Biện pháp quản lý sâu đục
trái trên cây có múi
Hiện nay, sâu đục trái trên cây có múi đang phát triển và có khả năng gây hại
trên diện rộng, nếu không có các giải pháp quản lý chặt chẽ loài sâu hại này.
Sâu đục trái bưởi (Citripestis sagittiferella) được phát hiện trên địa bàn tỉnh Hậu
Giang và Sóc Trăng vào cuối năm 2011, đến nay loài sâu hại này đã gây hại nặng
cho nhiều diện tích bưởi ở các tỉnh Đồng bằng sông cửu long như Bến Tre, Hậu
giang, Vĩnh Long… và bắt đầu tấn công trên một số loại cây có múi khác như cam,
chanh.
Sau đây là đặc tính sinh học và một số biện pháp phòng trừ
1.Đặc tính sinh học
Trứng
Đẻ thành từng ổ từ vài trứng đến trên dưới 20 trứng; trứng giống như vảy cá nhưng
hơi phồng lên; có màu trắng khi trứng mới đẻ. Trứng sắp nở chuyển sang màu cam
hồng, có chấm đen. Kích thước trứng 1,25 x 1 mm. Thời gian ủ trứng khoảng 5-6
ngày.
Trứng sâu đục trái bưởi. (A): Trứng chuẩn bị nỡ; (B): Trứng bị ong mắt đỏ ký sinh
Ấu trùng
Giai đoạn ấu trùng có 4 tuổi.
- Sâu tuổi 1 có chiều dài khoảng 4mm, màu đỏ cam, đầu nhỏ màu nâu đậm, cứng.
Sâu mới nở đục ngay vào vỏ trái hay di chuyển đến các vị trí kế cận. Độ sâu lổ
đục: 0,3-2,5 cm.
- Sâu tuổi 2 có chiều dài từ 4-8mm, mới lột xác màu đỏ nhạt, chuyển màu đỏ cam
đậm, đầu to, cứng màu nâu đậm. Thải phân ra bên ngoài lổ đục. Độ sâu lổ đục: 0,7-
6,4 cm.
- Sâu tuổi 3 có kích thướt Màu đỏ đậm, ăn rất khỏe, đục sâu vào bên trong vỏ trái.
Thải phân ra bên ngoài lổ đục. Độ sâu lổ đục: 3,0-6,9 cm.
- Sâu tuổi 4: Giống tuổi 3, ăn rất khỏe, đục sâu vào bên trong (múi). Thải phân ra
bên ngoài lổ đục. Độ sâu lổ đục: 3,6-6,2 cm (4,9 cm).
Giai đoạn sâu kéo dài khoảng 2 tuần. Sâu đẫy sức chui ra khỏi trái, rơi xuống đất
và bò trốn xuống các kẽ nứt rất nhanh chóng để tạo kén, làm nhộng.
Giai đoạn sâu. (A): Sâu tuổi 1; (B): Sâu tuổi 2; (C): Sâu tuổi 3; (D): Sâu tuổi 4
Nhộng
Sau khi rơi xuống đất, sâu đẫy sức nhả tơ kết dính các hạt đất tơi mịn và các mảnh
vụn hữu cơ lại tạo thành kén. Phần lớn nhộng được bảo vệ trong kén, chỉ một số ít
(khoảng 1-6% là nhộng trần). Nhộng màu nâu đậm, dài khoảng 12-14 mm. Thời
gian làm nhộng khoảng 10-12 ngày.
Thành trùng
Cánh trước màu nâu xám, gân cánh màu đen, cánh sau màu trắng. Bướm cái có râu
hình roi, trong khi bướm đực có râu hình lược. Bướm đậu đầu hơi nhô cao. Hoạt
động ban đêm (18-20 giờ). Đẻ trứng rải rác ½ trái trở xuống , thời điểm bướm đẻ
trứng khi trái khoảng 1 tháng tuổi (3-5cm) cho đến trái thu hoạch. Mỗi con trưởng
thành có thể đẻ từ 3-18 trứng. Bướm sống khoảng 1 tuần lễ.
2. Cách gây hại
Sâu tuổi 1 đục lỗ bằng đầu viết bi, sâu khoảng 5-10 ly ở phần vỏ trái. Sâu đục các
đường hầm vào vỏ trái rồi ăn dần vào trong múi. Nhựa trái chảy ra và đọng lại trên
vỏ. Sâu thải phân ra ngoài qua các đường đục Vết đục của sâu đục trái vừa mở
đường cho nấm bệnh xâm nhập vừa tạo điều kiện cho giòi đục trái xâm nhập và
gây hại khiến trái bị hư thối và rụng nhanh hơn. Do đó, hầu hết số trái bị sâu đục sẽ
rụng đi; số ít còn lại cũng không thể bán vì mẫu mã và chất lượng kém;
Vết đục của sâu trên bưởi 5-6 tháng tuổi hấp dẫn ruồi đục trái đến đẻ trứng Thịt
trái bưởi bị hư thối do giòi đục trái “bội nhiễm”. Vườn có tỷ lệ trái bị tấn công
nhiều (>20%) thì sẽ bị ảnh hưởng đến năng suất và sản lượng rất lớn.
3. Biện pháp phòng trừ