Báo cáo kết quả đề tài cấp Bộ năm 2008: Chọn và dẫn giống một số dòng keo tai tượng và bạch đàn có triển vọng ở vùng trung tâm Bắc bộ để thiết lập vườn lưu giữ giống

Chia sẻ: Lê Thị Na | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:64

Thêm vào BST

Báo xấu

56
lượt xem 8
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Mục tiêu của đề tài: Nghiên cứu tạo cây giống mới Keo tai tượng và Bạch đàn bằng phương pháp giâm hom từ vườn lưu giữ giống để trồng khảo nghiệm; trồng khảo nghiệm một số dòng vô tính Keo tai tượng và Bạch đàn trên một số vùng sinh thái; theo dõi, đánh giá, lựa chọn được một số dòng Keo tai tượng và Bạch đàn năng suất cao phục vụ trồng rừng nguyên liệu giấy trong vùng.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Báo cáo kết quả đề tài cấp Bộ năm 2008: Chọn và dẫn giống một số dòng keo tai tượng và bạch đàn có triển vọng ở vùng trung tâm Bắc bộ để thiết lập vườn lưu giữ giống

BỘ CÔNG THƯƠNG TỔNG CÔNG TY GIẤY VIỆT NAM VIỆN NGHIÊN CỨU CÂY NGUYÊN LIỆU GIẤY ……………………*…………………… BÁO CÁO KẾT QUẢ ĐỀ TÀI CẤP BỘ NĂM 2008 CHỌN VÀ DẪN GIỐNG MỘT SỐ DÒNG KEO TAI TƯỢNG VÀ BẠCH ĐÀN CÓ TRIỂN VỌNG Ở VÙNG TRUNG TÂM BẮC BỘ ĐỂ THIẾT LẬP VƯỜN LƯU GIỮ GIỐNG CHỦ NHIỆM ĐỀ TÀI: ThS. HÀ VĂN HUY CỘNG TÁC VIÊN: TS. HUỲNH ĐỨC NHÂN KS. HOÀNG NGỌC HẢI KS. VŨ THỊ LAN KS. TRIỆU HOÀNG SƠN 7118 17/02/2009 PHÚ THỌ, THÁNG 12 NĂM 2008
Môc lôc Trang Danh môc ch÷ viÕt t¾t 3 Tãm t¾t 4 phÇn I. tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 6 1. C¬ së ph¸p lý 6 2. TÝnh cÊp thiÕt vµ môc tiªu nghiªn cøu 6 2.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi 6 2.2. Môc tiªu cña ®Ò tµi 7 3. Néi dung nghiªn cøu 7 4. Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc vµ n−íc ngoµi 7 PhÇn II. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ TH¶o luËn 10 1. Ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh nghiªn cøu 10 2. Nguyªn vËt liÖu sö dông cho nghiªn cøu 11 3. KÕt qu¶ thùc nghiÖm 12 3.1. Tû lÖ ra rÔ cña hom c¸c dßng B¹ch ®µn vµ Keo tai t−îng 12 3.1.1. C¸c dßng B¹ch ®µn 12 3.1.2. C¸c dßng Keo tai t−îng 14 3.2. Trång bæ sung c©y cÊp hom vµo v−ên l−u gi÷ gièng 15 3.3. Sinh tr−ëng rõng trång kh¶o nghiÖm dßng v« tÝnh 2008 15 3.3.1. C¸c dßng B¹ch ®µn trång ë vïng Phï Ninh, Phó Thä 15 3.3.2. C¸c dßng Keo tai t−îng trång ë vïng Hµm Yªn, Tuyªn Quang 19 3.4. Sinh tr−ëng rõng trång kh¶o nghiÖm dßng v« tÝnh 2007 24 3.4.1. C¸c dßng B¹ch ®µn trång ë vïng LËp Th¹ch, VÜnh Phóc 24 3.4.2. C¸c dßng Keo tai t−îng trång ë vïng Hµm Yªn, Tuyªn Quang 29 3.4.3. C¸c dßng Keo tai t−îng trång ë vïng Phï Yªn, S¬n La 34 1
phÇn iiI. KÕt luËn vµ kiÕn nghÞ 39 1. KÕt luËn 39 2. KiÕn nghÞ 40 Phô biÓu 41 Tµi liÖu tham kh¶o 52 2
Danh môc C¸c tõ viÕt t¾t NN & PTNN: N«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng th«n NPK: Ph©n v« c¬ hçn hîp ®¹m, l©n, kali H: ChiÒu cao H(tb): ChiÒu cao trung b×nh Hvn: ChiÒu cao vót ngän D1.3: §−êng kÝnh ë ®é cao 1,3 mÐt D1.3(tb): §−êng kÝnh trung b×nh ë ®é cao 1,3 mÐt TLS: Tû lÖ sèng Sig: X¸c xuÊt tÝnh ®−îc N: MËt ®é NC: Nghiªn cøu NL: Nguyªn liÖu NLG: Nguyªn liÖu giÊy CTLN: C«ng ty l©m nghiÖp 3
