1
BÀI GIẢNG
BỆNH LÝ HỌC THÚ Y
(Dùng cho hệ cao đẳng ngành Dịch vụ thú y)
2
MỤC LỤC
ĐỀ MỤC TRANG
MỤC LỤC ............................................................................................................. 2
CHƯƠNG 1: KHÁI NIỆM CƠ BẢN .................................................................. 6
1.1. Khái niệm về bệnh ....................................................................................... 6
1.1.1. Sơ lược khái niệm về bệnh ................................................................... 6
1.1.2. Những điều cần chú trọng trong khái niệm về bệnh ............................ 9
1.2. Khái niệm về nguyên nhân gây bệnh ........................................................ 10
1.2.1. Một số quan điểm sai lầm về nguyên nhân bệnh ............................... 11
1.2.2. Quan niệm khoa học về nguyên nhân gây bệnh ................................. 11
1.2.3. Phân loại nguyên nhân gây bệnh ........................................................ 12
1.3. Sinh bệnh học ............................................................................................ 14
1.3.1. Vai trò của nguyên nhân bệnh ............................................................ 14
1.3.2. Quan hệ giữa cục bộ và toàn thân trong quá trình sinh bệnh ............. 15
1.3.3. Vòng xoắn bệnh lý .............................................................................. 15
1.3.4. Các giai đoạn phát triển của bệnh....................................................... 16
CHƯƠNG 2. RỐI LOẠN TUẦN HOÀN CỤC BỘ ......................................... 20
2.1. Xung huyết cục bộ (Hyperaemia localis) ................................................. 21
2.1.1. Xung huyết động mạch (Hyperaemia arterialis) ............................... 21
2.1.2. Xung huyết tĩnh mạch (Venous Hyperaemia) ................................... 22
2.2. Ứ huyết (Stasis) ......................................................................................... 23
2.2.1. Khái niệm ............................................................................................ 23
2.2.2. Phân loại .............................................................................................. 23
2.2.3. Cơ chế ................................................................................................. 23
2.3. Thiếu máu cục bộ (anemia localis) ........................................................... 24
2.3.1. Khái niệm ............................................................................................ 24
2.3.2. Nguyên nhân ....................................................................................... 24
2.3.3. Triệu chứng thiếu máu cục bộ ............................................................ 24
2.4. Nhồi huyết (infarctus) ............................................................................... 24
2.4.1. Khái niệm ............................................................................................ 24
2.4.2. Cơ chế và triệu chứng ......................................................................... 24
2.5. Xuất huyết (Hemorrhagia) ....................................................................... 25
2.5.1. Khái niệm ............................................................................................ 25
2.5.2. Nguyên nhân ....................................................................................... 25
2.5.3. Cơ chế ................................................................................................. 26
2.5.4. Hậu quả của xuất huyết....................................................................... 26
2.6. Huyết khối ................................................................................................. 26
2.6.1. Khái niệm ............................................................................................ 26
2.6.2. Điều kiện hình thành huyết khối ........................................................ 26
2.7. Lấp quản .................................................................................................... 28
2.7.1. Khái niệm ............................................................................................ 28
2.7.2. Nguyên nhân ....................................................................................... 28
2.8. Suy tim ....................................................................................................... 28
3
2.8.1. Khái niệm ............................................................................................ 28
2.8.2. Cơ chế suy tim .................................................................................... 28
2.8.3. Nguyên nhân suy tim .......................................................................... 29
2.8.3. Phân loại suy tim ................................................................................ 29
2.9. Trụy mạch ................................................................................................. 29
2.9.1. Khái niệm ............................................................................................ 29
2.9.2. Nguyên nhân ....................................................................................... 29
2.10. Choáng ngất ............................................................................................. 29
2.10.1. Khái niệm .......................................................................................... 29
