3/30/2020
1
THUỐC KÍCH THÍCH HỆ GIAO CẢM
(CƯỜNG GIAO CẢM)
GV: Ths.Bs. Lê Kim Khánh
LBM Dược lý- Dược lâm sàng
Tài liệu giảng dạy lưu hành nội bộ, thuộc trường ĐH Y Dược Cần Thơ
MỤC TIÊU HỌC TẬP
1-Liệt kê được các thuốc trong 2 nhóm thuốc tác động
kích thích trực tiếp và gián tiếp hệ thần kinh giao
cảm
2-Trình bày được cơ chế tác dụng, tác dụng dược lý, và
tác dụng không mong muốn, chỉ định, chống chỉ định
của từng nhóm thuốc
Cơ xương
Hệ thống TK ngoại biên
Hệ TK bản thểHệ TKTV (hệ TKTĐ)
Hệ TK
PHÓ GIAO CẢM
Hệ TK
GIAO CẢM
Tác động
chọn lọc
Tác động
lan tỏa
Cơ trơn, tuyến
& cơ tim
Nguồn: www.pharmamotion.com
Lippincott's
Illustrated
Reviews
Pharmacology,
4th Edition, 2009
1
2
3
4
3/30/2020
2
Cơ tia mống mắt
Nút SA & AV,
ht His-Purkinje, cơ tim
Tuyến khí phế quản
Dạ dày
Thận
Ruột non
Bàng quang, niệu đạo
Tuyến dưới lưỡi, dưới hàm,
Mang tai
Cơ dựng lông
Tuyến mồ hôi
Mạch máu
Hệ TK Giao Cảm
Hạch cạnh cột sống
Hạch trước cột sống
Nguồn: www.pharmamotion.com
CÁC THỤ THỂ HỆ GIAO CẢM
THỤ
THỂ
HIỆN DIỆNĐÁP ỨNG KHI KÍCH THÍCH GIAO CẢM
α1
-Cơtrơn mạch máu
-Cơtrơnđường niệu
-Cơtia mống mắt
-Gan
-Co mạch
-Co cơvòng
-Co cơtia giãn đồng tử
-Ly giải glycogen, ↑tân tạođường
α2
-Tận cùng TK giao cảm
-Cơtrơn mạch máu
-Tếbào βtụyđảo
-Giảm phóng thích NE
-Co mạch
-Giảm tiết insulin
β1
-Tim
-Tb cận cầu thận
-↑nhịp, ↑tốcđộ dẫn truyền A-V, ↑
SCBCT
-↑tiết Renin
β2
-Cơtrơn: các tuyến, cơtrơn
mạch máu/ cơvân + các tạng
-Cơxương
-Gan
-Giãn cơtrơn
-↑Tái hấp thu K+vào cơ
-Ly giải glycogen, ↑tân tạođường (# α1)
5
6
7
8
3/30/2020
3
THUỐC KÍCH THÍCH HỆ GIAO CẢM
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH TRỰC TIẾP HỆ GIAO CẢM
1. EPINEPHRIN (Adrenalin)
2. NOREPINEPHRIN (Noradrenalin)
3. DOPAMIN: (Intropin)
4. ISOPROTERENOL: (Isuprel)
5. PHENYLEPHEDRIN:
6. CLONIDIN (Catapressan)
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH GIÁN TIẾP HỆ GIAO CẢM
1. EPHEDRIN
2. AMPHETAMIN
CÁC THỤ THỂ HỆ GIAO CẢM
THỤ
THỂ
HIỆN DIỆNĐÁP ỨNG KHI KÍCH THÍCH GIAO
CẢM
α1
-Cơtrơn mạch máu
-Cơtrơnđường niệu
-Cơtia mống mắt
-Gan
-Co mạch
-Co cơvòng
-Co cơtia giãn đồng tử
-Ly giải glycogen, ↑tân tạođường
α2
-Tận cùng TK giao cảm
-Cơtrơn mạch máu
-Tếbào βtụyđảo
Giảm phóng thích NE
Co mạch
Giảm tiết insulin
β1
-Tim
-Tb cận cầu thận
-↑nhịp, ↑tốcđộ dẫn truyền A-V, ↑
SCBCT
-↑tiết Renin
β2
-Cơtrơn: các tuyến, cơtrơn
mạch máu/ cơvân + các tạng
-Cơxương
-Gan
-Giãn cơtrơn
-↑Tái hấp thu K+vào cơ
-Ly giải glycogen, ↑tân tạođường (#
α1)
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH TRỰC TIẾP HỆ GIAO CẢM
1. EPINEPHRIN (Adrenalin)
Cơ chế: hoạt hóa tất cả Receptor hệ giao cảm
