ệ ệ
ng hàn gà ng hàn gà
ươ ươ nh Th BB nh Th (Salmonellosis) (Salmonellosis)
ớ ớ
ệ ệ
GiGi
i thi u chung i thi u chung
ễ ễ
ủ ủ
ể ấ ể ấ
ờ ờ
ở ở
gà con và gà con và
ạ ử ạ ử
ưư c, ớc, ớ ờ ạ đưđư ng tiêu hoá ờng tiêu hoá ạ
B nh th ng hàn gà (Salmonellosis) là m t ộ ươương hàn gà (Salmonellosis) là m t ộ ệ ệB nh th ấ ề ệ b nh truy n nhi m c p tính c a gà do vi ấ ề ệ b nh truy n nhi m c p tính c a gà do vi ẩ ẩkhu n Salmonella gallinarum pullorum gây ra khu n Salmonella gallinarum pullorum gây ra B nh th ưư ng x y ra th c p tính ệ ả ng x y ra th c p tính ệB nh th ả ớ ở ể ạ gà l n th m n tính ớ ể ạ ở gà l n th m n tính Đ c ặĐ c ặ đđi m ch y u là gây viêm tích n ủ ế ể i m ch y u là gây viêm tích n ủ ế ể niêm m c gây viêm ho i t niêm m c gây viêm ho i t ủ ạ và các cơơ quan ph t ng. quan ph t ng. ủ ạ và các c
ệ ệ
GiGi TrTrưư c ớc ớ đđây ng
ớ ớ i thi u chung i thi u chung ạ ờ ây ngưư i ta chia Salmonellosis thành hai lo i i ta chia Salmonellosis thành hai lo i ạ ờ
l n l n
ọ ọ
ầ ầ
ệ ệ ỉ ỉ
ạ ạ
ả ả
ăăm 1899 m 1899 ỵ ở gà ỵ ở gà
M , l c đ u g i là b nh a ch y b i huy t, sau là b ch l M , l c đ u g i là b nh a ch y b i huy t, sau là b ch l
ợ ợ
m 1907. ăăm 1907.
ệ ệ ươương hàn gà l n (Typhus hay Fowl Typhoid) ng hàn gà l n (Typhus hay Fowl Typhoid) Salmonella gallinarum gây ra gallinarum gây ra
ệ ệ
ậ pullorum đưđư c phân l p vào n Salmonella pullorum c phân l p vào n ậ Salmonella ớ ớ ẩ Salmonella ẩ đưđư c Smith phát hi n n c Smith phát hi n n
ẻ ố ẹ ở b m m 1888 trên 400 gà đđ b m ăăm 1888 trên 400 gà ẻ ố ẹ ở
ở ở gà con. gà con. (Pullorosis hay Pullorum Disease) (Pullorosis hay Pullorum Disease)
b nh:ệb nh:ệ – B nh b ch l ỵ ạ ệ B nh b ch l ỵ ạ ệ B nh ệB nh ệ đưđư c Rettger phát hi n và mô t ầ ả ầ đđ u tiên vào n ợ c Rettger phát hi n và mô t ầu tiên vào n ả ầ ợ ế ạ ệ ở ỹ ỳ ở ỹ ỳ ế ạ ệ concon M m b nh ầ M m b nh ầ – B nh th ệ ệB nh th B nh do vi khu n ệ B nh do vi khu n ệ B nh ệB nh ệ ợ ợ Anh.Anh. – Tuy nhiên c
ủ ủ ệ ệ ạ ạ ố ố
ệ ệ ấ ấ
ệ ộ ộ ọ ọ ờ ờ
ự ự
ề i gi ng nhau v n b nh c a hai b nh này l Tuy nhiên căăn b nh c a hai b nh này l ề i gi ng nhau v ấ ạ ấ hình thái, tính ch t nuôi c y, c u t o kháng nguyên nên ấ ấ ạ hình thái, tính ch t nuôi c y, c u t o kháng nguyên nên ệ ưư i ta coi hai b nh này là m t và g i tên chung i ta coi hai b nh này là m t và g i tên chung ệhi n nay ng ệ hi n nay ng ẩ Salmonella enterica subsp. Salmonella enterica subsp. là Salmonellosis do tr c khu n ẩ là Salmonellosis do tr c khu n pullorum gallinarum gây ra cho gà m i ọ enterica serovar pullorum gallinarum gây ra cho gà m i ọ enterica serovar ổ ứ l a tu i. ổ ứ l a tu i.
ư ệ ư ệ
ầ ầ
ờ ờ
ở ơơ s này. ở s này.
i các c i các c
ệ ệ ế ớ i. ế ớ i. gà con, gà con, ăăn n
ằ ằ
ả ứ ả ứ
gà có ph n ng d gà có ph n ng d
ễ ăăm 1968 t m 1968 t ễ
ươương tính là ng tính là
ỷ ệ l ỷ ệ l
ủ ủ
m 1986 là 5%. ăăm 1986 là 5%.
