Báo cáo khoa học: Biện pháp nâng cao hiệu lực của việc vùi rơm rạ vụ xuân làm phân bón cho vụ mùa

Báo cáo khoa học

Biện pháp nâng cao hiệu lực của việc vùi rơm rạ vụ

xuân làm phân bón cho vụ mùa

T¹p chÝ KHKT N«ng nghiÖp 2007: TËp V, Sè 3: 3-6 §¹i häc N«ng nghiÖp I

BiÖn ph¸p n©ng cao hiÖu lùc cña viÖc vïi r¬m r¹ vô xu©n

lµm ph©n bãn cho vô mïa

Increasing the effectivity of burying spring rice straw as the organic fertilizer

for autumn rice

Hµ ThÞ Thanh B×nh

SUMMARY

The experiment was conducted to identify methods that can increase the effectivity of

burying spring rice straw as the organic fertilizer for Khang Dan variety in the following

autumn rice. The spring rice straw were buried by ploughing 20 days before transplanting. 10

days before transplanting four treatments as basal dressing with 25%N; 100% Supephophate;

25%N; 100% Superphophate + 10 kg microoagnism fertilizer per ha; 25%N + 100%

Termophophate ; 25%N+ 50% Supephophate + 50% Termophophate, in compared with control

that 25% N + 100% Supephophate applied the same day transplanting. All the treatments and

control were applied with amount of 90kg N, 60 kg P2O5 and 60 kg K2O per ha.

Highest effect of spring rice straw on the rice yield was obtained when 25% nitrogen was

used as basal dressing at transplantation combined with super phosphate application 10

days before transplanting. Two times top dressing (10 days after transplanting with 50%

nitrogen + 25% potassium and 24 days after transplanting with 25% nitrogen + 75%

potassium) were most effective.

Key words: Rice straw, organic fertilizer, super phosphate fertilization for.

1. §ÆT VÊN §Ò

HiÖn nay s¶n xuÊt lóa g¹o ë ViÖt Nam

kh«ng chØ ®¸p øng nhu cÇu l−¬ng thùc cho

h¬n 80 triÖu d©n mµ cßn cung cÊp lóa hµng

ho¸ cho xuÊt khÈu ®æi lÊy ngoai tÖ. §Ó t¨ng

n¨ng suÊt vµ s¶n l−îng lóa cÇn t¸c ®éng tæng

hîp c¸c yÕu tè: “n−íc, ph©n, cÇn, gièng”.

Trong nh÷ng n¨m qua ph©n ho¸ häc ®? ®ãng

vai trß quan träng trong viÖc t¨ng s¶n l−îng

lóa. Tuy nhiªn, do bãn ph©n ho¸ häc thuËn lîi

vµ dÔ dµng h¬n nªn trong trång trät nãi chung

vµ trong th©m canh lóa nãi riªng n«ng d©n

kh«ng muèn bãn ph©n h÷u c¬. KÕt qu¶ lµ viÖc

thiÕu ph©n h÷u c¬ trong ®iÒu kiÖn ph¶i t¨ng vô

c©y trång ®? vµ ®ang lµ nguyªn nh©n lµm t¨ng

tèc ®é tho¸i ho¸ ®Êt canh t¸c.

§? thiÕu ph©n h÷u c¬, phÕ phô phÈm nh−

r¬m r¹ l¹i th−êng bÞ ®èt t¹i ruéng sau mçi vô

thu ho¹ch, ®iÒu ®ã g©y l?ng phÝ mét l−îng

chÊt h÷u c¬ ®¸ng kÓ. Tr¶ l¹i phÕ phô phÈm

n«ng nghiÖp cho ®Êt chÝnh lµ mét b−íc ®i

®óng ®¾n trong chiÕn l−îc vËn dông hÖ thèng

dinh d−ìng c©y trång tæng hîp (IPNS). Hµng

n¨m kÓ c¶ r¬m r¹ c©y lóa lÊy ®i tõ ®Êt kho¶ng

150 kg kali nguyªn chÊt. Mçi tÊn thãc chØ

chøa tõ 5 - 7 kg kali, nªn nÕu tr¶ l¹i r¬m r¹

cho ®Êt th× gÇn nh− kho b¸u kali vÉn cßn

nguyªn. ViÖc tr¶ l¹i r¬m r¹ cßn quan träng ë

chç tr¶ l¹i silic cho ®Êt (NguyÔn Vi, 1993).

