Bài giảng Thiên văn học - Bài: Một số qui ước về bầu trời

MỘT SỐ QUI ƯỚC<br /> VỀ BẦU TRỜI<br /> Diễn giả: ĐẶNG VŨ TUẤN SƠN<br /> <br /> VIETNAM ASTRONOMY AND COSMOLOGY ASSOCIATION<br /> http://thienvanvietnam.org<br /> <br /> TẠI SAO CẦN QUI ƯỚC?<br /> Khi nhìn từ Trái Đất, mọi đối tượng thiên văn<br /> (Mặt Trời, Mặt Trăng, các hành tinh, các sao,<br /> …) dường như nằm trên cùng một mặt cầu<br /> khép kín, giống như bề mặt của Trái Đất.<br /> Các qui ước về bầu trời cho phép chúng ta<br /> định vị và mô tả được vị trí cũng như chuyển<br /> động biểu kiến của các thiên thể.<br /> <br /> THIÊN CẦU<br /> Thiên cầu (celestial sphere)<br /> là mặt cầu tưởng tượng bao<br /> quanh Trái Đất, là mặt cầu<br /> có chứa hình chiếu của tất<br /> cả các đối tượng thiên văn<br /> (các thiên thể) theo hướng<br /> từ thiên thể tới tâm Trái<br /> Đất.<br /> <br /> Thiên cầu không xác định<br /> bán kính, không phải một<br /> thực thể mà chỉ là một qui<br /> ước hình học.<br /> <br /> MỘT SỐ KHÁI NIỆM<br /> •<br /> <br /> Thiên cực (celestial pole): điểm trên<br /> thiên cầu mà tại đó thiên cầu giao với<br /> đường nối dài của trục quay Trái Đất.<br /> • Xích đạo trời (celestial equator): giao<br /> tuyến của thiên cầu với mặt phẳng xích<br /> đạo của Trái Đất (xích đạo trời song song<br /> với xích đạo Trái Đất).<br /> • Hoàng đạo (ecliptic): Đường đi biểu kiến<br /> của Mặt Trời trên thiên cầu, nghiêng so<br /> với xích đạo trời ~23,5˚.<br /> • Xích đạo trời và hoàng đạo cắt nhau tại<br /> hai điểm xuân phân và thu phân. Khi Mặt<br /> Trời đi qua một trong hai điểm này (biểu<br /> kiến), đó là thời điểm xuân phân hoặc<br /> thu phân.<br /> <br /> MỘT SỐ KHÁI NIỆM<br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> •<br /> <br /> Thiên đỉnh (Zenith): Điểm thẳng<br /> trên đỉnh đầu người quan sát,<br /> hay điểm tạo thành do thiên cầu<br /> giao với đường nối từ tâm Trái<br /> Đất tới người quan sát.<br /> Thiên để (Nadir): Điểm nằm phía<br /> đối diện với thiên đỉnh. Người<br /> quan sát không thể nhìn thấy<br /> thiên để của mình.<br /> Lưu ý: khác với thiên cực, hoàng<br /> đạo, … , thiên đỉnh và thiên để<br /> không cố định mà phụ thuộc vào<br /> vị trí của người quan sát.<br /> <br />