Chương XVI - Nguyên lý truyn hình
1. Đặc đim ca mt người.
Trước khi xây dng lên ngành công nghip truyn hình, người ta
p
hi nghiên cu nhng đặc đim ca mt người, nghiên cu các góc
độ có liên quan đến k thut truyn hình ch không đi sâu vào cu to
ca mt, mt người có mt s đặc đim sau :
a) Đặc tính ph :
Các bc x đin t nm trong khong tn s rt rng t vài trc
KHz đến hàng triu MHz, toàn b gii tn đó gi chung là ph đin
t, ánh sáng mt người thy được ch chiếm mt min rt nh trong
p
h đin t, có tn s t 3,9.1014 Hz đến 7,9.1014 Hz tương đương
vi bước sóng 760nm đến 380nm, tn s cao hơn ánh sáng là các tia
cc tím , tia X, tia gama, thp hơn tn s ánh sáng là tia hng ngoi,
sóng Radio...
Ph đin t và khong tn s ánh sáng thy được.
Trong khong ánh sáng thy được là tp hp ca nhiu mu sc : Đỏ
- Cam - Vàng - Lc - Lam - Tràm - Tím , và độ nhy ca mt vi các
mu sc cũng không đều, mt nhy cm nht vi mu lc và gim dn
vi các mu xung quanh
Mt có độ nhy cao nht vi mu lc
Vi mi mu sc ( nh đặc trưng) đều có 3 thông s là : Sc mu,
độ
b
ã
o hoà m
u, và độ chói ca m
u.
www.hocn
g
he.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
Thí d khi v mt bc tranh , ta phác ho bc tranh bng nét bút
chì s cho ta bc nh đen trng => bc nh này mang thông tin v độ
chói, sau đó ta dùng mu đỏ để tô => cho ta sc mu đỏ , ta tô mu
tht đậm cho ta độ bão hoà mu cao, nếu tô mu nht thì độ bão hoà
mu thp.
Truyn hình đen trng ch truyn đi thông tin v độ chói, còn truyn
hình mu thì truyn đầy đủ các thông tin ca nh.
b) Độ nhy tương phn .
Mt bc nh có nhiu chi tiết nh và các chi tiết nh có độ chói khác
nhau, độ tương phn là t l gia độ chói cao nht so vi độ chói
thp nht, t l này càng ln thì độ tương phn càng cao, ngoài t
nhiên thì độ chênh lch này là khong 10.000 ln nhưng trong truyn
hình (Ti vi) thì độ thay đổi này là khong trên 100 ln, trong màn
hình máy tính thì độ thay đổi là 256 ln.
nh có độ tương phn cao nh có độ tương phn thp
Mt người có kh năng phân bit được hai đim sáng có độ tương
p
hn hơn kém nhau khong 0,02 ln.
c) Kh năng phân gii ca mt .
Đó là kh năng mt người phân bit được hai đim riêng bit khi
nhìn t mt góc hp.
Mt người nhìn hai đim A, B theo mt góc hp α
Mt người ch có kh năng phân bit được hai đim A, B trên khi
nhìn t mt góc α > 1,5' , nếu góc α < 1,5' thì mt người không có kh
năng phân bit được hai đim riêng r, da vào đặc đim này trong
truyn hình người ta ch phát li các đim nh ri rc sao cho t mt
người nhìn vào các đim nh vi mt góc nhìn đủ nh để ta không
thy được đó là hai đim phân bit.
=> T nghiên cu trên người ta tính được trên mt màn hình,
người ta không cn phát li tt c các đim nh mà người ta ch phát
li khong 600 đim nh theo chiu dc và 800 đim nh theo chiu
ngang, màn hình có độ phân gii càng cao thì s đim nh càng ln.
www.hocn
g
he.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
d) Quán tính ca mt .
Khi ta nhìn mt bc nh, nếu bc nh đó vt tt thì hình nh đó vn
tn ti trong con ngươi khong 0,1 giây, đó là hin tượng lưu nh
trong võng mc hay còn gi là quán tính ca mt.
=> Li dng tính cht này, nếu ta cho bc nh xut hin ri rc
khong 10 ln trong 1 giây thì ta có cm nhn đó là mt bc nh liên
tc.