Vïi r¬m r¹ 5 tÊn/ha liªn tôc trong 11 vô ®? c¶i

thiÖn ®−îc ®é ph× nhiªu ®Êt mét c¸ch ®¸ng kÓ

vµ lµm t¨ng n¨ng suÊt lóa kho¶ng 45% so víi

kh«ng vïi r¬m r¹ (Ponnamperuma, 1984). Vïi

r¬m r¹ cho lóa trong 9 vô, bít ®i ®−îc l−îng

NPK cã trong phô phÈm mµ n¨ng suÊt lóa vÉn

t−¬ng ®−¬ng víi c«ng thøc chØ bãn NPK

kh«ng vïi phô phÈm (Vò H÷u Yªm, 1980).

Khoa §Êt vµ M«i tr−êng, §¹i häc N«ng nghiÖp I - Hµ Néi.

Hµ ThÞ Thanh B×nh

Trong 8 n¨m vïi tr¶ l¹i 50 - 60% r¬m r¹ vµ

th©n l¸ ng«, 100% th©n l¸ ®Ëu t−¬ng cho c©y

trång mçi vô trªn ®Êt b¹c mµu B¾c Giang ®?

lµm t¨ng n¨ng suÊt c©y trång tõ 3 - 11% (Ng«

Xu©n HiÒn vµ cs, 2005). Còng trªn ®Êt b¹c

mµu ë B¾c Giang, vïi phÕ phô phÈm cña c©y

trång tr−íc cho c©y trong sau lµm t¨ng n¨ng

suÊt c©y trång quy thãc 20% so víi c«ng thøc

chØ bãn ph©n kho¸ng (NguyÔn ThÞ DÇn, 1995).

ViÖc vïi tr¶ l¹i r¬m r¹ cho ®Êt ®? ®−îc ¸p

dông trong nÒn n«ng nghiÖp truyÒn thèng. Tuy

nhiªn, so víi c¸c gièng lóa cò, c¸c gièng lóa

míi cøng c©y th©n l¸ cao khã ph©n gi¶i h¬n.

MÆt kh¸c thêi

gian ®Êt nghØ gi÷a hai vô lóa

hiÖn nay còng ng¾n h¬n. §Ó gãp phÇn n©ng

cao tèc ®é ph©n gi¶i cña r¬m r¹ vïi vµ n©ng

cao hiÖu lùc cña viÖc dïng r¬m r¹ vô xu©n lµm

ph©n h÷u c¬ bãn cho vô mïa, nghiªn cøu nµy

®−îc tiÕn hµnh nh»m x¸c ®Þnh t¸c ®éng cña

mét sè yÕu tè ®Õn viÖc ph©n gi¶i r¬m r¹ sau

cµy vïi sao cho kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn sinh

tr−ëng vµ n¨ng suÊt lóa mïa mµ b¶o tån ®−îc

chÊt h÷u c¬ trong ®Êt.

2. VËt liÖu, PH¦¥NG PH¸P NGHI£N CøU

ThÝ nghiÖm ®−îc bè trÝ trªn ®Êt 2 vô lóa.

Gièng lóa thÝ nghiÖm lµ gièng Khang D©n

®−îc cÊy víi mËt ®é: 34 khãm/m

, kho¶ng

c¸ch 17 X 17 cm. Toµn bé r¬m r¹ cña vô lóa

xu©n 2006 ®−îc cµy vïi vµ ®−îc xö lý víi 5

c«ng thøc.

