Bài giảng Vẽ kỹ thuật trình bày các nội dung: vật liệu và dụng cụ vẽ, những tiêu chuẩn cơ bản về trình bày bản vẽ kỹ thuật, biểu diễn vật thể trên bản vẽ kỹ thuật, bản vẽ kết cấu bê tông cốt thép, bản vẽ kết cấu gỗ, bản vẽ nhà.
AMBIENT/
Chủ đề:
Nội dung Text: Bài giảng Vẽ kỹ thuật - TT Cát Mộc
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
NHỮNG KHÁI NIỆM CƠ BẢN VỀ VẼ KĨ THUẬT
CHƯƠNG 1 - VẬT LIỆU VÀ DỤNG CỤ VẼ
1.1 VẬT LIỆU VẼ
1.1.1. Giấy vẽ: Có nhiều loại giấy vẽ, giấy vẽ cứng mặt nhẵn và
mặt nhám, giấy vẽ phác là loại giấy thường, kẻ ô vuông.
1.1.2. Bút chì: Trên bản vẽ chỉ dùng loại chì đen. Loại chì cứng kí
hiệu là H (ví dụ: 2H, 3H…6H). Và chì mềm kí hiệu là B (ví dụ:
2B, 3B…6B). Trong vẽ kĩ thuật thường dùng chì HB để vẽ mờ, và
chì 2B để tô đậm bản vẽ. Phải vót nhọn như (hình 1-1).
1.1.3. Tẩy: Chỉ nên dùng loại tẩy mềm, muốn tẩy những nét vẽ
bằng mực có thể dùng dao cạo hoặc dùng bút tẩy mực trắng.
1.2. DỤNG CỤ VẼ.
1.2.1 Ván vẽ: có thể rời hoặc đóng thành mặt bàn, các cạnh phải
vuông góc thẳng.
1.2.2 Thước tê: dùng vẽ những đường thẳng song song (hình 1-4)
1.2.3 Êke: một bộ gồm 2 cái, 1 cái có góc nhọn bằng 45o , một cái
có góc nhọn bằng 60o. Phối hợp hai êke có thể tạo những đường
song song (hình 1-3), (h 1-5), (h 1-6) và (h 1-7).
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
1.2.4. Hộp compa: Có nhiều loại, compa chì, vẽ kim…
Compa đo dùng để do độ dài đoạn thẳng, compa vẽ vòng tròn nhỏ riêng, và
compa vẽ vòng tròn lớn…(hình 1- 8)
1.2.5. Thước cong: (hình 1- 9)
Dùng để tô đậm các đường cong không vẽ được bằng compa.
1.2.6. Thước lỗ: (hình 1- 10)
Là những tấm nhựa có lỗ sẵn với các chữ số hoặc vật dụng trong kiến trúc,
HÌNH 1 - 8
(đã tiêu chuẩn hóa) hoặc các lỗ tròn, lỗ elip v.v… Với nhiều cỡ khác nhau.
Khi dùng người ta lấy bút kim có số phù hợp để tô vào các lỗ thủng cần thiết
như trên thươc.
1.3. CÁCH TÔ ĐẬM BẢN VẼ.
Trên bản vẽ, trước tiên các hình vẽ được
vẽ mờ bằng bút chì cứng. Sau khi kiểm tra
kĩ, thấy không còn gì sai sót mới tô đậm HÌNH 1 - 9
bản vẽ. Yêu cầu đầu tiên các nét phải đồng
nhất trên bản vẽ. Nếu tô bằng mực thì
tránh bị nhòe…
Chú ý: Nếu bản vẽ cần tô màu mà nét vẽ
lại cần tô mực, thì phải tô màu trước khi tô
nét vẽ.
HÌNH 1 - 10
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
CHƯƠNG 2 – NHỮNG TIÊU CHUẨN CƠ BẢN
VỀ TRÌNH BÀY BẢN VẼ KĨ THUẬT
2.1 KHỔ GiẤY
Mỗi bản vẽ được thực hiện trên một khổ giấy có kích thước được quy định trong tiêu chuẩn TCVN 2-27
Kí hiệu của tờ giấy tương ứng A0 A1 A2 A3 A4
Kích thước các cạnh của khổ 1189 x 841 594 x 841 594 x 420 297 x 420 297 x 210
giấy (mm)
Kí hiệu khổ giấy 44 24 22 12 11
Chú ý: Mỗi khổ giấy chính trên đây theo qui luật
khổ giấy lớn chia đôi theo phương dài sẽ thành khổ
giấy nhỏ. ( hình 2-1)
Khung bản vẽ: Mỗi bản vẽ đều phải có khung, đó là
hình chữ nhật vẽ bằng nét liền đậm và cách mép của
tờ giấy 5mm (đối với khổ giấy A2,A3,A4), hoặc
10mm đối với các khổ giấy lớn hơn. Nếu cần đóng
thành tập ở phía trái bản vẽ cách mép tờ giấy 25mm
hoặc 30mm (hình 2-2).
