
ch( ra cách t chc và s ph thuc ca các thành phn(component). Nó liên
quan t#i biu ñ- l#p, trong ñó mt thành phn thưng ánh x t#i mt hay
nhiu l#p, giao din , collaboration.
Quan h Tha k (Generalization)
ch( ra cu hình ca h thng khi thc thi.
7. Các quy tc ca UML
Các thành phn ca UML không th ng*u nhiên ñt cnh nhau. Như bt c
mt ngôn ng nào, UML có nhng quy t c ch( ra rng mt mô hình tt s)
như th nào. Mt mô hình tt là mô hình mang tính nht quán và có s kt
hp hài hòa gia các mô hình có liên quan ca nó.
UML có mt s quy t c dành cho vic:
•
ðt tên: ñ có th truy xut các phn t ca mô hình thì phi ñt tên
cho chúng như tên ca các quan h, biu ñ-...
•
Xác ñnh phm vi: ng cnh mang li mt ý nghĩa c th cho mt cái
tên
•
Tính nhìn thy ñưc: ñ có ñưc s ñơn gin và d kim soát thì
nhng ng cnh khác nhau cn ch( ra rng mt cái tên là hin hu và
ñưc s dng bi nhng ñi tưng khác như th nào.
•
Tính toàn vn: mi th quan h mt cách ñúng ñ n và nht quán v#i
nhau như th nào.
8. Các k thut chung ca UML
8.1 C th hóa
Như ñã trình bày phn trên, vic th hin trc quan giúp chúng ta hiu vn
ñ d dàng hơn ch không có nghĩa là các mô t bng li là không có
ích.Cho nên UML không ch( là mt t'p các kí hiu ñ- ha. Bên cnh các kí
hiu ñ- ha còn có các phát biu bng li ñ ch( rõ ng nghĩa ca các kí hiu
ñó. Ví d như trong kí hiu ca mt l#p( mt hình ch nh't) còn có th ñưc
ch( rõ ra các thuc tính, các phương thc ca l#p ñó.
8.2 Trang trí

Tt c các phn t trong UML ñu có mt hình dng phân bit ñi v#i các
phn t khác. ð-ng thi chúng cũng ñưc thit k ñ th hin nhng mt
quan trng nht ca ñi tưng. Ví d như kí hiu cho mt l#p là mt hình
ch nh't rt d v) bi vì l#p là mt thành phn quan trng, xut hiên rt
nhiu trong các mô hình hư#ng ñi tưng. Và kí hiu này th hin ñưc c 3
thành phn quan trng ca l#p ñó là tên l#p, các thuc tính và các phương
thc ca nó. Ngoài ra nó còn bao g-m các chi tit như: l#p ñó có phi là l#p
tru tưng không, các thuc tính, phương thc ca nó thuc loi gì (public,
private hay protected). Nói tóm li các kí hiu trong UML giúp ta nh'n bit
các ñc ñim quan trng ca ñi tưng, khái nim ñưc mô t mt cách d
dàng và nhanh chóng.
8.3 Phân chia
Phân bit rõ phn tru tưng và c th.
Trư#c tiên là l#p và ñi tưng. Mt l#p là mt s tru tưng hóa, mt ñi
tưng là mt th hin c th ca s tru tưng ñó. Trong UML ta có th mô
hình l#p và ñi tưng.
Có rt nhiu th tương t. Ví d như mt Use case và mt th hin ca Use
case, mt component và mt th hin ca component
8.4 K thut m rng
UML cung cp nhng thành phn cơ bn ñ l'p nên mt mô hình cho mt
phn mm. Nhưng nó không th nào bao quát ht theo thi gian mi mô
hình trong mi lĩnh vc. Do ñó UML ñưc thit k m theo nghĩa là ngưi
dùng có th m rng mt s thành phn ñ có th áp dng mt cách tt nht
cho h thng ca h mà li không phi thay ñi hay thit k li các thành
phn cơ s ca UML. Cơ ch ñó bao g-m:
•
Stereotypes (khuôn mu): m rng t'p t vng ca UML, cho phép
to nhng thành phn m#i k tha nhng ñc ñim ca nhng thành
phn ñã có ñ-ng thi cha thêm nhng ñc ñim riêng g n v#i mt
bài toán c th nào ñó.
•
Tagged values (giá tr th ): m rng thuc tính ca các thành phn
ca UML, nó cho phép ta to thêm nhng thông tin m#i v mt phn
t. Ví d như khi làm vic hp tác ñ to ra mt sn ph&m, ta mun
ch( ra các phiên bn và tác gi ca mt ñi tưng nào ñó. ðiu này