CT 1: Bãn lãt toµn bé l©n vµ 25% ®¹m

tr−íc khi cÊy (§/C).

CT 2: Bãn lãt toµn bé l©n vµ 25% ®¹m

khi cÊy + bãn ph©n vi sinh 10 kg/ha tr−íc cÊy

10 ngµy.

CT 3: Bãn lãt toµn bé l©n khi cÊy + bãn

lãt 25% l−îng ®¹m tr−íc cÊy 10 ngµy.

CT 4: Bãn lãt 25% ®¹m khi cÊy + bãn lãt

supe l©n tr−íc cÊy 10 ngµy.

CT 5: Bãn lãt 25% ®¹m khi cÊy + bãn lãt

hçn hîp 50% l©n supe + 50% l©n nung ch¶y

tr−íc cÊy 10 ngµy

L−îng ph©n bãn: 90N: 60 P

: 60 K

Bãn thóc ®Î nh¸nh:

LÇn 1: 50% ®¹m + 25% kali sau cÊy 10 ngµy

LÇn 2: 25% ®¹m + 75% kali sau cÊy 24

ngµy

ThÝ nghiÖm ®−îc thiÕt kÕ theo khèi ngÉu

nhiªn ®Çy ®ñ (RCB), nh¾c l¹i 3 lÇn. DiÖn tÝch

mçi « thÝ nghiÖm lµ 20m

(4m × 5m).

Ngµy cµy vïi r¬m r¹: 25 th¸ng 6 n¨m 2006

Ngµy cÊy: 15 th¸ng 7 n¨m 2006

Ngµy thu ho¹ch: 25 th¸ng 10 n¨m 2006

C¸c chØ tiªu sinh tr−ëng: ®éng th¸i ®Î

nh¸nh theo dâi hµng tuÇn trªn 10 c©y/« theo

®−êng chÐo, chØ sè diÖn tÝch l¸ vµ tÝch luü chÊt

kh« lÊy mÉu ngÉu nhiªn 10 c©y/« ë 3 giai

®o¹n ®Î nh¸nh ré, tr−íc trç vµ chÝn s÷a.

ChØ sè diÖn tÝch l¸ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng

ph−¬ng ph¸p c©n nhanh.

KÕt qu¶ theo dâi ®−îc xö lý thèng kª theo

ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch ph−¬ng sai ANOVA vµ

b»ng ch−¬ng tr×nh IRRISTAT 4.0.

3. KÕT QU¶ NGHI£N CøU

3.1. ¶nh h−ëng cña c¸c t¸c nh©n xö lý r¬m

r¹ ®Õn ®éng th¸i ®Î nh¸nh cña lóa

B¶ng 1. §éng th¸i ®Î nh¸nh cña lóa ë c¸c c«ng

thøc (sè nh¸nh/khãm)

NSC

CT 1

CT 2

CT 3

CT 4

CT 5

10 4,27 4,90

4,70

5,10

4,47

17 7,20 7,20

7,00

7,70

6,93

24 7,33 7,90

7,30

8,03

7,27

31 7,43 7,73

7,53

8,28

7,77

38 7,47 7,67

7,73

8,20

7,67

45 7,23 7,65

7,50

7,73

7,62

Ghi chó: NSC- ngµy sau cÊy.

