TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
VIỆN THƯƠNG MẠI & KINH TẾ QUỐC TẾ
—-----------—-----------
BÀI TẬP LỚN
MÔN: CHỦ NGHĨA XÃ HỘI KHOA HỌC
Đề tài: “Quan điểm của chủ nghĩa Mác – Lênin về sứ mệnh lịch sử của giai cấp
công nhân và sự vận dụng của Đảng ta ở Việt Nam hiện nay.”
Họ tên
:
Bùi Thị Minh Thư
Mã sinh viên
:
11231490
Lớp
:
LSIC 65A
Lớp học phần
:
LLNL1107
Giáo viên hướng dẫn
:
TS Nguyễn Văn Thuân
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................2
PHẦN NỘI DUNG.............................................................................................. 2
I. Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về giai cấp công nhân và sứ
mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân.................................................. 2
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân......................................2
1.1) Giai cấp công nhân trên phương diện kinh tế - xã hội................... 3
1.2) Giai cấp công nhân trên phương diện chính trị - xã hội.................4
2. Nội dung và đặc điểm sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân............. 5
2.1. Nội dung kinh tế............................................................................. 5
2.2. Nội dung chính trị - xã hội..............................................................6
2.3. Nội dung văn hóa tư tưởng............................................................. 6
3. Những điều kiện quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân.......6
3.1. Điều kiện khách quan quy định sứ mệnh lịch sử của giai cấp công
nhân........................................................................................................6
3.2. Điều kiện chủ quan để giai cấp công nhân thực hiện sứ mệnh lịch
sử............................................................................................................8
II. Sự vận dụng quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin về sứ mệnh của giai cấp
công nhân của Đảng ta hiện nay.......................................................................9
1. Nội dung vận dụng của Đảng..................................................................9
1.1. Đặc điểm của giai cấp công nhân Việt Nam...................................9
1.2. Nội dung sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân Việt Nam hiện
nay........................................................................................................10
2. Thành tựu..............................................................................................12
2.1. Thành tựu phát triển nhận thức lý luận về giai cấp công nhân Việt
Nam của Đảng ta..................................................................................12
2.2. Thành tựu phát triển nhận thức lý luận về thực hiện sứ mệnh lịch
sử của GCCN Việt Nam.......................................................................17
2.3. Thành tựu trong việc thực hiện quan điểm của chủ nghĩa
Mác-Lênin............................................................................................21
3. Hạn chế................................................................................................. 24
4. Giải pháp...............................................................................................26
PHẦN KẾT LUẬN............................................................................................28
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................28
1
PHẦN MỞ ĐẦU
Trong từng thời đại và xã hội, người công nhân luôn đóng vai trò sáng tạo
chân chính, quyết định diễn trình lịch sử. Đó là những người trực tiếp tạo ra
công cụ sản xuất, giá trị thặng dư và chính trị xã hội. Chủ nghĩa xã hội khoa
học, một trong ba trụ cột của tư tưởng Mác - Lênin, đã nghiên cứu toàn diện các
quy luật chính trị - xã hội chi phối quá trình hình thành và phát triển của hình
thái kinh tế - xã hội cộng sản chủ nghĩa. Trong đó, chủ nghĩa xã hội khoa học
tập trung tìm hiểu những nguyên tắc, điều kiện, phương thức đấu tranh của giai
cấp công nhân để chuyển đổi từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa xã hội. Từ vị trí
then chốt của giai cấp công nhân, khẳng định sứ mệnh lịch sử xóa bỏ chủ nghĩa
tư bản, xây dựng xã hội mới trở nên vô cùng quan trọng. Ảnh hưởng của sứ
mệnh này vượt ra khỏi việc chuyển đổi hình thái kinh tế hay chế độ chính trị,
mà còn làm thay đổi toàn bộ bối cảnh kinh tế - chính trị - xã hội, tác động trực
tiếp tới quá trình sản xuất và đường hướng phát triển của thế giới. Nghiên cứu
sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân mang tầm quan trọng cả về mặt lý luận
lẫn thực tiễn.
