Nội dung tóm tắt
Tài liệu này là một hướng dẫn toàn diện về các khía cạnh chính của khí quyển Trái Đất, thời tiết, khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan. Phần đầu tiên tập trung vào khí quyển Trái Đất, trình bày chi tiết về thành phần của nó, bao gồm các khí không biến đổi (Nitơ, Oxy, Argon, CO2) và các thành phần biến đổi (hơi nước, ozon, sol khí), đồng thời thảo luận về tác động của con người lên khí quyển. Tài liệu cũng giải thích sự phân tầng của khí quyển theo độ cao thành các lớp như tầng đối lưu, tầng bình lưu, tầng trung lưu và tầng nhiệt, cùng với sự thay đổi áp suất khí quyển. Các cơ chế truyền nhiệt trong không khí như dẫn nhiệt, đối lưu và bức xạ cũng được phân tích, đặc biệt là sự tương tác của bức xạ mặt trời với Trái Đất và hiệu ứng nhà kính. Cuối cùng, phần này đề cập đến các yếu tố ảnh hưởng đến nhiệt độ khí quyển như suất phản xạ (albedo), đường đẳng nhiệt và các thông số nhiệt độ khác. Phần thứ hai chuyển sang thời tiết và khí hậu, bắt đầu bằng việc giải thích sự hình thành các mùa trong năm thông qua chuyển động tự quay và chuyển động quanh Mặt Trời của Trái Đất, cùng với các điểm phân và điểm chí. Tài liệu phân biệt rõ ràng giữa thời tiết và khí hậu, định nghĩa độ ẩm không khí, điểm sương và các phương pháp đo độ ẩm. Các quá trình giáng thủy và hình thành mây được trình bày chi tiết, bao gồm sự chuyển đổi trạng thái của nước, các cơ chế nâng không khí (địa hình, tiếp xúc, hội tụ, đối lưu), sự ổn định của khối không khí, quá trình ngưng tụ, phân loại mây và sự hình thành sương mù. Ngoài ra, phần này còn đi sâu vào áp suất không khí và gió, giải thích cách đo áp suất, các yếu tố kiểm soát gió (gradient áp suất, lực Coriolis, ma sát), các hệ thống áp cao/áp thấp, và các loại gió địa phương. Cuối cùng, tài liệu thảo luận về các nhân tố ảnh hưởng đến khí hậu như vĩ độ, độ cao, địa hình, vùng nước, lưu thông khí quyển và thảm thực vật, đồng thời giới thiệu hệ thống phân loại khí hậu Köppen và các quá trình biến đổi khí hậu tự nhiên và do con người. Phần thứ ba tập trung vào các loại bão, giới thiệu khái niệm khối không khí và cách phân loại chúng, cùng với các loại front thời tiết (nóng, lạnh, tĩnh, hấp lưu). Tài liệu mô tả các xoáy thuận ở vĩ độ trung bình và đi sâu vào các loại bão lớn như cơn giông (quá trình hình thành và các giai đoạn phát triển), lốc xoáy (định nghĩa, sự xuất hiện, phát triển và thang đo Fujita), và bão nhiệt đới (các tên gọi khác nhau như hurricane, cyclone, typhoon, điều kiện hình thành, cấu trúc và đặc điểm bão ở Việt Nam, cùng với thang Beaufort). Phần cuối cùng trình bày về các hiện tượng thời tiết cực đoan, cụ thể là El Niño và La Niña, giải thích cơ chế và tác động của chúng. Tài liệu kết thúc bằng việc phân tích sự phân bố lượng mưa toàn cầu, liên hệ với hệ thống áp suất và gió toàn cầu.