không ñưc xây dng s.n trong UML mà có th thc hin thông qua
vic thêm vào mt giá tr th/.
•
Constraints (ràng buc): m rng ng nghĩa ca các thành phn ca
UML, cho phép to ra nhng quy t c m#i hoc sa cha nhng quy
t c ñã có.
9. Kin trúc ca h thng
Khi xem xét mt h thng, chúng ta cn xây dng các mô hình t nhng
khía cnh khác nhau, xut phát t thc t là nhng ngưi làm vic v#i h
thng v#i nhng vai trò khác nhau s) nhìn h thng t nhng khía cnh khác
nhau.
UML xét h thng trên 5 khía cnh:
1. Use-Case View
Bao g-m các Use Case mô t ng x ca h thng theo cách nhìn nh'n ca
ngưi dùng, ngưi phân tích h thng. Nó không ch( ra cách cu trúc ca h
thng phn mm, nó ch( dùng ñ nhìn nh'n mt cách tng quát nhng gì mà
h thng s) cung cp, thông qua ñó ngưi dùng có th kim tra xem các yêu
cu ca mình ñã ñưc ñáp ng ñy ñ hay chưa hoc có chc năng nào ca
h thng là không cn thit. Biu ñ- dùng ñn là biu ñ- Use Case.
2. Logical View
ðưc dùng ñ xem xét các phn t bên trong h thng và mi quan h, s
tương tác gia chúng ñ thc hin các chc năng mong ñi ca h thng.

3. Process View
Chia h thng thành các tin trình(process) và lu-ng(thread), mô t vic
ñ-ng b hóa và các x lý ñ-ng thi. Dùng cho ngưi phát trin và tích hp
h thng, bao g-m các biu ñ- sequence, collaboration, activity và state.
4. Implementation View
Bao g-m các component và file to nên h thng v't lý. Nó ch( ra s ph
thuc gia các thành phn này, cách kt hp chúng li v#i nhau ñ to ra
mt h thng thc thi.
5. Deployment View
Ch( ra cu hình phn cng mà h thng s) chy trên ñó. Nó th hin s phân
tán, cài ñt các phn mà to nên kin trúcv't lý ca h thng. Biu ñ- ñưc
s dng là biu ñ- Deployment.

UMLBài2:TìmUseCase
0ng x ca h thng, tc là nhng chc năng mà h thng cung cp s) ñưc
mô t trong mô hình Use case. Trong ñó mô t nhng chc năng (Use case),
nhng thành phn bên ngoài( Actor) tương tác v#i h thng và mi quan
h gia Use case và Actor (biu ñ- Use case).
Mc ñích quan trng nht ca mô hình Use case là phc v cho vic trao ñi
thông tin. Nó cung cp phương tin ñ khách hàng, nhng ngưi dùng tương
lai ca h thng và nhng ngưi phát trin h thng có th trao ñi v#i nhau
và bin nhng yêu cu v mt nghip v ca ngưi dùng thành nhng yêu
cu c th mà l'p trình viên có th hiu mt cách rõ ràng.
Actor
1. ðnh nghĩa actor
Actor không phi là mt phn ca h thng. Nó th hin mt ngưi hay mt
h thng khác tương tác v#i h thng. Mt Actor có th:
•
Ch( cung cp thông tin cho h thng.
•
Ch( ly thông tin t h thng.
•
Nh'n thông tin t h thng và cung cp thông tin cho h thng
2. Mô t
Thông thưng, các actor ñưc tìm thy trong phát biu bài toán bi s trao
ñi gia phân tích viên v#i khách hàng và các chuyên gia trong lĩnh
vc(domain expert). Các câu hi thưng ñưc s dng ñ xác ñnh actor cho
mt h thng là:
•
ði v#i mt vn ñ c th nào ñó thì Ai là ngưi quan tâm ?
•
H thng ñưc dùng nơi nào trong t chc?
•
Ai là ngưi ñưc li khi s dng h thng?
•
Ai là ngưi cung cp thông tin cho h thng, s dng thông tin ca h
thng và xóa các thông tin ñó?
•
Ai là ngưi h, tr và bo trì h thng?
•
H thng có s dng ngu-n lc nào t bên ngoài?