Trong ®iÒu kiÖn vô mïa, nhiÖt ®é cao, ¸nh

s¸ng ®Çy ®ñ c©y lóa bÐn rÔ håi xanh vµ b¾t ®Çu

®Î nh¸nh sím. Tuy nhiªn, nÕu m«i tr−êng ®Êt

kh«ng thuËn lîi sÏ ¶nh h−ëng xÊu ®Õn qu¸

tr×nh bÐn rÔ vµ ®Î nh¸nh cña lóa. Qu¸ tr×nh

ph©n gi¶i r¬m r¹ sau cµy vïi cã thÓ ¶nh h−ëng

®Õn mét sè chØ tiªu ho¸ tÝnh ®Êt, qua ®ã ¶nh

h−ëng ®Õn ®Î nh¸nh cña c©y lóa (B¶ng 1). ë

c«ng thøc 4 (xö lý r¬m r¹ b»ng l©n supe tr−íc

khi cÊy 10 ngµy) c©y lóa ®Î nh¸nh tèt nhÊt,

tiÕp ®Õn c«ng thøc 2 (xö lý r¬m r¹ b»ng chÕ

phÈm vi sinh vËt) vµ c«ng thøc 5 (xö lý 50%

l©n supe + 50% l©n nung ch¶y). ë c«ng thøc 1

(bãn toµn bé l©n vµ 25% ®¹m khi cÊy) lóa ®Î

nh¸nh kÐm h¬n c¶, tiÕp ®Õn lµ c«ng thøc 3 (xö

BiÖn ph¸p n©ng cao hiÖu lùc cña viÖc vïi r¬m r¹ vô xu©n...

lý r¬m r¹ b»ng 25% l−îng ®¹m bãn lãt nh−ng

bãn tr−íc khi cÊy 10 ngµy).

3.2. ¶nh h−ëng cña c¸c t¸c nh©n xö lý r¬m

r¹ ®Õn chØ sè diÖn tÝch l¸

Khi m«i tr−êng ®Êt thuËn lîi sÏ t¹o ®iÒu

kiÖn cho c©y lóa hót ®ñ n−íc, dinh d−ìng ®Ó

cung cÊp cho qu¸ tr×nh ®Î nh¸nh vµ ra l¸

nhanh t¹o ra chØ sè diÖn tÝch l¸ tèi ®a, c¬ së ®Ó

cã ruéng lóa n¨ng suÊt cao. KÕt qu¶ ph©n tÝch

thèng kª cho thÊy chØ sè diÖn tÝch l¸ ë 3 thêi

kú sinh tr−ëng: ®Î nh¸nh, tr−íc trç vµ chÝn s÷a

cã sù sai kh¸c râ gi÷a c¸c c«ng thøc xö lý r¬m

r¹ b»ng c¸c t¸c nh©n kh¸c nhau (B¶ng 2).

ë c«ng thøc 4 (xö lý 100% l−îng l©n ë

d¹ng l©n supe) cã chØ sè diªn tÝch l¸ cao h¬n

so víi c¸c c«ng thøc kh¸c ë c¶ ba thêi kú theo

dâi, sau ®ã ®Õn c«ng thøc 5 (xö lý 50% l©n

supe vµ 50% l©n nung ch¶y). ë c«ng thøc 1

(kh«ng xö lý) lu«n cã chØ sè diÖn tÝch l¸ thÊp

nhÊt ë c¸c thêi kú theo dâi. Trong 4 c«ng thøc

cã xö lý r¬m r¹ sau cµy vïi th× c«ng thøc xö lý

r¬m r¹ b»ng 25% tæng l−îng ®¹m cã diÖn tÝch

l¸ thÊp nhÊt vµ kh«ng sai kh¸c râ so víi c«ng

thøc kh«ng xö lý. ë c¶ 3 thêi kú: ®Î nh¸nh,

tr−íc trç vµ chÝn s÷a chØ sè diÖn tÝch l¸ gi÷a 2

c«ng thøc xö lý r¬m r¹ b»ng chÕ phÈm vi sinh

vËt vµ b»ng ph©n ®¹m kh¸c nhau kh«ng râ.

Thêi kú chÝn s÷a chØ sè diÖn tÝch l¸ ®¹t cao

nhÊt ë c«ng thøc xö lý r¬m r¹ b»ng supe l©n,

tiÕp ®Õn c«ng thøc xö lý b»ng 50% l©n supe

vµ 50% l©n nung ch¶y vµ c«ng thøc xö lý

b»ng chÕ phÈm vi sinh vËt. ë c«ng thøc xö

lý b»ng ph©n ®¹m chØ sè diÖn tÝch l¸ cao h¬n

so víi c«ng thøc kh«ng xö lý nh−ng sù sai

kh¸c n»m trong ph¹m vi sai sè ngÉu nhiªn ë

møc p = 95%.

