B
Bnh Th ng hàn gà ệ ươ
nh Th ng hàn gà ệ ươ
(Salmonellosis)
(Salmonellosis)
Gi
Gi i thi u chungớ ệ
i thi u chungớ ệ
B nh thệ
B nh thệươ
ương hàn gà (Salmonellosis) là m t ộ
ng hàn gà (Salmonellosis) là m t ộ
b nh truy n nhi m c p tính c a gà do vi ệ ề ễ ấ ủ
b nh truy n nhi m c p tính c a gà do vi ệ ề ễ ấ ủ
khu n Salmonella gallinarum pullorum gây raẩ
khu n Salmonella gallinarum pullorum gây raẩ
B nh thệ
B nh thệư
ưng x y ra th c p tính gà con và ờ ả ể ấ ở
ng x y ra th c p tính gà con và ờ ả ể ấ ở
th m n tính gà l nể ạ ở ớ
th m n tính gà l nể ạ ở ớ
Đc ặ
Đc ặđ
đi m ch y u là gây viêm tích nể ủ ế
i m ch y u là gây viêm tích nể ủ ế ư
ưc, ớc, ớ
gây viêm ho i t niêm m c ạ ử ạ
gây viêm ho i t niêm m c ạ ử ạ đư
đưng tiêu hoá ờng tiêu hoá ờ
và các c
và các cơ
ơ quan ph t ng. ủ ạ
quan ph t ng. ủ ạ
Gi
Gi i thi u chungớ ệ
i thi u chungớ ệ
Tr
Trư
ưc ớc ớđ
đây ng
ây ngư
ưi ta chia Salmonellosis thành hai lo i ờ ạ
i ta chia Salmonellosis thành hai lo i ờ ạ
b nh:ệ
b nh:ệ
–B nh b ch l (Pullorosis hay Pullorum Disease) gà con.ệ ạ ỵ ở
B nh b ch l (Pullorosis hay Pullorum Disease) gà con.ệ ạ ỵ ở
B nh ệ
B nh ệđư
đưc Rettger phát hi n và mô t l n ợ ệ ả ầ
c Rettger phát hi n và mô t l n ợ ệ ả ầ đ
đu tiên vào nầu tiên vào nầă
ăm 1899
m 1899
M , l c đu g i là b nh a ch y b i huy t, sau là b ch l gà ở ỹ ỳ ầ ọ ệ ỉ ả ạ ế ạ ỵ ở
M , l c đu g i là b nh a ch y b i huy t, sau là b ch l gà ở ỹ ỳ ầ ọ ệ ỉ ả ạ ế ạ ỵ ở
con
con
M m b nh ầ ệ
M m b nh ầ ệ Salmonella
Salmonella pullorum
pullorum đư
đưc phân l p vào nợ ậ
c phân l p vào nợ ậ ă
ăm 1907.
m 1907.
–B nh thệ
B nh thệươ
ương hàn gà l n (Typhus hay Fowl Typhoid)ớ
ng hàn gà l n (Typhus hay Fowl Typhoid)ớ
B nh do vi khu n ệ ẩ
B nh do vi khu n ệ ẩ Salmonella
Salmonella gallinarum gây ra
gallinarum gây ra
B nh ệ
B nh ệđư
đưc Smith phát hi n nợ ệ
c Smith phát hi n nợ ệ ă
ăm 1888 trên 400 gà
m 1888 trên 400 gà đ
đ b m ẻ ố ẹ ở
b m ẻ ố ẹ ở
Anh.
Anh.
–Tuy nhiên c
Tuy nhiên că
ăn b nh c a hai b nh này l i gi ng nhau v ệ ủ ệ ạ ố ề
n b nh c a hai b nh này l i gi ng nhau v ệ ủ ệ ạ ố ề
hình thái, tính ch t nuôi c y, c u t o kháng nguyên nên ấ ấ ấ ạ
hình thái, tính ch t nuôi c y, c u t o kháng nguyên nên ấ ấ ấ ạ
hi n nay ngệ
hi n nay ngệư
ưi ta coi hai b nh này là m t và g i tên chung ờ ệ ộ ọ
i ta coi hai b nh này là m t và g i tên chung ờ ệ ộ ọ
là Salmonellosis do tr c khu n ự ẩ
là Salmonellosis do tr c khu n ự ẩ Salmonella enterica subsp.
Salmonella enterica subsp.
enterica serovar
enterica serovar pullorum - gallinarum gây ra cho gà m i ọ
pullorum - gallinarum gây ra cho gà m i ọ
l a tu i.ứ ổ
l a tu i.ứ ổ
L
Lch s và đa d b nhị ử ị ư ệ
ch s và đa d b nhị ử ị ư ệ
B nh ệ
B nh ệđư
đưc phát hi n l n ợ ệ ầ
c phát hi n l n ợ ệ ầ đ
đu tiên Anh nầ ở
u tiên Anh nầ ở ă
ăm 1891
m 1891
Hi n nay b nh ệ ệ
Hi n nay b nh ệ ệ đ
đã tìm th y t t c các nấ ở ấ ả
ã tìm th y t t c các nấ ở ấ ả ư
ưc trên th gi i. ớ ế ớ
c trên th gi i. ớ ế ớ
N
Nă
ăm 1925 t i Liên Xô l n ạ ầ
m 1925 t i Liên Xô l n ạ ầ đ
đu tiên phát hi n b nh gà con, ầ ệ ệ ở
u tiên phát hi n b nh gà con, ầ ệ ệ ở
b nh lây lan d n và hi n nay b nh ệ ầ ệ ệ
b nh lây lan d n và hi n nay b nh ệ ầ ệ ệ đ
đã có nhi u cở ề
ã có nhi u cở ề ơ
ơ s chở
s chởă
ăn
n
nuôi gia c m l nầ ớ
nuôi gia c m l nầ ớ
–B nh thệ
B nh thệư
ưng có tính ch t c ờ ấ ố
ng có tính ch t c ờ ấ ố đ
đnh và lâu dài t i các cị ạ
nh và lâu dài t i các cị ạ ơ
ơ s này.ở
s này.ở
Vi t Nam, b ng ph n ng ngỞ ệ ằ ả ứ
Vi t Nam, b ng ph n ng ngỞ ệ ằ ả ứ ư
ưng k t nhanh trên phi n ế ế
ng k t nhanh trên phi n ế ế
kính cho th y các ấ
kính cho th y các ấđ
đàn gà
àn gà đ
đu b nhi m b nh v i m c ề ị ễ ệ ớ ứ
u b nhi m b nh v i m c ề ị ễ ệ ớ ứ đ
đ ộ ộ
khác nhau.
khác nhau.
–T i XN gà Nhân L nạ ễ
T i XN gà Nhân L nạ ễ ă
ăm 1968 t l gà có ph n ng dỷ ệ ả ứ
m 1968 t l gà có ph n ng dỷ ệ ả ứ ươ
ương tính là
ng tính là
40%
40%
–Tr i gà c a T ng c c h u c n nạ ủ ổ ụ ậ ầ
Tr i gà c a T ng c c h u c n nạ ủ ổ ụ ậ ầ ă
ăm 1986 là 5%.
m 1986 là 5%.
–Theo k t qu ế ả
Theo k t qu ế ả đ
đi u tra c a C c thú y TW, hàng nề ủ ụ
i u tra c a C c thú y TW, hàng nề ủ ụ ă
ăm các tr i gà công ạ
m các tr i gà công ạ
nghi p t i mi n B c có t l nhi m Salmonella là 3 – 7%, cá bi t có ệ ạ ề ắ ỷ ệ ễ ệ
nghi p t i mi n B c có t l nhi m Salmonella là 3 – 7%, cá bi t có ệ ạ ề ắ ỷ ệ ễ ệ
đ
đàn nhi m t i 15 – 20%. ễ ớ
àn nhi m t i 15 – 20%. ễ ớ
C
Căn b nhệ
ăn b nhệ
S.
S. gallin
gallinarum-pullorum
arum-pullorum là
là lµ lo¹i trùc khuÈn ng¾n
lµ lo¹i trùc khuÈn ng¾n
hai ®Çu trßn, b¾t mµu gram ©m
hai ®Çu trßn, b¾t mµu gram ©m
–VK kh«ng cã l«ng, kh«ng di ®éng, kh«ng h×nh thµnh
VK kh«ng cã l«ng, kh«ng di ®éng, kh«ng h×nh thµnh
nha bµo vµ gi¸p m«
nha bµo vµ gi¸p m«
–KÝch thLíc 0,3 – 1,5
KÝch thLíc 0,3 – 1,5 1 – 2,5
1 – 2,5 m
m
–Salmonella pullorum gallinarum lµ lo¹i vi khuÈn hiÕu
Salmonella pullorum gallinarum lµ lo¹i vi khuÈn hiÕu
khÝ ho
khÝ ho c y m khí không b t bu c; ặ ế ắ ộ
c y m khí không b t bu c; ặ ế ắ ộ dÔ nu«i cÊy trªn
dÔ nu«i cÊy trªn
c¸c m«i trLêng th«ng thLêng.
c¸c m«i trLêng th«ng thLêng.
–Trªn m«i trLêng th¹ch sau 24 giê nu«i cÊy vi khuÈn
Trªn m«i trLêng th¹ch sau 24 giê nu«i cÊy vi khuÈn
h×nh thµnh nh÷ng khuÈn l¹c trßn, nhá trong gièng nhL
h×nh thµnh nh÷ng khuÈn l¹c trßn, nhá trong gièng nhL
giät sL¬ng, r×a gän, h¬i låi ë gi÷a, khuÈn l¹c Lít l¸ng
giät sL¬ng, r×a gän, h¬i låi ë gi÷a, khuÈn l¹c Lít l¸ng
bãng.
bãng.