2.10.2. Nguyên nhân ..................................................................................... 29
2.10.3. Cơ chế và triệu chứng ....................................................................... 30
CHƯƠNG 3. RỐI LOẠN CHUYỂN HOÁ CÁC CHẤT .................................. 31
3.1. Rối loạn chuyển hoá Gluxít ....................................................................... 31
3.1.1. Điều hòa cân bằng glucoza trong máu ............................................... 31
3.1.2. Rối loạn cân bằng glucoza huyết ........................................................ 32
3.2. Rối loạn chuyển hoá Protit ........................................................................ 33
3.2.1. Đại cương về chuyển hóa protit.......................................................... 33
3.2.2. Rối loạn tổng hợp protit ...................................................................... 35
3.2.3. Rối loạn protit huyết tương ................................................................. 35
3.3. Rối loạn chuyển hoá lipit .......................................................................... 37
3.3.1. Rối loạn cân bằng lipit ........................................................................ 37
3.3.2. Tăng lipit huyết ................................................................................... 37
3.3.3. Rối loạn chuyển hóa Cholesterol ........................................................ 37
3.4. Rối loạn chuyển hoá nước và điện giải ..................................................... 38
4.4.1. Vai trò của nước và các chất điện giải ............................................... 38
3.4.2. Điều hòa chuyển hóa nước và điện giải ............................................. 39
3.4.3. Rối loạn chuyển hóa nước và điện giải .............................................. 40
3.4.4. Rối loạn cân bằng điện giải ................................................................ 42
3.5. Rối loạn cân bằng axít - Bazơ ................................................................... 43
3.5.1. Ý nghĩa của cân bằng axit - bazơ ....................................................... 43
3.5.2. Rối loạn cân bằng axit - bazơ ............................................................. 43
CHƯƠNG 4. VIÊM - IMFLAMMATION ........................................................ 46
4.1. Đại cương .................................................................................................. 46
4.1.1. Khái niệm ............................................................................................ 46
4.1.2. Nguyên nhân ....................................................................................... 46
4.2. Các phản ứng tại ổ viêm ............................................................................ 47
4.2.1. Phản ứng tuần hoàn............................................................................. 47
4.2.2. Phản ứng tế bào trong viêm ................................................................ 48
4.2.3. Hậu quả của phản ứng tuần hoàn và tế bào trong viêm ..................... 52
4.3. Các loại tế bào viêm .................................................................................. 55
4.3.1. Bạch cầu đa nhân trung tính (Polynucleo - Neutrophil) .................... 55
4.3.2. Bạch cầu ưu toan (Eosinophile) .......................................................... 56
4.3.3. Bạch cầu ưa kiềm (basophile) và dưỡng bào (mastocyte) ..................... 56
4.3.4. Bạch cầu đơn nhân lớn (monocyte) và đại thực bào (macrophage) .. 56
4
4.3.5. Tế bào bán liên (epitheloid) ................................................................ 59
4.3.6. Tế bào khổng lồ (Giant cells) ................................................................ 59
4.4. Quan hệ giữa phản ứng viêm với cơ thể ................................................... 60
4.4.1. Ảnh hưởng của của cơ thể đối với phản ứng viêm ............................ 60
4.4.2. Ảnh hưởng của phản ứng viêm đối với cơ thể ................................... 61
4.5. Phân loại viêm ........................................................................................... 62
4.5.1. Phân loại theo lâm sàng ...................................................................... 62
4.5.2. Phân loại theo mô học (theo biến đổi cơ bản tại ổ viêm) ................... 64
4.5.3. Viêm tăng sinh .................................................................................... 72
4.6. Tu sửa vết thương (repair) ......................................................................... 73
4.6.1. Vá vết thương kì một .......................................................................... 73
4.6.2. Vá vết thương kỳ hai .......................................................................... 74
CHƯƠNG 5. SỐT - FEBRIS .............................................................................. 76
5.1. Khái niệm .................................................................................................. 76
5.2. Nguyên nhân gây sốt ................................................................................. 76
5.2.1. Sốt do nhiễm khuẩn ............................................................................ 76
5.2.3. Sốt do protit lạ ..................................................................................... 76