B¶ng 2. ChØ sè diÖn tÝch l¸ ë c¸c c«ng thøc qua

c¸c thêi kú (m

l¸/m

®Êt)

C«ng thøc §Î nh¸nh ré

Tr−íc trç

ChÝn s÷a

CT 1 1,72 b 3,61 c 3,18 d

CT 2 2,01 ab 4,68 b 3,65 c

CT 3 1,67 b 3,97 bc 3,38 cd

CT 4 2,53 a 5,74 a 5,14 a

CT 5 2.33 a 4,81 b 4,70 b

LSD

(0,05)

0,44 0,92 0,43

3.3. ¶nh h−ëng cña c¸c t¸c nh©n xö lý ®Õn

kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh«

B¶ng 3. Khèi l−îng chÊt kh« tÝch luü ë c¸c c«ng

thøc qua c¸c thêi kú (g/khãm)

C«ng thøc §Î nh¸nh ré

Tr−íc trç

ChÝn s÷a

CT 1 4,38 b 12,30 b

18,67 b

CT 2 5,28 ab 13,57 b

21,10 b

CT 3 4,46 b 12,50 b

20,22 b

CT 4 6,69 a 18,19 a

29,50 a

CT 5 6,03 a 16,15 a

27,74 a

LSD

(0,05)

1,19 2,40 4,83

T−¬ng tù víi kÕt qu¶ thu ®−îc vÒ chØ sè

diÖn tÝch l¸ qua 3 thêi kú, ë c¸c c«ng thøc xö

lý r¬m r¹ b»ng ph©n l©n tr−íc khi cÊy 10 ngµy

kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh« cao h¬n so víi c¸c

c«ng thøc cßn l¹i. TÝch luü chÊt kh« thÊp nhÊt

quan s¸t ®−îc ë c«ng thøc kh«ng xö lý. So víi

c«ng thøc xö lý r¬m r¹ b»ng ph©n ®¹m th× kh¶

n¨ng tÝch luü chÊt kh« ë c«ng thøc xö lý b»ng

chÕ phÈm vi sinh vËt cao h¬n, mÆc dï sù sai

kh¸c kh«ng ®¸ng kÓ.

3.4. ¶nh h−ëng cña c¸c t¸c nh©n xö lý

®Õn c¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ

n¨ng suÊt lóa

B¶ng 4. C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt vµ n¨ng

suÊt lóa ë c¸c c«ng thøc

C«ng

thøc

Sè

b«ng/m

Sè

h¹t/b«ng

Tû lÖ h¹t

ch¾c (%)

1000

h¹t

(g)

NSTT

(t¹/ha)

CT 1 224,4

193,1 91,87 18,95

60,17 b

CT 2 240,3

190.1 90,08 9,15

61,67 b

CT 3 232,3

199,6 84,96 8,95

61,50 b

CT 4 247,1

196,5 86,72 19,25

65,17 a

CT 5 245,9

194,9

86,51 19,10

64,50 a

LSD

(0,05)

2,23

Hµ ThÞ Thanh B×nh

B¶ng 5. N¨ng suÊt vµ hÖ sè kinh tÕ

ë c¸c c«ng thøc

C«ng thøc NSSVH

(t¹/ha)

NSTT(t¹/ha)

HSKT

CT 1 116,11 60,17 b 0,52

CT 2 120,63 61,67 b 0,51

CT 3 117,44 61,50 b 0,52

CT 4 132,09 65,17 a 0,59

CT 5 128,59 64,50 a 0,50

LSD

0,05

2,23

Ghi chó: NSSVH: N¨ng suÊt sinh vËt häc

NSKT: N¨ng suÊt kinh tÕ

HSKT: HÖ sè kinh tÕ

C¸c yÕu tè cÊu thµnh n¨ng suÊt kh¸c sai

kh¸c nhau kh«ng nhiÒu gi÷a c¸c c«ng thøc

(B¶ng 4). ë c«ng thøc 4 (xö lý r¬m r¹ b»ng

quan s¸t ®−îc lµ cao

nhÊt, sau ®Õn c«ng thøc 5 (xö lý r¬m r¹ b»ng

thøc 1 (cµy vïi r¬m r¹ kh«ng xö lý) cã sè

b«ng/m

thÊp nhÊt.

suÊt thùc thu ë hai c«ng thøc xö lý r¬m r¹

thøc cßn l¹i. So víi c«ng thøc ®èi chøng

supe cho n¨ng suÊt cao h¬n 8,31% vµ c«ng

ch¶y cho n¨ng suÊt cao h¬n 7,20%. Hai c«ng

25% ®¹m cho n¨ng suÊt cao h¬n c«ng thøc ®èi

chøng t−¬ng øng lµ 2,49% vµ 2,21%.

Cïng víi n¨ng suÊt kinh tÕ n¨ng suÊt sinh

vËt häc cao nhÊt còng quan s¸t ®−îc ë c«ng

ch¶y vµ thÊp nhÊt lµ ë c«ng thøc kh«ng xö lý

4. KÕT LUËN

Trªn ®Êt phï sa s«ng Hång cÊy 2 vô lóa

®iÒu kiÖn nhiÖt ®é cao toµn bé r¬m r¹ ®−îc

gi¶i kh«ng ¶nh h−ëng xÊu ®Õn qu¸ tr×nh bÐn

rÔ håi xanh cña lóa mïa.

Trong ®iÒu kiÖn cµy vïi r¬m r¹ sau vô

cÊy lóa mïa 10 ngµy ®? lµm t¨ng chØ sè diÖn

tÝch l¸, t¨ng kh¶ n¨ng tÝch luü chÊt kh« so víi

lÇn l−ît lµ 8,31%, vµ 7,2%.

Cµy vïi r¬m r¹ kÕt hîp bãn chÕ phÈm vi

sinh vËt vµ 25% l−îng ®¹m tr−íc khi cÊy 10

ngµy cã ¶nh h−ëng tèt ®Õn sinh tr−ëng vµ

n¨ng suÊt lóa nh−ng sai kh¸c kh«ng ®¸ng kÓ

so víi c«ng thøc kh«ng xö lý mµ bãn ®¹m lãt

tr−íc khi cÊy.

TµI LIÖU THAM KH¶O

NguyÔn ThÞ DÇn (1995). ¶nh h−ëng cña chÊt

h÷u c¬ ®Õn mét sè tÝnh chÊt vËt lý n−íc

trong mèi quan hÖ cña ®é ph× nhiªu

häc 01 - 10, Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp,

trang 79 - 90.

trªn ®Êt b¹c mµu B¾c Giang. B¸o c¸o

khoa häc t¹i ViÖn Thæ nh−ìng - N«ng

ho¸.

Ponnamperuma F.N (1984). Straw as a source

of nutrients for wetland rice, Organic

matter and rice, Manila, Philippine,

page 117 - 136

NguyÔn Vi (1993). Kali víi n¨ng suÊt vµ

phÈm chÊt n«ng s¶n, Nhµ xuÊt b¶n

N«ng nghiÖp Hµ Néi

trong ®Êt, TuyÓn tËp c¸c c«ng tr×nh

nghiªn cøu khoa häc vµ kü thuËt n«ng

nghiÖp - PhÇn trång trät - Bé N«ng

nghiÖp, Nhµ xuÊt b¶n N«ng nghiÖp - Hµ

Néi, trang 162 - 164.

Báo cáo khoa học: Biện pháp nâng cao hiệu lực của việc vùi rơm rạ vụ xuân làm phân bón cho vụ mùa

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi