ề ả ạ ở ầ ạ ớ Đ bài: Bình gi ng đo n văn: "Làng trong t m đ i bác... t ờ i chân tr i" trong
ừ R ng xànu
Bài làm
ở ầ ừ ễ ẩ ế M đ u tác ph m R ng xà nu, Nguy n Trung Thành vi t: "Làng... gà gáy". Đó là cách
ớ ượ ự ệ ớ ướ ớ ệ ấ gi ệ i thi u "ng c", ông đã đem s vi c gi ệ i thi u tr c khi gi i thi u cái làng y tên gì,
ở ư ầ ầ ằ ả ọ ế ả đâu b ng gi ng văn bình th n nh ng không kém ph n g n gũi, thân thi ở t. Bình th n b i
ặ ắ ạ ệ ỗ ư ơ ướ ố ủ ự ệ s vi c gi c b n đ i bác đã thành l ậ m i ngày hai b n nh c m ăn, n c u ng c a ng ườ i
ế ở ỗ ườ ề ấ ồ ầ dân Xô man. G n gũi, thân thi t b i m i ng ả i đ u tìm th y nét chung, nét đ ng c m
ữ ố ệ ắ ặ ữ ạ ắ trong nh ng năm kh c li ầ t ta b t g p nh ng làng trong "t m đ i bác" và b n thành thông
ấ ướ ệ ệ ư ở l nh Xô man không ít trên đ t n c Vi t Nam này.
ư ữ ẫ ấ ẫ Chung nh ng không l n, làng Xô man v n mang nh ng nét r t riêng. Kiêu hãnh và gan góc
ạ ọ ồ ướ ớ ự ạ ệ ấ ớ v i "ng n đ i xà nu c nh con n c l n" đã t o ra s khác bi t y.
ẽ ớ ạ ệ ạ ấ ổ Có l ặ ắ chính vì tính ch t "riêng", "m i l ", "đ c s c", có tính đ i đi n, ph quát cao cho
ừ ộ ượ ễ ả ậ các dân t c Tây Nguyên nên R ng xà nu đ c Nguy n Trung Thành miêu t th t sinh
ể ồ ư ộ ộ đ ng, gan góc nh m t sinh th có h n.
ấ ệ ủ ả ừ ế ậ Tính ch t tàn phá mãnh li ỗ t c a chi n tranh in đ m trên m i thân cây " c r ng xà nu hàng
ị ươ ị ặ ứ ử ạ v n cây, không có cây nào không b th ng. Có cây b ch t đ ng ngang n a thân mình đ ổ
ở ỗ ế ươ ự ứ ề ạ ơ ư ộ ậ ào ào nh m t tr n bão, ch v t th ng, nh a a ra tràn tr , th m ngào ng t, long lanh
ắ ồ ầ ỉ ầ ừ ụ ệ ầ ầ ớ ặ ắ n ng hè gay g t, r i d n d n b m đen và đ c quy n thành t ng c c máu l n". Ch c n ba
ể ấ ư ướ ộ ừ ỗ ầ ủ ắ câu văn thôi nh ng ta có th th y tr c m t mình c a m t r ng xà nu sau m i l n "chúng
ự ợ ả ữ ủ ẹ ắ ỗ ộ ỉ nó b n". Nh ng nét đ p và s g i c m c a m i câu văn không ch là nói lên m t hình
ỷ ệ ố ư ế ế ế ẽ ộ ượ t ng tàn kh c mang tính tàn phá hu di ẩ t nh th . "M t tác ph m s ch t n u nó miêu
ỉ ể ả ế ự ủ ẽ ả ạ ả t ch đ miêu t ủ , n u nó không ph i là s thôi thúc m nh m mang tính ch quan c a
ổ ủ ụ ườ ờ ạ ủ ề ầ ỗ tinh th n th i đ i" (M. Gorki), "c a ni m vui và n i đau kh , c a n c i trong sáng hay
ữ ắ ắ ươ ủ ỉ gi ọ ướ t n c m t cay đ ng" (Rãnu Gamzatop). Nh ng th ng c a cây xà nu không ch là s ự
ả ộ ỉ ấ ủ ễ ặ ph n quang t i ác c a gi c, không ch m t mát hoàn toàn. Nguy n Trung Thành đã miêu
ạ ườ ướ ộ ư ộ ộ ả t ỉ cây xà nu không ch là lo i cây thông th ng mà d i góc đ khác, góc đ nh m t con
ườ ườ ả ả ng i, con ng ầ i Tây Nguyên gan góc, dũng mãnh, đ y qu c m. Cây xà nu hiên ngang t ừ
ế ạ ứ ứ ế ạ ẩ ấ ầ ẳ ắ ơ ạ dáng đ ng th ng t p dám h ng "h u h t đ n đ i bác", đ n ph m ch t "th m ngào ng t,
ắ ắ ả ả ộ ả ả ộ ừ long lanh n ng hè gay g t". Tác gi không miêu t m t cây, ông miêu t c m t r ng cây.
ả ộ ế ộ ờ ứ ớ ự ỏ Ph i chăng m t chi ti t nh đó thôi cũng bao hàm m t l i h a l n. Đó là s khái quát cao
ượ ư ệ ả ầ ộ ủ đ c a hình t ng cây xà nu đông đ o, toàn di n và có ph n chung chung nh ng l ạ i
ặ ệ ư ề ạ ỏ ườ không vô nghĩa, và đ c bi t không h nh t hoà, bé nh . Nó cũng nh con ng i: b ị
ươ ự ủ ế ầ ầ ầ ả ạ ệ ặ th ng và ch t đi, nh a c a nó ch y ra "d n d n b m l ụ i, đen và đ c quy n thành c c
ả ả ớ ơ ườ ư ề ộ máu l n". Đây không ph i là m t phép so sánh gi n đ n mà d ứ ng nh trong ti m th c
ườ ệ ả ậ ầ ủ c a ng ậ ự i ngh sĩ, cây xà nu g n gũi thân yêu th t s không ph i là v t vô tri vô giác, ông
ộ ộ ườ ẽ ươ ữ ề ể đó là m t sinh th , là m t con ng i. L dĩ nhiên trong văn ch ấ ng có nh ng đi u "b t
ả ả ể ả ả ấ ậ ậ ằ ỉ kh gi i", ch có th c m nh n b ng c m giác, đôi khi r t khó tin, th m chí không có s ự
ả ượ ư ủ ễ ả ữ "trùng khít gi a cái miêu t và cái đ c miêu t " nh ng cái tài c a Nguy n Trung Thành
ạ ư ố ệ ủ ự ậ ượ chính là ông đã t o ra đ ượ ả ưở c " o t ng gi ng nh thi t" (Focdine) c a s v t đ ả c ph n
ề ự ả ừ ủ ườ ệ ỗ ánh. Ông đã truy n s rung c m t ủ con tim ch quan c a ng i ngh sĩ sang m i chúng ta
ườ ế ứ ố ữ ế là ng i ti p nhân, khi n chúng ta không nh ng yêu mà còn tin vào s c s ng cũng nh v ư ẻ
ườ ề ẩ ỗ ưở ế ứ ộ ẹ ấ đ p r t '"ng i" ti m n trong m i cây xà nu t ị ứ ng h t s c thông thu c, bình d . S c
ệ ủ ằ ạ ộ ớ ố s ng mãnh li ự ố ế t c a cây xà nu chính n m trong s n i ti p "c nh m t cây xà nu m i ngã
ẳ ọ ố ọ ờ ọ ầ ụ g c đã có b n năm cây con m c lên, ng n xanh r n, hình nh n mũi tên lao th ng lên b u
ư ừ ễ ả ờ ở tr i". Đúng nh Nguy n Trung Thành nói: "Trong r ng ít có loài cây sinh sôi n y n kho ẻ
ự ế ế ứ ố ư ậ ủ ừ ế ả ỏ ụ nh v y", s c s ng và s k ti p c a cây r ng xà nu không kh i khi n ta c m ph c,
ườ ạ ự ớ ế ơ ủ ư ợ ộ d ng nh có chút gì đó r o r c, bâng khuâng... ta ch t nh đ n m t câu th c a T ố
H u:ữ
ớ ớ ướ L p cha l p tr c thân sau,
ồ Đã thành đ ng chí chung câu quân hành.
ể ễ ế ề ự ế ẽ ủ ừ ạ ố Có th Nguy n Trung Thành cũng đâu có vi t v s ti p n i m nh m c a cây r ng xà
ứ ố ư ậ ự ẻ ả ả ằ ở ộ ứ nu? Ph i chăng đ ng sau s c s ng và s "sinh sôi n y n kho nh v y", còn có m t s c
ề ẩ ủ ườ ủ ố s ng ti m n khác c a con ng ế i Tây Nguyên, c a dân làng Xô Man trong kháng chi n.
ầ ườ ư ẳ ọ ớ ọ H cũng dũng mãnh nh cây xà nu v i "hình nh n mũi lên lao th ng lên b u ứ i". S c
ễ ạ ở ễ ắ ắ ặ m nh ngòi bút Nguy n Trung Thành chính là ể ầ ông đã n m b t nhu n nhuy n đ c đi m
ả ế ự ữ ợ ườ đó, miêu t tài hoa và tinh t s hoà h p gi a con ng ế i và thiên nhiên Tây Nguyên, khi n
ứ ố ự ệ ẽ ạ ấ ấ ẩ ỗ ta th y th p thoáng n hi n sau m i cây xà nu là s gan góc, s c s ng m nh m và n ụ
ườ ở ở ủ ự ứ ậ ạ ợ c ư ố i c i m c a dân làng Xô Man. S hoà nh p đó đã t o nên s c g i cũng nh s ng
ử ụ ủ ữ ề ễ ỗ ti m tàng c a m i câu ch mà Nguy n Trung Thành s d ng. Tuy nhiên cái khéo chính là
ả ộ ư ộ ườ ạ ả ông đã miêu t cây xà nu tuy trong góc đ nh m t con ng ư i nh ng l i không ph i là con
ườ ế ậ ộ ộ ườ ơ ể ả ấ ng i, ông không bi n m t sinh v t thành m t ng ả ố i đ n gi n đ cu i cùng m t đi b n
ặ ờ ủ ấ ạ ể ế ắ s c riêng c a nó. Xà nu là lo i "ham ánh sáng m t tr i". "Nó phóng lên r t nhanh đ ti p
ọ ừ ừ ừ ẳ ắ ố ớ ấ l y ánh sáng, ánh sáng trong r ng r i t ồ trên cao xu ng t ng lu ng l n th ng t p, lóng lá
ố ạ ụ ừ ừ ớ ự ữ ơ ỡ vô s h t b i vàng t nh a cây bay ra, th m m màng. Có nh ng cây con v a l n ngang
ự ườ ạ ị ạ ặ ứ ở ữ ự ầ t m ng c ng i b đ i bác ch t đ t làm đôi. i l ấ ầ nh ng cây đó, nh a còn trong, ch t d u
ế ươ ượ ươ ứ ế còn loãng, v t th ng không lành đ ư c, c loét mãi ra, m i hôm thì cây ch t. Nh ng
ữ ượ ượ ầ ườ ư ữ cũng có nh ng cây v t lên đ ơ c cao h n đ u ng i, cành lá sum suê nh nh ng con
ủ ạ ế ổ ữ ế ươ chim đã đ lông mao, lông vũ. Đ n bác không gi t n i chúng, nh ng v t th ủ ng c a
ể ườ ư ượ ấ chúng chóng lành nh trên thân th c ng tráng. Chúng v t lên r t nhanh, thay th ế
ữ nh ng cây đã ngã."
ậ ườ ậ ệ ẽ ả ữ Th t là qu t c ậ ng và cũng th t kì di u! Có l b n thân nh ng câu văn cũng đã nói lên
ệ ờ ủ ẩ ấ ố ứ ố s c s ng cùng ph m ch t ham s ng tuy t v i c a cây xà nu. Nhà văn không miêu t ả
ế ệ ế ỗ ấ ả ạ ướ ầ ề ạ ố phi n di n đ n n i khó tin là t t c các lo i cây d ề i t m đ i bác đ u còn s ng và đ u
ươ ớ ứ ư ư ệ ề ậ ạ v ề ấ n lên v i s c m nh kì di u. Nh ng có đi u r t th t "nhà văn có quy n, nh ng không
ỉ ả ế ệ ẫ ấ ấ ở ọ ch miêu t cái x u xa, ghê t m, th p hèn. Thanh nam châm thu hút m i th h v n là cái
ượ ố ẹ ễ ễ ỷ ả cao th ng, cái t ả t đ p, thu chung" (Nguy n Kh i). Nguy n Trung Thành có miêu t cái
ộ ố ế ủ ỏ ủ ặ ậ ệ ế ch t c a đó là quy lu t không tránh kh i c a cu c s ng, đ c bi t là trong chi n tranh
ư ế ả ạ ẫ ỗ ự ắ ắ ơ nh ng ngay c khi nó ch t, cái còn l i v n là ch nh a th m "long lanh n ng gay g t", và
ệ ữ ẫ ượ ể ơ ờ ế ặ đ c bi t là v n nh ng cây v t lên, sinh sôi và phát tri n. H n bao gi ể h t ta hi u cái giá
ủ ự ố ứ ượ ượ ạ ủ ự ố c a s s ng và s c m nh c a s s ng khi nó đ c châm ngòi, khi nó đ c "cháy lên đ ể
ủ ở ỏ ộ ồ ưỡ ấ mà t a sáng" (Raxun Gamzatop), tr nên có ích trong c ng đ ng c a mình " ự n t m ng c
ở ớ ủ l n c a mình ra, che ch cho làng.
ư ậ ẽ ẹ ế ự ớ ủ ấ Cây xà nu là nh v y, đ p đ và kiêu hãnh bi t bao. "T m ng c l n" c a nó không ch ỉ
ể ệ ứ ủ ệ ế ạ ộ th hi n s c tráng ki n, dũng mãnh đ n gai góc c a m t lo i cây ở ờ ỳ ưở th i k tr ng thành
ể ệ ư ả ứ ậ ạ ộ ồ đang nh p nhoà trong s c m nh c ng đ ng nh c dân làng Xô Man mà còn th hi n chút
ự ế ườ ề ệ ứ ủ ạ chân th c đ n say lòng ng i, cùng ni m tin mãnh li t vào s c m nh c a chính mình.
ặ ắ ủ ạ ở ỗ ư ộ Cái hay và đ c s c c a đo n văn chính là ừ ch nhà văn đã nhìn r ng xà nu nh m t sinh
ờ ố ể ồ ệ ườ ậ th có h n hòa nh p vào đ i s ng nhi ủ t thành c a con ng ủ i Tây Nguyên nói chung, c a
ạ ạ ẩ ộ dân làng Xôman nói riêng. Khép l i đo n văn và cũng là toàn tác ph m là m t câu văn
ế ầ ứ ế ắ ấ ồ ầ ứ ợ đ y s c g i: "Đ ng trên đ i xà nu trông ra xa, đ n h t t m ng m cũng không th y gì khác
ố ế ớ ữ ồ ả ẫ ờ ngoài nh ng đ i xà nu n i ti p t ễ i chân tr i". Không ph i ng u nhiên nhà văn Nguy n
ử ụ ầ ở ạ ẩ ố Trung Thành s d ng câu văn này hai l n, ừ ạ trong đo n này và đo n cu i tác ph m. R ng
ườ ế ứ ố ư ẻ ấ ả ắ ớ ườ xà nu d ng nh đã l n lên đ n s c s ng căng tràn nh t, tr i dài kh p n o đ ng. Ta
ư ả ừ ươ ấ ồ nh c m giác cánh tay r ng xà nu đang v ự ớ n dài ôm l y làng Xôman vào l ng ng c l n
ươ ệ ứ ủ ừ ủ ả ạ ở ủ c a mình, yêu th ng, che ch và b o v . S c m nh c a khu r ng, c a làng Xô man và
ơ ợ ự ế ẩ ớ ườ ế ủ ả ộ c a c m t chút gì bí n, hoang s g i s khát khao, ki m tìm v i ng i bi t yêu th ươ ng
ờ ọ ượ ồ ạ ừ và l ố ớ ẻ i đe d a đ i v i k thù xâm l c: "Ch ng nào chúng ta còn t n t i thì các ng ươ i
ộ ố ậ ơ ừ đ ng hòng xâm nh p vào đây phá tan cu c s ng yên bình n i đây".
ủ ả ờ ượ ừ ệ ữ ể ả ộ R ng xà nu là câu chuy n c a c đ i đ c k trong m t đêm do đó nh ng c m xúc v ề
ả ệ ườ ượ ế ữ cây xà nu chính là nh ng rung c m mãnh li ấ ủ t nh t c a ng ệ i ngh sĩ "đ c vi t ra khi
ố ữ ầ ờ ả ể ệ ế ỉ ả c m xúc tràn đ y" (T H u). Theo l i tác gi k , câu chuy n vi ế t ra ch trong hai ti ng
ụ ể ắ ằ ỗ ưỡ r ư i nh ng l ạ ượ i đ ợ c thai nghén hàng ch c năm. Ta ch t hi u sâu s c đ ng sau m i dòng
ữ ươ ứ ủ ấ ồ ườ ệ ẽ ấ ch kia là t m lòng yêu th ng ch t ch a, d n nén c a ng i ngh sĩ. Có l ồ ông đã d n
ế ể ự ề ượ ợ ả ứ ẹ ầ ấ r t nhi u tâm huy t đ d ng lên hình t ứ ng cây xà nu đ p, đ y g i c m, mang s c ch a
ứ ủ ế ộ ườ và khái quát cao đ . Nó x ng đáng là k t tinh c a thiên nhiên và con ng i Tây Nguyên
ậ ườ ớ ở ạ ượ dũng mãnh, gan góc và qu t c ng. Thành công l n đo n văn chính là hình t ng cây xà
ễ ả ắ ế ộ ư ề ẩ nu đã di n t sâu s c và tinh t ử n i dung toàn tác ph m cũng nh đi u mà nhà văn g i
ở ỗ ả ấ ộ ườ ấ ụ ế ắ g m, m i cây xà nu ta nhìn th y hình nh m t ng i dân Xô man. Th y c M t, Tnú,
ớ ớ ấ ệ ư Dít, Heng và l p l p dân làng kiêu hãnh, gan góc b t di ừ t nh "R ng xà nu".
