UỶ BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NINH
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẠ LONG
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯
NGUYỄN THỊ THẮM (CHỦ BIÊN)
(Tài liệu lưu hành nội bộ)
Dùng cho ngành đào tạo: Quản lý Tài nguyên và Môi trường
Quảng Ninh, 2021
NGUYỄN THỊ THẮM VI SINH VẬT MÔI TRƯỜNG
NGUYỄN THỊ THẮM (CHỦ BIÊN)
VI SINH VẬT MÔI TRƯỜNG
(Lưu hành nội bộ)
Dùng cho ngành đào tạo Quản lý Tài nguyên và Môi trường
Quảng Ninh, năm 2021
VI SINH VẬT MÔI TRƯỜNG
i
MỤC LỤC
LỜI NÓI ĐẦU ........................................................................................................................... v
DANH MỤC HÌNH ẢNH ................................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT............................................................. ix
KÍ HIỆU, VIẾT TẮT ................................................................................................................ ix
PHẦN I. LÝ THUYẾT ............................................................................................................... 1
Chương 1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VI SINH VẬT VÀ CÁC NHÓM VI SINH
VẬT CHÍNH .............................................................................................................................. 1
1.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA VI SINH VẬT ................................................................... 1
1.1.1. Kch thưc nhỏ b ..................................................................................................... 2
1.1.2. Hp thu nhiu, chuyn ho nhanh ........................................................................ 2
1.1.3. Sinh trưởng nhanh, pht trin mnh ..................................................................... 2
1.1.4. Năng lc thch ng mnh v d pht sinh bin d .............................................. 3
1.1.5. Phân b rng, chng loi nhiu .............................................................................. 4
1.2. CÁC NHÓM VI SINH VẬT CHÍNH............................................................................ 4
1.2.1. Virus ........................................................................................................................... 4
1.2.2. Vi khun (Bacteria) ................................................................................................... 9
1.2.3. X khun (Actinomycetes) .................................................................................... 18
1.2.4. Nm .......................................................................................................................... 21
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 1 ....................................................................................... 31
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 1 ............................................................................. 32
Chương 2. SINH LÝ ĐẠI CƯƠNG VI SINH VẬT .......................................................... 33
2.1. DINH DƯỠNG VI SINH VẬT .................................................................................... 34
2.1.1. Thnh phần t bo ca vi sinh vật ....................................................................... 34
2.1.2. Cc nguồn dinh dưỡng chnh ca vi sinh vật .................................................... 35
2.1.3. Cc kiu dinh dưỡng chnh ca vi sinh vật ........................................................ 42
2.2. TRAO ĐỔI CHẤT VÀ TRAO ĐỔI NĂNG LƯỢNG CỦA VI SINH VẬT ........... 45
2.3.1. Ảnh hưởng ca cc yu t lý học ......................................................................... 47
2.3.2. Ảnh hưởng ca cc yu t ho học ...................................................................... 50
2.3.3. Ảnh hưởng ca cc yu t sinh học ..................................................................... 53
2.4. SINH LÝ HỌC SINH TRƯỞNG CỦA VI SINH VẬT ............................................. 54
2.4.1. Cc phương php xc đnh s lượng v sinh khi vi khun ........................... 54
2.4.2. Lý thuyt v sinh trưởng ly tha v thi gian th h ..................................... 55
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 2 ....................................................................................... 61
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 2 ............................................................................. 62
TRƯỜNG ĐẠI HỌC HẠ LONG
ii
Chương 3. SỰ PHÂN BỐ CỦA VI SINH VẬT TRONG MÔI TRƯỜNG ................... 63
3.1. SỰ PHÂN BỐ CỦA VI SINH VẬT TRONG MÔI TRƯỜNG ĐẤT ....................... 63
3.1.1. S phân b ca vi sinh vật trong đt v mi quan h giữa cc nhóm vi sinh
vật ........................................................................................................................................ 63
3.1.2. Mi quan h giữa đt, vi sinh vật v thc vật .................................................... 69
3.2. SỰ PHÂN BỐ CỦA VI SINH VẬT TRONG MÔI TRƯỜNG NƯỚC ................... 73
3.2.1. S phân b ca vi sinh vật trong môi trưng nưc ngọt.................................. 73
3.2.2. S phân b ca vi sinh vật trong môi trưng nưc mặn .................................. 75
3.3. SỰ PHÂN BỐ CỦA VI SINH VẬT TRONG MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ ........ 76
3.3.1. S phân b ca vi sinh vật theo kh hậu ............................................................. 77
3.3.2. S phân b ca vi sinh vật theo vùng đa lý ...................................................... 77
3.3.3. S phân b ca vi sinh vật theo hot đng sng ca con ngưi ..................... 77
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 3 ....................................................................................... 78
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 3 ............................................................................. 79
Chương 4. QUÁ TRÌNH CHUYỂN HOÁ VẬT CHẤT CỦA VI SINH VẬT TRONG CÁC
MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN ..................................................................................................... 81
4.1. KHẢ NĂNG CHUYỂN HOÁ CÁC HỢP CHẤT CACBON .................................. 82
4.1.1. Vng tuần hon cacbon trong t nhiên v vai tr ca vi sinh vật trong vng
tuần hon cacbon .............................................................................................................. 82
4.1.2. S phân giải mt s hợp cht cacbon do vi sinh vật ......................................... 83
4.2. KHẢ NĂNG CHUYỂN HOÁ HỢP CHẤT NITƠ ................................................... 90
4.2.1. Vng tuần hon nitơ trong t nhiên v vai tr ca vi sinh vật trong vng
tuần hon nitơ ................................................................................................................... 90
4.2.2. Quá trình amôn hoá ............................................................................................... 91
4.2.3. Quá trình nitrat hoá ................................................................................................ 94
4.2.4. Qu trình phản nitrat ha ...................................................................................... 95
4.2.5. Quá trình c đnh nitơ phân tử ............................................................................. 96
4.3. KHẢ NĂNG CHUYỂN HOÁ CÁC HỢP CHẤT PHOTPHO .............................. 105
4.3.1. Vng tuần hon photpho trong t nhiên .......................................................... 105
4.3.2. S phân giải lân vô cơ do vi sinh vật ................................................................. 106
4.4. KHẢ NĂNG CHUYỂN HOÁ CÁC HỢP CHẤT LƯU HUỲNH ........................ 108
4.4.1. Vng tuần hon lưu huỳnh trong t nhiên ...................................................... 108
4.4.2. S oxy ho cc hợp cht lưu huỳnh ................................................................... 109
4.4.3. S khử cc hợp cht lưu huỳnh vô cơ do vi sinh vật ...................................... 110
CÂU HỎI ÔN TẬP CHƯƠNG 4 ..................................................................................... 111
TÀI LIỆU THAM KHẢO CHƯƠNG 4 ........................................................................... 112
Chương 5. Ô NHIỄM VI SINH VẬT ................................................................................ 113