Tãm t¾t §Ó tiÕp tôc ch−¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng, n¨m 2006 ViÖn nghiªn cøu c©y nguyªn liÖu giÊy ®−îc Bé C«ng nghiÖp, nay lµ Bé C«ng Th−¬ng phª duyÖt thùc hiÖn ®Ò tµi "Chän vµ dÉn gièng mét sè dßng B¹ch ®µn vµ Keo tai t−îng cã triÓn väng ë vïng Trung t©m B¾c bé ®Ó thiÕt lËp v−ên l−u gi÷ gièng". §Ò tµi ®· tiÕn hµnh chän ®−îc 200 c©y tréi, sau khi xö lý cã 148 c©y ra chåi, tiÕn hµnh thu chåi vµ gi©m hom kÕt qu¶ cã 103 c©y tréi cã hom ra rÔ. Trong 103 c©y tréi cã hom ra rÔ gåm 49 c©y B¹ch ®µn vµ 54 c©y Keo tai t−îng. C¸c c©y gièng t¹o tõ hom cña 103 c©y tréi nµy ®−îc trång trong v−ên l−u gi÷ gièng. N¨m 2007 ViÖn tiÕp tôc ®−îc Bé C«ng Th−¬ng phª duyÖt thùc hiÖn ®Ò tµi trªn nh»m tuyÓn chän, dÉn dßng, trång bæ sung v−ên l−u gi÷ gièng. Tõ nh÷ng dßng ®· dÉn vÒ n¨m 2006, tiÕn hµnh s¶n xuÊt gièng vµ trång kh¶o nghiÖm tÝnh thÝch øng, kh¶ n¨ng sinh tr−ëng cña chóng trªn mét sè vïng lËp ®Þa ®¹i diÖn trong vïng nguyªn liÖu giÊy Trung t©m B¾c bé. N¨m 2007 ®Ò tµi ®· tuyÓn chän thªm ®−îc 34 c©y tréi, trong ®ã cã 17 c©y tréi B¹ch ®µn urophylla vµ 17 c©y tréi Keo tai t−îng trªn c¸c diÖn tÝch rõng trång s¶n xuÊt vµ rõng nghiªn cøu. §Ò tµi ®· dÉn thµnh c«ng 10 dßng B¹ch ®µn vµ trång bæ sung thªm 10 dßng nµy vµo v−ên l−u gi÷ gièng. §Ò tµi ®· t¹o gièng tõ mét sè dßng ë trong v−ên l−u gi÷ gièng trång n¨m 2006 vµ thiÕt lËp tæng sè 6 ha rõng kh¶o nghiÖm dßng. Trong 6 ha gåm: 2,2 ha kh¶o nghiÖm 22 dßng B¹ch ®µn t¹i ®éi Ngäc Mü, C«ng ty l©m nghiÖp LËp Th¹ch, huyÖn LËp Th¹ch, tØnh VÜnh Phóc. DiÖn tÝch 2,0 ha kh¶o nghiÖm 27 dßng Keo tai t−îng t¹i ®éi Km 37, Trung t©m nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm c©y nguyªn liÖu giÊy Hµm Yªn, tØnh Tuyªn Quang. DiÖn tÝch 1,8 ha kh¶o nghiÖm 24 dßng Keo tai t−îng t¹i b¶n B·i §u, x· T©n Lang, huyÖn Phï Yªn, tØnh S¬n La. N¨m 2008 ®Ò tµi tiÕp tôc thùc hiÖn nh©n gièng, c¸c c©y hom gièng nµy vµ tiÕp tôc trång kh¶o nghiÖm ngoµi hiÖn tr−êng, ®ång thêi trång bæ xung thªm c©y cÊp hom cña c¸c dßng t¹i v−ên −¬m ®Ó n¨m 2009 cã ®ñ sè l−îng hom dïng cho viÖc thö nghiÖm vÒ ¶nh h−ëng nång ®é cña chÊt kÝch thÝch tíi tû lÖ ra rÔ cña hom. KÕt qu¶ 4
nh©n gièng n¨m 2008 cho thÊy ®èi víi c¸c dßng B¹ch ®µn, sö dông IBA nång ®é 0,4% th× c¸c dßng E11, E42 vµ E44 cã tû lÖ ra rÔ cao nhÊt tõ 56,5 - 69,4%. §èi víi c¸c dßng Keo tai t−îng, sö dông IBA nång ®é 0,75% th× cã ®Õn 22 dßng cã tû lÖ ra rÔ trªn 50%, trong ®ã cã c¸c dßng A28, A1, A36 vµ A2 cã tû lÖ ra rÔ tõ 83,5 - 85,7%. C¸c c©y hom t¹o ra tõ thÝ nghiÖm trªn ®−îc bè trÝ trång nh− sau: C¸c dßng B¹ch ®µn trång trªn diÖn tÝc 1,5 ha t¹i Khu 8, x· Phï Ninh, huyÖn Phï Ninh, tØnh Phó Thä. C¸c dßng Keo tai t−îng trång trªn diÖn tÝch 1,5 ha t¹i ®éi Km 37, Trung t©m nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm c©y nguyªn liÖu giÊy Hµm Yªn, Tuyªn Quang. KÕt qu¶ cña c¸c thÝ nghiÖm míi thiÕt lËp n¨m 2008 vµ c¸c thÝ nghiÖm thiÕt lËp n¨m 2007 sÏ tr×nh bµy chi tiÕt trong b¸o c¸o nµy. 5
phÇn I. tæng quan vÊn ®Ò nghiªn cøu 1. C¬ së ph¸p lý N¨m 2008, ®Ò tµi "Chän vµ dÉn gièng mét sè dßng B¹ch ®µn vµ Keo tai t−îng cã triÓn väng ë vïng Trung t©m B¾c bé ®Ó thiÕt lËp v−ên l−u gi÷ gièng" lµ ®Ò tµi kÕ tiÕp n¨m 2006 vµ n¨m 2007. §Ò tµi lµ mét trong 7 ®Ò tµi, nhiÖm vô khoa häc c«ng nghÖ ®−îc Bé C«ng Th−¬ng phª duyÖt vµ giao cho ViÖn nghiªn cøu c©y NLG thùc hiÖn theo "QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc giao kÕ ho¹ch khoa häc vµ c«ng nghÖ n¨m 2008 sè: 1999/Q§-BCT ngµy 03 th¸ng 12 n¨m 2007”. §Ò tµi thùc hiÖn trªn khu©n khæ "Hîp ®ång nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ sè: 4108RD/H§-KHCN" ký ngµy 23 th¸ng 01 n¨m 2008 gi÷a Bé C«ng Th−¬ng vµ ViÖn nghiªn cøu c©y NLG. §Ò tµi giao cho chñ nhiÖm ®Ò tµi chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc thùc hiÖn theo "QuyÕt ®Þnh cña ViÖn tr−ëng ViÖn nghiªn cøu c©y NLG vÒ viÖc giao nhiÖm vô nghiªn cøu khoa häc vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ sè: 10/Q§-KHTH" ký ngµy 28 th¸ng 01 n¨m 2008. 2. TÝnh cÊp thiÕt vµ môc tiªu nghiªn cøu 2.1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Theo chu kú kinh doanh rõng trång NLG th× rõng ®−îc khai th¸c ë tuæi 7 vµ trång l¹i lu©n kú míi. T¹i c¸c vïng NLG cña Tæng c«ng ty giÊy, mçi n¨m trång hµng ngµn ha rõng Keo vµ B¹ch ®µn. V× vËy ®iÒu tra lùa chän c©y tréi lµ nhiÖm vô tiÕn hµnh th−êng xuyªn, nh»m tuyÓn chän nh÷ng c©y tréi cã c¸c ®Æc tÝnh tèt nh− sinh tr−ëng nhanh, kh¸ng s©u bÖnh, chÞu h¹n, chÊt l−îng gç tèt, v.v... Nh÷ng c©y 6
tréi nµy dÉn dßng vÒ vµ l−u gi÷ t¹i ViÖn nghiªn cøu c©y NLG ®Ó lµm nguån vËt liÖu cho c¸c nghiªn cøu tiÕp theo nh−: t¹o gièng v« tÝnh hoÆc lai t¹o gièng, kh¶o nghiÖm dßng vµ ®i ®Õn c«ng nhËn gièng ®Ó bæ xung cho tËp ®oµn gièng trång rõng NLG. 2.2. Môc tiªu cña ®Ò tµi - Nghiªn cøu t¹o c©y gièng míi Keo tai t−îng vµ B¹ch ®µn b»ng ph−¬ng ph¸p gi©m hom tõ v−ên l−u gi÷ gièng ®Ó trång kh¶o nghiÖm. - Trång kh¶o nghiÖm mét sè dßng v« tÝnh Keo tai t−îng vµ B¹ch ®µn trªn mét sè vïng sinh th¸i. - Theo dâi, ®¸nh gi¸, lùa chän ®−îc mét sè dßng Keo tai t−îng vµ B¹ch ®µn n¨ng suÊt cao phôc vô trång rõng nguyªn liÖu giÊy trong vïng. 3. Néi dung nghiªn cøu - Nghiªn cøu gi©m hom Keo tai t−îng vµ B¹ch ®µn cho c¸c dßng tuyÓn chän. - N¨m 2008, trång kh¶o nghiÖm nh÷ng dßng v« tÝnh c¸c dßng Keo tai t−îng vµ B¹ch ®µn míi tuyÓn chän trªn mét sè vïng sinh th¸i. - Ch¨m sãc, b¶o vÖ, vµ tiÕp tôc theo dâi nh÷ng dßng Keo tai t−îng vµ B¹ch ®µn trång n¨m 2007. - Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ vµ b−íc ®Çu lùa chän ®−îc mét sè dßng Keo tai t−îng vµ B¹ch ®µn cã triÓn väng ®Ó phôc vô trång rõng nguyªn liÖu giÊy. 4. Tæng quan t×nh h×nh nghiªn cøu trong n−íc vµ n−íc ngoµi Chän c©y tréi vµ kh¶o nghiÖm lµ b−íc c«ng viÖc quan träng trong ch−¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng c©y trång. ChØ cã tuyÓn chän dßng −u viÖt th× n¨ng suÊt chÊt 7
l−îng rõng míi n©ng cao. Ngµy nay nhê cã ph−¬ng ph¸p c¶i t¹o gièng, nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi ®· ®−a n¨ng suÊt rõng ®¹t tíi 70m3/ha/n¨m nh− ë Brazil, thËm chÝ kÕt qu¶ nghiªn cøu ®¹t 100m3/ha/n¨m. T¹i Smurfit Carton Colombia víi môc tiªu n©ng cao n¨ng suÊt rõng hä ®· chän 1100 c©y tréi B¹ch ®µn Grandis vµ ®−a n¨ng xuÊt rõng trång tõ 25m3/ha/n¨m lªn 40m3/ha/n¨m. ë mét sè n−íc Ch©u ¸ nhê vµo ch−¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng nh− Trung Quèc, Th¸i Lan, Philippin rõng trång B¹ch ®µn còng ®¹t n¨ng suÊt cao, vÝ dô ë Th¸i Lan n¨ng suÊt rõng B¹ch ®µn Camaldulensis lµ 40m3/ha/n¨m, c¸ biÖt cßn ®¹t 80m3/ha/n¨m. Trong c«ng t¸c c¶i t¹o gièng c¸c n−íc ®Òu thiÕt lËp v−ên l−u gi÷ gièng gäi lµ ng©n hµng dßng (Clone Banks). Môc tiªu lµ l−u gi÷ c¸c gièng ®· tuyÓn chän phôc vô nghiªn cøu vµ s¶n xuÊt. ThËm chÝ c¶ nh÷ng gièng khã ra rÔ còng ®−îc l−u gi÷ nÕu nh− c¸c gièng ®ã cã −u ®iÓm mong ®îi. ë Nam Phi khi thiÕt lËp v−ên l−u gi÷ gièng ng−êi ta th−êng trång 5-10 c©y cho mét gièng, Trung Quèc trång 5 c©y cho 1 gièng. ë viÖt Nam ch−¬ng tr×nh c¶i thiÖn gièng ®ang ë giai ®o¹n ®Çu cho mét sè gièng nhËp néi nh− B¹ch ®µn, Keo vµ Th«ng. GÇn 20 n¨m trë l¹i ®©y ViÖn nghiªn cøu c©y nguyªn liÖu giÊy ®· thiÕt lËp mét sè thÝ nghiÖm kh¶o nghiÖm loµi vµ xuÊt xø cho c¸c loµi kÓ trªn. Sau ®ã lµ b−íc chän c©y tréi vµ kh¶o nghiÖm dßng. §Õn nay ®· chän ®−îc trªn 500 c©y tréi B¹ch ®µn vµ Keo, thiÕt lËp nhiÒu kh¶o nghiÖm dßng v« tÝnh cho 2 loµi nµy vµ ®· cã 8 dßng B¹ch ®µn, 5 dßng Keo ®−îc c«ng nhËn lµ gièng tiÕn bé kü thuËt. HiÖn nay c¸c dßng B¹ch ®µn vµ Keo lai −u tréi ®ã ®· ®−îc trång kh¶o nghiÖm trªn diÖn réng vµ cho n¨ng xuÊt rõng cao tõ 20- 30m3/ha/n¨m. Song ®Ó tiÖm cËn víi n¨ng suÊt rõng cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi, ViÖn tiÕp tôc ®Èy m¹nh c«ng t¸c c¶i thiÖn gièng c¶ vÒ chiÒu réng vµ chiÒu s©u, c¶ vÕ chÊt l−îng còng nh− vÒ sè l−îng. Do vËy, ngoµi nh÷ng dßng B¹ch ®µn, Keo lai ®· ®−îc c«ng nhËn gièng tiÕn bé kü thuËt, cÇn tiÕp tôc tuyÓn chän c©y −u tréi ®èi víi B¹ch ®µn, Keo lai vµ dÉn gièng vÒ trång v−ên l−u gi÷ gièng phôc vô cho c«ng 8
t¸c nh©n gièng vµ nghiªn cøu tiÕp theo. Ngoµi nh÷ng loµi trªn, loµi Keo tai t−îng (Acacia mangium) cã rÊt nhiÒu triÓn väng trong trång rõng nguyªn liÖu giÊy do kh¶ n¨ng sinh tr−ëng nhanh, cho n¨ng suÊt rõng cao vµ cã kh¶ n¨ng c¶i t¹o ®Êt tèt cho nªn diÖn tÝch trång loµi c©y nµy ngµy cµng t¨ng, tuy nhiªn viÖc nghiªn cøu chän, dÉn dßng vµ nh©n gièng v« tÝnh cho loµi Keo tai t−îng cßn nhiÒu h¹n chÕ. Do vËy, viÖc tiÕp tôc nghiªn cøu chän vµ dÉn dßng, trång v−ên l−u gi÷ gièng, kh¶o nghiÖm dßng ®èi víi loµi B¹ch ®µn, Keo lai vµ Keo tai t−îng lµ hÕt søc cÇn thiÕt nh»m bæ xung vµo ng©n hµng dßng c¸c gièng −u tréi cã c¸c ®Æc tÝnh tèt phôc vô cho s¶n xuÊt vµ nghiªn cøu. §Ò tµi "Chän vµ dÉn gièng mét sè dßng Keo tai t−îng vµ B¹ch ®µn cã triÓn väng ë vïng Trung t©m B¾c bé ®Ó thiÕt lËp v−ên l−u gi÷ gièng" lµ ®Ò tµi kÕ tiÕp n¨m 2006 n¨m 2007 ®−îc Bé C«ng NghiÖp nay lµ Bé C«ng Th−¬ng phª duyÖt. N¨m 2008 ®Ò tµi nµy tiÕp tôc thö nghiÖm gi©m hom c¸c dßng B¹ch ®µn vµ Keo tai t−îng ®ang l−u gi÷ t¹i v−ên −¬m ViÖn nghiªn cøu c©y nguyªn liÖu giÊy. Trång kh¶o nghiÖm 1,5 ha c¸c dßng B¹ch ®µn t¹i vïng Phï Ninh, Phó Thä vµ 1,5 ha c¸c dßng Keo tai t−îng t¹i vïng Hµm Yªn, Tuyªn Quang. §Ò tµi tiÕp tôc theo dâi, ®¸nh gi¸ sinh tr−ëng cña c¸c dßng B¹ch ®µn vµ Keo tai t−îng trång n¨m 2007 vµ n¨m 2008. 9
PhÇn II. KÕt qu¶ nghiªn cøu vµ th¶o luËn 1. Ph−¬ng ph¸p tiÕn hµnh nghiªn cøu - Gi©m hom Keo vµ B¹ch ®µn theo ph−¬ng ph¸p gi©m hom th«ng th−êng. Chän hom ngän b¸nh tÎ, xö lý thuèc IBA sau ®ã c¾m hom vµo bÇu ®Êt. - Trång v−ên l−u gi÷ gièng: C©y trång trong bÇu ®Êt cã ®−êng kÝnh 18cm, chiÒu cao 22cm, xÕp bÇu theo hµng trªn luèng, luèng cã chiÒu réng 1,2m, chiÒu dµi tõ 5- 7m, c¸c luèng c¸ch nhau 0,5m. Trªn mçi hµng trång cïng gièng vµ mçi hµng trång 5- 10 c©y. - C¸c dßng B¹ch ®µn trång kh¶o nghiÖm trªn diÖn tÝch 1,5 ha t¹i Khu 8, x· Phï Ninh, huyÖn Phï Ninh, tØnh Phó Thä. C¸c dßng Keo tai t−îng trång kh¶o nghiÖm trªn diÖn tÝch 1,5 ha t¹i ®éi Km 37, Trung t©m nghiªn cøu vµ thùc nghiÖm c©y nguyªn liÖu giÊy Hµm Yªn, Tuyªn Quang. Kü thuËt trång vµ ch¨m sãc thùc hiÖn theo quy tr×nh trång rõng NLG cña Tæng c«ng ty giÊy ViÖt Nam. Bố Trí thí nghiệm - Thu thập và xử lý số liệu: Hom ®−îc c¾m theo dßng riªng rÏ trªn khèi vµ lËp s¬ ®å vÞ trÝ ®Ó theo dâi tû lÖ ra rÔ cña hom. Rõng kh¶o nghiÖm c¸c dßng c©y tréi bè trÝ trång theo loµi trªn mét sè vïng ®¹i diÖn, mçi vïng 1 thÝ nghiÖm. B¹ch ®µn trång kh¶o nghiÖm trªn diÖn tÝch 1,5 ha ë Phï Ninh, Phó Thä vµ Keo tai t−îng trång kh¶o nghiÖm trªn diÖn tÝch 1,5 ha ë Hµm Yªn, Tuyªn Quang. Mçi thÝ nghiÖm gåm tõ 22-26 dßng, mçi dßng 6 c©y, lÆp l¹i theo khèi ngÉu nhiªn ®Çy ®ñ 4 lÇn. C¸c sè liÖu theo dâi cho c¸c thÝ nghiÖm thiÕt lËp n¨m 2008 gåm: Tû lÖ ra rÔ cña hom theo dßng, theo loµi; Tû lÖ sèng, sinh tr−ëng vÒ ®−êng kÝnh gèc (D 0,0 ) vµ chiÒu cao vót ngän (Hvn) cña c¸c dßng khi trång trªn rõng trång thÝ nghiÖm. 10
C¸c sè liÖu cÇn theo dâi cho c¸c thÝ nghiÖm thiÕt lËp n¨m 2007 gåm: Tû lÖ sèng, sinh tr−ëng vÒ ®−êng kÝnh ngang ngùc (D1,3 ) t¹i vÞ trÝ chiÒu cao 1,3m vµ chiÒu cao vót ngän (Hvn) cña c¸c dßng t¹i rõng trång thÝ nghiÖm. C¸c sè liÖu ®o ®Õm ®uîc tiÕn hµnh xö lý vµ ph©n tÝch sè liÖu b»ng phÇn mÒm SPSS 16.0 trªn m¸y vi tÝnh. 2. Nguyªn vËt liÖu sö dông cho nghiªn cøu Tiªu chuÈn hom: Chän nh÷ng hom cña c¸c dßng B¹ch ®µn vµ Keo tai t−îng gièng nh− tiªu chuÈn hom Keo lai vµ hom B¹ch ®µn urophylla hiÖn ®ang ®−îc ¸p dông trong s¶n xuÊt ®¹i trµ. Sö lý vµ gi©m hom: Sau khi cắt, hom được xử lý trong dung dịch Benlate nồng độ 200ppm trong 15 phót, chấm hom vào thuốc kÝch thÝch ra rễ IBA nång ®é 0,4% ®èi víi B¹ch ®µn vµ 0,75% ®èi víi Keo, sau ®ã c¾m hom vµo bÇu polyetylen cã ®−êng kÝnh 7cm, cao12 cm, ruét bÇu lµ ®Êt tÇng B ®−îc sö lý b»ng thuèc tÝm (KMnO4) nồng độ 0,1%. C¸c bÇu nµy xÕp trong lång che ni l«ng vµ phun n−íc b»ng hÖ thèng phun s−¬ng. ChÕ ®é phun cho c¸c dßng B¹ch ®µn gièng nh− chÕ ®é phun cho c¸c hom b¹ch ®µn PN14, U6 vµ chÕ ®é phun cho c¸c dßng Keo tai t−îng gièng nh− chÕ ®é phun cho Keo lai BV10 vµ BV16. C©y hom gièng cña c¸c dßng B¹ch ®µn sö dông trång kh¶o nghiÖm dßng t¹i Phï Ninh, Phó Thä vµ c©y hom Keo tai t−îng trång thö nghiÖm ë vïng Hµm Yªn, Tuyªn Quang. C¸c dßng B¹ch ®µn vµ Keo tai t−îng ®−îc trång theo quy tr×nh trång rõng NLG cña Tæng c«ng ty giÊy ViÖt Nam. MËt ®é trång 1333 c©y/ha, cù ly 3m x 2,5m. Hè cuèc 40cm x 40cm x 40cm vµ bãn lãt mçi hè 200 gam NPK (10-5- 5). Ch¨m sãc 3 n¨m, 6 lÇn, n¨m thø nhÊt 2 lÇn, n¨m thø hai 3 lÇn, n¨m thø ba 1 lÇn. Néi dung ch¨m sãc gåm ph¸t thùc b×, c¾t d©y leo, tØa cµnh nh¸nh, xíi cá, vun ®Êt xung quang gèc c©y trång víi ®−êng kÝnh 0,8 - 1m. 11
3. KÕt qu¶ thùc nghiÖm 3.1. Tû lÖ ra rÔ cña hom c¸c dßng B¹ch ®µn vµ Keo tai t−îng Do n¨m 2008 ®Ò tµi tiÕp tôc thùc hiÖn nh©n gièng tõ sè l−îng c©y cÊp hom rÊt Ýt, v× vËy kh«ng cã ®ñ sè l−îng hom ®Ó thùc hiÖn liÒn mét lóc võa gi©m hom t¹o gièng ®Ó trång rõng kh¶o nghiÖm ngoµi hiÖn tr−êng vµ võa thö nghiÖm tû lÖ ra rÔ cña hom th«ng qua viÖc sö dông nång ®é thuèc kÝch thÝch ra rÔ. XuÊt ph¸t tõ lý do trªn ®Ò tµi tËp trung nh©n ®ñ sè c©y hom gièng trång rõng kh¶o nghiÖm vµ trång bæ xung thªm sè l−îng c©y cho mçi dßng cña mçi loµi nh»m cã ®ñ sè l−îng hom cho n¨m 2009 tiÕn hµnh thö nghiÖm gi©m hom. KÕt qu¶ ra rÔ cña hom theo loµi vµ c¸c dßng nh− sau: 3.1.1. C¸c dßng B¹ch ®µn: Hom B¹ch ®µn gi©m ngày 25 th¸ng 3 n¨m 2008, trong sè 42 dßng gi©m hom cã 37 dßng ra rÔ vµ 5 dßng kh«ng ra rÔ. Trong 37 dßng ra rÔ cã 3 dßng tû lÖ ra rÔ >50% vµ cao nhÊt lµ dßng E44 tû lÖ ra rÔ 69,4% (xem b¶ng 1). 12
B¶ng 1: Tû lÖ ra rÔ gi©m hom cña dßng Bạch đàn Sè hom xö lý Sè hom ra rÔ Tû lÖ ra rÔ Sè TT Ký hiÖu dßng (hom) (hom) (%) 1 E44 36 25 69.4 2 E42 260 175 67.3 3 E11 62 35 56.5 4 E1 315 150 47.6 5 E34 260 120 46.2 6 E33 117 52 44.4 7 E43 182 80 44.0 8 NM15 150 63 42.0 9 E27 156 64 41.0 10 E46 136 51 37.5 11 E28 325 120 36.9 12 E3 663 240 36.2 13 E7 137 47 34.3 14 E19 208 70 33.7 15 V§14 84 28 33.3 16 E14 117 36 30.8 17 E2 546 168 30.8 18 E15 214 60 28.0 19 E23 143 38 26.6 20 E6 232 60 25.9 21 E32 161 40 24.8 22 E18 142 32 22.5 23 E21 149 32 21.5 24 E16 286 60 21.0 25 E50 195 40 20.5 26 E20 200 38 19.0 27 E8 148 27 18.2 28 E10 202 29 14.4 29 E22 327 46 14.1 30 E38 33 4 12.1 31 E41 42 5 11.9 32 E13 44 4 9.1 33 E17 34 3 8.8 34 E4 37 3 8.1 35 E9 43 3 7.0 36 E5 52 3 5.8 37 E7 24 1 4.2 38 E12 31 0 0.0 39 E49 26 0 0.0 40 E26 35 0 0.0 41 E30 28 0 0.0 42 E25 9 0 0.0 13
3.1.2. C¸c dßng Keo tai t−îng: §ît gi©m hom ngày 30/01/2008 do thêi tiÕt rÐt ®Ëm kÐo dài nªn toµn bé sè hom gi©m kh«ng ra rÔ. §ît gi©m hom lÇn 2, ngày 5 th¸ng 3 n¨m 2008 trong sè 32 dßng cã 29 dßng ra rÔ vµ 3 dßng kh«ng ra rÔ. Trong sè 29 dßng ra rÔ cã 22 dßng tû lÖ ra rÔ >50% vµ c¸c dßng A28, A1, A36 vµ A2 ra rÔ rÊt cao tõ 83,5% ®Õn 85,7% (xem b¶ng 2). B¶ng 2: Tû lÖ ra rÔ gi©m hom c¸c dßng Keo tai t−îng Sè hom xö lý Sè hom ra rÔ Sè TT Ký hiÖu dßng Tû lÖ ra rÔ (%) (hom) (hom) 1 A2 28 24 85.7 2 A36 330 280 84.8 3 A1 124 105 84.7 4 A28 91 76 83.5 5 A42 126 100 79.4 6 A31 154 120 77.9 7 A23 104 80 76.9 8 A40 135 103 76.3 9 A10 84 64 76.2 10 A16 23 17 73.9 11 A8 38 27 71.1 12 A37 85 59 69.4 13 A15 51 35 68.6 14 A6 69 47 68.1 15 A12 54 36 66.7 16 A13 39 26 66.7 17 A4 55 35 63.6 18 A46 299 180 60.2 19 A43 78 45 57.7 20 A17 78 44 56.4 21 A5 104 58 55.8 22 A41 53 27 50.9 23 A24 208 97 46.6 24 A30 19 7 36.8 25 A53 46 16 34.8 26 A25 65 22 33.8 27 A3 146 40 27.4 28 A47 323 78 24.1 29 A29 50 9 18.0 30 A52 9 0 0 31 A21 2 0 0 32 A45 6 0 0 14
3.2. Trång bæ sung c©y cÊp hom vµo v−ên l−u gi÷ gièng Sau khi hom cña c¸c dßng ra rÔ vµ sinh tr−ëng æn ®Þnh tiÕn hµnh trång c©y vµo trong bÇu ®Êt cã ®−êng kÝnh 18cm, chiÒu cao 22cm, xÕp bÇu theo hµng trªn luèng theo kÝch th−íc chiÒu réng 1,2m, chiÒu dµi tõ 5-7m, c¸c luèng c¸ch nhau 0,5m. Trªn mçi hµng trång cïng gièng vµ mçi hµng trång 5- 10 c©y. Cho ®Õn thêi ®iÓm hiÖn nay ®· trång ®−îc 3752 c©y cÊp dßng cña c¸c dßng c©y tréi B¹ch ®µn vµ 896 c©y cÊp dßng cña c¸c dßng Keo tai t−îng (xem s¬ ®å 1a, 1b trång v−ên l−u gi÷ gièng B¹ch ®µn vµ s¬ ®å 2 trång v−ên l−u gi÷ gièng Keo tai t−îng). 3.3. Sinh tr−ëng rõng trång kh¶o nghiÖm dßng v« tÝnh n¨m 2008 3.3.1. C¸c dßng B¹ch ®µn trång ë vïng Phï Ninh, tØnh Phó Thä C¸c dßng B¹ch ®µn trång t¹i l« 1, khu 8, x· Phï Ninh, huyÖn Phï Ninh, tØnh Phó Thä. L« 1 cã ®é cao 40 m so víi mùc n−íc biÓn, ®é dèc b×nh qu©n 20o, ®Êt Feralit mµu vµng nh¹t ph¸t triÓn trªn nÒn ®¸ mÑ phiÕn th¹ch sÐt. Thùc b× nhãm 1b chñ yÕu lµ sim, mua, tÕ guét. ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ theo S¬ ®å 3 - S¬ ®å bè trÝ thÝ nghiÖm 25 dßng b¹ch ®µn −u tréi t¹i x∙ Phï Ninh - huyÖn Phï Ninh - Phó Thä. 15
Sau khi trång 4 th¸ng tû lÖ sèng cña c¸c dßng B¹ch ®µn tham gia thö nghiÖm thÓ hiÖn trªn b¶ng 3. B¶ng 3: Tû lÖ sèng c¸c dßng B¹ch ®µn 4 th¸ng tuæi trång 2008 t¹i Phï Ninh, Phó Thä Sè TT Dßng Tû lÖ sèng (%) 1 E19 83,3 2 E7 100 3 E46 100 4 NM15 100 5 E50 95,8 6 E33 95,8 7 E32 95,8 8 E44 91,7 9 E18 100 10 V§14 91,7 11 E11 100 12 E8 95,8 13 E43 87,5 14 E34 79,2 15 E28 95,8 16 E27 79,2 17 E16 95,8 18 E15 100 19 E6 95,8 20 E3 100 21 PN14 95,8 22 E14 100 23 E1 95,8 24 E42 100 25 E2 83,3 16
Trªn biÓu ®å 1 cho thÊy c¸c dßng B¹ch ®µn sau trång 4 th¸ng tuæi t¹i Phï Ninh, Phó Thä cã tû lÖ sèng t−¬ng ®èi cao. 9 dßng cã tû lÖ sèng 100% (gåm: E7, E46, NM15, E18, E11, E15, E3, E14 vµ E42); 14 dßng cã tû lÖ sèng tõ 80% - 96% (gåm: E19, E50, E33, E32, E44, V§14, E8, E43, E28, E16, PN14, E1 vµ E2) vµ cã 2 dßng cã tû lÖ sèng d−íi 80% (gåm: E34 vµ E27). Biểu đồ 1: Tỷ lệ sống các dòng Bạch đàn 4 th¸ng tuæi trồng năm 2008 tại Phù Ninh, Phú Thọ E7 E46NM15 E11 E15 E3 E14 E42 E18 100 E50 E32 E44 E8 E43 E16 E6 PN14 E1 E33 VĐ14 E28 E19 E2 80 E34 Tỷ lệ sống (%) E27 60 40 20 0 1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 Dòng KÕt qu¶ ph©n tÝch ph−¬ng sai b»ng phÇn mÒm SPSS 16.0 cho thÊy c¸c chØ tiªu Hvn vµ D0,0 cña c¸c dßng B¹ch ®µn tham gia thö nghiÖm cã sù sai kh¸c râ rÖt (Sig = 0,00< 0,05, xem Phô biÓu 1). B¶ng 4 cho thÊy ë thêi ®iÓm 4 th¸ng tuæi c¸c dßng E28 vµ NM15 lµ nhãm cã sinh tr−ëng vÒ Hvn lµ lín nhÊt (E28 = 159,6cm, MN15 = 179,8cm) vµ cao h¬n dßng ®èi chøng PN14 (E28 sinh tr−ëng Hvn cao h¬n PN14 lµ 50,3cm; NM15 sinh tr−ëng Hvn cao h¬n PN14 lµ 70,5cm). 17
B¶ng 4: Sinh tr−ëng Hvn (cm) c¸c dßng B¹ch ®µn 4 th¸ng tuæi trång n¨m 2008 t¹i Phï Ninh, Phó Thä Sè Subset for alpha = .05 Dßng N TT 1 2 3 4 5 6 7 1 E3 24 64,17 2 E32 23 86,73 86,73 3 E34 23 87,90 87,90 4 E33 19 89,13 89,13 89,13 5 E16 20 89,65 89,65 89,65 6 U6 20 90,00 90,00 90,00 7 E27 21 91,84 91,84 91,84 91,84 8 E42 24 93,54 93,54 93,54 93,54 93,54 9 E19 24 95,50 95,50 95,50 95,50 95,50 10 E46 23 96,46 96,46 96,46 96,46 96,46 11 E43 24 101,19 101,19 101,19 101,19 12 E2 24 107,25 107,25 107,25 107,25 13 PN14 (§C) 23 109,35 109,35 109,35 109,35 14 E8 22 110,22 110,22 110,22 110,22 15 E1 24 111,00 111,00 111,00 111,00 16 E18 23 114,17 114,17 114,17 114,17 17 E15 24 115,42 115,42 115,42 115,42 18 E7 23 116,25 116,25 116,25 116,25 19 E11 23 118,33 118,33 118,33 118,33 20 V§14 24 122,73 122,73 122,73 21 E44 23 124,32 124,32 22 E6 19 125,00 125,00 23 E50 22 126,09 126,09 24 E28 24 159,56 159,56 25 NM15 23 179,79 Trong 25 dßng tham gia thö nghiÖm th× cã 16 dßng ®−îc xÕp vµo nhãm cã sinh tr−ëng D0,0 cao nhÊt sau khi trång 4 th¸ng tuæi. §ã lµ c¸c dßng: E33, E42, E46, E1, E44, E7, E50, E11, E8, PN14(§C), E15, E6, E34, V§14, NM15 vµ E28 trong ®ã dßng E28 cã sinh tr−ëng D0,0 cao nhÊt 2,0cm vµ cao h¬n dßng ®èi chøng PN14 lµ 0,40cm ( xem b¶ng 5) 18
B¶ng 5: Sinh tr−ëng D0.0(cm) c¸c dßng B¹ch ®µn 4 th¸ng tuæi trång n¨m 2008 t¹i Phï Ninh, Phó Thä Sè Subset for alpha = .05 Dßng N TT 1 2 3 4 5 6 1 E3 24 0,99 2 E16 23 1,05 1,05 3 E32 23 1,17 1,17 1,17 4 E27 19 1,20 1,20 1,20 1,20 5 E19 20 1,21 1,21 1,21 1,21 1,21 6 E2 20 1,36 1,36 1,36 1,36 1,36 7 E43 21 1,38 1,38 1,38 1,38 1,38 8 E18 24 1,39 1,39 1,39 1,39 1,39 9 U6 24 1,41 1,41 1,41 1,41 1,41 10 E33 23 1,47 1,47 1,47 1,47 1,47 1,47 11 E42 24 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 1,48 12 E46 24 1,49 1,49 1,49 1,49 1,49 1,49 13 E1 23 1,51 1,51 1,51 1,51 1,51 1,51 14 E44 22 1,54 1,54 1,54 1,54 1,54 15 E7 24 1,54 1,54 1,54 1,54 1,54 16 E50 23 1,57 1,57 1,57 1,57 1,57 17 E11 24 1,58 1,58 1,58 1,58 18 E8 23 1,60 1,60 1,60 1,60 19 PN14(§C) 23 1,61 1,61 1,61 1,61 20 E15 24 1,61 1,61 1,61 1,61 21 E6 23 1,69 1,69 1,69 1,69 22 E34 19 1,70 1,70 1,70 23 V§14 22 1,84 1,84 24 NM15 24 1,86 1,86 25 E28 23 2,00 Nh− vËy, trong sè 25 dßng tham gia thö nghiÖm vµ sau khi trång 4 th¸ng th× dßng E28 vµ NM15 cã −u ®iÓm næi tréi h¬n c¸c dßng kh¸c. Cô thÓ 2 dßng nµy ®Òu cã tû lÖ sèng rÊt cao tõ 95,8 - 100%, c¶ 2 dßng nµy còng n»m trong nhãm cã sinh tr−ëng vÒ Hvn vµ Do.o lín nhÊt vµ lín h¬n dßng ®èi chøng PN14. 3.3.2. C¸c dßng Keo tai t−îng trång ë vïng Hµm Yªn, tØnh Tuyªn Quang C¸c dßng Keo tai t−îng trång trªn l« 1, kho¶nh K334, ®éi Km 37, Trung 19