ễ ễ
ệ ệ
ạ ăăm các tr i gà công m các tr i gà công ạ t có t có
ớ ớ
ề ề ấ ấ ớ ớ ệ ễ àn gà đđ u b nhi m b nh v i m c u b nhi m b nh v i m c đđàn gà ệ ễ ưưng k t nhanh trên phi n ế ng k t nhanh trên phi n ế ứ đđ ộ ộ ứ
ử ị ị ử ị ị LL ch s và đ a d b nh ch s và đ a d b nh B nh ệB nh ệ ở ầ ệ ầ đđ u tiên ợ đưđư c phát hi n l n m 1891 ăăm 1891 u tiên c phát hi n l n Anh n ở ầ ệ ầ ợ Anh n Hi n nay b nh ấ ở ấ ả ớ ưư c trên th gi ệ ệ c trên th gi ã tìm th y t đđã tìm th y Hi n nay b nh t c các n ệ ớ ấ ở ấ ả ệ t t c các n ở ệ ệ ầ đđ u tiên phát hi n b nh ạ u tiên phát hi n b nh i Liên Xô l n m 1925 t NNăăm 1925 t ở ệ ệ ầ ạ i Liên Xô l n ơơ s chở s chở ề ở ệ ầ ệ nhi u c ã có đđã có b nh lây lan d n và hi n nay b nh ầ ở ề ệ ệ b nh lây lan d n và hi n nay b nh nhi u c ớ ầ nuôi gia c m l n ớ ầ nuôi gia c m l n – B nh th ạ ị ấ ố đđ nh và lâu dài t ưư ng có tính ch t c ệ nh và lâu dài t ng có tính ch t c ệB nh th ạ ị ấ ố ế ả ứ Ở ệ t Nam, b ng ph n ng ng Vi Ở ệ ế ả ứ t Nam, b ng ph n ng ng Vi ị kính cho th y các ị kính cho th y các khác nhau. khác nhau. – T i XN gà Nhân L n ạ T i XN gà Nhân L n ạ 40%40% – Tr i gà c a T ng c c h u c n n ổ ạ ụ ậ ầ Tr i gà c a T ng c c h u c n n ổ ạ ụ ậ ầ – Theo k t qu ụ ủ ề ả đđi u tra c a C c thú y TW, hàng n ế Theo k t qu i u tra c a C c thú y TW, hàng n ụ ủ ề ả ế ỷ ệ ắ ề ệ ạ nhi m Salmonella là 3 – 7%, cá bi l i mi n B c có t nghi p t ắ ỷ ệ ề ệ ạ l i mi n B c có t nhi m Salmonella là 3 – 7%, cá bi nghi p t ễ i 15 – 20%. àn nhi m t đđàn nhi m t ễ i 15 – 20%.
ăn b nhệ CCăn b nhệ
lµ lo¹i trùc khuÈn ng¾n là lµ lo¹i trùc khuÈn ng¾n
gallinarumpullorum
S. S. gallin
(cid:0) (cid:0) mm
arumpullorum là hai ®Çu trßn, b¾t mµu gram ©m hai ®Çu trßn, b¾t mµu gram ©m – VK kh«ng cã l«ng, kh«ng di ®éng, kh«ng h×nh thµnh VK kh«ng cã l«ng, kh«ng di ®éng, kh«ng h×nh thµnh nha bµo vµ gi¸p m« nha bµo vµ gi¸p m« 1 – 2,5 (cid:0) KÝch thíc 0,3 – 1,5 (cid:0) – KÝch thíc 0,3 – 1,5 1 – 2,5 – Salmonella pullorum gallinarum lµ lo¹i vi khuÈn hiÕu Salmonella pullorum gallinarum lµ lo¹i vi khuÈn hiÕu khÝ ho c y m khí không b t bu c; dÔ nu«i cÊy trªn ộ dÔ nu«i cÊy trªn ắ khÝ ho c y m khí không b t bu c; ộ ắ c¸c m«i trêng th«ng thêng. c¸c m«i trêng th«ng thêng. – Trªn m«i trêng th¹ch sau 24 giê nu«i cÊy vi khuÈn Trªn m«i trêng th¹ch sau 24 giê nu«i cÊy vi khuÈn h×nh thµnh nh÷ng khuÈn l¹c trßn, nhá trong gièng nh h×nh thµnh nh÷ng khuÈn l¹c trßn, nhá trong gièng nh giät s¬ng, r×a gän, h¬i låi ë gi÷a, khuÈn l¹c ít l¸ng giät s¬ng, r×a gän, h¬i låi ë gi÷a, khuÈn l¹c ít l¸ng bãng. bãng.
ế ế ặ ặ
ăn b nhệ CCăn b nhệ pullorum, Salmonella
Khác v i ớ
gallinarum l n ờ Salmonella gallinarum l n ờ
Salmonella pullorum, ạ ườ ạ ườ
ờ ờ
ả ả
ườ ườ
ng lactose, sucrose và salicin ng lactose, sucrose và salicin
ng glucose, galactose, mannitol, mannose, ng glucose, galactose, mannitol, mannose, ng không sinh hơơi.i.
ư ư ờ ờ đđ c ặc ặ
ấ ấ
ơ ả ủ ơ ả ủ
ả ả ẩ ẩ
ủ ủ ả ứ ả ứ ụ ụ Khác v i ớ Salmonella ỏ men c c lo i đ ỏ men c c lo i đ arabinose, rhamnose, dextrose, xylose nhưưng không sinh h arabinose, rhamnose, dextrose, xylose nh – C hai kh ng l n men đ ụ C hai kh ng l n men đ ụ Salmonella gallinarum lên men Salmonella gallinarum lên men đưđư ng maltose, nh ng ng maltose, nh ng ở ộ ỉ m t vài type Salmonella pullorum và quá tính này ch có ở ộ ỉ m t vài type Salmonella pullorum và quá tính này ch có ế ờ đđ n vài ngày. ậ ừ ến vài ngày. trình len men ch m t 24 gi ờ ậ ừ trình len men ch m t 24 gi Tuy nhiên s khác bi ữ ệ ự Tuy nhiên s khác bi t gi a Salmonella gallinarum và ữ ệ ự t gi a Salmonella gallinarum và ặ Salmonella pullorum v ề đđ c tính sinh hoá và nuôi c y là c tính sinh hoá và nuôi c y là Salmonella pullorum v ề ặ ị không c ố đđ nh. ịnh. không c ố S kh c nhau c b n c a S. gallinarum và S. pullorum là S. ự ỏ S kh c nhau c b n c a S. gallinarum và S. pullorum là S. ự ỏ ả pullorum s n sinh nhanh s n ph m decarboxylase c a ả pullorum s n sinh nhanh s n ph m decarboxylase c a ornithin, trong khi đú S. gallinarum kh ng cú ph n ng này ornithin, trong khi đú S. gallinarum kh ng cú ph n ng này
ăn b nhệ CCăn b nhệ
t t
SS c đ kháng ề ứ ềc đ kháng ứ : : – S. gallin ệ ộ ị ệ ở ệ ộ t đ 60°C/10´ ị ệ ở nhi arum b di S. gallinarum b di t đ 60°C/10´ nhi – Ánh sáng m t tr i chi u tr c ti p di ế ự ế ặ ờ Ánh sáng m t tr i chi u tr c ti p di ế ự ế ặ ờ – Vi khuÈn cã thÓ tån t¹i trong ph©n gµ ®Õn 100 ngµy, Vi khuÈn cã thÓ tån t¹i trong ph©n gµ ®Õn 100 ngµy, trong níc 200 ngµy, trong chÊt ®én chuång tõ 30 – 360 trong níc 200 ngµy, trong chÊt ®én chuång tõ 30 – 360 ngµy, ë vá trøng 80 ngµy ngµy, ë vá trøng 80 ngµy
ệ ệ t VK sau vài phút t VK sau vài phút
Phenol, Formol ormol
– ỞỞ m«i trêng thuËn lîi VK cã thÓ tån t¹i vµi n¨m. m«i trêng thuËn lîi VK cã thÓ tån t¹i vµi n¨m. C¸c chÊt s¸t trïng th«ng thêng (KMnO4 4 Phenol, F – C¸c chÊt s¸t trïng th«ng thêng (KMnO ®Òu cã thÓ tiªu diÖt vi khuÈn nhanh chãng. . … ) … ) ®Òu cã thÓ tiªu diÖt vi khuÈn nhanh chãng
ậ ậ
ọ ễ ọ ễ n nhi m h c TruyTruy n nhi m h c ắ ắ
ế ế
ạ ạ
ủ ủ
ng th y thũng và ho i t ng th y thũng và ho i t
.. ỗ ch tiêm ỗ ch tiêm
ệ ệ
ấ ấ
ộ ạ ộ ạ ặ ặ
ề ề Loài v t m c b nh ệ ệ Loài v t m c b nh – Trong thiªn nhiªn gµ, gµ t©y, gµ sao c¶m thô bÖnh Trong thiªn nhiªn gµ, gµ t©y, gµ sao c¶m thô bÖnh – C¸c loµi thuû cÇm hay c¸c loµi chim hoang nh gµ g«, C¸c loµi thuû cÇm hay c¸c loµi chim hoang nh gµ g«, chim sÎ ®Òu cã thÓ m¾c bÖnh nhng kh«ng ph¸t chim sÎ ®Òu cã thÓ m¾c bÖnh nhng kh«ng ph¸t thµnh dÞch lín. thµnh dÞch lín. – Trong phßng thÝ nghiÖm cã thÓ g©y bÖnh cho thá Trong phßng thÝ nghiÖm cã thÓ g©y bÖnh cho thá hoho c chu t b ch c chu t b ch TiTiêm vào xoang phúc m c. Sau 3 – 7 ngày ĐVTN ch t, có êm vào xoang phúc m c. Sau 3 – 7 ngày ĐVTN ch t, có ạ ử ệ ượ hi n t ạ ử ệ ượ hi n t ChCh t ch a căn b nh ứ t ch a căn b nh ứ – ỞỞ gµ con bÞ bÖnh vi khuÈn cã trong m¸u, phñ t¹ng, gµ con bÞ bÖnh vi khuÈn cã trong m¸u, phñ t¹ng,
tuû x¬ng vµ tói lßng ®á cha tiªu hÕt. tuû x¬ng vµ tói lßng ®á cha tiªu hÕt.
– ỞỞ gµ lín m bÖnh cã trong buång trøng, dÞch hoµn gµ lín m mầmầ bÖnh cã trong buång trøng, dÞch hoµn
vµ c¸c æ bÖnh tÝch. vµ c¸c æ bÖnh tÝch.
ề ề
ọ ễ ọ ễ n nhi m h c TruyTruy n nhi m h c
ế
ự ự
TTính lây lan ính lây lan – BÖnh tù nhiªn thêng l©y lan theo hai ®êng chÝnh lµ l©y lan BÖnh tù nhiªn thêng l©y lan theo hai ®êng chÝnh lµ l©y lan tr tr ngứngứ .. gi¸n tiÕp vµ l©y tr c ti p qua gi¸n tiÕp vµ l©y tr ếc ti p qua – BÖnh hay x¶y ra ë nh÷ng tr¹i gµ lín, ®iÒu kiÖn vÖ sinh ch¨m BÖnh hay x¶y ra ë nh÷ng tr¹i gµ lín, ®iÒu kiÖn vÖ sinh ch¨m sãc, nu«i dìng kÐm; gµ ®îc b¾t tõ nh÷ng tr¹i gµ Êp trøng tõ sãc, nu«i dìng kÐm; gµ ®îc b¾t tõ nh÷ng tr¹i gµ Êp trøng tõ nhiÒu n¬i kh¸c nhau hay trøng kh«ng râ nguån gèc. nhiÒu n¬i kh¸c nhau hay trøng kh«ng râ nguån gèc. – L©y lan gi¸n tiÕp do gµ mang c¨n bÖnh bµi ra ngoµi råi nhiÔm L©y lan gi¸n tiÕp do gµ mang c¨n bÖnh bµi ra ngoµi råi nhiÔm vµo thøc ¨n níc uèng, chÊt ®én chuång råi l©y cho gµ khoÎ. vµo thøc ¨n níc uèng, chÊt ®én chuång råi l©y cho gµ khoÎ.
Ngoµi ra dông cô vËn chuyÓn, m¸y Êp bÞ nhiÔm mÇm bÖnh còng Ngoµi ra dông cô vËn chuyÓn, m¸y Êp bÞ nhiÔm mÇm bÖnh còng cã vai trß truyÒn bÖnh ®¸ng kÓ. cã vai trß truyÒn bÖnh ®¸ng kÓ. – Ph¬ng thøc l©y trùc tiÕp qua ph lµ nguy hiÓm nhÊt v× Ph¬ng thøc l©y trùc tiÕp qua phôi tr ngứôi tr ngứ lµ nguy hiÓm nhÊt v× khã tæ chøc phßng chèng bÖnh. khã tæ chøc phßng chèng bÖnh.
