, và anethol, cùng các dược liệu chứa tinh dầu khác.

Bài giảng này dành cho sinh viên và các nhà nghiên cứu trong lĩnh vực dược học, hóa học và các ngành liên quan, những người quan tâm đến việc nghiên cứu, kiểm nghiệm và ứng dụng tinh dầu từ dược liệu.

Bài giảng về dược liệu chứa tinh dầu bao gồm các nội dung chính sau:

1. **Định lượng tinh dầu trong dược liệu:** Sử dụng phương pháp cất kéo hơi nước, tuân theo chuẩn hóa của dược điển (EP, USP, VP). Các yếu tố cần kiểm soát bao gồm dụng cụ, lượng nước, lượng dược liệu, thời gian cất và tốc độ cất. Hàm lượng tinh dầu được tính bằng thể tích tinh dầu (ml) trên 100g dược liệu khô tuyệt đối.

2. **Kiểm nghiệm tinh dầu:**

* **Phương pháp cảm quan:** Đánh giá bằng mùi, có ứng dụng trong công nghệ pha chế nước hoa.
* **Xác định hằng số vật lý:** Bao gồm tỉ trọng, năng suất quay cực, chỉ số khúc xạ và độ tan trong alcol.
* **Xác định chỉ số hóa học:** Bao gồm chỉ số acid, chỉ số ester và chỉ số acetyl.
* **Định tính các thành phần trong tinh dầu:** Sử dụng sắc ký lớp mỏng, sắc ký khí, phương pháp hóa học và phương pháp phổ.
* **Định lượng các thành phần chính trong tinh dầu:** Bao gồm định lượng alcol toàn phần, aldehyd và ceton, các hợp chất oxyd-cineol, hợp chất peroxyd-ascaridol và hợp chất phenol.
* **Phát hiện tạp chất và chất giả mạo:** Kiểm tra tạp chất như nước và kim loại nặng, cũng như các chất giả mạo như hợp chất tan trong nước (cồn, glycerin) và chất tan trong dầu (dầu mỡ, dầu hỏa, xăng, parafin).

3. **Định tính các thành phần trong tinh dầu bằng sắc ký lớp mỏng (SKLM):** Sử dụng pha tĩnh là silica gel pha thuận, các dung môi khai triển khác nhau tùy thuộc vào loại terpen. Quan sát dưới tử ngoại hoặc phun thuốc thử để định tính dựa trên giá trị Rf và chất đối chiếu.

4. **Định tính các thành phần trong tinh dầu bằng sắc ký khí (SKK):** Sử dụng cột sắc ký và pha động là khí trơ để phân tích thành phần tinh dầu dựa trên chương trình nhiệt độ.

5. **Phát hiện chất giả mạo:** Sử dụng các phương pháp như kiểm tra độ tan, tạo iodoform (định tính ethanol), tạo mùi acrolein (định tính glycerin), và sử dụng SKK, SKLM để phát hiện các chất giả mạo như dầu thông.