Bài giảng Nhập môn tương tác người máy - Chương 11: Đánh giá (Năm 2023)

Chương 11 trình bày tổng quan về đánh giá trong thiết kế giao diện người-máy (HCI). Đánh giá là một nhiệm vụ trung tâm, xuyên suốt vòng đời của HCI, không chỉ là một giai đoạn riêng biệt. Mục đích chính của đánh giá là khẳng định tính mở rộng các chức năng của hệ thống, tính hiệu quả của giao tiếp người dùng, và xác định các vấn đề phát sinh trong quá trình sử dụng.

Chương này dành cho sinh viên và các nhà phát triển giao diện người-máy (HCI) muốn tìm hiểu về các phương pháp đánh giá tính dùng được của hệ thống. Nó cung cấp một cái nhìn tổng quan về các kỹ thuật đánh giá khác nhau và các yếu tố cần xem xét khi lựa chọn phương pháp phù hợp.

Chương này thảo luận chi tiết về các kiểu đánh giá khác nhau trong thiết kế HCI, bao gồm đánh giá trong phòng thí nghiệm, đánh giá thực nghiệm, đánh giá trong giai đoạn thiết kế và đánh giá trong giai đoạn cài đặt.

Đánh giá trong giai đoạn thiết kế bao gồm các kỹ thuật như Cognitive Walkthrough (duyệt qua nhận thức), Heuristic Evaluation (đánh giá theo kinh nghiệm), đánh giá dựa vào mô hình và đánh giá dựa vào xem xét lại. Cognitive Walkthrough là một phương pháp dự đoán kiểu review, giúp phát hiện vấn đề từ rất sớm bằng cách xây dựng các định nghĩa từ các nhiệm vụ đặc tả hệ thống hoặc từ màn hình mock-up, và người đánh giá duyệt qua một chuỗi hành động để kiểm tra tính dùng được, tập trung vào tính dễ học và dễ dùng của hệ thống.

Heuristic Evaluation sử dụng các nguyên tắc chung để trợ giúp quyết định trong thiết kế, với 9 mưu mẹo và 10 quy định nhằm cố định tính dùng được, như đối thoại đơn giản và tự nhiên, sử dụng ngôn ngữ người dùng, giảm tải tối thiểu cho bộ nhớ người dùng, tính nhất quán, phản hồi thông tin, xử lý tình huống thoát, tạo lối tắt, thông báo lỗi tốt và dự báo lỗi. 10 quy định bao gồm thấy được các trạng thái của hệ thống, sự tự do và quản lý người dùng, dự báo lỗi, chuẩn hóa và nhất quán, đối sánh hệ thống với thế giới thực, nhận biết chứ không phải nhớ lại, sử dụng hiệu quả và mềm dẻo, thiết kế đơn giản và có thẩm mỹ, trợ giúp người dùng nhận biết, đối thoại và phục hồi từ trạng thái lỗi, và trợ giúp và tài liệu.

Đánh giá trong giai đoạn cài đặt có sự hiện diện của người dùng và hệ thống đã được cài đặt, sử dụng mô phỏng hoặc mẫu thử, bao gồm các kỹ thuật như đánh giá thực nghiệm, kỹ thuật quan sát (quan sát trực tiếp, gián tiếp, think aloud, đánh giá tập thể) và kỹ thuật hỏi đáp (phỏng vấn, hỏi và giám sát).

Chương này cũng đề cập đến việc lựa chọn phương pháp đánh giá phù hợp, dựa trên các tiêu chí như giai đoạn trong vòng đời, hình thức, mức độ chủ quan/khách quan, kiểu số đo cung cấp (định tính, định lượng), thông tin cung cấp, mức độ đan xen và tài nguyên yêu cầu.