CÁCH LẬP, XÂY DỰNG DÀN Ý
NGHỊ LUẬN VĂN HỌC
I. MỞ BÀI.
● Đúng với cái tên của nó, mở bài là dẫn dắt người đọc tiếp cận với bài
viết cũng là cách đầu tiên gây ấn tượng đối với họ.
● Do vậy, phải làm thế nào để học cách làm cho mở bài trở nên hấp dẫn,
lôi cuốn và thú vị hơn. Nghĩa là, ở đấy phải mang tính mới, có sự tìm
hiểu chắt lọc để chọn vấn đề/ hình tượng phù hợp nhằm dẫn dắt, khơi
gợi có hiệu quả.
● Mẫu anh viết cho đề này:
Một thời, người ta đánh giá rất cao, kêu gọi và khuyến khích người
nghệ sĩ theo kiểu “Sêcxpia hóa”. Và chính nhà văn thế kỷ Tr.Aimatop
khẳng định: “Xét về bản chất của mình, người nghệ sĩ là một hiện
tượng dân tộc”. Nhưng hơn thế, Sêcxpia không chỉ là một hiện tượng,
một biểu tượng dân tộc mà còn là một tấm gương soi đưa ra trước một
thời đại văn chương sôi sục của người nghệ sĩ. Có lẽ vì vậy, mỗi thời
đại vẫn luôn cần những tiếng nói nghệ thuật chân chính và mới mẻ
xuất hiện, tiệm cận đến bề sâu của sức sáng tạo và điệu hồn văn nhân.
Và lần theo tiếng vang vọng ấy, Nguyễn Khải trong “Các nhà văn nói
về văn” đã xác quyết rằng: "Giá trị của một tác phẩm nghệ thuật trước
hết là ở giá trị tư tưởng của nó. Nhưng là tư tưởng đã được rung lên ở
các cung bậc của tình cảm, chứ không phải tư tưởng nằm thẳng đơ trên
trang giấy.”
Cũng phải nói thẳng, mở bài này không phải là tốt nhất nhưng anh
nghĩ nó sẽ khơi gợi được nhiều hơn cho người đọc khi anh mở đầu bằng
hình tượng nhà văn Sêcxpia.
Mở bài này không dài, vừa nhưng nhận định dài. Vậy phải làm cách
nào để vừa cân bằng được điều đó? Dĩ nhiên, là sự chọn lọc từ ngữ,
cách diễn đạt ngắn gọn, xúc tích, đủ thể hiện vấn đề và không cần quá
tràn lan, phô diễn.
Làm ơn, hãy có 1 cuốn sổ để ghi lại những hình tượng hay, ấn tượng,
những trích dẫn nhận định hay về văn xuôi (Thơ thì anh hay dùng
cuốn riêng). Và kể cả là điểm nổi bật trong tác phẩm nào đó, ấn tượng
nào đó bắt gặp, khai phá thì khi lại, biết đâu sẽ cần? (dĩ nhiên khi anh
nói ra, thì chắc chắn sẽ có dùng rồi).
II. THÂN BÀI.
Làm đúng theo hướng dẫn sau (còn có cách khác phù hợp từng nơi thì
tùy theo).
1. Giải thích.
● Yêu cầu: giải thích cặn kẽ, ngắn gọn, xúc tích đừng vòng
vo=)))) làm ơn (HÃY ĐỌC LẠI ĐOẠN MÌNH VIẾT CHỤC
LẦN ĐỂ TỰ SỬA/ THÊM/ BỚT TỪ, CÂU).
● Đọc đề, làm ơn hãy phân theo vế nếu có thể.
- Cách làm: Thường giữa các vế sẽ có dấu chấm hoặc dấu
phẩy (tùy nhé) dựa vào để phân tách → (nhận biết: dài,
đọc lên thấy có A có B - như đề tư tưởng đấy thì A là tư
tưởng và B là tình cảm).
- Chọn từ khóa: xem từ nào trọng tâm, nhắc nhiều nhất thì
phải lưu ý. Vì sao? Vì những từ ấy trong bài mình làm
mình sẽ nhắc lại. Nhắc lại không phải ghi toẹt ra vứt con
giữa chợ mà là khi làm bài, cái đấy phải được nhắc lại
(thường theo vế) trong “...” nghe chửa?
● Chốt lại vấn đề nghị luận: Làm ơn, hãy có sự xuất hiện tên của
người viết câu đó, còn không có thì hãn bỏ qua=))))))) Không
có thì quên anh đi. Dù có thể nghe chừng không cần thiết,
nhưng đang giải thích câu của ai nó cũng là một sự tinh’s tế’s.
2. Bàn luận (thường gộp cả chứng minh).
● Lưu ý: (ĐỌC THẬT KỸ).
- Luận điểm làm ơn để lên đầu đoạn, để người ta biết anh
đang viết gì. Đầu đoạn có thể là câu thứ nhất hoặc thứ 2,
thứ 3 - trong phạm vi ấy là ổn. Còn ngay câu thứ nhất thì
quá tốt. Nó thường xuất hiện bằng câu hỏi, hoặc câu
khẳng định.
- Xác định luận điểm thường đi theo vế của câu và dùng cả
vế đấy, căn cứ vào đấy, để viết thành luận điểm hoàn
chỉnh. Nghĩa là, trong câu luận điểm của mình phải có sự
xuất hiện của vế nhưng là đưa vào “...” khéo léo nhé. Chứ
không phải cứ để ở đó rồi kệ, thế là vô tâm với bài mình
làm đấy.
- Thường theo vế sẽ đi theo chứng minh (tùy nơi) hoặc
không, nên theo ý các bạn anh không có ý kiến.
● Luận điểm chung: Đối với 1 số vấn đề lý luận thường thì luận
điểm 1 viết sẽ ngắn, đủ bao quát về hiện thực đời sống là nơi
nhà văn sáng tác - gọn thôi không cần dài. Còn như đề tư tưởng
này, cơ bản anh không khuyến khích lắm vì kiểu gì khi bàn về tư
tưởng thì hiện thực còn nhắc dài.
● Luận điểm 1:
● Luận điểm 2:
3. Chứng minh.
● Nếu em làm theo bàn luận rồi mới đến chứng minh thì nhớ rằng:
TÁC PHẨM EM CHỨNG MINH ĐẦU TIÊN SẼ LÀ MINH
CHỨNG CHO LUẬN ĐIỂM THỨ NHẤT (không tính luận
điểm chung) TƯƠNG TỰ ĐẾN TÁC PHẨM THỨ HAI MINH
CHỨNG CHO LUẬN ĐIỂM THỨ HAI.
● Yêu cầu:
- Có dẫn dắt, giới thiệu tác giả, tác phẩm.
- Phân tích 1 vấn đề, 1 khía cạnh, 1 đoạn thơ, 1 hình tượng
chứng đừng dại lao vào cả tác phẩm. Thế là bài đi tong
đấy! Vì đâu phải bài nào mà toàn bài của nó đều xác đáng
cho luận điểm của mình đâu.
4. Khẳng định vấn đề (tùy).
● Khẳng định lại tính đúng đắn của vdnl.
5. Bài học (hoặc dùng từ: liên hệ) nhà văn và độc giả.
● Nếu NLXH bộ mặt của em là phần liên hệ, thì bài học ở NLVH
thể hiện sự hiện diện của em. Thể hiện ở điểm nào?
- Bộc lộ các quan điểm, hành động cần thiết của nhà văn và
độc giả trong nền văn học ĐƯƠNG ĐẠI và xã hội HIỆN
THỜI.
- Thể hiện quan điểm, góc nhìn của người viết trong vấn đề
TIẾP NHẬN.
III. KẾT BÀI.
● Duy nhất yêu cầu là tương xứng với mở bài, đừng nhắc lại nhận định
của đề ở đây, mất thời gian và dài dòng lắm.