ĐẠI HỌC KINH TẾ QUỐC DÂN
TRƯỜNG KINH DOANH
BÀI TẬP NHÓM
MÔN PHÁP LUẬT TRONG THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
CHỦ ĐỀ 13: BẢO VỆ QUYỀN LỢI NGƯỜI TIÊU DÙNG
TRONG CÁC VỤ VI PHẠM THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ
GVHD
Th.S. Phạm Đức Chung
Lớp học phần
LUKD1175(224)_01
Nhóm
11 - CPinE
STT
Họ và tên
Lớp chuyên ngành
Mã sinh viên
1
Vũ Thu Huyền
Thương mại điện tử 65
11234197
2
Diệp Thị Ngoan
Thương mại điện tử 65
11234216
3
Đinh Thị Mỹ Hạnh
Thương mại điện tử 65
11234188
4
Lê Nhật Hoàng
Thương mại điện tử 65
11233437
5
Mai Thị Thúy
Thương mại điện tử 65
11234232
HÀ NỘI – 3/2025
MỤC LỤC
MỤC LỤC..................................................................................................................... 2
A. LỜI MỞ ĐẦU...........................................................................................................3
B. NỘI DUNG............................................................................................................... 4
Câu 1. Pháp luật quy định như thế nào về bảo vệ người tiêu dùng trong các vụ
vi phạm thương mại điện tử?.................................................................................4
Câu 2. Người tiêu dùng có thể làm gì khi bị lừa đảo hoặc nhận sản phẩm
không đúng mô tả từ các sàn thương mại điện tử?..............................................9
Câu 3. Các quy định về hoàn tiền và đổi trả hàng trong trường hợp vi phạm
có được thực thi hiệu quả không?........................................................................12
Câu 4. Vai trò của các hiệp hội bảo vệ người tiêu dùng trong việc xử lý vi
phạm thương mại điện tử là gì?...........................................................................16
Câu 5. Pháp luật có quy định cụ thể nào để bảo vệ thông tin cá nhân của
người tiêu dùng không?........................................................................................ 21
Câu 6. Các cơ chế hỗ trợ giải quyết tranh chấp giữa người tiêu dùng và người
bán hiện nay được thực hiện ra sao?...................................................................23
Câu 7. Làm thế nào để cải thiện nhận thức của người tiêu dùng về quyền lợi
của họ khi tham gia thương mại điện tử?........................................................... 25
Câu 8. Các doanh nghiệp vi phạm quyền lợi người tiêu dùng bị xử lý ra sao?...
36
Câu 9. Người tiêu dùng có quyền khởi kiện các sàn thương mại điện tử trong
trường hợp không bảo vệ họ không?...................................................................39
Câu 10. Việt Nam cần cải thiện những quy định pháp luật nào để bảo vệ
người tiêu dùng tốt hơn trong thương mại điện tử?.......................................... 40
C. KẾT LUẬN.............................................................................................................45
D. TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................46
A. LỜI MỞ ĐẦU
Trong thời đại công nghệ số phát triển vượt bậc, thương mại điện tử đã trở
thành một phần không thể thiếu trong đời sống kinh tế - xã hội. Sự bùng nổ của các
nền tảng giao dịch trực tuyến không chỉ mang lại tiện ích to lớn mà còn đặt ra những
thách thức mới liên quan đến các hành vi vi phạm quyền lợi người tiêu dùng. Những
vụ việc như quảng cáo sai sự thật, gian lận giao dịch hay vi phạm hợp đồng trực tuyến
đang ngày càng gia tăng, đòi hỏi một cơ chế bảo vệ người tiêu dùng hiệu quả và phù
hợp với đặc thù của môi trường số.
Báo cáo này tập trung nghiên cứu các khía cạnh pháp lý và thực tiễn liên quan
đến việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong các vụ vi phạm thương mại điện tử tại
Việt Nam. Thông qua việc phân tích các quy định pháp luật hiện hành, các vụ việc
điển hình và các biện pháp xử lý, báo cáo nhằm đánh giá thực trạng, chỉ ra những bất
cập và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ người tiêu dùng trong
lĩnh vực này.
