Đ bài: Bình gi ng đo n văn: "Làng trong t m đi bác... t i chân tr i" trongề ả ạ ở ầ ạ ớ ờ
R ng xà-nuừ
Bài làm
M đu tác ph m R ng xà nu, Nguy n Trung Thành vi t: "Làng... gà gáy". Đó là cáchở ầ ẩ ừ ễ ế
gi i thi u "ng c", ông đã đem s vi c gi i thi u tr c khi gi i thi u cái làng y tên gì,ớ ệ ượ ự ệ ớ ệ ướ ớ ệ ấ
đâu b ng gi ng văn bình th n nh ng không kém ph n g n gũi, thân thi t. Bình th n b iở ằ ọ ả ư ầ ầ ế ả ở
s vi c gi c b n đi bác đã thành l m i ngày hai b n nh c m ăn, n c u ng c a ng iự ệ ặ ắ ạ ệ ỗ ậ ư ơ ướ ố ủ ườ
dân Xô man. G n gũi, thân thi t b i m i ng i đu tìm th y nét chung, nét đng c mầ ế ở ỗ ườ ề ấ ồ ả
trong nh ng năm kh c li t ta b t g p nh ng làng trong "t m đi bác" và b n thành thôngữ ố ệ ắ ặ ữ ầ ạ ắ
l nh Xô man không ít trên đt n c Vi t Nam này.ệ ư ở ấ ướ ệ
Chung nh ng không l n, làng Xô man v n mang nh ng nét r t riêng. Kiêu hãnh và gan gócư ẫ ẫ ữ ấ
v i "ng n đi xà nu c nh con n c l n" đã t o ra s khác bi t y.ớ ọ ồ ạ ướ ớ ạ ự ệ ấ
Có l chính vì tính ch t "riêng", "m i l ", "đc s c", có tính đi đi n, ph quát cao choẽ ấ ớ ạ ặ ắ ạ ệ ổ
các dân t c Tây Nguyên nên R ng xà nu đc Nguy n Trung Thành miêu t th t sinhộ ừ ượ ễ ả ậ
đng, gan góc nh m t sinh th có h n.ộ ư ộ ể ồ
Tính ch t tàn phá mãnh li t c a chi n tranh in đm trên m i thân cây " c r ng xà nu hàngấ ệ ủ ế ậ ỗ ả ừ
v n cây, không có cây nào không b th ng. Có cây b ch t đng ngang n a thân mình đạ ị ươ ị ặ ứ ử ổ
ào ào nh m t tr n bão, ch v t th ng, nh a a ra tràn tr , th m ngào ng t, long lanhư ộ ậ ở ỗ ế ươ ự ứ ề ơ ạ
n ng hè gay g t, r i d n d n b m đen và đc quy n thành t ng c c máu l n". Ch c n baắ ắ ồ ầ ầ ầ ặ ệ ừ ụ ớ ỉ ầ
câu văn thôi nh ng ta có th th y tr c m t mình c a m t r ng xà nu sau m i l n "chúngư ể ấ ướ ắ ủ ộ ừ ỗ ầ
nó b n". Nh ng nét đp và s g i c m c a m i câu văn không ch là nói lên m t hìnhắ ữ ẹ ự ợ ả ủ ỗ ỉ ộ
t ng tàn kh c mang tính tàn phá hu di t nh th . "M t tác ph m s ch t n u nó miêuượ ố ỷ ệ ư ế ộ ẩ ẽ ế ế
t ch đ miêu t , n u nó không ph i là s thôi thúc m nh m mang tính ch quan c aả ỉ ể ả ế ả ự ạ ẽ ủ ủ
tinh th n th i đi" (M. Gorki), "c a ni m vui và n i đau kh , c a n c i trong sáng hayầ ờ ạ ủ ề ỗ ổ ủ ụ ườ
gi t n c m t cay đng" (Rãnu Gamzatop). Nh ng th ng c a cây xà nu không ch là sọ ướ ắ ắ ữ ươ ủ ỉ ự
ph n quang t i ác c a gi c, không ch m t mát hoàn toàn. Nguy n Trung Thành đã miêuả ộ ủ ặ ỉ ấ ễ
t cây xà nu không ch là lo i cây thông th ng mà d i góc đ khác, góc đ nh m t conả ỉ ạ ườ ướ ộ ộ ư ộ
ng i, con ng i Tây Nguyên gan góc, dũng mãnh, đy qu c m. Cây xà nu hiên ngang tườ ườ ầ ả ả ừ
dáng đng th ng t p dám h ng "h u h t đn đi bác", đn ph m ch t "th m ngào ng t,ứ ẳ ắ ứ ầ ế ạ ạ ế ẩ ấ ơ ạ
long lanh n ng hè gay g t". Tác gi không miêu t m t cây, ông miêu t c m t r ng cây.ắ ắ ả ả ộ ả ả ộ ừ
Ph i chăng m t chi ti t nh đó thôi cũng bao hàm m t l i h a l n. Đó là s khái quát caoả ộ ế ỏ ộ ờ ứ ớ ự
đ c a hình t ng cây xà nu đông đo, toàn di n và có ph n chung chung nh ng l iộ ủ ượ ả ệ ầ ư ạ
không vô nghĩa, và đc bi t không h nh t hoà, bé nh . Nó cũng nh con ng i: bặ ệ ề ạ ỏ ư ườ ị
th ng và ch t đi, nh a c a nó ch y ra "d n d n b m l i, đen và đc quy n thành c cươ ế ự ủ ả ầ ầ ầ ạ ặ ệ ụ
máu l n". Đây không ph i là m t phép so sánh gi n đn mà d ng nh trong ti m th cớ ả ộ ả ơ ườ ư ề ứ
c a ng i ngh sĩ, cây xà nu g n gũi thân yêu th t s không ph i là v t vô tri vô giác, ôngủ ườ ệ ầ ậ ự ả ậ
đó là m t sinh th , là m t con ng i. L dĩ nhiên trong văn ch ng có nh ng đi u "b tộ ể ộ ườ ẽ ươ ữ ề ấ
kh gi i", ch có th c m nh n b ng c m giác, đôi khi r t khó tin, th m chí không có sả ả ỉ ể ả ậ ằ ả ấ ậ ự
"trùng khít gi a cái miêu t và cái đc miêu t " nh ng cái tài c a Nguy n Trung Thànhữ ả ượ ả ư ủ ễ
chính là ông đã t o ra đc " o t ng gi ng nh thi t" (Focdine) c a s v t đc ph nạ ượ ả ưở ố ư ệ ủ ự ậ ượ ả
ánh. Ông đã truy n s rung c m t con tim ch quan c a ng i ngh sĩ sang m i chúng taề ự ả ừ ủ ủ ườ ệ ỗ
là ng i ti p nhân, khi n chúng ta không nh ng yêu mà còn tin vào s c s ng cũng nh vườ ế ế ữ ứ ố ư ẻ
đp r t '"ng i" ti m n trong m i cây xà nu t ng h t s c thông thu c, bình d . S cẹ ấ ườ ề ẩ ỗ ưở ế ứ ộ ị ứ
s ng mãnh li t c a cây xà nu chính n m trong s n i ti p "c nh m t cây xà nu m i ngãố ệ ủ ằ ự ố ế ạ ộ ớ
g c đã có b n năm cây con m c lên, ng n xanh r n, hình nh n mũi tên lao th ng lên b uụ ố ọ ọ ờ ọ ẳ ầ
tr i". Đúng nh Nguy n Trung Thành nói: "Trong r ng ít có loài cây sinh sôi n y n khoờ ư ễ ừ ả ở ẻ
nh v y", s c s ng và s k ti p c a cây r ng xà nu không kh i khi n ta c m ph c,ư ậ ứ ố ự ế ế ủ ừ ỏ ế ả ụ
d ng nh có chút gì đó r o r c, bâng khuâng... ta ch t nh đn m t câu th c a Tườ ư ạ ự ợ ớ ế ộ ơ ủ ố
H u:ữ
L p cha l p tr c thân sau,ớ ớ ướ
Đã thành đng chí chung câu quân hành.ồ
Có th Nguy n Trung Thành cũng đâu có vi t v s ti p n i m nh m c a cây r ng xàể ễ ế ề ự ế ố ạ ẽ ủ ừ
nu? Ph i chăng đng sau s c s ng và s "sinh sôi n y n kho nh v y", còn có m t s cả ằ ứ ố ự ả ở ẻ ư ậ ộ ứ
s ng ti m n khác c a con ng i Tây Nguyên, c a dân làng Xô Man trong kháng chi n.ố ề ẩ ủ ườ ủ ế
H cũng dũng mãnh nh cây xà nu v i "hình nh n mũi lên lao th ng lên b u i". S cọ ư ớ ọ ẳ ầ ườ ứ
m nh ngòi bút Nguy n Trung Thành chính là ông đã n m b t nhu n nhuy n đc đi mạ ễ ở ắ ắ ầ ễ ặ ể
đó, miêu t tài hoa và tinh t s hoà h p gi a con ng i và thiên nhiên Tây Nguyên, khi nả ế ự ợ ữ ườ ế
ta th y th p thoáng n hi n sau m i cây xà nu là s gan góc, s c s ng m nh m và nấ ấ ẩ ệ ỗ ự ứ ố ạ ẽ ụ
c i c i m c a dân làng Xô Man. S hoà nh p đó đã t o nên s c g i cũng nh s ngườ ở ở ủ ự ậ ạ ứ ợ ư ố
ti m tàng c a m i câu ch mà Nguy n Trung Thành s d ng. Tuy nhiên cái khéo chính làề ủ ỗ ữ ễ ử ụ
ông đã miêu t cây xà nu tuy trong góc đ nh m t con ng i nh ng l i không ph i là conả ộ ư ộ ườ ư ạ ả
ng i, ông không bi n m t sinh v t thành m t ng i đn gi n đ cu i cùng m t đi b nườ ế ộ ậ ộ ườ ơ ả ể ố ấ ả
s c riêng c a nó. Xà nu là lo i "ham ánh sáng m t tr i". "Nó phóng lên r t nhanh đ ti pắ ủ ạ ặ ờ ấ ể ế
l y ánh sáng, ánh sáng trong r ng r i t trên cao xu ng t ng lu ng l n th ng t p, lóng láấ ừ ọ ừ ố ừ ồ ớ ẳ ắ
vô s h t b i vàng t nh a cây bay ra, th m m màng. Có nh ng cây con v a l n ngangố ạ ụ ừ ự ơ ỡ ữ ừ ớ
t m ng c ng i l i b đi bác ch t đt làm đôi. nh ng cây đó, nh a còn trong, ch t d uầ ự ườ ạ ị ạ ặ ứ ở ữ ự ấ ầ
còn loãng, v t th ng không lành đc, c loét mãi ra, m i hôm thì cây ch t. Nh ngế ươ ượ ứ ươ ế ư
cũng có nh ng cây v t lên đc cao h n đu ng i, cành lá sum suê nh nh ng conữ ượ ượ ơ ầ ườ ư ữ
chim đã đ lông mao, lông vũ. Đn bác không gi t n i chúng, nh ng v t th ng c aủ ạ ế ổ ữ ế ươ ủ
chúng chóng lành nh trên thân th c ng tráng. Chúng v t lên r t nhanh, thay thư ể ườ ượ ấ ế
nh ng cây đã ngã."ữ
Th t là qu t c ng và cũng th t kì di u! Có l b n thân nh ng câu văn cũng đã nói lênậ ậ ườ ậ ệ ẽ ả ữ
s c s ng cùng ph m ch t ham s ng tuy t v i c a cây xà nu. Nhà văn không miêu tứ ố ẩ ấ ố ệ ờ ủ ả
phi n di n đn n i khó tin là t t c các lo i cây d i t m đi bác đu còn s ng và đuế ệ ế ỗ ấ ả ạ ướ ầ ạ ề ố ề
v n lên v i s c m nh kì di u. Nh ng có đi u r t th t "nhà văn có quy n, nh ng khôngươ ớ ứ ạ ệ ư ề ấ ậ ề ư
ch miêu t cái x u xa, ghê t m, th p hèn. Thanh nam châm thu hút m i th h v n là cáiỉ ả ấ ở ấ ọ ế ệ ẫ
cao th ng, cái t t đp, thu chung" (Nguy n Kh i). Nguy n Trung Thành có miêu t cáiượ ố ẹ ỷ ễ ả ễ ả
ch t c a đó là quy lu t không tránh kh i c a cu c s ng, đc bi t là trong chi n tranhế ủ ậ ỏ ủ ộ ố ặ ệ ế
nh ng ngay c khi nó ch t, cái còn l i v n là ch nh a th m "long lanh n ng gay g t", vàư ả ế ạ ẫ ỗ ự ơ ắ ắ
đc bi t là v n nh ng cây v t lên, sinh sôi và phát tri n. H n bao gi h t ta hi u cái giáặ ệ ẫ ữ ượ ể ơ ờ ế ể
c a s s ng và s c m nh c a s s ng khi nó đc châm ngòi, khi nó đc "cháy lên đủ ự ố ứ ạ ủ ự ố ượ ượ ể
mà t a sáng" (Raxun Gamzatop), tr nên có ích trong c ng đng c a mình " n t m ng cỏ ở ộ ồ ủ ưỡ ấ ự
l n c a mình ra, che ch cho làng.ớ ủ ở
Cây xà nu là nh v y, đp đ và kiêu hãnh bi t bao. "T m ng c l n" c a nó không chư ậ ẹ ẽ ế ấ ự ớ ủ ỉ
th hi n s c tráng ki n, dũng mãnh đn gai góc c a m t lo i cây th i k tr ng thànhể ệ ứ ệ ế ủ ộ ạ ở ờ ỳ ưở
đang nh p nhoà trong s c m nh c ng đng nh c dân làng Xô Man mà còn th hi n chútậ ứ ạ ộ ồ ư ả ể ệ
chân th c đn say lòng ng i, cùng ni m tin mãnh li t vào s c m nh c a chính mình.ự ế ườ ề ệ ứ ạ ủ
Cái hay và đc s c c a đo n văn chính là ch nhà văn đã nhìn r ng xà nu nh m t sinhặ ắ ủ ạ ở ỗ ừ ư ộ
th có h n hòa nh p vào đi s ng nhi t thành c a con ng i Tây Nguyên nói chung, c aể ồ ậ ờ ố ệ ủ ườ ủ
dân làng Xô-man nói riêng. Khép l i đo n văn và cũng là toàn tác ph m là m t câu vănạ ạ ẩ ộ
đy s c g i: "Đng trên đi xà nu trông ra xa, đn h t t m ng m cũng không th y gì khácầ ứ ợ ứ ồ ế ế ầ ắ ấ
ngoài nh ng đi xà nu n i ti p t i chân tr i". Không ph i ng u nhiên nhà văn Nguy nữ ồ ố ế ớ ờ ả ẫ ễ
Trung Thành s d ng câu văn này hai l n, trong đo n này và đo n cu i tác ph m. R ngử ụ ầ ở ạ ạ ố ẩ ừ
xà nu d ng nh đã l n lên đn s c s ng căng tràn nh t, tr i dài kh p n o đng. Taườ ư ớ ế ứ ố ấ ả ắ ẻ ườ
nh c m giác cánh tay r ng xà nu đang v n dài ôm l y làng Xô-man vào l ng ng c l nư ả ừ ươ ấ ồ ự ớ
c a mình, yêu th ng, che ch và b o v . S c m nh c a khu r ng, c a làng Xô -man vàủ ươ ở ả ệ ứ ạ ủ ừ ủ
c a c m t chút gì bí n, hoang s g i s khát khao, ki m tìm v i ng i bi t yêu th ngủ ả ộ ẩ ơ ợ ự ế ớ ườ ế ươ
và l i đe d a đi v i k thù xâm l c: "Ch ng nào chúng ta còn t n t i thì các ng iờ ọ ố ớ ẻ ượ ừ ồ ạ ươ
đng hòng xâm nh p vào đây phá tan cu c s ng yên bình n i đây".ừ ậ ộ ố ơ
R ng xà nu là câu chuy n c a c đi đc k trong m t đêm do đó nh ng c m xúc vừ ệ ủ ả ờ ượ ể ộ ữ ả ề
cây xà nu chính là nh ng rung c m mãnh li t nh t c a ng i ngh sĩ "đc vi t ra khiữ ả ệ ấ ủ ườ ệ ượ ế
c m xúc tràn đy" (T H u). Theo l i tác gi k , câu chuy n vi t ra ch trong hai ti ngả ầ ố ữ ờ ả ể ệ ế ỉ ế
r i nh ng l i đc thai nghén hàng ch c năm. Ta ch t hi u sâu s c đng sau m i dòngưỡ ư ạ ượ ụ ợ ể ắ ằ ỗ
ch kia là t m lòng yêu th ng ch t ch a, d n nén c a ng i ngh sĩ. Có l ông đã d nữ ấ ươ ấ ứ ồ ủ ườ ệ ẽ ồ
r t nhi u tâm huy t đ d ng lên hình t ng cây xà nu đp, đy g i c m, mang s c ch aấ ề ế ể ự ượ ẹ ầ ợ ả ứ ứ
và khái quát cao đ. Nó x ng đáng là k t tinh c a thiên nhiên và con ng i Tây Nguyênộ ứ ế ủ ườ
dũng mãnh, gan góc và qu t c ng. Thành công l n đo n văn chính là hình t ng cây xàậ ườ ớ ở ạ ượ
nu đã di n t sâu s c và tinh t n i dung toàn tác ph m cũng nh đi u mà nhà văn g iễ ả ắ ế ộ ẩ ư ề ử
g m, m i cây xà nu ta nhìn th y hình nh m t ng i dân Xô man. Th y c M t, Tnú,ắ ở ỗ ấ ả ộ ườ ấ ụ ế
Dít, Heng và l p l p dân làng kiêu hãnh, gan góc b t di t nh "R ng xà nu".ớ ớ ấ ệ ư ừ