PHẦN NỘI DUNG
Sứ mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân là nội dung chủ yếu,
điểm căn bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, là phạm trù trung tâm, nguyên lý xuất
phát của chủ nghĩa xã hội khoa học. Đó cũng là trọng điểm của cuộc đấu tranh
tư tưởng lý luận trong thời đại ngày nay.
I. Quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin về giai cấp công nhân và sứ
mệnh lịch sử thế giới của giai cấp công nhân
1. Khái niệm và đặc điểm của giai cấp công nhân
C.Mác và Ph.Ăngghen đã sử dụng nhiều thuật ngữ khác nhau để chỉ giai
cấp công nhân như giai cấp vô sản; giai cấp vô sản hiện đại; giai cấp công nhân
hiện đại; giai cấp công nhân đại công nghiệp…
Đó là những cụm từ đồng nghĩa để chỉ: giai cấp công nhân - con đẻ của nền đại
công nghiệp tư bản chủ nghĩa, giai cấp đại biểu cho lực lượng sản xuất tiên tiến,
cho phương thức sản xuất hiện đại. Các ông còn dùng những thuật ngữ có nội
2
dung hẹp hơn để chỉ các loại công nhân trong các ngành sản xuất khác nhau,
trong những giai đoạn phát triển khác nhau của công nghiệp: công nhân khoáng
sản, công nhân công trường thủ công, công nhân công xưởng, công nhân nông
nghiệp…
Dù diễn đạt bằng những thuật ngữ khác nhau, song giai cấp công nhân được các
nhà kinh điển xác định trên hai phương diện cơ bản: kinh tế - xã hội và chính trị
- xã hội.
1.1) Giai cấp công nhân trên phương diện kinh tế - xã hội
Thứ nhất, giai cấp công nhân với phương thức lao động công nghiệp
trong nền sản xuất tư bản chủ nghĩa: đó là những người lao động trực tiếp hay
gián tiếp vận hành các công cụ sản xuất có tính chất công nghiệp ngày càng hiện
đại và xã hội hóa cao.
Mô tả quá trình phát triển của giai cấp công nhân, C.Mác và Ph.Ăngghen đã chỉ
rõ: trong công trường thủ công và trong nghề thủ công, người công nhân sử
dụng công cụ của mình còn trong công xưởng thì người công nhân phải phục vụ
máy móc 1 . Theo C.Mác, Ph.Ăngghen, công nhân công nghiệp công xưởng là
bộ phận tiêu biểu cho giai cấp công nhân hiện đại.
Các ông nhấn mạnh rằng, …“Các giai cấp khác đều suy tàn và tiêu vong cùng
với sự phát triển của đại công nghiệp, còn giai cấp vô sản lại là sản phẩm của
bản thân nền đại công nghiệp”2 và “công nhân cũng là một phát minh của thời
đại mới, giống như máy móc vậy”… “công nhân Anh là đứa con đầu lòng của
nền công nghiệp hiện đại”3.
Thứ hai, giai cấp công nhân trong quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa. Đó
là giai cấp của những người lao động không sở hữu tư liệu sản xuất chủ yếu của
xã hội. Họ phải bán sức lao động cho nhà tư bản và bị chủ tư bản bóc lột giá trị
thặng dư. Đối diện với nhà tư bản, công nhân là những người lao động tự do,
với nghĩa là tự do bán sức lao động của mình để kiếm sống. Chính điều này
khiến cho giai cấp công nhân trở thành giai cấp đối kháng với giai cấp tư sản.
Những công nhân ấy, buộc phải tự bán mình để kiếm ăn từng bữa một, là một
hàng hóa, tức là một món hàng đem bán như bất cứ món hàng nào khác, vì thế,
họ phải chịu hết mọi sự may rủi của cạnh tranh, mọi sự lên xuống của thị
trường.
Như vậy, đối diện với quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa, đặc trưng cơ
bản của giai cấp công nhân trong chế độ tư bản chủ nghĩa theo C.Mác,
Ph.Ăngghen, là giai cấp vô sản, “giai cấp công nhân làm thuê hiện đại, vì mất
các tư liệu sản xuất của bản thân, nên buộc phải bán sức lao động của mình để
sống”.
3
Mâu thuẫn cơ bản của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa là mâu
thuẫn giữa lực lượng sản xuất xã hội hóa ngày càng rộng lớn với quan hệ sản
xuất tư bản chủ nghĩa dựa trên chế độ tư hữu tư bản chủ nghĩa về tư liệu sản
xuất. Mâu thuẫn cơ bản này thể hiện về mặt xã hội là mâu thuẫn về lợi ích giữa
giai cấp công nhân và giai cấp tư sản. Lao động sống của công nhân là nguồn
gốc của giá trị thặng dư và sự giàu có của giai cấp tư sản cũng chủ yếu nhờ vào
việc bóc lột được ngày càng nhiều hơn giá trị thặng dư.
Mâu thuẫn đó cho thấy, tính chất đối kháng không thể điều hòa giữa giai cấp
công nhân (giai cấp vô sản) với giai cấp tư sản trong phương thức sản xuất tư
bản chủ nghĩa và trong chế độ tư bản chủ nghĩa.
1.2) Giai cấp công nhân trên phương diện chính trị - xã hội
Trong chế độ tư bản chủ nghĩa, sự thống trị của giai cấp tư sản, đặc biệt
của bộ phận tư sản đại công nghiệp là điều kiện ban đầu cho sự phát triển giai
cấp công nhân. “Nói chung, sự phát triển của giai cấp vô sản công nghiệp được
quy định bởi sự phát triển của giai cấp tư sản công nghiệp. Chỉ có dưới sự thống
trị của giai cấp này thì sự tồn tại của giai cấp vô sản công nghiệp mới có được
một quy mô toàn quốc, khiến nó có thể nâng cuộc cách mạng của nó lên thành
một cuộc cách mạng toàn quốc…”.
Nghiên cứu giai cấp công nhân (giai cấp vô sản) từ phương diện kinh tế -
xã hội và chính trị - xã hội trong chủ nghĩa tư bản, Mác và Ăngghen đã không
những đưa lại quan niệm khoa học về giai cấp công nhân mà còn làm sáng tỏ
những đặc điểm quan trọng của nó với tư cách là một giai cấp cách mạng có sứ
mệnh lịch sử thế giới. Có thể khái quát những đặc điểm chủ yếu của giai cấp
công nhân bao gồm:
+ Đặc điểm nổi bật của giai cấp công nhân là lao động bằng phương thức công
nghiệp với đặc trưng công cụ lao động là máy móc, tạo ra năng suất lao động
cao, quá trình lao động mang tính chất xã hội hóa.
+ Giai cấp công nhân là sản phẩm của bản thân nền đại công nghiệp, là chủ thể
của quá trình sản xuất vật chất hiện đại. Do đó, giai cấp công nhân là đại biểu
cho lực lượng sản xuất tiên tiến, cho phương thức sản xuất tiên tiến, quyết định
sự tồn tại và phát triển của xã hội hiện đại.
+ Nền sản xuất đại công nghiệp và phương thức sản xuất tiên tiến đã rèn luyện
cho giai cấp công nhân những phẩm chất đặc biệt về tính tổ chức, kỷ luật lao
động, tinh thần hợp tác và tâm lý lao động công nghiệp. Đó là một giai cấp cách
mạng và có tinh thần cách mạng triệt để.
Những đặc điểm ấy chính là những phẩm chất cần thiết để giai cấp công nhân có
vai trò lãnh đạo cách mạng. Từ phân tích trên có thể hiểu về giai cấp công nhân
4