Bệnh cây trồng do dinh dưỡng và các độc chất gây ra

Bài ging Bnh hi cây trng ……………………………………...Võ Thanh Hùng - Nguyn Văn Tuyn 1

BNH HI CÂY TRNG

DO DINH DƯNG VÀ CÁC ðC CHT

---oOo---

1. ðt vn ñ

Ngày nay con ngưi chúng ta mun tăng ti ña năng sut cây trng, ñ làm ñưc ñiu

ñó thì cn phi s dng mt lưng ln phân bón và các cht sinh trưng. Nhưng ñi vi

các loi phân hu cơ và phân vi sinh thì li cho kt qu lâu dài, không như mông mun

ca chúng ta. Vì vy vic s dng phân vô cơ và các cht hoá hc ñã ñưc áp dng ngày

càng nhiu. Nhưng mà vic s dng chúng thì ñâu phi luôn ñúng và mang li hiu qu

cao ñâu, vì th ña s nông dân ñã dùng không ñúng, không hp lý như là dư tha phân ña

lưng (N, P, K…) hay thiu loi phân v lưng (Fe, Zn, Cu, B…) dn ñn nh hưng ñn

năng sut cây trng. Vn ñ ñt ra  ñây là nghiên cu các tác ñng ca dinh dưng lên

cây trng v hai mt li và hi ñ t ñó có nhng gii pháp nh m làm tăng năng sut cây

trng mà ít gây hi ñn chúng.

M!i nguyên t dinh dưng có mt vai trò nht ñnh, s" thiu ht ca bt kỳ nguyên t

dinh dưng nào cũng ñu nh hưng ñn sinh trưng và phát trin ca cây. S" thiu ht

dinh dưng có th do ñt trng không tho mãn vic bón b% sung dinh dưng không ñ

hoc ñ nhưng cây trng không s dng ñưc hoc bón phân mt cân ñi. Bên cnh ñó

bón tha dinh dưng cũng gây nhng tác hi.

Ngày nay trong Nông nghip ñang ñi mt vi nhng loi bnh do vic s dng các

loi nông dưc không ñúng cách, ñúng lúc, ñúng nng ñ cn thit, hay là k& thut canh

tác còn thiu khoa hc, không ñúng bin pháp th hin qua ng ñc hu cơ  lúa, ng ñc

s't, ng ñc phèn…V vy vn ñ nghiên cu bnh cây do nhng nhân t trên gây ra

ñang ñưc các nhà khoa hc kh'p nơi nghiên cu.

2. ð nh ngh ĩa

• Bnh sinh lý cây trng là gì?

Cây trng còi cc, kém phát trin, năng sut cây trng gim … ðây chính là bnh sinh

lý  cây trng, chúng khác vi các bnh ký sinh do nm, virus, vi khu)n gây ra. Bnh

sinh lý không mang tính truyn nhi*m, nguyên nhân ch yu do ñiu kin dinh dưng,

ch ñ khí, nưc trong ñt, thi tit, khí hu... gây ra.

• Phân bón là gì?

Phân bón là các hp cht ñưc cung cp cho th"c vt ñ ñ)y mnh tăng trưng. Phân

bón thưng ñưc trn vào ñt ñ cây hp th b ng r*, hoc phun ñ cây hp th qua lá.

Phân bón có th là phân hu cơ (có thành phn là các cht hu cơ), hoc phân vô cơ

(gm các cht hóa hc hoc cht khoáng vô cơ ñơn gin). Phân bón có th ñưc to mt

cách t" nhiên như lá mc hoc khoáng cht có s+n trong ñt, hoc ñưc sn xut b ng các

quy trình t" nhiên (ch,ng hn ) hoc hóa hc (ch,ng hn quy trình Haber).

• Cht ñc là gì?

Trong ng cnh sinh hc, các cht ñc là các cht có th gây hư hi, bnh, hoc t vong

cho các cơ th, thưng b ng các phn ng hóa hc hoc các hot tính khác trên phm vi

phân t, khi mt s lưng va ñ ñưc cơ th sinh vt hp th vào. (theo Wikipedia)

• S" dinh dưng khoáng là s" nghiên cu v cách thc mà th"c vt hp thu và ñng

Bài ging Bnh hi cây trng ……………………………………...Võ Thanh Hùng - Nguyn Văn Tuyn 2

hoá các ion vô cơ. Có 16 nguyên t khoáng gi vai trò thuyt yu trong ñi sng cây

trng mà chúng không th thiu hoc thay th b ng nguyên t nào khác ñưc: N, P, K,

Mg, Ca, S, Fe, Cl, Zn, Mn, B, Cu, Mo…

3. Hình thc và hin trng gây hi.

3.1 Bnh do tác nhân dinh dưng

2.1.1 Các nguyên t ña lưng

• ðm (N)

