Bài giảng Lý thuyết tài chính công: Chương 6 - Thuế và phân phối thu nhập

Chương 6 của tài liệu Lý thuyết Tài chính công (2 tín chỉ) tập trung nghiên cứu sâu sắc về vai trò của thuế và tác động của chúng đến phân phối thu nhập. Chương này giới thiệu các mô hình cân bằng kinh tế cơ bản để phân tích ảnh hưởng của chính sách thuế.

Tài liệu này được biên soạn dành cho sinh viên các chuyên ngành kinh tế, tài chính, đặc biệt là sinh viên theo học môn Lý thuyết Tài chính công. Ngoài ra, nó cũng hữu ích cho các nhà nghiên cứu, chuyên gia hoạch định chính sách và bất kỳ ai quan tâm đến cơ chế vận hành của thuế và ảnh hưởng của chúng đến sự phân phối thu nhập trong nền kinh tế.

Chương 6 đi sâu vào phân tích các mô hình cân bằng kinh tế để làm rõ tác động của thuế đến thị trường và phân phối thu nhập. Phần đầu tiên tập trung vào Mô hình cân bằng cục bộ, áp dụng cho các thị trường hàng hóa bị đánh thuế có quy mô tương đối nhỏ, nơi cơ chế cung cầu vận động trong môi trường cạnh tranh hoàn toàn. Tài liệu trình bày chi tiết về Thuế gián thu – thuế đơn vị, minh họa cách thuế này tác động đến đường cầu và đường cung thông qua các ví dụ cụ thể và biểu đồ. Đặc biệt, chương phân tích các trường hợp đặc biệt như khi cung không co giãn, người cung cấp sẽ gánh chịu phần lớn gánh nặng thuế, và khi cung co giãn hoàn toàn, người mua sẽ phải chịu toàn bộ gánh nặng thuế. Tiếp theo, chương đề cập đến Thuế trực thu, đặc biệt là thuế đánh vào yếu tố sản xuất, với ví dụ điển hình là thuế bảo hiểm xã hội (dù chưa áp dụng tại Việt Nam). Phân tích chỉ ra rằng trong trường hợp cung lao động hoàn toàn không co giãn hoặc áp dụng thuế tỷ lệ, người lao động có thể phải chịu toàn bộ gánh nặng thuế, dẫn đến việc tiền lương thực tế nhận được thấp hơn. Mặc dù tài liệu chủ yếu tập trung vào mô hình cân bằng cục bộ, nó cũng giới thiệu khái niệm về mô hình cân bằng tổng thể như một nội dung quan trọng khác trong việc nghiên cứu tác động toàn diện của thuế.