ë ë
Gµ mÑ cã bÖnh mang trïng ë buång trøng, gµ trèng m ầ ầ
ệ Gµ mÑ cã bÖnh mang trïng ë buång trøng, gµ trèng m m b nh ệm b nh dÞch hoµn. dÞch hoµn. Gµ trèng bÞ bÖnh kh«ng nh÷ng lµm cho trøng ®îc thô tinh m¾c Gµ trèng bÞ bÖnh kh«ng nh÷ng lµm cho trøng ®îc thô tinh m¾c bÖnh mµ cßn lµm cho gµ m¸i m¾c bÖnh. bÖnh mµ cßn lµm cho gµ m¸i m¾c bÖnh.
ơ ồ ơ ồ
ệ ệ
đ lây lan b nh THG SS đ lây lan b nh THG
Gà khỏe
Gà bệnh (mang trùng)
) p ế
i t c ự
r t ( c ọ d
Trứng khỏe
Trứng bệnh
n ề y u r T
Phôi chết
Gà chết
Gà yếu
Gà con khỏe
Gà chết ngạt
Truyền ngang (gián tiếp)
ệ ệ
ứ ứ u ch ng TriTri u ch ng
ệ ệ
ổ ủ ổ ủ
ệ ệ
ờ ờ
ủ ệ ủ ệ
ệ ệ
ệ ệ
ề i u ki n thí nghi m đđi u ki n thí nghi m ề
b nh trong b nh trong
ể ể
ặ ặ
ờ ờ
b nh cũng có th 8 – 12 gi b nh cũng có th 8 – 12 gi
ho c 2 – 4 ho c 2 – 4
Tu theo tu i c a gà m c b nh và tu theo ỳ ỳ ắ Tu theo tu i c a gà m c b nh và tu theo ỳ ỳ ắ ẩ Salmonella ủ ộ ự Salmonella gallinarum gallinarum đđ c l c c a vi khu n c l c c a vi khu n ẩ ộ ự ủ ủ ệ ứ b nh pullorum mà tri u ch ng và th i gian ủ ệ ứ b nh pullorum mà tri u ch ng và th i gian ủ ệ c a b nh khác nhau. ủ ệ c a b nh khác nhau. Th i gian ờ Th i gian ờ ừ 4 – 5 ngày ừt t 4 – 5 ngày – TG ủ ệ TG ủ ệ ngày. ngày.
ệ ệ
ứ ứ u ch ng TriTri u ch ng
ể ể
ừ ừ
ố ố ể ể
ệ ệ
Tri u ch ng ứ ở ệ ứ ở ệ Tri u ch ng gà con: gà con: – Trong qu ỏ ỡ ỏ ế ấ Trong qu tr nh p, n u theo d i cú th ph t tr nh p, n u theo d i cú th ph t ỏ ỡ ỏ ấ ế ụ ị ệ ệ hi n đàn gà b b nh hay kh ng ụ ệ ị ệ hi n đàn gà b b nh hay kh ng CuCu i ngày 18, khi chuy n gà t ừ ỏ ấ i ngày 18, khi chuy n gà t ừ ỏ ấ ỏ ổ ờ ầ ỏ ổ ờ ầ
ỏ ỏ ụ ụ ư ư
ụ ụ ế ế
ỏ ế ỏ ế
ở m y p sang m y n , ở m y p sang m y n , ế ấ d u hi u đ u ti n là gà m m nh ng ph i ch t ế ấ d u hi u đ u ti n là gà m m nh ng ph i ch t nhi uềnhi uề NN u ph i kh ng ch t th y u ọ ỡ ế ớ ụ ế t, cũi c c u ph i kh ng ch t th y u ỡ ế ớ ế ọ ụ t, cũi c c CuCu i ngày 21, d u hi u đ u ti n là nhi u gà con b ị ờ ầ ấ ố i ngày 21, d u hi u đ u ti n là nhi u gà con b ố ờ ị ầ ấ ụ ỡ ỏ ạ ế ụ ế ỡ ỏ ạ ở ượ ữ n th p, nh ng con n đ ở ượ ữ n th p, nh ng con n đ ượ c ượ c ế ườ ng y u ườ ế ng y u
ề ệ ề ệ ch t do qu y u kh ng đ p v v chui ra đ ch t do qu y u kh ng đ p v v chui ra đ – TT l ỷ ệ ở ấ c th l ỷ ệ ở ấ c th tớtớ
ệ ệ
ứ ứ u ch ng TriTri u ch ng
ế ể ụ ỏ ẽ ấ ế ể ụ ỏ ẽ ấ TrTr n n n chu ng xu t hi n nhi u bói phõn tr ng nh ư ệ ấ ề n n n chu ng xu t hi n nhi u bói phõn tr ng nh ấ ề ư ệ
ắ ắ
ắ ắ ụ ụ
ể ể
ị ị
ây là đđây là