5.2.4. Sốt do muối ......................................................................................... 76
5.2.5. Sốt do tác dụng của dược chất ............................................................ 77
5.3. Các giai đoạn của quá trình sốt ................................................................. 77
5.3.1. Giai đoạn sốt tăng ............................................................................... 77
5.3.2. Giai đoạn sốt đứng .............................................................................. 77
5.3.3. Giai đoạn sốt lui .................................................................................. 77
5.4. Các kiểu sốt ............................................................................................... 78
5.4.1. Theo cường độ cơ sốt người ta chia ra: .............................................. 78
5.4.2. Theo đường biểu diễn nhiệt độ, lại chia ra bốn loại: .......................... 78
5.5. Rối loạn chuyển hóa trong sốt ................................................................... 79
5.5.1. Rối loạn chuyển hóa năng lượng ........................................................ 79
5.5.2. Chuyển hóa Gluxit .............................................................................. 79
5.5.3. Chuyển hóa Lipit ................................................................................ 79
5.5.4. Chuyển hóa Protit ............................................................................... 79
5.5.5. Chuyển hóa vitamin ............................................................................ 79
5.5.6. Chuyển hóa nước và muối.................................................................. 79
5.6. Rối loạn chức năng các cơ quan trong sốt ................................................ 80
5.6.1. Rối loạn thần kinh ............................................................................... 80
5.6.2. Rối loạn tuần hoàn .............................................................................. 80
5.6.3 Rối loạn hô hấp .................................................................................... 80
5.6.4 Rối loạn tiêu hóa .................................................................................. 80
5.6.5. Rối loạn chức năng của thận ............................................................... 80
5.7. Ý nghĩa của phản ứng sốt .......................................................................... 81
CHƯƠNG 6. BỆNH LÝ Ở HỆ HÔ HẤP ......................................................... 83
6.1. Đại cương .................................................................................................. 83
6.2. Rối loạn hệ hô hấp ..................................................................................... 84
6.2.1. Rối loạn quá trình thông khí ............................................................... 84
5
6.2.2. Rối loạn quá trình khuếch tán ............................................................. 85
6.2.3. Rối loạn quá trình vận chuyển oxy ..................................................... 86
6.2.4. Rối loạn quá trình hô hấp mô bào ...................................................... 87
6.3. Rối loạn nhịp hô hấp ................................................................................. 88
6.3.1. Rối loạn nhịp hô hấp ........................................................................... 88
6.3.2. Hoạt động thích nghi của cơ thể khi thiếu oxy .................................. 89
6.4. Hậu quả của rối loạn hệ hô hấp ................................................................. 89
6.4.1. Thiểu năng hô hấp và đói oxy ............................................................ 89
6.4.2. Xanh tím .............................................................................................. 89
CHƯƠNG 7. BỆNH LÝ Ở HỆ TIÊU HOÁ ..................................................... 91
7.1. Đại cương .................................................................................................. 91
7.2. Rối loạn cảm giác ăn uống ........................................................................ 91
7.3. Rối loạn tiêu hóa ở xoang miệng và thực quản ........................................ 92
7.3.1. Rối loạn chức năng nghiền thức ăn ................................................... 92
7.3.2. Rối loạn chức năng tiết nước bọt ........................................................ 92
7.3.3. Rối loạn chức năng nuốt ..................................................................... 93
7.3.4. Rối loạn chức năng của thực quản ...................................................... 93
7.4. Rối loạn tiêu hóa tại dạ dày ....................................................................... 94
7.4.1. Rối loạn tiêu hoá ở dạ dày trước ở loại nhai lại ................................. 94
7.4.2. Rối loạn tiêu hoá ở dạ dày .................................................................. 96
7.5. Rối loạn tiêu hóa ở ruột ............................................................................. 97
7.5.1. Rối loạn tiết dịch ở ruột ...................................................................... 97
7.5.2. Rối loạn chức năng co bóp của ruột ................................................... 99
7.5.3. Rối loạn hấp thu ................................................................................ 101
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 103