Bảo quản chế biến rơm cho
trâu bò
Trong những năm gần đây, đàn bò tăng liên tục nhờ có những ưu
thế sau đây:
- Thịt bò nhiều nạc, ít mỡ, thơm ngon nhất là thịt bò lai, bê lai (bò
vàng nội lai với các bò đực Zebu), thịt bò được chế biến thành nhiều
món ăn ngon như phở, thịt bò khô, bê thui...
- Chăn nuôi bò chủ yếu là bằng cỏ, rơm, thân cây ngô, bã mía . . . và
tiêu tốn lương thực rất ít chủ yếu là những lương thực thứ yếu như
sắn khô, cám, bột ngô... chỉ dùng vỗ béo vào thời gian cuối trước khi
xuất bán vài tháng.
- Các phụ phẩm nhất là da, xương... là nguyên liệu rất quan trọng
của công nghiệp làm đồ da và giầy dép
Trong chăn nuôi bò, lượng thức ăn yêu cầu để tăng được 1kg hơi cần: từ
35 - 40kg cỏ tươi (nuôi đơn thuần là chăn thả). Hoặc từ:
+ 18 - 20kg cỏ tươi
+ 3,5 - 4kg rơm ủ
+ 0,3 - 0,4kg cám, bột sắn (đối với nuôi vỗ béo tại chuồng).
Để sản xuất ra được 1 lít sữa bò cần:
+ 8 - 10 kg cỏ tươi.
+ 3,5 - 4kg rơm ủ.
+ 0,3 - 0,4kg cám hỗn hợp.
Như vậy trong chăn nuôi bò thịt hay bò sữa, yêu cầu lượng thức ăn thô,
xanh vẫn là chủ yếu. Hiện nay ngoài việc đang đẩy mạnh chuyển một số
đất đồi, đất trồng lúa kém hiệu quả sang trồng các loại cỏ để nuôi bò thịt,
bò sữa. ở nước ta, với ưu thế có trên 4 triệu ha chuyên trồng lúa một năm
từ 2 - 3 vụ sẽ có một lượng rơm rất lớn, việc tận thu, bảo quản, chế biến
rơm sẽ là một nguồn cung cấp thức ăn thô rất quan trọng để phát triển
mạnh đàn bò các loại hiện nay.
Tuy vậy ở một số địa phương do đàn trâu bò cày kéo giảm, do rơm khô
chúng ăn được ít nên rất coi nhẹ việc tận thu rơm, để ẩm mục, làm chất
đốt, độn chuồng hay đốt ngay ngoài đồng lấy tro bón ruộng . . . rất lãng
phí.
Trước yêu cầu phát triển nhanh đàn bò, nhất là đàn bò sữa, việc tận thu
rơm, cả ở những vùng có đàn trâu bò kém phát triển, tận thu để chuyển
bán cho những vùng phát triển mạnh trâu bò, sẽ có lợi rất lớn cho cả hai
phía.
Để tận dụng tốt nguồn rơm hiện có vào phát triển đàn trâu bò, có thể áp
dụng các biện pháp sau:
Phơi khô kịp thời đánh đống
Đây là phương pháp bảo quản rơm đơn giản và phổ biến rộng rãi nhất
hiện nay. Hãy tuyên truyền để nhiều nông dân nhận thức được vai trò và
sự cần thiết của rơm đối với phát triển chăn nuôi trâu bò. Coi việc thu
rơm là nhiệm vụ quan trọng thứ hai sau hạt thóc để bố trí lao động hợp
lý khẩn trương hơn trong việc phơi rơm rạ mau khô, đảm bảo độ ẩm 9 -
10%, trông rơm vẫn còn màu xanh là thu về đánh đống kịp thời ngay.
Cần lưu ý chọn nơi đánh đống rơm cao ráo, thoáng, không bị ẩm ướt,
không đánh đống rơm dưới các tán cây to...
Đóng bánh rơm rạ
Đóng bánh rơm rạ như đóng bánh cỏ khô ở các nước có bãi cỏ lớn. Bánh
rơm có kích thước 50cm x 50cm hoặc 100cm x 100cm. Mỗi bánh rơm
được đóng có thể giảm thể tích so với đánh đống từ 5 - 6 lần mà lại dễ
bảo quản, có thể xếp vào các nhà kho rất đảm bảo cả về số lượng và chất
lượng. Phương pháp đóng thủ công có thể đóng khuôn bằng gỗ hay bằng
sắt có kích thước bánh như trên. Xếp rơm vào rồi dùng bàn ép, ép chặt
rơm xuống, sau dùng dây thép hay đai sắt cố định như gói bánh chưng.
Chế biến rơm bằng urê
Rơm khô tỷ lệ đạm rất thấp 3 - 4%, tỷ lệ xơ rất cao tới 33 - 34% lại
nhiều silic nên trâu bò không thể ăn dược nhiều.
Nhưng nếu rơm được chế biến sẽ khắc phục được tốt các hạn chế trên
đây, giúp trâu bò ăn được nhiều rơm gấp 2 lần so với không được chế
biến, tỷ lệ tiêu hoá tăng 14 - 15%, lượng đạm dễ tiêu tăng lên khá.
Phương pháp chế biến, ủ rơm bằng urê như sau:
- Nguyên liệu gồm có:
+ Rơm: 100kg
+ Urê: 3 - 4kg
+ Vôi bột: 0,5kg
+ Muối ăn: 0,5kg
+ Lượng nước sạch: 100 lít
- Dụng cụ để ủ:
+ Đóng thùng gỗ
+ Đào hố, lót nilon (nơi đất đồi núi)
+ Xây bể nửa nổi, nửa chìm, cạnh bể có một rốn để hứng nước ủ từ bể
chảy ra có thể múc tưới lên lớp rơm trên cùng
Kích thước thùng, bể... tuỳ theo số lượng trâu bò nuôi. Mỗi hộ chăn nuôi
trâu bò nên làm từ 2 - 3 cái thì mới có rơm ủ đủ cung cấp thường xuyên
cho đàn trâu bò ăn.
- Cách tiến hành làm như sau: