Phân biệt đặc điểm thực vật Nhàu nước (Morinda persicifolia Buch.-Ham.) và Nhàu chanh (Morinda angustifolia Roxb.)

Cây Nhàu nước (Morinda persicifolia Buch.-Ham.) và Nhàu chanh (Morinda angustifolia Roxb.) là hai loài cây thuốc có nhiều công dụng nhưng thường bị nhầm lẫn do có đặc điểm hình thái tương đồng. Hiện tại, chưa có tài liệu phân biệt rõ ràng hai loài này ở Việt Nam. Nghiên cứu này nhằm khảo sát đặc điểm thực vật của chúng để hỗ trợ định danh và phân biệt.

Nghiên cứu này nhắm đến các nhà khoa học thực vật, dược liệu, sinh viên ngành dược và những người làm công tác thu hái cây thuốc, cung cấp cơ sở khoa học để định danh chính xác và phân biệt hai loài Nhàu nước và Nhàu chanh, từ đó đảm bảo hiệu quả sử dụng và an toàn trong y học cổ truyền.

Nghiên cứu này tập trung vào việc phân biệt đặc điểm thực vật của hai loài Nhàu nước (Morinda persicifolia Buch.-Ham.) và Nhàu chanh (Morinda angustifolia Roxb.), vốn thường bị nhầm lẫn trong quá trình thu hái và sử dụng do sự tương đồng về hình thái. Mục tiêu chính là xác định các đặc điểm khác biệt về hình thái và giải phẫu của hai loài này. Phương pháp nghiên cứu bao gồm định danh bằng phương pháp hình thái so sánh và khảo sát cấu tạo giải phẫu chi tiết thông qua việc cắt ngang thân, lá, cuống lá và nhuộm kép. Kết quả cho thấy Nhàu nước và Nhàu chanh có nhiều điểm khác biệt rõ rệt. Về hình thái, chúng khác nhau ở màu sắc rễ, sự hiện diện lông che chở trên thân non, hình dạng và kích thước lá, số lượng hoa trên cụm hoa, chiều dài trục cụm hoa, màu sắc nụ hoa, cũng như kích thước hoa, nhị, vòi và đầu nhụy. Về giải phẫu, các điểm khác biệt bao gồm màu sắc bần, sự hiện diện lớp tế bào mô cứng và trụ bì hóa mô cứng ở rễ; hình dạng vi phẫu thân, sự hiện diện lông che chở, sợi trụ bì, tinh thể calci oxalat hình cầu gai ở thân; hình dạng gân giữa, độ dày phiến lá so với gân giữa, cụm mô cứng bên ngoài libe, và sự hiện diện lông che chở ở lá và cuống lá. Nghiên cứu đã cung cấp mô tả chi tiết về đặc điểm hình thái và giải phẫu của Nhàu chanh, một loài chưa được ghi nhận đầy đủ trong các tài liệu thực vật Việt Nam, kèm theo hình ảnh minh họa. Những dữ liệu này không chỉ giúp định danh chính xác hai loài Nhàu, tránh nhầm lẫn trong y học và dược học, mà còn đóng góp quan trọng vào việc xây dựng tiêu chuẩn kiểm nghiệm cho cây thuốc và bổ sung dữ liệu thực vật cho hệ thực vật Việt Nam.