Bài giảng Môi trường đại cương - ĐH Phạm Văn Đồng

1<br /> TRƢỜNG ĐH PHẠM VĂN ĐỒNG<br /> KHOA KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ<br /> <br /> BỘ MÔN NÔNG LÂM NGƢ<br /> <br /> Bài giảng<br /> <br /> MÔI TRƢỜNG ĐẠI CƢƠNG<br /> (Dành cho các lớp Cao đẳng môi trường)<br /> <br /> GV: ThS Phan Ý Nhi<br /> <br /> Quảng Ngãi, 5/2015<br /> 2<br /> 1<br /> <br /> MỤC LỤC<br /> LỜI NÓI ĐẦU .................................................................................................................. 3<br /> 3 ..CHƢƠNG I. TỔNG QUAN VỀ MÔI TRƢỜNG<br /> <br /> 4<br /> <br /> 1.1. Khái niệm môi trƣờng .............................................................................................. 4<br /> 1.2. Các thành phần của môi trƣờng ................................................................................ 4<br /> 1.3. Ô nhiễm môi trƣờng và bảo vệ môi trƣờng .............................................................. 12<br /> 1.4. Tác động của con ngƣời đến môi trƣờng ................................................................... 15<br /> 1.5. Phát triển và phát triển bền vững ............................................................................... 19<br /> CHƢƠNG 2. MÔI TRƢỜNG KHÔNG KHÍ................................................................... 26<br /> 2.1. Các yếu tố chính trong môi trƣờng không khí........................................................... 26<br /> 2.2. Ô nhiễm môi trƣờng không khí ................................................................................. 32<br /> 2.3. Tiếng ồn và ô nhiễm tiếng ồn ................................................................................... 49<br /> Chƣơng III. MÔI TRƢỜNG NƢỚC ............................................................................... 56<br /> 3.1.Khát quát về môi trƣờng nƣớc ................................................................................... 56<br /> 3.2. Ô nhiễm môi trƣờng nƣớc ......................................................................................... 64<br /> 3.3. Bảo vệ tài nguyên nước ........................................................................................... 86<br /> CHƯƠNG IV. MÔI TRƯỜNG ĐẤT ................................................................................... 94<br /> 4.1. Khái quát về môi trƣờng đất ...................................................................................... 94<br /> 4.2. Ô nhiễm và thoái hóa đất .......................................................................................... 98<br /> 4.3. Bảo vệ môi trƣờng đất ............................................................................................. 102<br /> <br /> 2<br /> <br /> Lời nói đầu<br /> Chúng tôi biên soạn bài giảng với mong muốn trang bị cho sinh viên hệ cao đẳng<br /> những kiến thức cô dọng nhất về môi trường, các hiện tượng tự nhiên xảy ra trong môi<br /> trường; các khái niệm, vai trò, thực trạng của môi trường nước, môi trường không khí,<br /> môi trường đất; kiến thức về ô nhiễm, nguyên nhân dẫn đến sự ô nhiễm, biện pháp kiểm<br /> soát và xử lý ô nhiễm môi trường không khí, môi trường nước, môi trường đất.<br /> Để từ đó, sinh viên có thể tự học, tự trang bị cho mình đủ kiến thức có thể tiến<br /> hành phân tích, đánh giá và nhận định các vấn đề về môi trường và xây dựng cho mình ý<br /> thức nghiêm túc trong thực hiện bảo vệ môi trường, có thái độ phê phán đối với các hành<br /> vi xâm phạm môi trường, tài nguyên trong xã hội, tôn trọng và sống có trách nhiệm cao<br /> đối với cộng đồng xung quanh.<br /> Tác giả<br /> <br /> 3<br /> <br /> CHƢƠNG I. TỔNG QUAN VỀ MÔI TRƢỜNG<br /> <br /> 1.1. Khái niệm môi trƣờng<br /> Theo nghĩa rộng nhất thì môi trƣờng là tập hợp các điều kiện và hiện tƣợng bên ngoài có<br /> ảnh hƣởng tới mộy vật thể hoặc một sự kiện. Bất cứ vật thể, sự kiện nào cũng tồn tại và<br /> diễn biến rong môi trƣờng nhƣ môi trƣờng vật lí, môi trƣờng pháp lý, môi trƣờng kinh<br /> tế… Nhƣ vậy, môi trƣờng là tất cả các nhân tố tự nhiên và xã hội cần thiết cho sự sinh<br /> sống, sản xuất của con ngƣời, nhƣ tài nguyên thiên nhiên, không khí, đất, nƣớc, ánh sáng,<br /> cảnh quan, quan hệ xã hội...<br /> Theo Luật Bảo vệ môi trƣờng Việt Nam năm 2006: Môi trƣờng bao gồm các yếu tố tự<br /> nhiên và vật chất nhân tạo bao quanh con ngƣời, có ảnh hƣởng tới đời sống, sản xuất, sự<br /> tồn tại, phát triển của con ngƣời và sinh vật.<br /> Môi trường là tổng hợp các điều kiện bên ngoài có ảnh hưởng tới một đối tượng nào đó.<br /> Đây có thể xem là khái niệm khái quát nhất về môi trƣờng.<br /> 1.2. Các thành phần của môi trƣờng<br /> 1.2.1. Thạch quyển<br /> 1.2.1.1. Khái niệm<br /> Thạch quyển là lớp ngoài của cấu tạo trái đất. Lớp thạch quyển mỏng và cứng, có cấu tạo<br /> hình thái rất phức tạp, có thành phần không đồng nhất, có độ dày thay đổi theo vị trí địa<br /> lý. Vỏ Trái đất đƣợc chia làm 2 kiểu: vỏ lục địa và vỏ đại dƣơng.<br /> + Vỏ đại dƣơng có thành phần chủ yếu là các đá giàu CaO, FeO, MgO, SiO2 trải<br /> dài trên tất cả các đáy của các đại dƣơng với chiều dày trung bình 8 km.<br /> + Vỏ lục địa gồm 2 lớp vật liệu chính là đá bazan dày 10-20km ở dƣới và các loại<br /> đá khác nhƣ granit, sienit giàu SiO2, Al2O3 và đá trầm tích ở bên trên. Vỏ lục địa thƣờng<br /> rất dày, trung bình 40km, có nơi 60-70km nhƣ dãy núi Hymalaya. Ở vùng thềm lục địa,<br /> nơi tiếp xúc giữa đại dƣơng và lục địa, lớp vỏ lục địa giảm còn 15-20km.<br /> Trong thạch quyển, các nguyên tố hóa học nhƣ O. Si, Al, Fe, Mg, Ca, Na, K chiếm đến<br /> 99% trọng lƣợng thạch quyển.<br /> 4<br /> <br /> Cấu trúc bên trong của trái đất đƣợc trình bày ở hình sau:<br /> Độ sâu (Km)<br /> <br /> 3500<br /> <br /> Hình 1.1: Cấu tạo bên trong của trái đất<br /> <br /> 1.2.1.2. Tai biến địa chất, xói mòn, trượt lở đất đá<br /> Tai biến địa chất, xói mòn, trƣợt lở đất đá là các hiện tƣợng tự nhiên tham gia vào quá<br /> trình biến đổi địa hình bề mặt thạch quyển.<br /> Tai biến địa chất là một dạng tai biến môi trƣờng phát sinh trong thạch quyển và thƣờng<br /> liên quan tới các quá trình địa chất xảy ra trong lòng trái đất. Các dạng chủ yếu gồm: núi<br /> lửa, động đất, nứt đất, lún đất.<br /> Tại các nơi vỏ địa chất có kết cấu yếu, dòng nhiệt xuất phát từ mantia dƣới dạng đất đá<br /> nóng chảy hoặc khói và hơi nƣớc phun trào tạo thành núi lửa. Trên trái đất có 2 đai núi<br /> lửa: đai núi lửa Địa Trung hải và đai núi lửa Thái Bình dƣơng. Khi sự phun trào dung<br /> nham hoặc sự dịch chuyển các khối đất đá trong vỏ trái đất diễn ra một cách đột ngột gây<br /> nên hiện tƣợng động đất làm phá hoại bề mặt và các công trình xây dựng trên bề mặt<br /> thạch quyển. Kèm theo các hiện tƣợng trên là sự xuất hiện các vết nứt, khe nứt trên bề<br /> mặt thạch quyển.<br /> Hoạt động của nƣớc và gió gây sự xói mòn. Xói mòn do mƣa là dạng xói mòn phổ biến<br /> nhất thƣờng xảy ra ở vùng núi và trung du. Xói mòn do gió thƣờng gặp ở những nơi<br /> thƣờng xuyên gió có tốc độ lớn, trong các vùng lớp phủ thực vật kém phát triển.<br /> 5<br /> <br />