Khung tên: Mỗi bản vẽ phải có một khung tên đó là
một hình chữ nhật bằng nét liền, dưới góc phải của
bản vẽ, sát khung tên. HÌNH 2 – 1a HÌNH 2 – 1b
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
BẢNG 2 - 1
Tỉ lệ thu nhỏ 1:2 1:2.5 (1:4) 1:5 1:10 (1:15) 1:20 1:25 (1:40)
1:50 (1:75) 1:100 1:200 1:400 1:500 (1:800) 1:1000 1:10n
1:1
Tỉ lệ nguyên hình
Tỉ lệ phóng to 2:1 2,5:1 4:1 5:1 10:1 20:1 40:1 50:1 100:1
Ghi chú: - n là số nguyên
- Nên hạn chế dùng các tỉ lệ ghi ở trong dấu ngoặc
2.2 TỈ LỆ:
Tỉ lệ là một hình biểu diễn là tỉ số giữa kích thước đo
trên bản vẽ và kích thước tương ứng đo trên vật thật. Tùy
theo độ lớn và mức độ phức tạp của vật thể mà người ta
chọn tỉ lệ nguyên hình (1:1), tỉ lệ thu nhỏ hay tỉ lệ phóng
HÌNH 2 – 2
to. “Tiêu chuẩn tài liệu thiết kế” TCVN 3-74 quy định
phải chọn tỉ lệ của các hình biểu diễn (bảng 2-1)
Nếu hình biểu diễn của một bộ phận hay chi tiết nào
được vẽ với tỉ lệ khác với tỉ lệ chung của bản vẽ thì phải
ghi riêng dưới dạng phân số.( hình 2-3)
HÌNH 2 – 3
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
2.3 CÁC NÉT VẼ
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
2.4 MỘT SỐ CHÚ Ý: Cầm viết: Cách cầm viết cũng
một phần hoàn thiện nét vẽ của
mình, tuy nhiên theo thói quen
không sửa được các bạn có thể
bỏ qua. Nhưng nét vẽ phải được
đúng nguyên tắc.
Trên một bản vẽ các nét vẽ phải thống nhất nhau. Khi hai hay nhiều
nét khác trùng nhau phải vẽ theo thứ tự ưu tiên: 1-đường bao thấy, cạnh
thấy (nét liền đậm, loại A), 2-đường bao khuất, cạnh khuất (nét đứt, loại
C), 3- mặt phẳng cắt (nét chấm mảnh, tô đậm ở hai đầu và ở chỗ gẫy
khúc, loại E), 4-trục đối xứng, đường tâm (nét chấm gạch mảnh, loại
D), 5-đường trọng tâm (nét gạch hai chấm mảnh, Loại H), 6 - đường
HÌNH 2 - 4 dóng (nét liền mảnh, loại B).
Các hình bên dưới giúp chúng ta thể hiện nét vẽ kĩ thuật chuẩn, tạo
những bề rộng nét vẽ bằng nhau, trường hợp vẽ máy thì phải định bề
rộng nét vẽ cho phù hợp.
Chú ý: Các nét vẽ phải liền nhau, trong trường hợp vẽ giao nhau
giữa cung tròn và đường thẳng thì nên vẽ cung tròn trước (hình 2-4)
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
2.5. CHỮ VÀ SỐ.
Trên bản vẽ kĩ thuật chữ và số không được viết một cách tuỳ tiện mà phải viết theo các kiểu chữ đã quy
định để cho dễ đọc, đẹp mắt và tránh nhầm lẫn.
2.5.1. Chữ kỹ thuật:
Tiêu chuẩn TCVN 6-85 quy định kiểu chữ kĩ thuật (hình 2-5) và (hình 2-6).
- Khổ chữ và chữ số được gọi theo theo chiều cao (h) của chữ hoa.
- Chiều cao của chữ thường nói chung bằng 7/10h
- Chiều rộng của chữ thường nói chung bằng 5/10h
HÌNH 2 - 5 HÌNH 2 - 6
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
2.5.2. Kiểu chữ xây dựng:
Ngoài kiểu chữ xây kỹ thuật ở mục trên, còn cho phép dùng hai kiểu chữ sau để viết trên các bản vẽ xây
dựng (theo TCVN 2233 -77).