=> Trong truyn hình, người ta truyn đi 25 bc hình / giây, do đó
hình nh ta cm nhn là liên tc.
Thí d dưới đây cho thy cùng mt bc nh nhưng có các tc độ
xut hin khác nhau :
nh xut hin 1 ln / giây nh xut hin 5 ln / giây
2. Nguyên lý truyn hình.
* Các tham s ca hình nh .
zĐộ chói trung bình : Mi đim nh đều có độ chói riêng để
cu thành toàn b nh, trong truyn hình đen trng người ta
truyn đi tín hiu đặc trưng cho độ chói ca mi đim nh.
zMu sc : Mu sc ca các phn t nh, tham s này ch cn
thiết vi truyn hình mu.
zHình phng : Truyn hình là truyn bc hình phng theo
không gian hai chiu, truyn tng đim nh ln lượt theo chiu
ngang và chiu dc, chiu ngang gi là quét dòng, chiu dc
gi là quét mành.
znh động Truyn hình là truyn đi các bc nh động , để mt
người cm nhn s chuyn động là liên tc thì cn truyn đi s
bc nh sao cho mt không thy được s nhp nháy ca nh.
- Thí d bc nh IC trên có tc độ là 5 hình / giây, ta cm
thy hình nhp nháy, nhưng nếu ta tăng lên ti 25 hình/ giây thì
ta s thy bc nh là liên tc.
* Nguyên lý truyn hình nh .
www.hocn
g
he.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
Người ta không truyn toàn b bc hình mà truyn ln lượt tng
dòng t trên xung dưới như ta đọc mt quyn sách.
Mt bc hình được chia làm 625 dòng quét t trên xung dưới, sau
đó truyn đi tín hiu ca tng dòng quét đến máy thu vi tc độ
15625 dòng / giây, máy thu để tái to li được hình nh cũ thì cũng
p
hi quét li 625 dòng cho mt màn nh và cũng phi quét vi tn s
15625 dòng / giây, quá trình này gi là đồng b gia tín hiu thu và
p
hát.
* Nguyên lý quét .
Nguyên lý quét nh.
Bc nh trên minh ho được quét vi tc độ 10 dòng / giây và ch
quét có 8 dòng cho mt lượt t trên xung dưới, trong truyn hình
cũng có nguyên lý quét tương t nhưng có tc độ quét là 15625 dòng/
giây, và quét 312,5 dòng cho mt lượt t trên xung ( mt bc hình
chia làm 625 dòng và được quét làm hai lượt, mt lượt quét các dòng
chn và mt lượt quét các dòng l )
Tín hiu truyn hình.
* S to thành tín hiu th tn ( Video ) .
Camera đổi hình nh thành tín hiu Video
Để truyn hình nh đi xa trước tiên hình nh phi được đổi thành
tín hiu đin - gi là tín hiu Video , hình nh được thu vào qua ng
www.hocn
g
he.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959
kính và hi t trên mt lp phin đặc bit, sau đó ta dùng nguyên lý
quét để chuyn t thông tin hình nh thành tín hiu đin.
Dùng tia đin t quét trên lp phin để to thành tín hiu Video
Lp phin là mt màng kim loi đặc bit có đin tr thay đổi theo
cường độ sáng, khi có tia đin t quét qua, các đim sáng ti có tr
kháng khác nhau to thành dòng đin mnh yếu khác nhau đi qua, tín
hiu đin ly ra t lp phim có dòng đin biến đổi t l vi thông tin
v độ sáng ca hình nh, tín hiu này được đưa vào mch điu chế để
to thành tín hiu Video ngõ ra ca Camera.
* Thành phn ca tín hiu truyn hình đầy đủ
Tín hiu truyn hình đầy đủ bao gm tín hiu th
tn (mu xanh), xung đồng b dòng (mu đỏ),
xung đồng b mành ( mu tím)
zThi gian quét thun t t1 đến t2 là 54µs
zThi gian quét ngược dòng t t2 đến t3 là 10µs
www.hocn
g
he.com.vn
Xuan Vinh : 0912421959