Trong cây NO

ñưc hút vào s- b kh thành NH

. Khi bón nhiu ñm mà ñiu kin

kh NO

không thun li (thiu vi lưng cn cho hot ñng ca men chuyn hoá ch,ng

hn), ñm trong cây tn ti nhiu dưi dng NO

không thun li cho ngưi tiêu th sn

ph)m. Quá trình quang hp không cung cp ñ gluxit và quá trình hô hp không cung cp

ñ xêto axit cho cây, ñm trong cây gây hi tn li ti nhiu dưi dng NH

ñc cho cây.

có th ñưc cây hp th nhanh vào trong t bào nên thưng làm cho pH trong t

bào tăng nhanh, trong khi t bào s dng chm nên lưng NH

tích t trong cây gây ñc.

Tuy nhiên, s" hp th NH

cũng thay ñ%i tuỳ theo loi th"c vt, ñi vi lúa NH

to ra

có hiu qu. Vic cung cp NH

cho cây cũng chú ý ñn tính cht ca phân. Ví d khi

bón (NH

)

cây hp th NH

rt nhanh còn SO

42-

nên môi trưng tr nên axít. Hơn

na,vì NH

b trao ñ%i vi H

trong r*, s" hp thu ammunium g'n lin vi s" axit hoá

ca vùng quanh r*. NH

ñưc hp thu  r* phi ñưc ñng hoá thành glutamine. Nu có

s" tích t NH

t" do trong cây (do cung cp quá dư tha trong ñt) s- xut hin triu

chng ng ñc rõ rt; Vì NH

là mt cht ñc mnh cho t bào, vi chc năng là mt

cht không b't cp ca s" quang phosphoryll hoá trong lc lp.

-Triu chng tha ñm:

Bón tha ñm do cây phi hút nhiu nưc ñ gii ñc amon nên t. l nưc trong thân lá

cao, thân lá vươn dài, mn mi, che bóng ln nhau, li nh hưng ñn quang hp. Ging

lúa truyn thng (ging cũ) cao cây, bón nhiu ñm d* b ñ% non. ðm hu cơ hoà tan

(amin, amit) trong nhiu cây d* m'c bnh. Bón nhiu ñm làm tăng kích thưc lá, nht là

v mt din tích lá; cây thưng có h thng r* kém phát trin và do ñó có t/ l lá / r*

cao.Lá tr nên m0ng manh hp thu năng lưng ánh sáng kém, t. l dip lc trong lá có

màu xanh ti li hp dn sâu bnh nên thưng b sâu phá hi mnh, ñng thi d* ñ% ngã.

Bón tha ñm quá trình sinh trưng (phát trin thân lá) b kéo dài; quá trình phát trin

(sinh trưng sinh th"c: hình hoa qu ht) b chm li. Cây thành thc mun.

1 các cây như lúa, c0 alfalfa nu bón nhiu ñm thì tr s C/N gim, dn ñn thi gian

tr% bông chm nh hưng xu ñn năng sut. Khoai tây sinh trưng vi ngun ñm

phong phú cho thy s" tăng trưng quá mc v thân lá và ch. cho nhng c nh0 (có th

do mt cân b ng v cht ñiu hòa sinh trưng). Dư ñm trái cà chua b nt

Bón tha ñm ph)m cht nông sn kém, giá tr sinh hc thp: t. l NO

trong rau, qu

d* vưt quá ngưng cho phép, rau có v nht, hydrocacbon thp, t. l ñm cao dưa mui

d* b khú.

ðm là nguyên t linh ñng, khi cây thiu ñm thì ñm t lá già chuyn v lá non nên

các lá già rng sm, th hin  lá già trưc.

-Triu chng thiu ñm:

Cây thiu ñm thung sinh trưng kém, dip lc t khó thành lp nên lá thưng b vàng

úa, cây còi cc, lùn, lá h2p, trái mau chín, năng sut kém; s lá, s chi, s nhánh ít, kích

thưc nh0. Triu chng trên xut hin  lá già, các lá này chuyn sang màu vàng, trong

Bài ging Bnh hi cây trng ……………………………………...Võ Thanh Hùng - Nguyn Văn Tuyn 3

khi các lá non bên trên vn còn xanh. 1 mt s loài th"c vt (bao gm cà chua và mt s

dong b'p) phn cun lá có mt s ñim màu tím, do s" tích t ca s'c t anthocyanin

-Phòng tr: cây ñang tình trng thiu ñm, nu mun phc hi nhanh, ngưi ta có th

pha dung dch có cha ñm ñ phun lên lá, sau vài ngày cây s- ñưc phc hi. Các hoá

cht có cha ñm như Urê, Ca(NO

)

, KNO

… ñu t0 ra có hiu qu cho các loi cây.

Nng ñ và thi gian phun thay ñ%i theo tng loi cây trng.

• Lân (P)

Gia ñm và lân có quan h mt thit. ðm vô cơ ñưc hp th và tích lu& trong

mô cây nhanh khi hàm lưng lân gim. Khi hàm lưng lân nhiu trong vùng r* s" hp thu

ñm vô cơ gim. S" hoá già ca cây sm hơn khi hàm lưng laan cao.

-Triu chng thiu lân:

Lúa thiu lân cây còi cc, ñ3 nhánh kém; b lá lúa ng'n, phin lá h2p, lá có tư th dng

ñng và có màu xanh ti; s lá, s bông và s ht trên bong ñu gim. Thiu lân va phi

các lá non có v3 bình thưng song các lá già hơn chuyn sang màu nâu ri cht. Mt s

trưng hp lá có xut hin màu ñ0 (huyt d  ngô) hay tím do s'c t anthocyanin xut

hin nhiu  phn thân v cun lá

Cây b ñu, cây ly du cn ñưc cung cp ñ lân “không lân, không vôi thì thôi trng

lc” là kt qu t%ng kt ca nông dân v vai trò ca lân ñi vi cây b ñu và cây ly du.

Trong rung lúa thiu lân thì không thy có to phát trin. 1 giai ñon còn nh0 thì s"

phân c't t bào  ñ.nh sinh trưng b ngng tr, nên v sau cây tăng trưng theo chiu dài

thưng rt khó

Trong trưng hp cà tím thân mc rt thp;  các loi hành c r* mc ng'n, lá không

phát trin. 1 nhóm cây cho c như lhoai lan, khoai tây triu chng xut hin  lá không

ñáng k, nhưng c không phát trin. Nhóm cây h cam quýt thì hin din  lá không rõ

l'm, v0 qu dy, v chua, múi sưng và thi gian sinh trưng kéo dài. Cây ăn qu thiu

lân qu xu xí.

Lân có th ñưc vn chuyn t các lá già v các cơ quan non, cơ quan ñang phát trin

ñ dùng vào vic t%ng hp hp cht hu cơ mi. Do vy triu chng thiu lân xut hin 

các lá già trưc.

-Phòng tr: Mun cha tr nhanh chóng, ngưi ta thưng dùng phân KH

(0.3-

0.5%) phun lên lá hay có th dùng phân calcium phosphate pha thành dung dch ri phun

lên lá. Tuy nhiên cn chú ý thêm v khoáng Mg.

• Phân kali (K)

Khi thiu K

, sinh trưng b ñình tr và s" tái chuyn v K

ñưc htúc ñ)y t các lá và

thân trưng thành; khi thiu trm trng thì các b phn này tr nên vang úa và hoi t,

tuỳ thuc vào cưng ñ ánh sáng mà các lá phơi bày. S" hoá lignin ca các bó mch cũng

b hư hi, ñiu này cũng là yu t nh hưng ñn kh năng chu ngp úng ca cây thiu

. K tích t  các lá non hơn là  cung lá. Các cht ñm khi cây hp thu thưng 

dng NO

, sau ñó s- b kh ñ cho NH

và amino acid, cui cùng t%ng hp nên protein.

Nu thiu K thì phn ng này s- b nh hưng, cây tích t nhiu ion NO

tr nên vô ích.

Trưng hp cây hp thu N dng NH

nu thiu K s- ñưa ñn vic tích t nhiu NH

gây ñc cho cây, vì quá trình amino acid không xy ra.

Khi s" cung cp nưc ca ñt b gii hn, cây b mt sc trương và héo là triu chng

tiêu biu cho s" thiu K. ði vi cây ñ K kh năng chu hn cóliên quan ñn nhiu nhân

t: vai trò ca K trong ñiu tit khí kh%ng và s" quan trng ca K

ñi via th năng th)m

Bài ging Bnh hi cây trng ……………………………………...Võ Thanh Hùng - Nguyn Văn Tuyn 4

thu trong không bào, duy trì hàm lưng nưc trong mô cao ngay c dưi ñiu kin han.

Cây trng thiu K thưng mn cm hơn vi sương giá;  mc t bào có liên quan ñn s"

thiu nưc.

