Phát đi n Thuệ ỷ
đi nệ
JE-HYO-B-01
31
Dự án đào tạo giáo viên/hướng d n viên ngành đẫi n (JICA-ệ
EVN)
CH¦¥NG
III:
C¸c thiÕt
bÞ
®éng lùc trong
NMT§
I. Tua bin nước
I.1 Các kiểu Tua bin nước
Tua bin nước thông thường được chia thành tua bin xung kích và tua bin
phản kích. Tua bin xung kích là kiểu có cấu trúc mà dòng nước với áp năng
được chuyển hoàn toàn thành đ nộg năng chảy thẳng vào bánh công tác. Tua bin
Gáo thuộc kiểu này, nó được thiết kế sao cho dòng nước từ vòi phun
hướng thẳng vào các gáo bố trí xung quanh bánh công tác.
Tua bin phản kích được thiết kế sao cho dòng nước mang theo một
áp năng chảy vào bánh công tác, tua bin Tâm trục (Francis), tua bin Cánh quạt
và tua bin Cánh chéo đều thuộc kiểu này.
Tua bin Francis là loại có cấu trúc mà trong đó các cánh quạt được gắn
với vành bánh công tác và là một loại của tua bin phản kích, khi làm việc
dòng nước chảy vào theo hưnớg xuyên trục và ra theo hướng trục chính vì
vậy mà còn được gọi là tua bin Tâm trục. Tua bin Cánh quạt là loại không có
vành bánh công tác để ghép nối các cánh cũng là một d nạg của tua bin phản
kích. Khi làm việc, dòng nước chảy qua bánh công tác theo hưnớg trục do
vậy nó còn được gọi là tua bin Hưnớg trục. Ngoài ra, tua bin Cánh quay
(cánh quay được) hay còn gọi là tua bin Kaplan, loại dùng cho cột áp thấp cũng
là một loại của tua bin
Cánh quạt.
Tua bin n
−
í
cG¸o
Francis
C¸nh
chÐo
(Deliaz)
C¸nh
qu¹t
C¸nh quay
C¸nh kh«ng quay
®
−
îc
B¬m-Tuabin
I.2 Ph©n lo¹i Tua bin n
−
íc
Francis
C¸nh
chÐo
(Deliaz)
C¸nh qu¹t
Tua bin n
−
íc
®
−
îc
ph©n
lo¹i theo h−íng
®Æt
trôc
vµ
theo ph−¬ng thøc
l¾p
®Æt
(ph©n lo¹i theo cÊu tróc). Theo h−íng
®Æt
trôc tua bin chia thµnh lo¹i trôc
ngang
vµ
lo¹i trôc ®øng. Theo ph−¬ng thøc
l¾p ®Æt
(ph©n
lo¹i
theo cÊu tróc) tua
Phát đi n Thuệ ỷ
đi nệ
JE-HYO-B-01
32
Dự án đào tạo giáo viên/hướng d n viên ngành đẫi n (JICA-ệ
EVN)
bin
®
−
îc
ph©n
thµnh
lo¹i
®
−
êng
dÉn n
−
íc
kÝn vµ
®
−
êng
dÉn n
−
íc
hë, ngoµi ra,
lo¹i
®
−
êng
dÉn n
−
íc
kÝn
cã
thÓ
cßn
®
−
îc
chia thµnh
kiÓu
th¼ng,
kiÓu c¾t
ngang
vµ kiÓu xo¾n.
Sau
®©y lµ
c¸c c¸ch
ph©n
lo¹i
tua bin n
−
íc:
(1) Ph©n lo¹i theo h−íng
®Æt
trôc
a. Lo¹i trôc ®øng......Trôc
®
−
îc
l¾p ®Æt
th¼ng ®øng
b. Lo¹i trôc ngang......Trôc
®
−
îc
l¾p ®Æt
n»m ngang
c. Lo¹i trôc nghiªng......Trôc
®
−
îc
l¾p ®Æt
nghiªng
(2) Ph©n lo¹i theo sè l−îng
b¸nh
c«ng
t¸c
a. Lo¹i ®¬n......mét b¸nh c«ng t¸c
b. Lo¹i
kÐp...
hai b¸nh c«ng t¸c
c. Lo¹i ba b¸nh c«ng
t¸c......cã
3 b¸nh c«ng t¸c
d. Lo¹i bèn b¸nh c«ng
t¸c......cã
4 b¸nh c«ng t¸c
(3) Ph©n lo¹i tua bin G¸o theo sè l−îng vßi phun
Tua bin G¸o
®
−
îc
ph©n
lo¹i theo sè l−îng vßi phun trªn mét b¸nh c«ng t¸c
nh− sau:
a.
Lo¹i
mét vßi
phun......chØ
cã mét vßi phun
b. lo¹i hai vßi phun......cã 2 vßi phun
c. Lo¹i ba vßi phun......cã 3 vßi phun
d. Lo¹i bèn vßi phun......cã 4 vßi phun
e. lo¹i n¨m vßi phun......cã 5 vßi phun
f. Lo¹i s¸u vßi phun......cã 6 vßi phun
(Ghi chó)
Ph©n
lo¹i
theo sè l−îng vßi phun trªn mét b¸nh c«ng t¸c cã th
Ó
sai so
víi
thùc
tÕ
bëi
lÏ
dùa vµo sè l−îng vßi phun trªn mét b¸nh c«ng t¸c, song ph¶i lo¹i
trõ c¸c vßi phun dïng
®Ó
diÒu chØnh
¸p suÊt
hoÆc
phanh h·m.
(4) Ph©n lo¹i tua bin T©m trôc theo sè l−îng h−íng x¶
Tua bin
T©m
trôc
®
−
îc
ph©n
lo¹i theo c¸ch x¶ n
−
íc
khái b¸nh c«ng t¸c nh−
sau:
a. Lo¹i x¶ mét
phÝa......N
−
í
c x¶
vÒ
mét
phÝa
cña b
¸
nh c«ng
t¸c
b. Lo¹i xhai
phÝa......N
−
íc
xra theo hai
phÝa
cña b¸nh c«ng t¸c
(5) Ph©n lo¹i tua bin ph¶n
kÝch
theo d¹ng buång dÉn n
−
íc
Tïy theoviÖc cã hay kh«ng cã buång dÉn n
−
íc
tua bin ph¶n
kÝ
ch
®
−
îc
ph©n
lo¹i nh− sau:
a. Lo¹i buång xo¾n......buång dÉn n
−
íc
cã d¹ng
xo¾n
b. Lo¹i nöa buång xo¾n......buång dÉn n
−
íc
cã d
¹
ng nöa
xo¾n
c. Lo¹i trùc
diÖn (th¼ng)......buång
dÉn n
−
íc
cã d¹ng
h×nh
trô
vµ
èng ¸p lùc
dÉn n
−
íc
vµo däc theo trôc cña trô
®ã.
d. Lo¹i
c¾t
ngang......buång dÉn n
−
íc
cã d¹ng
h×nh
trô
vµ
èng ¸p lùc dÉn
n
−
íc
vµo theo h−íng vu«ng gãc
víi
trôc cña trô
®ã.
e. Lo¹i
h×nh
èng......buång
®Én
cã d¹ng èng, n
−
íc
ch¶y däc theo h−íng
trôc èng
®ã.
f. Lo¹i hë......kh«ng cã buång dÉn n
−
íc
(6) Ph©n lo¹i tua bin c¸nh qu¹t vµ tua bin c¸nh chÐo theo cÊu tróc cña c¸nh
b¸nh c«ng
t¸c
Dùa
v
µ
o
k
Õ
t cÊu cña c¸nh tua bin c¸nh qu¹t
vµ
tua bin c¸nh
chÐo
®
−
îc
ph©n
lo¹i
thµnh:
a. Tua bin c¸nh quay......gãc më cña c¸nh cã th
Ó
®iÒu chØnh
®
−
îc
b. Tua bin c¸nh cè
®Þnh......gãc
më cña c¸nh kh«ng
thÓ
thay
®æi
(Ghi chó)
§èi víi
c¸c tua bin cã gãc quay cña c¸nh thay
®æi
tù ®éng theo
®é
më
c¸nh h−íng ®éng,
nÕu lµ
tua bin c¸nh qu¹t cßn
®
−
îc
gäi
lµ
tua bin Kaplan cßn
tua bin h−íng xiªn
®
−
îc
gäi
lµ
tua bin Deliaz.
(7) K
Ý
hiÖu
tua bin G¸o
KÝ
hiÖu
cña tua bin G¸o theo thø tù sau:
- H−íng
®Æt
trôc, sè b¸nh c«ng t¸c
vµ
sè l−îng vßi phun.
Tuy nhiªn, tªn gäi "b¸nh
®¬n"
cã
thÓ
kh«ng sö dông mét khi kh«ng
cÇn
thiÕt.
Ngoµi ra,
®èi
víi
tua bin G¸o hai b¸nh c«ng t¸c, sÏ
®
−
îc
gäi l
µ
l
o
¹
i
kÐp
nÕ
u
®
−
îc
l¾p
vµo hai
phÝa
cña m
¸
y ph¸t
vµ
nÕ
u
®
−
îc
l¾p
vµo mét
ph
Ýa
cña m¸y ph¸t
th×
®
−
îc
gäi
lµ
lo¹i t¨ng
®em
hay lo¹i
ghÐp ®«i.
ThÝ
dô:
a. Tua bin G¸o lo¹i trôc ngang, (b¸nh
®¬n) vµ
hai vßi phun ......
®
−
îc
kÝ
hiÖu:
HP-1R2N
b. Tua bin G¸o lo¹i trôc ®øng, (b¸nh
®¬n) vµ
bèn vßi phun......
