I.Đt v n đ:ặ ấ ề
H M t tr i (hay Thái D ng H ) là m t h hành tinh có M t tr i ệ ặ ờ ươ ệ ộ ệ ặ ờ ở
trung tâm và các thiên th n m trong ph m vi l c h p d n c a M t tr i, t t cể ằ ạ ự ấ ẫ ủ ặ ờ ấ ả
chúng đc hình thành t s suy s p c a m t đám mây phân tượ ừ ự ụ ủ ộ ử kh ng l cách ổ ồ
đây g n 4,6 t năm.ầ ỷ Đa ph n các thiên th quay quanh M t tr i, và kh i l ngầ ể ặ ờ ố ượ
t p trung ch y u vào 8 hành tinh có qu đo g n tròn và m t ph ng qu đo ậ ủ ế ỹ ạ ầ ặ ẳ ỹ ạ
g n trùng khít v i nhau g i là m t ph ng hoàng đo.ầ ớ ọ ặ ẳ ạ
Trái Đt là m t hành tinh th ba tính t m t tr i, đng th i cũng là hànhấ ộ ứ ừ ặ ờ ồ ờ
tinh l n nh t trong các hành tinh đt đá c a h m t tr i xét v bán kính, kh i ớ ấ ấ ủ ệ ặ ờ ề ố
l ng và m t đ v t ch t.ượ ậ ộ ậ ấ
M t Trăngặ là v tinh t nhiênệ ự duy nh t c aấ ủ Trái Đtấ và là v tinh t ệ ự
nhiên l n th nămớ ứ trong H M t Tr iệ ặ ờ .
S chuy n đng c a M t Tr i-Trái Đt-M t Trăng t o nên nh ng hi nự ể ộ ủ ặ ờ ấ ặ ạ ữ ệ
t ng vô cùng thú v nh : Hi n t ng th y tri u, hi n t ng ngày và đêm. ượ ị ư ệ ượ ủ ề ệ ượ
Phân b đi khí h u các vùng mi n khác nhau và hi n t ng nguy t th c, ố ớ ậ ở ề ệ ượ ệ ự
nh t th c...ậ ự
Và nh t th c và nguy t th c ậ ự ệ ự là hi n t ng ệ ượ mà chuy n đng c a M t ể ộ ủ ặ
Tr i-Trái Đt-M t Trăng r t đc bi t,đó là t o nên ờ ấ ặ ấ ặ ệ ạ 3 v trí th ng hàng.ị ẳ Hàng
ngàn năm v tr c ,con ng i cho rề ướ ườ ằng m i khi hi n t ng này x y ra là ỗ ệ ượ ả
đi m báo cho nh ng tai ho vô cùng kh ng khi p .Nh ng v i s ti n b c a ề ữ ạ ủ ế ư ớ ự ế ộ ủ
khoa h c kĩ thu t ngày nay thì đây ch là nh ng hi n t ng thiên nhiên h t s cọ ậ ỉ ữ ệ ượ ế ứ
bình th ng.ườ
Bài t p nhóm tìm hi u hi n t ng nh t th c,nguy t th c chính là tìm raậ ể ệ ượ ậ ự ệ ự
nh ng khái ni m c b n nh t, nh ng s so sánh, ng d ng và nh ng cách đ ữ ệ ơ ả ấ ữ ự ứ ụ ữ ể
1
quan sát hai hi n t ng thiên văn vô cùng đc bi t này. Đng th i, bi t đc ệ ượ ặ ệ ồ ờ ế ượ
nh ng truy n thuy t thú v t xa x a c a nhân lo i v nh t th c, nguy t th c.ữ ề ế ị ừ ư ủ ạ ề ậ ự ệ ự
II.Gi i quy t v n đ:ả ế ấ ề
1.C s lý thuy t: Chuy n đng c a Thái D ng H (M t trăng, ơ ở ế ể ộ ủ ươ ệ ặ
Trái đt, M t tr i) d n đn hi n tấ ặ ờ ẫ ế ệ ngượ Nguy t th c, Nh t th cệ ự ậ ự .
●NGUY T TH C LÀ GÌ?Ệ Ự
Nguy t th cệ ự là hi n t ng m t trăng b che khu t b i bóng c a trái đt ệ ượ ặ ị ấ ở ủ ấ
tr c ánh sáng c a m t tr i, hay còn g i là M t Trăng máu, là hi n t ng ướ ủ ặ ờ ọ ặ ệ ượ
thiên văn khi M t Trăng đi vào hình chóp bóng c a Trái Đt, đi di n v i M tặ ủ ấ ố ệ ớ ặ
Tr i.ờ
Do m t trăng không t phát ra ánh sáng, chúng ta nhìn th y m t trăng là nh cóặ ự ấ ặ ờ
ánh sáng c a m t tr i chi u vào m t trăng, m t trăng ph n l i ánh sáng nên ủ ặ ờ ế ặ ặ ả ạ
chúng ta nhìn th y m t trăng, nh ng vào th i đi m m t trăng - trái đt - m t ấ ặ ư ờ ể ặ ấ ặ
tr i th ng hàng nhau, trái đt đã che khu t ờ ẳ ấ ấ ánh sáng c a m t tr i chi u đn ủ ặ ờ ế ế
m t trăng, t c là m t trăng đng sau bóng c a trái đt, lúc này m t trăng t i ặ ứ ặ ứ ủ ấ ặ ố
đen d n do b khu t sau bóng trái đt, th i đi m và hi n t ng này g i là ầ ị ấ ấ ờ ể ệ ượ ọ
nguy t th c.ệ ự
●NH T TH C LÀ GÌ?Ậ Ự
Nh t th cậ ự là hi n t ng m t tr i b che khu t b i m t trăng khi nhìn t ệ ượ ặ ờ ị ấ ở ặ ừ
trái đt. Nh t th c x y ra khi M t Trăng đi qua gi a Trái Đt và M t Tr i và ấ ậ ự ả ặ ữ ấ ặ ờ
quan sát t Trái Đt, lúc đó M t Trăng che khu t hoàn toàn hay m t ph n M từ ấ ặ ấ ộ ầ ặ
Tr i. Đi u này ch có th x y ra t i th i đi m sóc trăng non khi nhìn t Trái ờ ề ỉ ể ả ạ ờ ể ừ
Đt, lúc M t Tr i b M t Trăng che khu t và bóng c a M t Trăng ph lên ấ ặ ờ ị ặ ấ ủ ặ ủ
Trái Đt. ấ
2
Hình 1: Hi n t ng Nh t thệ ượ ậ ực Hình 2: Hi n t ng Nguy t th cệ ượ ệ ự
●C S KHOA H C C A NGUY T TH C, NH T TH CƠ Ở Ọ Ủ Ệ Ự Ậ Ự
Trái đt quay quanh m t tr i, m t trăng quay quanh trái đt, hai m t ấ ặ ờ ặ ấ ặ
ph ng qu đo này r t ít khi đng ph ng v i nhau, tuy nhiên đôi khi Trái đt - ẳ ỹ ạ ấ ồ ẳ ớ ấ
M t trăng và M t tr i cùng n m trên giao tuy n gi a hai m t ph ng qu đo ặ ặ ờ ằ ế ữ ặ ẳ ỹ ạ
này, hình thành 3 v trí th ng hàng t đó t o nên hi n t ng Nguy t th c và ị ẳ ừ ạ ệ ượ ệ ự
Nh t th c.[1] ậ ự
2.Gi i quy t và phân tích:ả ế
● PHÂN LO I NH T TH C ,NGUY T TH CẠ Ậ Ự Ệ Ự
*Phân lo i Nh t Th c: ạậựCó 4 ki u nh t th c và chúng đc xác đnh ể ậ ự ượ ị
b i cácở vùng bóng c a M t Trăng trên b m t Trái Đt.ủ ặ ề ặ ấ
1. Nh t th c toàn ph n: M t nh t th c toàn ph n x y ra khi M t ậ ự ầ ộ ậ ự ầ ả ặ
Trăng che khu t hoàn toàn M t Tr i và hình thành các vùng bóng t i và bóng ấ ặ ờ ố
3
n a t i trên b m t Trái Đtử ố ề ặ ấ . M t nh t th c toàn ph n ch có th di n ra khi ộ ậ ự ầ ỉ ể ễ
M t Trăng quanh c n đi m qu đoặ ở ậ ể ỹ ạ .
2. Nh t th c m t ph n: Nh t th c m t ph n x y ra khi M t Trăng ậ ự ộ ầ ậ ự ộ ầ ả ặ
không che khu t hoàn toàn đĩa M t Tr i và ch hình thành vùng bóng n a t i ấ ặ ờ ỉ ử ố ở
trên b m t Trái Đt.ề ặ ấ
3. Nh t th c hình khuyên: Nh t th c hình khuyên x y ra khi vùng ậ ự ậ ự ả
đi c a vùng bóng t i xu t hi n trên Trái Đt. Đĩa M t Trăng s che khu t ố ủ ố ấ ệ ấ ặ ẽ ấ
vùng trung tâm c a đĩa M t Tr i, đ l vùng rìa ngoài c a M t Tr i có d ng ủ ặ ờ ể ộ ủ ặ ờ ạ
nh m t chi c nh n. M t nh t th c hình khuyên ch có th x y ra khi M t ư ộ ế ẫ ộ ậ ự ỉ ể ả ặ
Trăng quanh vi n đi m qu đo.ở ễ ể ỹ ạ
4. Nh t th c lai: Nh t th c lai r t hi m khi x y ra. Chúng x y ra khiậ ự ậ ự ấ ế ả ả
m t nh t th c hình khuyên chuy n thành m t nh t th c toàn ph n.ộ ậ ự ể ộ ậ ự ầ
Hì
nh 3: Hình nh Nh t th c toàn ph n ả ậ ự ầ
t i Australiaạ
Hình 4: Hình nh nh t th c m tả ậ ự ộ
ph n ngày 25/5 do tàu NASA ch p.ầ ụ
4
Hình 5: Nh t th c hình khuyên năm ậ ự
2011.
Hình 6: Hi n t ng nh t th c laiệ ượ ậ ự
* Phân lo i Nguy t Th c:ạ ệ ự
1. Nguy t th c toàn ph n: Khi nguy t th c toàn ph n di n ra, tia ệ ự ầ ệ ự ầ ễ
M t Tr i tr c khi đn đc M t Trăng đã chi u vào chóp bóng c a Trái Đtặ ờ ướ ế ượ ặ ế ủ ấ
và b khí quy n Trái Đt khúc x . Các tia sáng b c sóng ng n đã b c n l i ị ể ấ ạ ướ ắ ị ả ạ
h t, ch còn các tia có b c sóng dài (đ, cam) xuyên qua, do đó, M t Trăng ế ỉ ướ ỏ ặ
th ng hi n ra d i màu đ nh tườ ệ ướ ỏ ạ .
2. Nguy t th c m t ph n: ệ ự ộ ầ X y ra khi M t Tr i, Trái Đt và M t ả ặ ờ ấ ặ
Trăng n m trên đng g n th ng. Lúc này ánh trăng s b m đi và M t Trăngằ ườ ầ ẳ ẽ ị ờ ặ
b khuy t đi m t ph n. Có th nhìn th y bóng c a Trái Đt màu đen (ho c ị ế ộ ầ ể ấ ủ ấ ặ
màu đ s m) đang che khu t M t Trăng. ỏ ẫ ấ ặ
3. Nguy t th c n a t i: x y ra khi M t Trăng đi qua vùng n a t i ệ ự ử ố ả ặ ử ố
c a Trái Đt. Lúc này ánh trăng s m và M t Trăng s m và t i đi. Nguy t ủ ấ ẽ ờ ặ ẽ ờ ố ệ
th c bán ph n khó nhìn th y b ng m t th ng do ánh chói c a M t Tr i ự ầ ấ ằ ắ ườ ủ ặ ờ
gi m thi u.ả ể [2]
5