S" thay ñ%i v hot tính ca enzyme và thành phn hp cht hu cơ di*n ra trong khi

thiu K làm cho cây trng có tính mn cm cao hơn ñi vi s" tn công ca nm bnh.

S" thay ñ%i thành phn này cũng nh hưng ñn cht lưng dinh dưng và ch bin sn

ph)m sau thu hoch.Trong trương hp khác, s" thit hi v cht lưng sn ph)m có liên

quan tr"c tip ñn hàm lưng citric acid và vì vy ch. nh hưng gián tip bi K.

Thiu K cây d* b héo, K còn nh hưng ñn vic to lp mt s cht như Thiamine

(vitamin B1), khi cung cp nhiu s- gây tr ngi cho s" hp thu Ca và Mg, ñng thi gây

ra s" hp thu Fe d* dàng

Khi t. l kali trong cây gim xung ch. còn b ng 1/2 ñn 1/3 so vi bình thưng thì triu

chng thiu kali trên lá mi xut hin. Cho nên khi ñ triu chng thiu kali xut hin

trên lá thì năng xut ñã gim do thiu kali mà vic bón kali không bù ñ'p ñưc. Do vy,

không nên ñi ñn lúc xut hin triu chng thiu kali ri mi bón kali cho cây.

Kali tn ti dưi dng ion ngm nưc, nh hình thc tn ti này mà kali rt linh ñng.

Khi ñt không cung cp ñ kali thì các kali  các b phn lá già ñưc chuyn v các b

phn lá non, v cơ quan hot ñng mnh hơn ñ ñm bo cho các hot ñng sinh lý ca

cây tin hành bình thưng. Do vy hin tưng thiu kali xut hin  lá già trưc.

Thiu kali vic vn chuyn ñưng ñưc hình thành qua quá trình quang hp  lá v các

cơ quan d" tr gp khó khăn. Ví d  cây mía dinh dưng kali bình thưng, tc ñ vn

chuyn ñưng t lá xung thân là 2,5cm/phút, thì  cây thiu kali tc ñ vn chuyn ñó

gim xung ch. còn b ng mt na.

Do tác ñng ñn quá trình hô hp và quang hp, kali nh hưng tích c"c ñn vic trao

ñ%i ñm và t%ng hp prôtit. Thiu K

mà nhiu ñm (NH

) tích lu& ñc cho cây. Kali

thúc ñ)y vic t%ng hp protit do vy hn ch ñưc tích lu& nitrat trong lá. Thiu kali ñm

hu cơ hoà tan tích lu& to thc ăn di dào cho nm nên cây d* m'c bnh. Kali hn ch

tác hi ca vic bón tha ñm.

-Triu chng thiu K:

Lúa thiu kali lá có màu lc ti trong khi mép lá có màu nâu hơi vàng. Thiu kali

nghiêm trng trên ñ.nh lá có vt hoi t màu nâu ti trong khi các lá già phía dưi thưng

có vt bnh tiêm la. s chi rt nhiu nhưng không nhưng khô mc dài ñưc

Ngô thiu kali lá b mm ñi, un cong như gn sóng và có màu vàng sang. Khoai tây

thiu kali lá quăn xung, quanh gân lá có màu xanh lc, sau ñó mép lá chuyn sang màu

nâu.

1 các cây hai lá mm, nhng lá này khi s" tr nên hơi vàng, ñc bit gn vi nhng

vt nhũn s)m màu (nhng ñm cht hoc ñ%i màu) mà ch,ng bao lâu sau s- phát trin.

Phn bìa lá có nhng ñm, ñu tiên màu vàng nâu, k ñn màu vàng cháy sau ñó lan dn

vào bên trong lá, xut hin  lá già, không có  lá non. Phn chu vi ca lá có nhiu ñm

tr'ng sau ñó lan dn vào bên trong. Cui cùng lá b khô ri cht. Triu chng thiu K xy

ra mnh nht lúc kt trái và to ht. 1 mt s loài cây rau ci thì bìa và ngn lá có vài

ñim tr'ng nh0, lá mc túm li không xoè ra, các cây cho c thì r* không thành c ñưc.

Các nhóm cây h ñu có thân lóng ng'n, ñưng kính thân rng, t. s thân/r* thp.

nhiu cây mt lá mm, như ngũ cc nhng t bào  ngn và mép lá cht trưc tiên và s"

hoi t tri ra các phn non hơn, nhng phn thp hơn ca cun lá. B'p và các loi ngũ

Bài ging Bnh hi cây trng ……………………………………...Võ Thanh Hùng - Nguyn Văn Tuyn 5

cc khác thiu K s- phát trin cng yu t, và r* d* nhim nhi*m vi sinh vt gây bnh

thi r*. Làm cho cy d* b ñ! ngã.