®
−
îc
kÝ
hiÖu:
VP-1R4N
(8)
KÝ hiÖu
tua bin T©m trôc (Francis)
KÝ
hiÖu
tua bin
T
©
m trôc theo thø tù sau:
- H−íng
®Æt
trôc, sè b¸nh c«ng t¸c, sè
®
−
êng
th¶i
vµ
d¹ng buång dÉn n
−
íc.
Tuy nhiªn, môc b¸nh
®¬n,
mét
®
−
êng
x¶
vµ
buång
xo¾n
cã
thÓ
kh«ng
®Ò
cËp khi
kh«ng
cÇn
thiÕt. T−¬ng tù nh−
®èi
víi
tua bin G¸o, tua bin Francis hai b¸nh
c«ng t¸c
®
−
îc
gäi
lµ
lo¹i
kÐp nÕu
chóng
®
−
îc
l¾p
vµo hai
phÝa
cña m¸y ph¸t
vµ
nÕu
®
−
îc
l¾p
vµo mét
phÝa
cña m¸y
ph
¸
t
th×
®
−
îc
gäi
lµ
lo¹i t¨ng ®em hay lo¹i
ghÐp ®«i.
ThÝ
dô:
a. Tua bin Francis trôc ngang, hai b¸nh c«ng t¸c, hai
®
−
êng
x¶, buång dÉn
n
−
íc
kiÓu xo¾n vµ
b¸nh c«ng t¸c
ghÐp
mét
phÝa.....
®
−
îc
kÝ
hiÖu
thµnh:
HF-2RDST
b. Tua bin Francis trôc ®øng, b¸nh
®¬n,
mét
®
−
êng
x¶
vµ
buång dÉn n
−
íc
kiÓu xo¾n
......®−
îc
kÝ
hiÖu th
µ
nh:VF-1
R
S
(9) K
Ý
hiÖu
tua bin H−íng trôc (C¸nh qu¹t)
KÝ
hiÖu
cña tua bin C¸nh qu¹t theo thø tù sau:
- H−íng
®Æt
trôc, d¹ng buång dÉn n
−
íc,
h−íng dßng ch¶y,
kÕt
cÊu c¸nh,
ph−¬ng thøc
®iÒu chØnh
c¸nh.
Tuy nhiªn cã
thÓ
kh«ng
cÇn
phÇn
kÝ
hiÖu vÒ
buång
xo¾n vµ
ph−¬ng thøc
®iÒu
chØnh
c¸nh.
ThÝ
dô:
a. Tua bin c¸nh qu¹t trôc ®øng, buång dÉn n
−
íc
kiÓu xo¾n vµ
c¸nh cè
®Þnh......
®
−
îc
kÝ
hiÖu th
µ
nh: VS-1RS
b. Tua bin c¸nh qu¹t trôc ®øng, buång dÉn n
−
íc
kiÎu
xo¾n vµ
c¸nh cã
thÓ
quay (Tua bin Kaplan )......
®
−
îc
kÝ
hiÖu
thµnh: VK-1RS
(10)
KÝ
hiÖ
u tua bin h−íng xiªn
K
Ý
hi
Ö
u tua bin
®
−
îc
x
¾
t
x
Õ
p
theo thø tù sau:
- H−íng
®Æt
trôc, d¹ng buång dÉn n
−
íc.
Tuy nhiªn, phÇn
kÝ
hiÖu
buång
xo¾n
cã
thÓ
bá qua.
ThÝ
dô:
Tua bin h−íng xiªn trôc ®øng, buång dÉn
kiÓu xo¾n
(Tua bin Deliaz )......
®
−
îc
kÝ
hiÖu
lµ: VD-1RS
I.3 Tªn gäi c¸c thµnh phÇn
kÝ
hiÖu cña tua bin
(1) C¸c thµnh phÇn k
Ý
hiÖu
cña tua bin n
−
íc
®
−
îc
x
¾
p
®
Æ
t theo thø t− sau:
H−íng
®Æt
trôc, d¹ng tua bin, sè l−îng b¸nh c«ng t¸c, sè vßi phun
hoÆc ph©n
biÖt
dßng
®¬n
/kÐp,
kiÓu
buång dÉn n
−
íc
vµ
cÊu tróc. Tuy vËy th−êng bá qua
d¹ng cÊu tróc trõ tr−êng hîp
®Æc biÖt.
Ngoµi ra,
tªn
gäi tua bin
cÇn
ph¶i
®¬n
gi¶n hãa, th−êng
chØ cÇn chØ
râ h−íng
®Æt
trôc
vµ
lo¹i tua bin
lµ ®ñ.
§Æt d
Ê
u c¸ch (-) gi÷a c¸c
kÝ
hiÖu
thø hai
vµ
ba.
(2) Tªn gäi cña
KÝ hiÖu
a. Ch÷ c¸i thø nhÊt:
chØ
h−íng
®Æt
trôc
V: Trôc
th¼ng
®øng H: Trôc n»m ngang I: Trôc
®Æt
nghiªng
b. Ch÷ c¸i thø hai: ch
Ø
lo¹i
tua bin
P: Tua bin
G
¸
o
F: Tua bin
T
©
m trôc (Francis)