Văn mẫu lớp 12: Phân tích hành động cởi trói của Mị trong Vợ chồng A Phủ
Đề bài: Nhận xét về hành động cắt dây trói cứu A Phủ của nhân vật Mị trong đoạn
trích truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” của Tô Hoài, có ý kiến cho rằng: Đây là hành
động hoàn toàn mang tính tự phát. Ý kiến khác thì nhấn mạnh: Đây là hành động
mang tính tất yếu thể hiện bản chất con người Mị. Bằng hiểu biết về tác phẩm, hãy
làm sáng tỏ quan điểm của anh/chị.
Dàn ý phân tích hành động cởi trói của Mị
Dàn ý số 1
GIỚI THIỆU CHUNG
- Năm 1952, nhà văn Tô Hoài cùng với bộ đội tiến quân vào giải phóng Tây Bắc, đi
sâu vào những khu du kích của đồng bào các dân tộc thiểu số miền núi. Chuyến đi kéo
dài tám tháng đã để lại cho Tô Hoài những ấn tượng sâu sắc. Nhà văn Tô Hoài từng
tâm sự: “Cái kết quả lớn nhất và trước nhất của chuyến đi tám tháng ấy là đất nước và
con người miền Tây đã để thương để nhớ cho tôi nhiều quá, tôi không bao giờ quên”.
“Truyện Tây Bắc” chính là kết quả của chuyến đi tám tháng ấy không bao giờ quên
ấy.
- “Vợ chồng A Phủ” là truyện ngắn đặc sắc nhất trong tập “Truyện Tây Bắc”, cũng là
một trong những truyện ngắn Việt Nam xuất sắc trong giai đoạn kháng chiến chống
Pháp. Tác phẩm là bức tranh chân thực về cuộc sống và con người vùng Tây Bắc, tái
hiện số phận đau khổ của những người nông dân nghèo miền núi dưới ách áp bức của
thực dân, phong kiến. Đồng thời, tác phẩm cũng là một bài ca về sức sống và khát
vọng tự do của người miền núi, là hình ảnh con đường giải phóng và cuộc đổi đời của
họ trong cách mạng. Trong cả tác phẩm, nửa đầu của truyện: quãng đời của Mị và A
Phủ ở Hồng Ngài là phần truyện đặc sắc và có giá trị nghệ thuật hơn cả.
- Về hành động Mị cắt dây cởi trói cho A Phủ và chạy theo A Phủ, có ý kiến cho rằng,
đó là hành động bất ngờ, bột phát. Ý kiến khác thì khẳng định: Hành động đó là hợp
lí, bắt nguồn từ sức sống tiềm tàng của nhân vật. Từ nội dung văn bản, có thể làm rõ
hơn những ý kiến trên.
PHÂN TÍCH
I. Giải thích các ý kiến
- Ý kiến thứ nhất: hành động Mị cắt dây cởi trói cứu A Phủ và chạy theo A Phủ là
hành động bất ngờ, bột phát: ý kiến này đánh giá kết thúc của truyện Vợ chồng A Phủ
là bất ngờ so với mạch truyện, tâm trạng nhân vật Mị và cả người đọc.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích hành động cởi trói của Mị trong Vợ chồng A Phủ
- Ý kiến thứ hai: Đó là hành động hợp lí, bắt nguồn từ sức sống tiềm tàng của nhân
vật: ý kiến này nhìn nhận, đánh giá kết thúc của tác phẩm trong mối quan hệ với lô gíc
diễn biến tâm trạng nhân vật Mị và mạch vận động tất yếu của đời sống con người:
khi bị dồn đẩy đến bước đường cùng, con người sẽ vùng lên tìm ánh sáng cho mình.
II. Phân tích, chứng minh
1. Vì sao hành động Mị cắt dây cởi trói cứu A Phủ và chạy theo A Phủlà hành
động bất ngờ, bột phát
* Hoàn cảnh:
- Mị vốn là một cô gái con nhà nghèo - “nghèo từ trong trứng” – sinh ra đã mang theo
trên người món nợ truyền kiếp của cha mẹ; nhưng đó cũng là cô trẻ giàu lòng yêu đời,
ham sống và có tài thổi sáo; Mị còn là một cô gái chăm chỉ, một đứa con hiếu thảo...