-Cha tr: dùng dung dch KH

ñ phun lên lá cây, nng ñ không ñưc quá 0.7%

thương làm lá cây b cháy. Sau ñó có th dùng phân ht KCl, K

bón tr"c tip vào

ñt,  lúa cn bón 3-4 kg/1000m

. Các loi rau ci t 6-7 kg/1000m

. Khi s dng K nên

chú ý là phi s dng bón 3-4 ln không bón tp trung 1 ln s- ñưa ñn tình trng thiu

Mg, Ca.

• Canxi (Ca)

Thiu Ca th hin  các phn non ca cây có l- vì Ca ñưc ñi h0i ñ liên kt vi các

ñưng ña pectate cho s" thành lp lp chung mi trong phin t bào,hình thành gia hai

t bào con, hay vì Ca ñưc cn ñ thành lp micritubules ca si tr"c phân bào. Mô b

bin dng và hình thù vn v2o là do hu qu ca s" thiu Ca và các vùng s- cht rt sm;

lá mc không bình thưng, b gn song, có nhiu ñm và rìa lá b mt màu. Mô ca lá và

các ñim tăng trưng ca cây trng thưng b cht và làm cho cây b cht ñt. R cây

kém phát trin và th hin triu chng nhy nh"a.

Ca kt hp vi pectin to thành calcium pectate trong lp chung, cn thit cho s" vng

ch'c t bào và mô th"c vt, mà hot ñng ca enzyme này b c ch bi nng ñ Ca cao.

Do ñó trong các mô thiu Ca tiêu biu là s" phân rã ca vách t bào và s" mm nhũng

ca mô. T/ l calcium pectate trong vách t bào cũng quan trng cho s" mn cm ca

mô th"c vt ñi vi s" xâm nhi*m ca nm và vi khu)n cũng như s" chính ca trái. Ca

còn có vai trò trong quá trình bin dưng th"c vt, trưng hp thiu Ca, cây không th

ñng hoá nitrate ñưc.

-Triu chng thiu Ca: lá không b ng ph,ng, h2p, nh, bìa ca lá b un cong vào

trong. 1 cà chua bìa lá có nhiu ñim màu ñ0, v sau lá b vàng úa khô héo và cht. ði

vi cây cho c thì phn lá non  trên không xy ra trưc khi lá vàng úa, nhăn nheo, v

sau nh hưng làm c méo mó và phân nhánh.

-Tha Ca s- làm cho pH ca ñt tăng lên gây tr ngi cho vic hp thu Mg, Mn, Zn, Fe,

Bo.

-Cha tr: dùng phân CaCl

hay phân Ca(HPO

) pha thành dung dch (t 0.3-0.5%) ñ

phun lên lá cây, vic phun này có li là không làm thay ñ%i pH ca ñt. Ngưi ta chú ý

ñn vic thiu Ca là do bón nhiu K và N. Mt s các hoa màu rt d* thiu Ca gm cà

chua, ci salad, hành c, c ci tr'ng…

• Magiê (Mn)

S" úa vàng ca lá trưng thành là triu chng d* thy nht ca s" thiu Mg. S" vàng úa

này thưng là gia gân, bi vì các t bào tht lá cnh bó mch lưu tr cholorophyll lâu

hơn t bào nhu mô gia chúng. Theo ñúng vi chc năng ca Mg trong s" t%ng hp

protein, t/ l ca ñm protein b gim sút và ca ñm không protein gia tăng trong các lá

thiu Mg. 1 cây thiu Mg tc ñ quang hp b gim sút và có s" tích t ca

carbonhydrate. Khi cây thiu Mg thì s" vn chuyn carbohydrate t v trí ngun ñn nơi

cha b t%n hi, ngay c lưng tinh bt  mô d" tr ca cây có c và trng lưng ht ca

các loài ngũ cc cng b gim sút.

Magiê rt linh ñng, s+n sang di trú t các lá già ñn các lá non hơn cho nên triu chng

thiu magiê có khuynh hưng xut hin  các lá già trưc.

Magiê có trong thành phn dip lc nên là nguyên t không th thiu trong dinh dưng

cây trng. Kali va ñu%i magiê ra kh0i phc h hp ph trong ñt va ñi kháng vi

Bệnh cây trồng do dinh dưỡng và các độc chất

Chủ đề:

Tài liệu liên quan

Tài liêu mới

AI tóm tắt

Giới thiệu tài liệu

Đối tượng sử dụng

Từ khoá chính

Nội dung tóm tắt

Hỗ trợ

Phương thức thanh toán

Theo dõi chúng tôi