– NN u đ nu i quan s t s th y : u đ nu i quan s t s th y : ờ ề ồ ờ ề ồ ớ ớ ư ụ ứ c t cũ, nh v i, d nh đ t ớ ớ ư ụ ứ c t cũ, nh v i, d nh đ t LL ng xung quanh h u m n b t l ự ớ ụ ế ạ ậ ụ i, d nh c ng phõn ng xung quanh h u m n b t l ụ ế ạ ậ ụ ự ớ i, d nh c ng phõn Gà con bi u hi n ơ ỏ ụ ụ ệ ủ ể rũ, b ng to, l ng x x c, m t lim Gà con bi u hi n ơ ỏ ệ ủ ể ụ ụ rũ, b ng to, l ng x x c, m t lim ạ ứ ả ế ớ i n, xã cánh, đ ng t m l ăăn, xã cánh, đ ng t m l t, gi m tính thèm rim, y u ạ ứ ả ế ớ i t, gi m tính thèm rim, y u ụ ỗ 1 ch , gà kêu liên t c. ụ ỗ 1 ch , gà kêu liên t c. B nh phát tri n m nh vào lúc 5 – 10 ngày sau khi n . ở ạ ệ B nh phát tri n m nh vào lúc 5 – 10 ngày sau khi n . ở ạ ệ – T l ở ờ ưư ng ỷ ệ ế ờ ỳ ng ch t cao th T l hai th i k : ở ờ ỷ ệ ế ờ ỳ ch t cao th hai th i k : Th i k ế ở ứ ầ ờ ỳ đđ u : ngày th 5 – 7 sau khi n , gà con ch t u : ngày th 5 – 7 sau khi n , gà con ch t Th i k ế ở ứ ầ ờ ỳ ễ ở ừ ứ do n t tr ng b nhi m b nh ễ ở ừ ứ do n t tr ng b nhi m b nh Th i k 2 : cu i tu n l ầ ễ ứ ờ ỳ Th i k 2 : cu i tu n l ầ ễ ứ ờ ỳ ệ ị ữ nh ng gà b nhi m b nh t ệ ị ữ nh ng gà b nhi m b nh t
ố ố ễ ễ ệ ệ th 2 (ngày 13 – 15), th 2 (ngày 13 – 15), ỏ ấ ừ trong m y p ỏ ấ ừ trong m y p
ệ ệ
ớ ớ
ả ả
ạ ạ
ợ ợ
ưư c, mào nh t nh t, c, mào nh t nh t,
ụ ụ
ụ ụ
ậ ậ
ưư c do viêm bu ng tr ng và phúc ứ ồ ớ c do viêm bu ng tr ng và phúc ồ ớ ứ chim cánh c t.ụ ưư chim cánh c t.ụ ứ ứng trông nh đđ ng trông nh
l l ứ ứ
ứ ứ
ệ ệ
ấ ấ
ấ ấ
ị ị
ộ ộ
ộ ế đđ t ng t do viêm ộ ỉ ưư ng viêm ru t a ch y và ch t t ng t do viêm ng viêm ru t a ch y và ch t ộ ế ộ ỉ
ả ả ơơ th .ể th .ể
ạ ạ ớ ớ Quan sát tr ng gà b b nh th y xu t hi n tr ng d hình, méo mó, v y ấ Quan sát tr ng gà b b nh th y xu t hi n tr ng d hình, méo mó, v y ấ ở ỏ máu ở ỏ máu – Gà tr ng b b nh th ố Gà tr ng b b nh th ố ạ ử và ho i t ạ ử và ho i t ể ể
ờ ờ
ứ ứ
ế ế
ệ ệ
ấ ấ
ầ ầ
ớ ớ vài ngày vài ngày
ể ừ ể ừ
ứ ứ u ch ng TriTri u ch ng Tri u ch ng ứ ở ệ ớ Tri u ch ng gà l n ứ ở ệ ớ gà l n – Th ở ể ẩ ớ ườ ắ ệ ng hay m c b nh Th th n t nh ở ể ẩ ớ ườ ắ ệ ng hay m c b nh th n t nh – Gà b nh th ệ ỉ ể ờ ưư ng có bi u hi n a ch y khát n ệ ệGà b nh th ng có bi u hi n a ch y khát n ệ ỉ ể ờ phân loãng màu xanh. phân loãng màu xanh. – Gà mái b b nh xoang b ng tích n ị ệ Gà mái b b nh xoang b ng tích n ị ệ ố ễ m c, b ng gà tr xu ng do v y gà ố ễ m c, b ng gà tr xu ng do v y gà – V i gà đ , t ẻ ỷ ệ ẻ ả đ gi m V i gà đ , t ẻ ỷ ệ ẻ ả đ gi m ị ệ ị ệ ắ v và lòng tr ng. ắ v và lòng tr ng. ờ ị ệ ờ ị ệ ủ ạ ơơ quan ph t ng trong c các c quan ph t ng trong c ủ ạ các c – GGà cú bi u hi n vi m kh p ớ ệ à cú bi u hi n vi m kh p ớ ệ – GGà ch t sau 4, ho c 5 – 10 ngày sau khi tri u ch ng xu t hi n ệ ặ ấ à ch t sau 4, ho c 5 – 10 ngày sau khi tri u ch ng xu t hi n ấ ệ ặ – B nh c p tính cũng có th x y ra ễ ể ớ ở ể ả ệ gà l n v i th nhi m trùng B nh c p tính cũng có th x y ra ớ ở ễ ể ả ệ ể gà l n v i th nhi m trùng ờ ế ừ ộ ệ ả ế ỉ huy t, a ch y, th i gian nung b nh dao n 3 tu n, đđ n 3 tu n, ừng t đđ ng t ế ỉ ế ộ ệ ờ ả huy t, a ch y, th i gian nung b nh dao ớ ỷ ệ ế ở 30 – 90%. gà l n có th t ch t t ớ ỷ ệ ế ở 30 – 90%. gà l n có th t ch t t
l l
ổ ph i. ổ ph i.
ệ ệ
ọ ọ
ừ ừ
7 – 10 ngày lòng 7 – 10 ngày lòng
ệ ệ
ớ ớ
ở ệ ở ệ
a tiêu (có th ể ưưa tiêu (có th ể ướ ớ ỏ đđ ), k ch th c to ), k ch th ướ ớ ỏ c to
ọ ở ướ ọ ở ướ
ỏ ỏ ụ ụ
ượ ượ
ớ ớ
ỏ ỏ
ắ ắ
ố ố
ờ ờ ỏ đđ , trong có ỏ, trong có ưư ng th y viêm túi lòng ng th y viêm túi lòng
ệ ệnh tích BB nh tích B nh tích ở ệ ở ệ phôi và gà con B nh tích phôi và gà con – B nh tích ấ ở ệ phôi: th B nh tích ấ ở ệ phôi: th ấ ứ ch a ch t nhày màu vàng. ấ ứ ch a ch t nhày màu vàng. Gan sGan sưưngng M t sậM t sậ ưưng và thoái hoá ng và thoái hoá Có th th y b nh tích ở ệ ể ấ Có th th y b nh tích ệ ở ể ấ – B nh tích ở ệ gà con: B nh tích ệ ở gà con: Gan sGan sưưng to, c ng, màu vàng có s c và v t máu ứ ng to, c ng, màu vàng có s c và v t máu ứ Túi m t sậ Túi m t sậ ưưng to ng to Túi lòng ỏ ỏ không tiêu Túi lòng đđ không tiêu – ThThưư ng thì sau khi n ra t ế ỏ ẽ ờ ở đđ s tiêu h t s tiêu h t ng thì sau khi n ra t ỏ ẽ ế ờ ở – V i gà b nh m ra lúc 15 – 20 ngày lòng ỏ ẫ ở đđ v n ch ỏ ẫ v n ch V i gà b nh m ra lúc 15 – 20 ngày lòng ở ỷ ả ẩ là do vi khu n làm c n tr vi c tiêu hu lòng ỷ ả ẩ là do vi khu n làm c n tr vi c tiêu hu lòng ỏ nh kh c nhau ỏ nh kh c nhau – C c lũng đ này đ C c lũng đ này đ
c bao b c b i n c bao b c b i n
ự c nh t, m i th i kh m ự c nh t, m i th i kh m
ắ ắ
ệ ệ
ể ể ứ ứ ệ ệ
ệ ệnh tích BB nh tích – Nhìn chung b nh tích khi m khám gà con m c ổ ệ Nhìn chung b nh tích khi m khám gà con m c ổ ệ ể ệ b nh có các bi u hi n chính sau: ể ệ b nh có các bi u hi n chính sau: Gan sGan sưưng màu vàng nh t, c ng, có v t máu, có th có ng màu vàng nh t, c ng, có v t máu, có th có
ạ ử ạ ử
máu. máu.
ưư ng ờ ứ ờ ứng ố ặ ố ặ ạ ử ạ ạ ử ạ t o ra các u t o ra các u
ạ ạ ặ ể trên m t gan. i m ho i t các đđi m ho i t ể ặ trên m t gan. các Ph i viêm, các vùng t n th ổ ổ Ph i viêm, các vùng t n th ổ ổ Lách s ạ Lách sưưng to, có các h t ho c n t ho i t ng to, có các h t ho c n t ho i t ạ c c.ục c.ụ
nh nh
ủ ủ
ờ ờ ươương.ng.
ạ đđôi khi có các u ôi khi có các u ạ
Th n sậTh n sậ ưưng có ure, ế ấ ôi khi xu t huy t. ng có ure, đđôi khi xu t huy t. ế ấ CCơơ tim có nh ng ữ ạ ưư h t kê. ạ ử ể tim có nh ng ữ ạ h t kê. i m ho i t đđi m ho i t ạ ử ể M t s tr ạ ị ị ợ ộ ố ưư ng h p gà b viêm bao ho t d ch c a các ng h p gà b viêm bao ho t d ch c a các ộ ốM t s tr ạ ị ị ợ kh p xớkh p xớ Ru t viêm dày lên, viêm phúc m c, ộ Ru t viêm dày lên, viêm phúc m c, ộ ụ ở c c ụ ở c c ề manh tràng và m . ề manh tràng và m .
ệ ệnh tích BB nh tích ớ ớ gà l n gà l n
ạ ử ạ ử
ổ ổ ủ ủ
ạ ử ạ ử ừ ừ ệ ệ ạ ạ
và loét thành t ng v t trên niêm m c. và loét thành t ng v t trên niêm m c. ể ứ ị ứ ể ứ ị ứ
ủ ộ ớ ủ ộ ớ
ị ị
ọ ọ
ợ ợ
ị ị
ứ ứ
B nh tích ệ ở ệ ở B nh tích – Xác ch t g y ế ầ Xác ch t g y ế ầ – Gan sGan sưưng có các n t ho i t ắ ố màu tr ng xám ng có các n t ho i t ắ ố màu tr ng xám – Lách s Lách sưưng to 3 – 5 l n, túi m t s ậ ưưng to. ầ ng to 3 – 5 l n, túi m t s ng to. ậ ầ – Tim gà l n b b nh có các u, c c ho i t ứ ế ạ ử đđ t ạt ạ đđ n m c làm ụ ị ệ ớ ứn m c làm , Tim gà l n b b nh có các u, c c ho i t ế ạ ử ị ệ ụ ớ , ớ ưư c có ạ ớc có i hình d ng c a tim, xoang bao tim tích n thay đđ i hình d ng c a tim, xoang bao tim tích n ạ thay fibrin. fibrin. – Ru t viêm, ho i t ộ Ru t viêm, ho i t ộ – Bu ng tr ng viêm và thoái hoá, vòi tr ng có th ch a d ch ứ ồ Bu ng tr ng viêm và thoái hoá, vòi tr ng có th ch a d ch ứ ồ nhày làm cho tr ng to lên nhày làm cho tr ng to lên Các nang tr ng b bi n d ng, b ph m t l p d ch màu vàng, xanh ị ạ ứ ị ế Các nang tr ng b bi n d ng, b ph m t l p d ch màu vàng, xanh ị ạ ứ ị ế en, có hi n tệ ưư ng x ho c ặho c ặ đđen, có hi n tệ ơơ c ng.ứ c ng.ứ ợ ợng x Nhi u trềNhi u trề ở ớ ỡ đưđư c bao b c b i l p d ch nhày, ợ ờ ưư ng h p noãn nang v , c bao b c b i l p d ch nhày, ng h p noãn nang v , ở ớ ỡ ợ ờ ố ớ nh t, th i. ố ớ nh t, th i. ị ệ ố ị ệ ố
ủ ế ủ ế ệ ệ ị ị – Gà tr ng b b nh thì b nh tích ch y u là viêm d ch hoàn Gà tr ng b b nh thì b nh tích ch y u là viêm d ch hoàn
Salmonellosisosis Salmonell
Viêm kh pớ Viêm kh pớ
6. Salmonellosisosis 6. Salmonell
Ho i tạHo i tạ
ử ở ử ở
ổ gan gà 4 ngày tu i ổ gan gà 4 ngày tu i
6. Salmonellosisosis 6. Salmonell
ạ ạ
ị ị
Gan, ngo
ạ ạ i tâm m c b viêm Gan, ngo i tâm m c b viêm
6. Salmonellosisosis 6. Salmonell
Ho i tạHo i tạ
ử ở ử ở
ổ gan gà 7 ngày tu i ổ gan gà 7 ngày tu i
Salmonellosisosis Salmonell
ụ ụ
Viêm xoang ng c và xoang b ng ự Viêm xoang ng c và xoang b ng ự
Salmonellosisosis Salmonell
ể ể
ạ ử ạ ử
ổ ổ ỏ ỏ
ắ ắ
Ph i, gan, tim có các đi m ho i t Ph i, gan, tim có các đi m ho i t nh màu tr ng xám nh màu tr ng xám
Salmonellosisosis Salmonell
ả ị ả ị
ứ ứ
ồ ồ
ộ ố ộ ố ấ ấ
Viêm bu ng tr ng, m t s qu b thoái Viêm bu ng tr ng, m t s qu b thoái ặ ứ ặ ứ hoá, bên trong ch a ch t không màu, đ c hoá, bên trong ch a ch t không màu, đ c
Salmonellosisosis Salmonell
ở ở
Salmonella typhimurium gây b nh Salmonella typhimurium gây b nh
ỗ ng ng : ỗ ng ng :
ư ư
ể ể
ệ ệ ạ ử ạ ử
gan s ng to, có đi m ho i t gan s ng to, có đi m ho i t
ẩ ẩn đoán ChCh n đoán
ệ ệ t t
ẩ ẩ
ụ ụ
ư ư ứ ứ
ị ị
ẩ ẩ
ế ế
ẩ ẩ
ChCh n đoán d a vào DTH và TC ự n đoán d a vào DTH và TC ự – ChCh n đoán phân bi ẩ n đoán phân bi ẩ BB nh newcastle ệ ệnh newcastle BB nh C u trùng ầ ệ nh C u trùng ầ ệ IBIB ChCh n đoán vi khu n h c ọ ẩ n đoán vi khu n h c ọ ẩ – BB nh ph m ẩ ệ nh ph m ẩ ệ GGà con : c c lòng đ ch a tiêu, gan, lách ỏ à con : c c lòng đ ch a tiêu, gan, lách ỏ GGà l n : gan, lách, tim, tr ng d hình ớ à l n : gan, lách, tim, tr ng d hình ớ PhPhôi ch t ng t ạ ế ế ôi ch t ng t ạ ChCh n đoán huy t thanh h c ọ ế ọ ế n đoán huy t thanh h c – PhPh n ng ng ng k t nhanh trên phi n kính ư ả ứ ế ư ả ứ n ng ng ng k t nhanh trên phi n kính ế KN chu ẩ ẩ KN chu n SP nhu m màu xanh n SP nhu m màu xanh – PhPh n ng ELISA ả ứ ả ứn ng ELISA
PCRPCR
ộ ộ
ị Đi u trề Đi u trề ị
ị ị
ệ ệ
ờ ưư ng ít ờng ít
ỉ ỉ
ấ ấ
ạ ế ạ ế
ề i u tr gà b nh th đđi u tr gà b nh th ề ổ ổ
ệ ệ ế . ế .
ạ ỏ ạ ỏ
Khi gà b m c b nh Salmonellosis, công tác Khi gà b m c b nh Salmonellosis, công tác mang l mang l – Trong khi
ề ề ị ị
ỡ ỡ
ị ắ ị ắ ả ả i k t qu , mà ch có ý nghĩa làm gi m t n th t kinh t ả ả i k t qu , mà ch có ý nghĩa làm gi m t n th t kinh t ị ầ ề ậ ứ đđ kháng c a con v t và lo i b các Trong khi đđi u tr c n nâng cao s c i u tr c n nâng cao s c kháng c a con v t và lo i b các ề ị ầ ậ ứ ơơn.n. ệ ề i u tr có hi u qu cao h nguyên nhân tiên phát thì công tác đđi u tr có hi u qu cao h ề ệ nguyên nhân tiên phát thì công tác ể ể
ứ ứ
ỏ ỏ
– NgNgưư i ta không ờ ời ta không
ự ự
ủ ủ ả ả ậ ậ ể ể
ệ ệ ế ệ ế ệ
ề ề
ạ ạ
ệ ử ụ ệ ử ụ
ị ệ ị ệ
ề ề
ớ ớ
ố ố
ưư c cho th y thu c kháng sinh không di c cho th y thu c kháng sinh không di
ợ ợ
ệ ệ ệ ử ụ ệ ử ụ
ế ế
ố ố
ệ ệ gà con n u nh gà con n u nh
ộ ộ
ứ ứ
ễ ễ
ầ ầ
ờ ờ
ố ị ề àn gà gi ng v con v t cú th kh i tri u ch ng đđàn gà gi ng v con v t cú th kh i tri u ch ng đđi u tr các i u tr các ố ề ị ậ ở ư lõm sàng nh ng tr thành con v t mang tr ng, cú th truy n cho th h sau qua ậ ở ư lõm sàng nh ng tr thành con v t mang tr ng, cú th truy n cho th h sau qua tr ng ứtr ng ứ bi n ph p t ả ỏ ố ệ ấ t nh t là lo i th i. bi n ph p t ả ỏ ố ệ ấ t nh t là lo i th i. Vi c s d ng kháng sinh ị đđ ể ể đđi u tr cho các ề đđàn gà b b nh do Salmonella àn gà b b nh do Salmonella i u tr cho các Vi c s d ng kháng sinh ị ề gây ra nhưư Ampixilin, Furazolidon, Tetracyclin, Neotesol...c a nhi u công ủ Ampixilin, Furazolidon, Tetracyclin, Neotesol...c a nhi u công ủ gây ra nh ệ ấ ứ t trình nghiên c u trong và ngoài n ệ ấ ứ t trình nghiên c u trong và ngoài n h t ếh t ế đưđư c vi khu n. ẩ c vi khu n. ẩ – Tuy nhiên cũng có tài li u cho r ng vi c dùng kháng sinh có th ỏ ị ề ể đđi u tr kh i ằ i u tr kh i Tuy nhiên cũng có tài li u cho r ng vi c dùng kháng sinh có th ỏ ề ị ể ằ ệ ờ ưư vi c s d ng thu c kháng sinh vào th i gian ở vi c s d ng thu c kháng sinh vào th i gian hoàn toàn b nh ệ ờ ở hoàn toàn b nh ớ ắ đđ u.ầu.ầ ệ b nh m i b t ớ ắ ệ b nh m i b t DD ng dung d ch gentamixin pha n ng đ 400ppm và 800ppm cú th di ể ệ ồ ị ng dung d ch gentamixin pha n ng đ 400ppm và 800ppm cú th di t ị ể ệ ồ t ệ ệ c m m b nh tr n tr ng nhi m b nh ệ ệ c m m b nh tr n tr ng nhi m b nh
ự ự ượ đ ượ đ
Phòng b nhệ Phòng b nhệ
ệ ệ
VV sinh phòng b nh ệ ệ sinh phòng b nh – Muèn phßng bÖnh ®¹t kÕt qu¶ tèt th× ph¶i b¾t ®Çu Muèn phßng bÖnh ®¹t kÕt qu¶ tèt th× ph¶i b¾t ®Çu tõ kh©u Êp trøng : trøng Êp ph¶i ®îc nhËp tõ nh÷ng tõ kh©u Êp trøng : trøng Êp ph¶i ®îc nhËp tõ nh÷ng c¬ së kh«ng cã bÖnh. c¬ së kh«ng cã bÖnh.
§Ó kh¼ng ®Þnh ®iÒu nµy th× ph¶i kiÓm tra m¸u cña gµ mÑ §Ó kh¼ng ®Þnh ®iÒu nµy th× ph¶i kiÓm tra m¸u cña gµ mÑ ngay tríc vô ®Î. NÕu kh«ng cã bÖnh míi ®îc ®em Êp. ngay tríc vô ®Î. NÕu kh«ng cã bÖnh míi ®îc ®em Êp.
ự ế ự ế ỗ ỗ
ử ử
ệ ệ ả ứ ả ứ ộ ộ – Khi ph¸t hiÖn bÖnh ph¶i c¸ch ly con èm, v Khi ph¸t hiÖn bÖnh ph¶i c¸ch ly con èm, v nguyên ề ề nguyên ả ắ cho phép tách t toàn đàn (th c t t c ph i tiêu di ả ắ t c ph i tiêu di cho phép tách t toàn đàn (th c t ị ị riêng con có ph n ng (+) nuôi v béo làm th t) riêng con có ph n ng (+) nuôi v béo làm th t) XX lý phân, rác, đ n chu ng ồ lý phân, rác, đ n chu ng ồ
– Tiªu ®éc chuång tr¹i, thay lãt chuång thêng xuyªn, c¶i Tiªu ®éc chuång tr¹i, thay lãt chuång thêng xuyªn, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn vÖ sinh, chuång tho¸ng khÝ, kh« r¸o thiÖn ®iÒu kiÖn vÖ sinh, chuång tho¸ng khÝ, kh« r¸o Chó ý ® Chó ý ®ếến mËt ®é nu«i hîp lý theo tõng mïa. n mËt ®é nu«i hîp lý theo tõng mïa. CÇn chó ý ®Õn vÖ sinh thøc ¨n, níc uèng, bæ sung c¸c CÇn chó ý ®Õn vÖ sinh thøc ¨n, níc uèng, bæ sung c¸c nguyªn tè vi lîng, c¸c lo¹i Vitamin A, B, C ®Ó t¨ng søc ®Ò nguyªn tè vi lîng, c¸c lo¹i Vitamin A, B, C ®Ó t¨ng søc ®Ò kh¸ng kh¸ng
Phòng b nhệ Phòng b nhệ
ạ ạ ấ ấ ằ ằ ế ứ ể đđ xông lò p tr ng nh m h n ch xông lò p tr ng nh m h n ch ế ứ ể
ổ ổ
ổ ộ ổ ộ ố ớ ứ ăăn nn nưư c u ng ốc u ng ớ ứ
ị ự ị ự ạ ạ ệ ệ
ể ể ả ả ữ ữ ệ ệ
ừ ủ ừ ủ ch ng VK 9R ch ng VK 9R acxin t acxin t c v c v
ụ ụ – Có th dùng formol ể Có th dùng formol ể b nh.ệb nh.ệ – Có th ể Có th ể đđi u tr d phòng b ng cách b sung các lo i ạ ằ ề i u tr d phòng b ng cách b sung các lo i ạ ề ằ đđ ể ể kháng sinh có ho t ph r ng vào th c kháng sinh có ho t ph r ng vào th c ế ầ ạ h n ch m m b nh. ạ ế ầ h n ch m m b nh. – Ti n hành ki m tra th àn gà gi ng ố ố ớ đđàn gà gi ng ố ờ ưư ng xuyên ế ờng xuyên Ti n hành ki m tra th đđ i v i ố ới v i ế ị ệ ạ ằ nh m lo i th i nh ng con b b nh, hay con lành b nh ị ệ ạ ằ nh m lo i th i nh ng con b b nh, hay con lành b nh mang trùng. mang trùng. VVacxin phũng b nhệ acxin phũng b nhệ – Đó nghi n c u ch t o đ ế ạ ượ ờ ứ Đó nghi n c u ch t o đ ế ạ ượ ờ ứ – NhiNhi u n ử ụ ề ướ c kh ng s d ng u n ử ụ ề ướ c kh ng s d ng