Mị đang sống những tháng ngày tươi đẹp của tuổi trẻ, dù trong cảnh nghèo khó.
Không ít chàng trai theo đuổi cô gái nghèo ấy. Trong một đêm mùa xuân, Mị bị bắt về
làm dâu trừ nợ cho nhà thống lí Pá Tra vì món nợ truyền kiếp của bố mẹ Mị. Món nợ
ấy – nạn cho vay nặng lãi – đã cột chặt bao người nghèo vào số phận nô lệ.
* Diễn biến tâm trạng Mị khi làm dâu gạt nợ ở nhà thống lí Pá Tra:
- Những ngày đầu về làm dâu, Mị phản kháng quyết liệt: hàng mấy tháng ròng, đêm
nào Mị cũng khóc, Mị định tự tử bằng lá ngón. Nhưng Mị chết đi thì nợ kia vẫn còn.
Thương cha, Mị lại tiếp tục cuộc sống làm dâu gạt nợ.
- Lâu dần, chuỗi ngày triền miên những vất vả cực nhọc không dứt đã làm tê liệt cả ý
thức về bản thân và những mong muốn thay đổi số phận ở Mị. Giờ đây, Mị an phận và
cam chịu thân phận nô lệ trong nhà thống lí. “Ở lâu trong cái khổ, Mị quen khổ rồi.
Bây giờ thì Mị tưởng mình cũng là con trâu, mình cũng là con ngựa… ngựa chỉ biết
việc ăn cỏ, biết đi làm mà thôi”.
- Con người bị áp bức, nếu cứ nhẫn nhục chịu đựng, kéo dài đến một lúc nào đó, sẽ bị
tê liệt cả ý thức, tinh thần phản kháng. “Mỗi ngày Mị càng không nói, lùi lũi như con
rùa nuôi trong xó cửa”. Mị cam chịu thân phận lùi lũi, chỉ biết ngồi trong cái buồng
kín mít, trông ra cửa sổ vuông mờ mờ trăng trắng, “đến bao giờ chết thì thôi”.
=> Mị sống như một cái bóng vật vờ, sống mà như đã chết, không còn cả ý thức về
thời gian nữa. Mị không còn nhớ mình về làm dâu nhà Pá Tra bao năm. Ý thức phản
kháng trong con người Mị tưởng chừng như đã bị tê liệt.
Văn mẫu lớp 12: Phân tích hành động cởi trói của Mị trong Vợ chồng A Phủ
* Từ diễn biến tâm trạng trên, hành động Mị cắt dây cởi trói cho A Phủ là hành động
bất ngờ, bột phát
- Trong tác phẩm, Mị và A Phủ cùng là nô lệ trong nhà thống lí Pá Tra, song họ không
có quan hệ tình cảm gì cụ thể, thậm chí là Mị đã gần như tê liệt hoàn toàn về ý thức,
chỉ còn như con trâu, con ngựa. Trong hoàn cảnh A Phủ bị trói đứng đến gần chết, Mị
vẫn thờ ơ đến mức như vô cảm trước nỗi khổ của A Phủ. Không ai có thể ngờ rằng,
người con dâu bất hạnh và câm lặng ấy lại đột ngột cắt nút dây cởi trói cho A Phủ rồi
chạy trốn theo anh. Đây là hành động hoàn toàn không hề có sự chuẩn bị, tính toán từ
trước.
2. Vì sao đó là hành động hợp lí, bắt nguồn từ sức sống tiềm tàng của nhân vật
* Sự trỗi dậy mãnh liệt của lòng ham sống và khát vọng hạnh phúc ở Mị
- Mặc dù ở thân phận nô lệ, tù đày, mặc dù nỗi buồn khổ, tủi nhục đã biến Mị thành
một cái bóng lặng lẽ, âm thầm; nhưng trong con người Mị vẫn âm ỉ một khát vọng
sống, khát vọng hạnh phúc mãnh liệt.Bởi lẽ, Mị là cô gái ham sống, yêu đời, yêu tự
do, khát khao hạnh phúc. Sức sống tiềm tàng mãnh liệt ở Mị dù có bị vùi dập đến kiệt
cùng vẫn không lụi tắt. Sức sống ấy chỉ tạm thời bị phủ dưới lớp tro nguội lạnh để chờ
cơ hội bùng lên cháy sáng.