HÌNH 2 - 7 HÌNH 2 - 8
a) Kiểu chữ gầy nét đậm (hình 2-7), kiểu chữ này dùng để ghi tên các bản vẽ, các đề mục lớn
b) Kiểu chữ mỹ thuật (hình 2-8), đặc điểm kiểu chữ này là chữ viết đứng, có nét thanh, nét mập, và có
chân. Kiểu chữ này dùng để ghi tên bản vẽ, các tiêu đề lớn. Ngoài ra kiểu chữ này còn được dùng để viết
các con số kích thước, viết thuyết minh kỹ thuật.
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
2.6. GHI KÍCH THƯỚC
Trên bản vẽ các kích thước thể hiện độ lớn của vật thể được biểu diễn. Việc ghi kích thước phải tuân theo các
quy định nên trong TCVN 5705- 1993 để giúp cho việc đọc bản vẽ được dễ dàng, tránh mọi nhầm lẫn.
2.6.1. Những quy định chung
• Khi ghi kích thước trên bản vẽ, nói chung phải tiến hành như sau:
- Vẽ đường dóng kích thước
- Vẽ đường kích thước
- Ghi con số kích thước
• Các kích thước nên ghi ở ngoài hình biểu diễn.
• Trên bản vẽ dùng đơn vị dài là mm, và không ghi đơn vị sau con số kích thước.
2.6.2. Đường dóng và đường kích thước.
a) Đường dóng: Dùng để giới hạn phần tử được ghi kích thước.
b) Đường kích thước: Dùng để biểu thị đoạn hoặc góc cần ghi kích thước. Đường kích thước
được vẽ bằng nét liền mảnh, hai đầu có mũi tên chạm sát vào các đường dóng. Đường kích
thước của góc là cung tròn có tâm ở đình góc.
- Không cho phép dùng bất kì đường nào thay thế đường kích thước.
- Khi đường kích thước quá ngắn, không đủ chỗ vẽ mũi tên thì cho phép đưa các mũi tên ra
ngoài hai đường dóng. (Xem hình minh hoạ).
- Trong trường hợp hình vẽ đối xứng nhưng không vẽ đầy đủ thì cho phép vẽ một mũi tên ở
đầu. (Xem hình minh hoạ).
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
* Cách ghi kích thước. * Cách ghi kích thước đường cong.
* Trong trường hợp không đủ mũi tên.
* Trong trường đối xứng có thể vẽ 1 mũi tên như trên. * Trong trường hợp ghi nghiêng.
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
2.7. KÍ HiỆU VẬT LiỆU:
Ghi chú:
- Trên mặt cắt nếu không cần chỉ rõ loại vật liệu thì dùng kí hiệu như trên để
thể hiện.
- Các đường gạch của các kí hiệu vật liệu được vẽ bằng nét mảnh, liên tục
hoặc ngắt quãng và nghiêng một góc thích hợp, tốt nhất là 45o với đường bao
quanh chính hoặc trục đối xứng của mặt cắt.
- Cho phép chỉ vẽ kí hiệu ở vùng biên của mặt cắt nếu miền cần vẽ kí hiệu
quá rộng. (hình 2-9)
- Cho phép tô đen các mặt cắt hẹp có bề rộng nhỏ hơn 2mm. Nếu có các mặt
cắt hẹp kề nhau thì phải để một khe hở không nhỏ hơn 0,7mm giữa các mặt
HÌNH 2 - 9
cắt đó.
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
2.8. MỘT SỐ LƯU Ý KHI THỂ HiỆN:
* Cách ghi tiêu đề.
* Cẩn thận khi thể hiện.
* Khung tiêu đề tiêu biểu.
Chú ý: Trên đây là một
trong những chú ý nhỏ
trong thể hiện bản vẽ kiến
trúc, cần thể hiện rõ ràng,
và đúng nguyên lý của cơ
bản nhất của bản vẽ kiến
trúc.
* Thể hiện chổ nối các chi tiết. * Cách sử dụng đường kích thước.
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
CHƯƠNG 3 – BiỂU DiỄN VẬT THỂ TRÊN BẢN VẼ KĨ THUẬT
Để biểu diễn các vật thể trong không gian lên trên bản vẽ, trong vẽ kĩ thuật ngườ ta dùng nhiều phương pháp.
Phổ biến nhất là phương pháp hình chiếu thẳng góc kết hợp với hình cắt và mặt cắt. Ngoài ra trong kĩ thuật,
nhất là trong vẽ xây dựng, còn dùng hình chiếu trục đo và hình chiếu phối cảnh để biểu diễn vật thể.
3.1. PHƯƠNG PHÁP HÌNH CHIẾU THẲNG GÓC
Theo phương pháp này, vật thể cần biểu diễn được đặt giữa mắt người quan sát (tâm chiếu) và mặt phẳng hình
chiếu tương ứng(hình 3-1).
Hình chiếu của một vật thể là hình biểu diễn nhận được bằng cách chiếu thẳng góc các đường bao, các
cạnh (nếu có) thuộc bề mặt của mặt phẳng đó lên mặt phẳng hình chiếu tương ứng.
Các đường bao thấy, cạnh thấy được thể hiện bằng nét liền
đậm. Các đường bao khuất được thể hiện ằng nét đứt.
3.1.2. Các hình chiếu cơ bản
Sau khi chiếu thẳng góc vật thể lên các mặt phẳng hình chiếu đó,
các mặt của hình hộp được trải ra cho trùng với mặt phẳng 1(được
chọn là mặt phẳng của bản vẽ). Sáu hình biểu diễn thu được được
gọi là các hình chiếu cơ bản của vật thể.
Các hình chiếu cơ bản được bố trí như trên (hình 3-2) và được gọi
tên như sau:
- Hình chiếu từ trước (hình chiếu đứng, hình chiếu đứng), hình
chiếu từ trên (hình chiếu bằng), hình chiếu từ trái, hình chiếu từ
phải, hình chiếu từ dưới, hình chiếu từ sau.
HÌNH 3- 1
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
HÌNH 3- 2a HÌNH 3- 2b
* Hình chiếu vật thể vuông góc lên bản vẽ. * Thể hiện các hình chiếu vuông góc lên bản vẽ.
Thông thường người ta thường chỉ dùng hai
hoặc ba hình chiếu là đủ để biểu diễn một vật thể
(hình3-3 ). Trong kiến trúc thể hiện đầy đủ thì
dùng đến năm hình chiếu. Đối công trình thì gồm
có bốn mặt chiếu thường gọi (mặt đứng, mặt
bên1, mặt bên 2, mặt sau hoặc mặt đứng theo
hướng), và một mặt bằng tổng thể công trình.
HÌNH 3- 3
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
CÁC MẶT ĐỨNG VÀ MẶT BẰNG MÁI CỦA MỘT CÔNG TRÌNH KiẾN TRÚC.
Khi vẽ các hình chiếu của
một vật thể phức tạp người ta
thường phân tích nó thành
những bộ phận hình học đơn
giãn hơn. Vẽ hình chiếu của
các bộ phận này rồi tập hợp
chúng lại để có hình chiếu
của vật thể đã cho.
Hình 3-4 bên đây là nêu ví
dụ về cách phân tích một vật
thể thành các bộ phận đơn
HÌNH 3 -4 giãn hơn để vẽ hình chiếu
của nó.
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
MỘT SỐ HÌNH CHIẾU CỦA VẬT THỂ ĐƠN GIÃN.
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
3.1.2. Các hình chiếu cơ bản
Vẽ hình chiếu thứ 3 của một vật thể theo
hai hình chiếu đã cho trong phương pháp
chiếu thẳng góc, để biểu diễn một vật thể
nói chung chỉ cần dùng 2 hình chiếu của
nó. Đôi khi với một hình chiếu kèm theo kí
hiệu khi ghi kích thước cũng đủ để biểu
diễn được một hình học đơn giãn
Tuy nhiên có trường hợp người đọc bản
vẽ có thể có nhiều cách hiểu khác nhau về
hình dáng, cấu tạo của vật thể (hình 3-5 ) HÌNH 3 - 5
Trên (hình 3-6) nêu cách vẽ hình chiếu
cạnh của vật thể đã cho. Trên hình 3-4 dựa
theo hình chiếu đứng và hình chiếu bằng
của nó. Đường thẳng trang thiết bị kẻ xiên Ghi chú:
45o với phương nằm ngang dùng để Các bạn có thể tham
chuyển các kích thước sau từ hình chiếu khảo thêm cách vẽ
bằng sang hình chiếu cạnh và được bố trí khác vì đây là cách
sao cho hình chiếu cạnh và hình chiếu vẽ thủ công, không
đứng cách nhau một khoảng thích hợp. thông dụng, vì sau
Trên hình vẽ cũng cho thấy kích thước 21 chúng ta sẽ học
của bộ phận B có thể chuyển sang hình những cách vẽ khác.
