Bài giảng Theo dõi và đo lượng dịch vào ra

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ ĐỒNG NAI BỘ MÔN ĐIỀU DƯỠNG

THEO DÕI VÀ ĐO LƯỢNG DỊCH VÀO VÀ RA

GV. VŨ VĂN TIẾN

Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 1 GV. VŨ VĂN TIẾN

MUÏC TIEÂU 1. Phân tích được những yếu tố ảnh hưởng

đến cân bằng nước điện giải

2. Giải thích được tầm quan trọng của việc

đo lượng dịch vào và ra

3. Phân tích được lượng dịch vào – dịch ra

khỏi cơ thể

4. Trình bày được phương pháp đo lượng dịch vào – ra đúng quy trình kỹ thuật

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 2

THEO DÕI LƯỢNG DỊCH VÀO VÀ RA

ĐẠI CƯƠNG Coù nhieàu beänh trong cô theå con ngöôøi coù theå gaây neân tình traïng maát khaû naêng duy trì caân baèng dòch

3 GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra

THEO DÕI LƯỢNG DỊCH VÀO VÀ RA

ĐẠI CƯƠNG

Löôïng dòch ñua vaøo cô theå thay ñoåi nhö theå naøo??? Löôïng dòch thaûi ra cô theå thay ñoåi nhö theá naøo???

4 GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra

THEO DÕI LƯỢNG DỊCH VÀO VÀ RA

ĐẠI CƯƠNG - Löôïng dòch ñöa vaøo cô theå thay ñoåi do tình traïng beänh nhö löôøi aên, noân, tieâu chaûy, soát cao…

- Löôïng dòch thaûi ra cô theå trong caùc beänh nhö: tieâu hoùa, beänh thaän, tim maïch…

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 5

THEO DÕI LƯỢNG DỊCH VÀO VÀ RA ĐẠI CƯƠNG - Treû nhoû vaø ngöôøi giaø laø nhöõng ñoái

töôïng deã bò maát caân baèng dòch

- Thaêng baèng dòch – ñieän giaûi trong cô theå laø caàn thieát ñeå duy trì tình traïng söùc khoûe vaø chöùc naêng cuûa caùc cô quan

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 6

THEO DOÕI LÖÔÏNG DÒCH VAØO VAØ RA

Nhö vaäy thaêng baèng dòch – ñieän giaûi laø gì???

Löôïng dòch vaø ñieän giaûi ñöa vaøo cô theå = löôïng dòch, ñieän giaûi maát hoaëc thaûi ra khoûi cô theå

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 7

Söï phaân boá dòch cuûa cô theå

- ÔÛ ngöôøi lôùn nöôùc chieám khoaûng 65-70%

troïng löôïng cô theå

- ÔÛ treû sô sinh chieám 77% - Dòch cô theå ñöôïc phaân boá trong 2 khoangù

- Khoang chöùa dòch ngoaïi baøo: chieám 20% troïng löôïng cô theå (dòch gian baøo 15%, huyeát töông 5%)

- Khoang chöùa dòch noäi baøo: chieám 40% troïng

löôïng cô theå chöùa chaát hoøa tan

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 8

Thaønh phaàn dòch cô theå

- Dòch cô theå chöùa:

Nöôùc Chaát ñieän giaûi Chaát khoâng phaûi ñieän giaûi: glucose vaø ure

- Vai troø cuûa nöôùc:

Vaän chuyeån oxy, chaát ñieän giaûi, chaát dinh döôõng

ñeán teá baøo

Ñieàu hoøa thaân nhieät cô theå, loaïi boû nhöõng saûn phaåm khoâng caàn thieát hoaëc nhöõng saûn phaåm ñoäc cho cô theå trong quaù trình chuyeån hoùa taïo ra laøm trôn bao khôùp vaø maøng teá baøo, vaø laø moâi tröôøng ñeå tieâu hoùa thöùc aên

Theo dõi và đo lượng dịch vào ra GV. VŨ VĂN TIẾN 9

Thaønh phaàn dòch cô theå

- Löôïng dòch vaøo vaø ra TB haøng ngaøy ôû ngöôøi lôùn: Löôïng dòch vaøo trung bình haøng ngaøy Löôïng dòch ra trung bình haøng ngaøy

Löôïng (mL) Cô quan hoaëc heä

Löôïng (mL)

Cô quan hoaëc heä thoáng

thoáng

1.400 – 1.800

Ñöôøng uoáng

Thaän

700 - 1000

300 - 500

Nöôùc trong thöùc aên

300 - 400

600 - 800

Phoåi

Nöôùc do quaù trình oxy hoùa

100

Ñöôøng tieâu hoùa

2.400 – 3.200

Toaøn boä

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 10

Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán caân baèng dòch

- Tuoåi: tuoåi treû (sô sinh, treû <1 tuoåi), tuoåi gia - Beänh maõn tính

 Beänh tim maïch  Beänh noäi tieát (Cushing, ñaùi thaùo ñöôøng)  Suy dinh döôõng  Beänh phoåi maïn tính  Beänh thaän  Ung thö

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 11

Nhöõng yeáu toá aûnh höôûng ñeán caân baèng dòch

- Chaán thöông: ña chaán thöông - Boûng naëng - Tieâu chaûy caáp - Ñieàu trò: duøng thuoác lôïi tieåu, truyeàn dòch tónh

maïch

- Maát qua daï daøy ñöôøng ruoät: huùt dòch daï daøy…

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 12

THAY ÑOÅI CÔ THEÅ KHI MAÁT CAÂN BAÈNG DÒCH

1. Thay ñoåi traïng thaùi tinh thaàn: Tri giaùc

- Meät, yeáu, kích ñoäng - Boái roái, lô mô - Daáu hieäu nguû gaøhoân meâtöû vong - Nhaän bieát:khaû naêng ñònh höôùng khoâng

gian, thôøi gian, nôi choán 2. Thay ñoåi chöùc naêng sinh lyù:

 Hoâ haáp - ÖÙ dòch phoåi, oxy giaûm, khoù thôû

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 13

THAY ÑOÅI CÔ THEÅ KHI MAÁT CAÂN BAÈNG DÒCH

2. Thay ñoåi chöùc naêng sinh lyù:

 Tuaàn hoaøn - Thöøa dòch: maïch roõ, maïch naåy maïnh - Thieáu dòch: maïch nhanh, yeáu nhö sôïi chæ - Roái loaïn nhòp tim: roái loaïn K+, Ca2+, Mg2+ - Maïch: >100 laàn/phuùt, HA: haï thöôøng do

thieáu dòch

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 14

THAY ÑOÅI CÔ THEÅ KHI MAÁT CAÂN BAÈNG DÒCH

2. Thay ñoåi chöùc naêng sinh lyù:

 Moâ - Phuø, aán loõm - Daáu veùo da, da khoâ bieåu hieän thieáu nöôùc - Co giaät cô, chuoät ruùt - Vieâm cô - Giaûm thaàn kinh cô, giaûm caûm giaùc

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 15

THEO DOÕI LÖÔÏNG DÒCH VAØO VAØ RA

- Löôïng dòch ñöa vaøo < löôïng dòch thaûi ra 

nguy cô thieáu theå tích dòch

- Löôïng dòch ñöa vaøo > löôïng dòch thaûi ra 

nguy cô thöøa theå tích dòch (phuø)

• 1. Nguyeân taéc • - Khuyeán khích söï hôïp taùc cuûa beänh nhaân vaø gia ñình ngöôøi beänh trong vieäc ghi nhaän löôïng dòch vaøo ra.

• - Ghi nhaân moät caùch chính xaùc

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 16

GHI NHAÄN LÖÔÏNG DÒCH VAØO

Dòch qua ñöôøng mieäng: ghi laïi chính xaùc taát caû caùc loaïi dòch duøng cho beänh nhaân qua ñöôøng mieäng ôû traïng thaùi loûng, bao goàm:  Nöôùc  Suùp  Chaùo  Phôû  Söõa…

Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 17 GV. VŨ VĂN TIẾN

GHI NHAÄN LÖÔÏNG DÒCH VAØO

Dòch qua ñöôøng tónh maïch: ghi nhaän löôïng dòch truyeàn hoaëc tieâm qua tónh maïch nhö maùu vaø caùc saûn phaåm cuûa maùu, dòch truyeàn, thuoác tieâm

Cho aên qua thoâng Thuoác

Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 18 GV. VŨ VĂN TIẾN

GHI NHAÄN LÖÔÏNG DÒCH RA

Nöôùc tieåu: löôïng nöôùc tieåu qua thoâng foley coù theå ñöôïc ño haøng giôø hoaëc moãi 8 giôø vaø coäng laïi cuoái moãi phieân tröïc

- Ñoái vôùi treû nhoû: löôïng nöôùc tieåu = troïng löôïng

cuûa taõ öôùt – troïng löôïng cuûa taõ khoâ

Phaân loûng Noân: ghi nhaän löôïng chaát noân

Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 19 GV. VŨ VĂN TIẾN

GHI NHAÄN LÖÔÏNG DÒCH RA

Daãn löu qua daï daøy: ghi nhaän löôïng dòch daãn

löu/ngaøy

Daãn löu qua veát thöông, veát moå: ño baèng duïng

cuï daãn löu chaân khoâng hoaëc troïng löïc

Löôïng moà hoâi Löôïng maùu maát Choïc dòch: löôïng dòch ruùt ra töø cô theå nhö choïc

dòch maøng buïng, maøng phoåi, maøng tim

Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 20 GV. VŨ VĂN TIẾN

LÖÔÏNG GIAÙ

- Sau khi ño chính xaùc ñöôïc löôïng dòch ra vaø vaøo ta seõ ñaùnh giaù ñöôïc tình traïng roái loaïn dòch ôû beänh nhaân, töø ñoù coù phöông phaùp ñieàu chænh dòch cho bn

- So saùnh toång löôïng dòch vaøo vaø ra. So saùnh vôùi nhöõng ngaøy tröôùc ñeå ñaùnh giaù tình traïng beänh

- So saùnh dòch vaøo vaø ra vôùi chuaån nhöõng ngöôøi cuøng tuoåi vaø tình traïng söùc khoûe.

Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 21 GV. VŨ VĂN TIẾN

QUY TRÌNH ÑIEÀU DÖÔÕNG

1. Nhaän ñònh ngöôøi beänh

Nhaän ñònh toaøn traïng: tuoåi, giôùi, da, nieâm maïc,

veû maët moâi khoâ löôõi baån

Ngöôøi beänh coù khaùt nöôùc nhieàu khoâng? Soá löôïng nöôùc tieåu? Caùc daáu hieäu sinh toàn: chuù yù ñeán soát Tình traïng tieâu hoùa: noân, tieâu chaûy, tröôùng

buïng…

Caùc beänh maõn tính coù lieân quan: suy thaän maõn,

suy tim, tieåu ñöôøng, hoäi chöùng cushing

GV. VŨ VĂN TIẾN

Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 22

QUY TRÌNH ÑIEÀU DÖÔÕNG

1. Nhaän ñònh ngöôøi beänh

Duøng caùc

insulin,

thuoác:

lôïi

tieåu, steroid (corticoid giöõ natri, thaûi K, taêng caân), nhuaän traøng

Thaêm khaùm: Caân naëng: giaûm caân nhanh thöôøng do maát dòch

(1kg = 1lit dòch)

Giaûm 2% caân naëng: thieáu dòch möùc ñoä nheï Giaûm 8% trôû leân: thieáu dòch möùc ñoä naëng

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 23

QUY TRÌNH ÑIEÀU DÖÔÕNG

1. Nhaän ñònh ngöôøi beänh

Thaêm khaùm: Phuø: öù dòch ôû maét, xöông öùc, töù chi, buïng, xöông

chaøy, maét caù chaân

 Phuø ñoä 1: 2mm  Phuø ñoä 2,3: 4 – 6 mm  Ño voøng buïng cuøng vò trí giuùp nhaän ñònh öù dòch

ôû buïng, coå chöôùng ascite

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 24

QUY TRÌNH ÑIEÀU DÖÔÕNG

1. Nhaän ñònh ngöôøi beänh

Thaêm khaùm: Aùp löïc tónh maïch trung taâm  Tónh maïch coå:  Phoàng tónh maïch coå(khi ngöôøi beänh naèm tö theá

45 ñoä)giuùp nhaän ñònh löôïng dòch thay ñoåi

 CVP: bình thöôøng 4 – 10 cm H2O  Taêng treân 10: öù dòch, suy tim  Giaûm döôùi 4: thieáu dòch

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 25

QUY TRÌNH ÑIEÀU DÖÔÕNG

1. Nhaän ñònh ngöôøi beänh

Thaêm khaùm: Aâm ruoät:  Taêng: tieâu chaûy  Giaûm nhu ñoäng ruoät: buïng chöôùng  Khoâng coù aâm ruoät: lieät ruoät, taéc ruoät: thieáu K+ Xeùt nghieäm: Noàng ñoä huyeát thanh  Bình thöôøng: 280 – 300 mosm/l (1mosm=1/1000

mol/l nöôùc)

Giaûm do öù nöôùc Taêng khi thieáu dòch

GV. VŨ VĂN TIẾN Theo dõi và đo lượng dịch vào ra 26