- Trong đêm tình mùa xuân: Lúc đầu, Mị nghe tiếng sáo quen thuộc, Mị nhẩm theo bài
hát, rồi Mị uống rượu và nhớ lại kỷ niệm đẹp thời tuổi trẻ... Mị ý thức được về bản
thân và về cuộc đời rồi Mị muốn đi chơi. Sợi dây của A Sử chỉ có thể “trói” được thân
xác Mị chứ không thể “trói” được tâm hồn của một cô gái đang hòa nhập với mùa
xuân, với cuộc đời.
=> Đó là một đêm có ý nghĩa với Mị, là đêm cô thực sự sống cho riêng mình sau hàng
ngàn đêm cô sống vật vờ như một cái xác không hồn, là một đêm cô vượt lên uy
quyền và bạo lực đế sống theo tiếng gọi trái tim mình.
- Đêm mùa đông trên núi cao và sự gặp gỡ của hai người cùng cảnh ngộ:
+ Trong đêm mùa đông rét buốt như cắt da cắt thịt, Mị gặp A Phủ đang bị trói đứng
chờ chết giữa trời giá rét. Lúc đầu, Mị vẫn thản nhiên thổi lửa hơ tay “Dù A Phủ là cái
xác chết đứng đó cũng thế thôi”. Tưởng chừng như Mị đã chìm trong trạng thái sống
gần như vô cảm, nhưng không phải vậy!
+ Đến một đêm, khi “Mị lé mắt trông sang, thấy hai mắt A Phủ cũng vừa mở, một
dòng nước mắt lấp lánh bò xuống hai hõm má đã xám đen lại”. Đó là dòng nước mắt
của một kẻ nô lệ khi phải đối mặt với cái chết đến gần kề. Chính “dòng nước mắt lấp
Văn mẫu lớp 12: Phân tích hành động cởi trói của Mị trong Vợ chồng A Phủ
lánh ấy” đã làm tan chảy lớp băng giá lạnh trong lòng Mị. Mị chợt nhận ra người ấy
giống mình về cảnh ngộ, mà những người cùng cảnh ngộ rất dễ cảm thông cho nhau.
Mị nhớ lại những chuyện thật khủng khiếp lúc trước kia, “chúng nó bắt trói đến chết
người đàn bà ngày trước cũng ở trong cái nhà này”. Lý trí giúp Mị nhận ra “Chúng nó
thật độc ác”.
+ Nghĩ về mình, Mị lại nghĩ đến A Phủ “có chừng này, chỉ đêm nay thôi là người kia
chết, chết đau, chết đói, chết rét, phải chết. Người kia việc gì mà phải chết như thế”.
Chứng kiến “dòng nước mắt lấp lánh” của A Phủ, tâm trạng của Mị diễn biến phức
tạp. Mị thông cảm với người cùng cảnh ngộ, Mị xót xa trước số phận của mình rồi Mị
lại nghĩ đến A Phủ; sau đó Mị lại tưởng tượng đến cái cảnh mình bị trói đứng… Một
loạt nét tâm lí ấy thúc đẩy Mị đến với hành động: dùng dao cắt dây cởi trói cho A Phủ.
Đó là một việc làm táo bạo và hết sức nguy hiểm nhưng nó phù hợp với nét tâm lí của
Mị trong đêm mùa đông này.
* Đặt hành động Mị cắt dây cởi trói và chạy theo A Phủ trong toàn bộ mạch phát triển
của câu chuyện và diễn biến tâm lý của nhân vật thì đây lại là một hành động tự nhiên,
tất yếu, hợp quy luật. Bởi lẽ, Mị là cô gái ham sống, yêu đời, yêu tự do, khát khao
hạnh phúc. Sức sống tiềm tàng mãnh liệt ở Mị dù có bị vùi dập đến kiệt cùng vẫn
không lụi tắt. Mặt khác, Mị vốn là cô gái giàu tình thương, vị tha, biết nghĩ, biết hi
sinh cho người khác. Hành động của Mị là kết quả tất yếu của sự bóc lột, đàn áp tàn
nhẫn của cha con thống lí nói riêng, tầng lớp phong kiến miền núi cao Tây Bắc nói
chung đối với những người lao động nghèo. Hành động ấy chứng tỏ sức phản kháng
mãnh liệt, sức sống tiềm tàng và khát khao hạnh phúc luôn cháy bỏng, khả năng
hướng về cách mạng một cách tự nhiên của người dân Tây Bắc. Hành động Mị cắt
dây cởi trói cho A Phủ cũng chính là cắt dây cởi trói cho cuộc đời mình.
ĐÁNH GIÁ CHUNG
Cả hai ý kiến đều đúng, không đối lập mà bổ sung cho nhau, giúp người đọc hiểu rõ
hơn về tài năng kể chuyện, miêu tả nội tâm nhân vật của nhà văn Tô Hoài. Việc Mị cắt
dây trói giải thoát cho A Phủ rồi cùng A Phủ bỏ trốn khỏi Hồng Ngài thoạt nhìn có vẻ
bất ngờ, lạ lùng, nhưng xét kĩ, đó là hành động tất yếu, phản ánh bản chất và quá trình
phát triển tâm lý tự nhiên của một người luôn tiềm tàng sức sống mãnh liệt và luôn
khao khát hạnh phúc cháy bỏng.Truyện ngắn “Vợ chồng A Phủ” có dáng dấp của một
thiên truyện phân tích tâm lý sắc sảo, tinh tế.
=> Tác phẩm giúp ta càng trân trọng hơn tấm lòng yêu thương, đồng cảm của tác giả
Tô Hoài đối với người dân nơi đây.
Dàn ý số 2
Văn mẫu lớp 12: Phân tích hành động cởi trói của Mị trong Vợ chồng A Phủ
1. Mở bài
● Giới thiệu khái quát về tác phẩm "Vợ chồng A Phủ" của nhà văn Tô Hoài.
● Nêu sơ lược về hành động cởi trói cứu A Phủ của nhân vật Mị.
2. Thân bài
a. Giới thiệu khái quát về nhân vật Mị
● Trước khi về làm dâu nhà thống lí: Xinh đẹp, có tài thổi sáo, có niềm yêu đời,...
● Sau khi bị A Sử bắt về làm về: Mị bị trói buộc, áp bức.
b. Phân tích diễn biến tâm lí dẫn đến hành động cởi trói cứu A Phủ trong đêm
đông của Mị
● Tâm trạng của Mị trước đêm cứu A Phủ
● Tâm trạng của Mị khi nhìn thấy giọt nước mắt lấp lánh bò xuống hõm má đã
xám đen của A Phủ
- Hành động cắt dây cởi trói:
● Từ thương mình đến thương người
● Mị đứng lặng trong bóng tối và sau đó vụt chạy theo A Phủ
c. Ý nghĩa của hành động cởi trói cứu A Phủ trong đêm đông của Mị
● Hành động cắt dây cởi trói diễn ra dứt khoát và quyết liệt cho thấy nhân vật đã
tự giải thoát bản thân thoát khỏi sự trói buộc của cường quyền.
● Thể hiện rõ sự trỗi dậy mạnh mẽ của sức sống tiềm tàng trong tâm hồn nhân
vật Mị
● Khẳng định tài năng miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật của nhà văn Tô Hoài.
3. Kết bài
Khẳng định ý nghĩa hành động cởi trói của Mị đối với giá trị nhân đạo của tác phẩm
Dàn ý số 3
1. Nêu vấn đề nghị luận
- Giới thiệu khái quát về tác giả, tác phẩm
- Dẫn 2 nhận định