Tác dụng:
Hệ thống tim mạch:
-Mạch:
Liều cao gây co mạch ngoại biên (α
1
)
Liều thấp(<0,1µg/kg) →giãn (mm cơ, gan, β
2
)
-Tim: Kích thích β
1
gây ↑nhịp tim, ↑SCBCT, ↑HA
→ ↑HAmax, HAmin ↓nhẹ
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH TRỰC TIẾP HỆ GIAO CẢM
1. EPINEPHRIN (Adrenalin
)(tt)
Các cơ quan khác:
Hô hấp: giãn cơ trơn khí phế quản
Tiêu hóa: giãn cơ trơn tiêu hóa
Tiết niệu: giãn cơ bài niệu, co cơ vòng BQ bí tiểu
Chuyển hóa:
Tăng phân hủy Glycogen (β
2
)
Giảm tiết Insulin (α
2
)
→ ↑ đường huyết
9
10
11
12
3/30/2020
4
HA max ↑
HA min ↓
↓↓
↓
↑nhịp + SCBCT
↓
↓↓
↓Sự đề kháng
ngoại biên
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH TRỰC TIẾP HỆ GIAO CẢM
1. EPINEPHRIN (Adrenalin
) (tt)
Dượcđộng học:
-Hấp thu: tốt qua đường tiêm và tại
chỗ, không dùng bằng đường uống vì
bịphân hủy bởi men MAO, COMT ở
hệtiêu hóa và ở gan
-Đào thải: qua thận
-t1/2: ngắn, vài phút
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH TRỰC TIẾP HỆ GIAO CẢM
1. EPINEPHRIN (Adrenalin
) (tt)
Chỉ định:
Chống dị ứng (co mạch, ức chế giải phóng
histamin + leukotrien/tb mast, β)
Điều trị hen
Các tình trạng tụt huyết áp, shock phản vệ
Ngừng tim đột ngột (tiêm tĩnh mạch trung
tâm hoặc truyền tĩnh mạch nhỏ giọt)
Phối hợp với thuốc tê →kéo dài tg t/d
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH TRỰC TIẾP HỆ GIAO CẢM
1. EPINEPHRIN (Adrenalin
) (tt)
Chống chỉ định:
–Tăng huyết áp
–Cường giáp
Tác dụng phụ:
–Lo âu, hồi hộp (kích thích TKTW)
–Loạn nhịp tim
Dạng trình bày:
Ống tiêm 1ml=1mg Adrenalin hydrochlorid
Sử dụng: IM, IV, SC
13
14
15
16
3/30/2020
5
Tác dụng
-Tác động αvà β
1
# Epinephrin nhưng ít
tác động β
2
→gây co mạch mạnh → ↑ huyết áp
-Ít tác động trên chuyển hóa
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH TRỰC TIẾP HỆ GIAO CẢM
2. NOREPINEPHRIN (Noradrenalin
)
•Dược động học:
-Giống Epinephrin
-Lưu ý: gây co mạch mạnh nên dễ gây hoại
tử tại chỗ tiêm →nên tiêm truyền nhỏ giọt
tĩnh mạch
•Dạng trình bày: ống 1ml=1mg
•Chỉ định: nâng huyết áp
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH TRỰC TIẾP HỆ GIAO CẢM
2. NOREPINEPHRIN (Noradrenalin
)
EPINEPHRIN NOREPINEPHRIN
HA max tăng,
HA min giảm
HA max tăng,
HA min tăng
↑nhịp + SCBCT Phản xạ nhịp chậm
↓
↓↓
↓Sự đề kháng
ngoại biên ↑ Sự đề kháng ngoại biên
Tác dụng: Đáp ứng khác nhau phụ thuộc vào liều:
Liều thấp: tác dụng Rc-Dopaminergic (D
1
) gây giãn
mạch thận → ↑ lượng máu đến thận, ↑độ lọc cầu
thận
Liều trung bình: tác động β
1
→ ↑ sức co bóp cơ tim
Liều cao: kích thích αgây co mạch
CÁC THUỐC KÍCH THÍCH TRỰC TIẾP HỆ GIAO CẢM
3. DOPAMIN: (Intropin
®
)
17
18
19
20