Với tư cách là những sinh viên còn hạn chế về kiến thức pháp luật và kinh
nghiệm thực tiễn, nhóm chúng em không tránh khỏi những thiếu sót trong quá trình
thực hiện. Chúng em rất mong nhận được sự góp ý và hướng dẫn từ thầy để bài báo
cáo được hoàn thiện hơn. Chúng em xin chân thành cảm ơn!
B. NỘI DUNG
Câu 1. Pháp luật quy định như thế nào về bảo vệ người tiêu dùng trong các vụ vi
phạm thương mại điện tử?
Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 đã khiến kinh doanh trực tuyến qua các nền
tảng điện tử trở thành tất yếu. Giao dịch thương mại điện tử phát triển nhanh chóng,
kéo theo nhiều nội dung bảo vệ quyền lợi của người tiêu dùng trong giao dịch thương
mại điện tử cần phải được thể chế hóa.
Ngày 20/6/2023, Quốc hội đã thông qua Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng
năm 2023, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng xây dựng dựa trên những quan
điểm chỉ đạo và định hướng của Đảng và Nhà nước về bảo vệ quyền lợi người tiêu
dùng, đồng thời phù hợp với các quy định có liên quan như: Pháp luật Thương mại,
Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật, Luật An toàn thực phẩm, Luật Chất lượng sản
phẩm hàng hóa, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự…cụ thể như: Trách nhiệm bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng là trách nhiệm chung của Nhà nước và xã hội; quyền và lợi
ích hợp pháp của người tiêu dùng được công nhận, tôn trọng, bảo đảm và bảo vệ theo
quy định của pháp luật; việc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng phải được chủ động
thực hiện kịp thời, công bằng, minh bạch, đúng pháp luật; hoạt động bảo vệ quyền lợi
người tiêu dùng phải đảm bảo lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ
chức, cá nhân kinh doanh và tổ chức, cá nhân khác theo quy định của pháp luật; quy
định rõ các thông tin cần cung cấp trong giao dịch từ xa; trách nhiệm bổ sung của tổ
chức, cá nhân kinh doanh với người tiêu dùng trong giao dịch trên không gian mạng.
Trong đó, quy định cụ thể trách nhiệm của tổ chức thiết lập, vận hành nền tảng số
trung gian và tổ chức thiết lập, vận hành nền tảng số lớn. Tuy nhiên, Luật Bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng chưa quy định cụ thể trong giao dịch thương mại điện tử mà
chỉ mới đưa ra khái niệm giao dịch từ xa.
1. Lý luận và thực tiễn về bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử
Theo từ điển Black’s Law Dictionary, một cẩm nang pháp lý hiện đại được giới
luật học Mỹ và quốc tế coi như những giải thích chính thức về quan điểm của
common law về các thuật ngữ pháp lý thì cho rằng “Người tiêu dùng là người mua
hàng hóa, dịch vụ vì mục đích sử dụng cho cá nhân, gia đình, hộ gia đình mà không
nhằm mục đích bán lại”. Theo từ điển Kinh tế học hiện đại: “Người tiêu dùng là bất
cứ đơn vị kinh tế nào có nhu cầu tiêu dùng hàng hóa và dịch vụ cuối cùng…, thông
thường, người tiêu dùng được coi là một cá nhân nhưng trên thực tế, người tiêu dùng
có thể là cơ quan, các cá nhân và nhóm cá nhân. Trong trường hợp cuối cùng, điều
đáng lưu ý là, để có quyết định, đơn vị tiêu dùng là hộ gia đình chứ không phải là cá
nhân”.
Tại Việt Nam, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng được quy định: Người tiêu
dùng là người mua, sử dụng sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ cho mục đích tiêu dùng, sinh
hoạt của cá nhân, gia đình, cơ quan, tổ chức và không vì mục đích thương mại. Theo
đó, nguyên tắc bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng lần đầu tiên được ghi nhận tại Pháp
lệnh Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 1999 và nội dung này tiếp tục được sửa
đổi bổ sung qua các Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng sau này nhằm hoàn thiện
pháp luật quốc gia và đáp ứng nhu cầu hội nhập kinh tế quốc tế và theo Luật Bảo vệ
quyền lợi người tiêu dùng quy định “Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng là trách nhiệm
của Nhà nước, tổ chức, cá nhân và toàn xã hội; Quyền, lợi ích hợp pháp của người tiêu
dùng được công nhận, tôn trọng, bảo đảm và bảo vệ theo quy định của pháp luật; Bảo
vệ quyền lợi người tiêu dùng phải được chủ động thực hiện kịp thời, công bằng, minh
bạch, đúng pháp luật; Hoạt động bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng không được xâm
phạm đến lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân kinh
doanh và tổ chức, cá nhân khác; Bảo đảm công bằng, bình đẳng, không phân biệt về
giới, tự nguyện, không vi phạm pháp luật, không trái với thuần phong mỹ tục và đạo
đức xã hội trong giao dịch giữa người tiêu dùng và tổ chức, cá nhân kinh doanh”. Qua
nghiên cứu cho thấy, quy định pháp luật về bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam chưa bao
quát, còn hạn chế trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế và khu vực; đặc biệt, trong
lĩnh vực giao dịch thương mại điện tử.
Vấn đề bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong giao dịch thương mại điện tử
hiện chưa được luật hóa đầy đủ, dẫn đến phát sinh tiêu cực, các cơ quan chức năng
khó xử lý triệt để. Bên cạnh đó, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng chưa đề cập
đến khái niệm về giao dịch thương mại điện tử, dẫn đến các cơ quan chức năng xử lý
mỗi nơi, mỗi kiểu, không đạt hiệu quả cao.
Để giao dịch thương mại điện tử lành mạnh, bền vững, tạo động lực phát triển
kinh tế và dẫn dắt chuyển đổi số trong doanh nghiệp, rất cần sự chung tay của tổ chức,
cá nhân, đơn vị kinh doanh và chính người tiêu dùng. Bởi lẽ, quyền lợi người tiêu
dùng có mối quan hệ hữu cơ, mật thiết với sự phát triển của mô hình kinh doanh
thương mại điện tử; do vậy, doanh nghiệp muốn kinh doanh thương mại điện tử bền
vững thì cần có trách nhiệm bảo vệ người tiêu dùng bằng việc bán hàng có thương
hiệu, có uy tín. Tránh tình trạng: Chậm giao hàng; giao không đúng số lượng, chất
lượng; hàng bị hỏng hóc, vỡ nát do quá trình lưu kho, vận chuyển; sàn thương mại
điện tử không hỗ trợ hoặc chậm hoàn tiền đơn hàng đã huỷ; gian hàng trên sàn chặn
liên lạc, không chịu trách nhiệm bồi thường đơn hàng cho người tiêu dùng,...Đối với
người tiêu dùng cần chọn những đơn vị bán hàng có thương hiệu, có uy tín, người tiêu
dùng khi mua hàng cũng cần tìm hiểu những phương thức thanh toán đảm bảo an
toàn, đồng thời tự nâng cao năng lực phát hiện những dấu hiệu lừa đảo.
2. Thực trạng pháp luật bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử
Pháp luật bảo vệ người tiêu dùng trong thương mại điện tử đã được Chính phủ,
Bộ Công Thương và các Bộ, ngành có liên quan rất quan tâm, hoàn thiện khung pháp
lý về bảo vệ người tiêu dùng, trong đó có bảo vệ người tiêu dùng trên không gian
mạng; đồng thời thúc đẩy kinh doanh có trách nhiệm trên thương mại điện tử. Cụ thể
như: Luật Thương mại năm 2005; Luật Giao dịch điện tử năm 2023; Luật Bảo vệ