chiếu cạnh bằng cách đo trực tiếp trên hình
chiếu bằng. HÌNH 3 - 6
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
3.2. HÌNH CẮT VÀ MẶT CẮT
3.2.1 Định nghĩa hình cắt: Hình cắt là hình chiếu của
phần còn lại của vật thể lên một mặt phẳng hình chiếu
song song với mặt phẳng cắt sau khi đã tưởng tượng cắt
bỏ đi phần vật thể ở giữa mặt phẳng cắt và người quan sát
Chú ý: a) Việc cắt vật thể chỉ là tưởng tượng và mỗi mặt
phẳng cắt chỉ có liên quan đến một hình cắt tương ứng.
Lập xong hình cắt, vật thể lại coi như nguyên vẹn. Muốn
vẽ hình cắt khác, phải dùng mặt cắt tưởng tượng khác.
b) Trên hình cắt, đường bao quanh của phần đặt vị
mặt phẳng cắt đi qua cũng như hình chiếu của phần vật
thể ở phía sau mặt phẳng cắt đều vẽ bằng nét liền đậm.
Riêng đối với các bản vẽ xây dựng, đường bao quanh
của phần vật thể nằm phía sau mặt phẳng cắt được vẽ
bằng nét liền mảnh để cho hình biểu diễn được nổi dễ
nhìn (hình 3-7) và (hình 3-8).
Hình phẳng giới hạn bởi giao tuyến của mặt phẳng cắt
với bề mặt vật thể gọi là mặt cắt.
Như vậy ta thấy hình cắt bao gồm cả mặt cắt và hình
chiếu của phần vật thể nằm phía sau mặt phẳng cắt.
HÌNH 3 - 7
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
Trong kiến trúc ta thường trình bày cả
hình cắt và mặt cắt để thể hiện hết không
gian kiến trúc. Nhưng khi khai triển hoặc chỉ
để xem không gian bên trong phòng thì chỉ
cần vẽ mặt cắt. Hay khi khai triển bản vẽ thì
chỉ vẽ mặt cắt.
Phân loại hình cắt: Người ta phân loại
hình cắt theo nhiều cách.
- Hình cắt đứng: Là hình cắt thu được
khi dùng mặt phẳng cắt song song với
mặt phẳng hình chiéu đứng
- Hình cắt bằng: Là hình cắt thu được
khi dùng mặt phẳng cắt song song với
HÌNH 3 - 8 mặt phẳng hình chiếu bằng.
- Hình cắt xoay: Là hình cắt thu được
bằng cách dùng các mặt phẳng cắt giao
nhau dưới một góc nào đó. Người ta
tưởng tượng xoay các mặt phẳng cắt
cho trùng với nhau thành một mặt
phẳng. Nếu mặt phẳng này song song
với một mặt phẳng hình chiếu cơ bản
thì hình cắt xoay có thể bố trí ngay trên
hình chiếu cơ bản tương ứng. Hướng
HÌNH 3 - 9 nhìn phải vuông góc. (xem hình 3-9)
- TRUNG TÂM ĐÀO TẠO CÁT MỘC
3.2.2 Các qui ước về hình cắt
Vị trí của mặt phẳng cắt được xác
định bằng nét cắt. Khi cần chỉ hướng
nhìn, người ta dùng mũi tên, đầu mũi
tên vẽ chạm vào nét cắt như (hình).
Nét cắt ngoài cùng không được chạm
vào đường bao của hình biểu diễn, ở
gần mũi tên có ghi chữ hoa để gọi
tên mặt phẳng cắt. Cho phép ghi
cùng một chữ hoa ở chổ gẫy khúc
của nét cắt khi cần thiết. Phía trên HÌNH 3 - 10
hình cắt có ghi tên gọi bằng chữ hoa
tưng ứng theo kiếu A-A, B-B…
3.2.3. mặt cắt:
a) Định nghĩa: Mặt cắt là hình biểu
diễn nhận được trên mặt phẳng cắt
khi tưởng tượng dùng mặt phẳng này
để cắt vật thể. Đó chính là hình
phẳng giới hạn bởi giao tuyến của
mặt phẳng cắt với bề mặt của vật thể.
Trên bản vẽ xây dựng cho phép ghi vị
trí mặt phẳng cắt và hướng nhìn như
trên (hình 3-11).
HÌNH 3 - 11
Thêm vào BST
Báo xấu
Download
Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ
