ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

Ờ Ầ L I NÓI Đ U

ự ả ấ ủ ề ế ệ ố Ngày nay, trong các lĩnh v c s n xu t c a n n kinh t qu c dân, đi n khí hoá,

ự ộ ẽ ớ ữ ặ ỏ ơ c  khí hoá và t ỹ ư ệ    đ ng hoá liên quan ch t ch  v i nhau. Đòi h i nh ng k  s  đi n,

ầ ượ ứ ấ ơ ả ữ ế ề ị ỹ ư ơ k  s  c  khí c n đ c trang b  nh ng ki n th c r t c  b n v  các ph n t ầ ử ề    đi u

ầ ử ả ể ệ ệ ề ả ắ khi n, các ph n t b o v  và các khâu b o v . Các nguyên t c đi u khi n t ể ự ộ    đ ng

ị ệ ệ ử ề ệ ộ ạ ệ ố truy n đ ng đi n và h  th ng trang b  đi n đi n t ắ  nhóm náy c t kim lo i.

ị ệ ệ ử ượ ạ ớ ộ ọ Giáo trình trang b  đi n ­ đi n t đ c biên so n v i các n i dung cô đ ng,

ầ ủ ươ ị ệ ệ ử ọ ằ ầ ủ đ y đ  theo yêu c u c a ch ng trình môn h c trang b  đi n ­ đi n t , nh m cung

ứ ệ ọ ượ ễ ấ c p cho sinh viên chuyên ngành đi n nghiên c u môn m c này đ ệ   c d  dàng và hi u

ả ơ ể ượ ệ ả qu  h n. Ngoài ra có th  đ c dùng làm tài li u tham kh o cho sinh viên ngành c ơ

ế ạ ệ ạ ơ ọ ượ ư ộ ộ ạ khí hàn, c  khí ch  t o và các b n đ c. Tài li u đ c l u hành n i b  t i tr ườ   ng

ạ ọ ư ạ ậ ư ỹ Đ i h c S  ph m K  thu t H ng Yên.

ử ư ể ả ầ ẫ ỉ Giáo trình này đã qua ch nh s a và tái b n 1 l n nh ng v n không th  tránh

ữ ạ ấ ậ ỏ ượ ự kh i nh ng sai sót, Nhóm biên so n chúng tôi r t mong nh n đ c s  đóng góp ý

ủ ế ệ ể ạ ọ ồ ượ ki n c a b n đ c, các em sinh viên và đ ng nghi p đ  giáo trình đ ệ   c hoàn thi n

h n.ơ

ư H ng Yên, ngày 01 tháng 01 năm 2008

Nhóm biên so nạ

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

1

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

2

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

M C L C

ể ươ ả ệ ể đi u khi n và các khâu b o v  đi n hình

3

ể ầ ử ề đi u khi n 4 5 6

7

8 10

ệ ử

ơ ệ

11 13 14 15

ệ ể

ả ạ i

ể ự ộ

ươ 17 18

ơ ả Các nguyên t c ắ c  b n đi u khi n t

ề ộ  đ ng truy n đ ng đi n

19 ể ề ệ ể ắ ộ

22 25

ắ ắ ắ ắ

ể ể ộ

ắ ả ả ả ộ ố ơ ồ ề ể ộ

26 27 30 32 33 37 ắ ơ ệ ắ ươ ạ ng 3: Trang b  đi n nhóm máy c t kim lo i(MCKL)

ị ệ ầ

ườ ng

40 48 55 ầ ử ề ng 1: Các ph n t Ch ệ ầ ử ả  b o v   1.1 Các ph n t ả ầ 1.1.1 C u ch y   ệ ơ 1.1.2 R le nhi t  1.1.3 Áptomát  1.2 Các ph n t 1.2.1 Công t c ắ 1.2.2 Nút  n ấ ầ 1.2.3 C u dao  ố ế ộ 1.2.4 B  kh ng ch   ắ ơ .  1.2.5 Công t c t 1.3 R le ơ ơ 1.3.1 R le đi n t ơ 1.3.2 R le trung gian  ơ ệ 1.3.3 R le dòng đi n, r le đi n áp  ờ ơ 1.3.4 R le th i gian  ả 1.4 Các khâu b o v  đi n hình  ủ ả ệ 1.4.1 Ý nghĩa c a b o v   ắ ệ ả 1.4.2 B o v  ng n m ch  ệ ả 1.4.3 B o v  quá t ng 2:  Ch ệ 2.1 Khái ni m chung.  ở ề ệ ố 2.2 Các nguyên t c đi u khi n h  th ng truy n đ ng đi n ki u h   ể ề ờ 2.2.1 Nguyên t c đi u khi n theo th i gian  ể ố ộ ề  2.2.2 Nguyên t c đi u khi n theo t c đ   ể ề ệ 2.2.3 Nguyên t c đi u khi n theo dòng đi n  ể ề 2.2.4 Nguyên t c đi u khi n theo hành trình  ề ệ ề 2.3 Nguyên t c đi u khi n truy n đ ng đi n ki u kín  ệ ồ 2.3.1 Khâu ph n h i âm đi n áp   ố ộ ồ 2.3.2 Khâu ph n h i âm t c đ   ồ 2.3.3 Khâu ph n h i âm dòng có ng t  2.4 M t s  s  đ  đi u khi n đ ng c  đi n  ị ệ Ch ề 3.1 Yêu c u chung v  trang b  đi n MCKL  ị ệ 3.2 Trang b  đi n máy ti n  ị ệ 3.3 Trang b  đi n máy bào gi ị ệ 3.4 Trang b  đi n máy doa

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

3

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ị ệ 3.5 Trang b  đi n máy mài 58

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

4

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ƯƠ

Ầ Ử Ề

Ệ Ể

CH

NG 1: CÁC PH N T  ĐI U KHI N VÀ CÁC KHÂU B O V  ĐI N HÌNH

ầ ử ả ệ 1.1 Các ph n t b o v

ầ 1.1.1 C u chì:

ể ả ụ ệ ạ ộ ế ị ệ ướ ệ Là m t lo i khí c  dùng đ  b o v  cho thi t b  đi n và tránh l ỏ   i đi n kh i

ệ ắ ạ dòng đi n ng n m ch.

ủ ầ ơ ả ả ả ậ ộ ườ B  ph n c  b n c a c u chì là dây ch y. Dây ch y th ậ   ằ ng làm b ng các v t

ệ ệ ộ ữ ệ ả ạ ả ấ ớ li u có nhi t đ  nóng ch y th p; V i nh ng dây ch y trong m ch có dòng đi n làm

ậ ệ ệ ớ ể ệ ộ ư ế ằ vi c l n, có th  làm b ng các v t li u có nhi ả t đ  nóng ch y cao nh ng ti ệ   t di n

ợ ỏ nh  thích h p.

ả ườ ế ệ ẽ ằ ợ Dây ch y th ữ ng là nh ng dây ti t di n tròn b ng các lá chì, k m, h p kim chì

ế ồ ượ ư ậ ắ thi c, nhôm hay đ ng đ ả   ạ c d p, c t theo các hình d ng nh  hình 1.1. Dây ch y

ặ ằ ế ầ ệ ể ắ ồ ượ ẹ đ ắ c k p ch t b ng vít vào đ  c u chì, có n p cách đi n đ  tránh h  quang b n tung

ộ ố

ả   Hình 1.1 M t s  hình d ng dây ch y

Hình 1.2 Đ c tính A­s c a dây ch y

ả ứ tóe ra xung quanh khi dây ch y đ t.

ơ ả ủ ệ ả ặ ặ ờ Đ c tính c  b n c a dây ch y là đ c tính th i gian – dòng đi n A – s nh  đ ư ườ   ng

ả ứ ệ ả ớ ờ ỏ 1 hình 1.2. Dòng đi n qua dây ch y càng l n, th i gian ch y đ t càng nh .

ượ ố ượ ệ ớ ệ ầ ả ộ Đ  b o ể ả vệ đ c đ i t ạ   ng c n b o v  v i m t dòng đi n nào đó trong m ch,

ả ứ ướ ả ố ượ ị ườ ặ dây ch y ph i đ t tr c khi đ i t ỷ ng b  phá hu . Do đó, đ ủ   ng đ c tính A – s c a

ả ằ ả ướ ặ ủ ố ượ ệ ườ ầ dây ch y ph i n m d i đ c tính c a đ i t ả ng c n b o v  (đ ng 1).

CC

ả ườ ư ườ ặ Th c t ự ế thì dây ch y th ng có đ c tính nh  đ ng 3.

ư ậ ề ả ớ ườ Nh  v y trong mi n quá t i l n, đ ấ ng 3 th p h n đ ơ ườ   ng

ệ ầ Hình 1.3 Kí hi u c u  ơ ồ ệ chì trên s  đ  đi n

ệ ượ ầ ả ố ượ 2 thì c u chì b o v  đ c đ i t ng. Ng ượ ạ c l ề   i trong mi n

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

5

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ả ỏ ầ ệ ượ ả ố ượ ườ ợ quá t i nh , c u chì không b o v  đ c đ i t ng, tr ng h p này dòng quá t ả   i

ỏ ự ủ ả ả ườ ủ ế ủ nh , s  phát nóng c a dây ch y to  ra môi tr ả   ng là ch  y u nên không đ  làm ch y

dây.

ứ ượ ệ ả ệ ọ ớ ạ Tr  s ị ố dòng đi n mà dây ch y đ t đ c g i là dòng đi n gi ầ   i h n. Rõ ràng c n

I

gh

ệ ớ ị ứ ứ ể ệ ả ị có Igh >Iđm đ  dây ch y không b  đ t khi làm vi c v i dòng đi n đ nh m c.

25,1

45,1

I

dm

I

gh

15,1(cid:0)

(cid:0) (cid:0) ố ớ ằ ả Đ i v i dây ch y b ng chì:

I

dm

I

gh

ố ớ ế ả ợ Đ i v i dây ch y h p kim chì thi c:

26,1 (cid:0)

I

dm

(cid:0) ố ớ ằ ồ ả Đ i v i dây ch y b ng đ ng:

ơ ệ 1.1.2 R  le nhi t.

ơ ệ ầ ử ể ả ệ ế ị ệ ỏ ị ả R  le nhi t là ph n t dùng đ  b o v  các thi t b  đi n kh i b  quá t i.

ấ ạ ủ ơ ễ ở ể ự ầ ạ Nguyên lý c u t o c a r  le nhi ệ ượ t đ c bi u di n ả    hình 1.4. M ch l c c n b o

ố ế ầ ử ố ệ ắ ớ ệ v  quá t ả ượ i đ c m c n i ti p v i ph n t đ t nóng 1.   Khi có dòng đi n quá t ả   i

ầ ử ố ẽ ả ạ ệ ch y qua, ph n t đ t nóng 1 s  nóng lên và t o nhi t ra xung quanh. Băng kép 2 khi

ủ ẽ ẽ ầ ờ ỏ ả   ị ố b  đ t nóng s  cong lên trên, r i kh i đòn đ u trên c a đòn xoay 3 s  quay sang ph i

ệ ế ể ườ ề ể ắ ạ ở và kép thanh cách đi n 7. Ti p đi m th ố   ng đóng 4 m  ra, c t m ch đi u khi n đ i

ệ ủ ơ

ấ ạ

t

Hình 1.4 Nguyên lý c u t o và làm vi c c a r le nhi ố ượ

ầ ả ượ t ệ ng c n b o v .

ư ế ả ộ ỉ ự ố Khi s  c  đã đ i quy t, băng kép 2 ngu i và cong xu ng nh ng ch  tì c gi

ủ ế ể ầ ự ộ lên đ u trên c a đòn xoay 3 nên ti p đi m 4 không t đ ng đóng l ạ ượ i đ ố   c. Mu n

ở ề ạ ể ẩ ụ ấ ấ ầ ồ ậ   ơ r le tr  v  tr ng thái ban đ u ta  n nút  n h i ph c 5 đ  đ y đòn xoay 3 quay thu n

ầ ự ề ồ ồ ẽ ụ ủ ữ ở ị chi u kim đ ng h  và đ u t do c a băng kép s  t ố t xu ng gi đòn xoay 3 v  trí

ế ể đóng ti p đi m 4.

ệ ặ ờ ả ớ ờ ệ Đ c tính th i gian dòng đi n (A­s): Dòng đi n quá t i càng l n thì th i gian

ủ ơ ộ ệ ắ tác đ ng c a r le nhi t càng ng n.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

6

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ự ế ử ụ ứ ủ ơ ệ ệ ườ ượ Trong th c t ị  s  d ng, dòng đi n đ nh m c c a r le nhi t th ng đ ọ   c ch n

ứ ủ ộ ơ ệ ệ ầ ị ượ ả ả ỉ ằ b ng dòng đi n đ nh m c c a đ ng c  đi n c n đ ệ c b o v  quá t i, sau đó ch nh

tđ = (1,2 – 1,3)Iđm.

ị ủ ệ ộ ị đ nh giá tr  c a dòng đi n tác đ ng là: I

ủ ơ ộ ệ ị ả ưở ủ ườ Tác đ ng c a r le nhi t b   nh h ng c a môi tr ng xung quanh, khi nhi ệ   t

ườ ơ ệ ẽ ộ ớ ộ đ  môi tr ng xung quanh tăng, r le nhi ệ   ơ t s  rác đ ng s m h n nghĩa là dòng đi n

RN

a)

b)

I/Iđm

Hình 1.6: Ký hi u c a r le nhi

t

ệ ả ầ ả ộ ỉ tác đ ng gi m. Khi đó c n ph i hi u ch nh l ạ tđ i I

1.1.3 Áp tô mát:

ng đóng có   đ ng khi có s  c

t

ệ ủ ơ ầ ử ố Ph n t  đ t nóng,  Hình 1.5: Đ c tính th i gian dòng  ế ườ ể b. Ti p đi m th ắ ự ộ ạ ạ Áptômát là khi c  đi n đóng m ch b ng tay và c t m nh t ụ ồ ấ nút  n ph c h i

ằ ự ố

ờ ụ ệ ệ ủ ơ đi n c a r le nhi ạ ụ i, ng t m ch, s t áp...

ả ắ ư nh : quá t

ắ ậ ỹ ườ ử ụ Đôi khi trong k  thu t cũng s  d ng áp tô mát đóng c t không th ng xuyên các

ệ ở ế ộ ệ ạ ườ m ch đi n làm vi c ch  đ  bình th ng.

ế ấ ạ ấ ượ ứ ệ ả K t c u các áptomát r t đa d ng và đ c chia theo ch c năng b o v : áptomát

ệ ự ạ ệ ự ể ệ ấ dòng đi n c c đ i, áp tomát dòng đi n c c ti u, áptomát đi n áp th p, áptomát công

ượ ấ su t ng c ...

ệ ự ạ ệ ủ Hình 1.7 trình bày nguyên lý làm vi c c a áptomát dòng đi n c c đ i dùng đ ể

ệ ủ   Hình 1.8 Ký hi u c a ơ ồ ệ áptomát trên s  đ  đi n ệ ự ạ Hình 1.7 Aptomát dòng đi n c c đ i

ệ ạ ệ ả ạ ả b o v  m ch đi n khi quá t ắ i và khi ng n m ch.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

7

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ượ

Sau khi đóng b ng tay, áptomát c p đi n cho m ch c n đ

ể ữ ế

ố ở ầ

ế

đ u c n 4 và đòn 5 móc vào nhau đ  gi

ủ c a các ch t

ị ố ỉ

ượ

ấ   c b o v . Lúc này m u ể    ti p đi m đ ng tì vào ti p đi m ệ   t quá tr  s  ch  đ nh c a aptomat qua l c căng c a lò xo 3, cu n đi n

tĩnh. Khi dòng đi n v

ố ế

ự ẽ ủ ự

ự ả ủ

ừ ộ

ừ t

1 n i ti p v i m ch l c s  đ  l c, th ng l c c n c a lò xo 3 và hút n m t

ờ ế

ỏ ế

đ ng 2, làm   ể ắ   ầ c n 4 quay nh  móc ch t. Lò xo 6 kéo r i ti p đi m đ ng ra kh i ti p đi m tĩnh đ  c t m ch.ạ

ệ ự ạ

ể ằ

Ch nh đ nh dòng đi n c c đ i có th  b ng nhi u cách ch ng h n qua ch nh l c căng

ả ắ

ệ ự ạ lò xo 3 tăng theo dòng đi n c c đ i mà aptomat ph i c t.

ầ ử ề ể 1.2 Các ph n t đi u khi n

1.2.1

Công t c.ắ ụ ắ ằ ặ ằ ắ ộ ơ Công t c là khí c  đóng – c t b ng tay ho c b ng tác đ ng c  khí ở ướ  l ệ   i đi n

h  áp.ạ

ắ ạ ườ ặ ở ườ ể ạ Công t c có lo i th ng h  ho c th ắ ự   ng kín, có lo i dùng đ  đóng c t tr c

ự ế ế ấ ạ ạ ạ ộ ỏ ỉ ti p m ch chi u sáng hay m ch đ ng l c có công su t nh , có lo i ch  dùng trong

ể ạ ề m ch đi u khi n.

ấ ạ ủ ắ ấ ề ề ạ ế   Hình dáng, c u t o c a công t c r t đa d ng song v  nguyên lý đ  có các ti p

ộ ở ị ủ ể ế ắ ộ đi mể  đ ng và tĩnh mà ớ ế   ế  v  trí này c a công t c thì ti p đi m đ ng ti p xúc v i ti p

ể ở ị ỏ ế ế ể ể ậ ộ ờ đi m tĩnh, còn ạ    v  trí khác thì ti p đi m đ ng r i kh i ti p đi m tĩnh. Do v y, m ch

ượ ị ắ ủ ế ể ắ ặ ố ố ỳ ị ệ đi n đ ủ   c n i thông ho c b  c t tu  theo v  trí c a công t c. S  các ti p đi m c a

ử ụ ụ ề ệ ạ ắ ỳ ắ   các lo i công t c cũng nhi u ít khác nhau tu  theo m c đích s  d ng. Vi c đóng c t

ắ ơ ạ ẫ ế ể ể ạ   các ti p đi m cũng có th  theo các nguyên t c c  khí khác nhau: có lo i l y, có lo i

xoay ...

CT                                 NO                                    NC

ệ ủ ế

ơ ồ ệ

ể Hình 1.9 Ký hi u c a ti p đi m công t c trên s  đ  đi n

ế

ế a) Ti p đi m công t c. b) ti p đi m công t c hành trình

a) b)

ắ ượ ắ ặ ạ ị Công t c hành trình đ c l p đ t t i v  trí trên hành trình nào đó trong m t h ộ ệ

ể ề ể ắ ạ ố ượ ể ề ể th ng TĐĐ đ  đóng, c t m ch đi u khi n. Nó đ ề   c dùng đ  đi u khi n truy n

ặ ể ả ể ệ ả ộ ộ ị ệ ả ộ đ ng đi n theo v  trí ho c đ  b o v , đ m b o an toàn cho m t chuy n đ ng ở ố    cu i

hành trình.

1.2.2

Nút  nấ ấ ạ ở ướ ề ể ắ ệ ạ ể Nút  nấ  ( nút b m, nút đi u khi n) dùng đ  đóng – c t m ch l i đi n h  áp.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

8

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ườ ượ ể ề ắ ơ ơ ể ổ ấ Nút  n th ng đ ể c dùng đ  đi u khi n các r le, công t c t ạ   , chuy n đ i m ch

ổ ế ử ụ ể ề ệ ệ ạ ấ ả ộ ấ tín hi u, b o v  ... s  d ng ph  bi n nh t là nút  n trong m ch đi u khi n đ ng c ơ

ừ ề ả ể ở đ  m  máy, d ng và đ o chi u quay.

ệ ủ

ấ ạ

ườ

ườ

ấ th

ở ng m , th

ng đóng, nút b m kép)

Hình 1.10 Nguyên lý c u t o và ký hi u c a nút  n (

ệ ủ ẽ ệ ế ấ ấ ả ố Hình 1.10 trình bày k t c u 1 s  nút  n và kí hi u c a chúng trên b n v  đi n.

ộ ố ạ ấ ườ ệ ạ ặ ả ạ M t s  lo i nút  n th ừ   ng đóng dùng trong m ch b o v  ho c m ch d ng

ị ấ ố ự ữ ạ ị ấ ạ ố còn có ch t khoá, khi b   n nút t ả    tr ng thái b   n. Mu n xoá tr ng thái này, ph i gi

ộ xoay nút đi m t góc nào đó.

ầ 1.2.3 C u dao

ụ ệ ắ ạ ằ ầ ở ướ ạ C u dao là khí c  đóng ­ c t m ch đi n b ng tay ầ   i h  áp. C u dao là khí l

ổ ế ệ ượ ở ụ ụ ệ c  đi n ph  bi n trong dân d ng và trong công nghi p và đ c dùng ạ    trong m ch

ỏ ớ ố ầ ắ ấ ấ ỏ công su t nh  v i s  l n đóng c t r t nh .

ườ ể ậ ắ ẩ ạ ồ ắ ầ Khi ng t c u dao, th ng x y ra h  quang m nh. Đ  d p t t hò quang nhanh,

ướ ỏ ẹ ể ộ ố ượ ả ầ c n ph i kéo l i dao ra kh i k p nhanh. T c đ  kéo tay không th  nhanh đ c nên

ườ ưỡ ụ ư ưỡ ưỡ ng i ta làm thêm l i dao ph  nh  hình 1.12. L ụ i dao ph  3 cùng l i dao chính 1

ẹ ệ ệ ắ ầ ẫ ưỡ ẹ k p trong 2 k p lúc đ u d n đi n. Khi ng t đi n tay kéo l i dao chính 1 ra tr ướ   c

ướ ị ẹ ạ ụ ẫ ẹ ị ớ còn l i dao ph  3 v n b  k p l i trong k p 2. Lò xo 4 b  kéo căng và t ứ i 1 m c nào

ẽ ậ ưỡ ỏ ẹ ẽ ị ụ ậ ồ đó s  b t nhanh, kéo l i dao ph  3 ra kh i k p 2. Do v y, h  quang s  b  kéo dài

ị ậ ắ ắ ờ nhanh và b  d p t t trong th i gian ng n.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

9

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ưỡ

Hình 1.11 C u dao 2 c c

Hình 1.12. C u dao có l

i dao ph

ệ ủ ầ

ơ ồ ệ

Hình 1.13. Ký hi u c a c u dao trên s  đ  đi n

ố ự ộ ự ự ể ể ầ ỉ ề   ặ C u dao có th  là m t c c, hai c c ho c ba, b n c c và có th  đóng ch  v  1

ả ầ ặ ả ượ ệ ạ ề ng  ho c đóng v  2 ng . C u dao đ c phân lo i theo đi n áp (250V, 500V...), theo

ệ ầ ạ ở ệ ạ ả ộ ườ dòng đi n (5A, 10A,...) và có lo i h , có lo i có h p b o v , C u dao th ng dùng

ớ ầ ể ả ệ ắ ạ ế ợ k t h p v i c u chì đ  b o v  ng n m ch.

ộ ố ế 1.2.4 B  kh ng ch

ể ề ụ ể ế ề ế ạ ộ ố ể   B  kh ng ch  là khí c  dùng đ  đi u khi n gián ti p (qua m ch đi u khi n)

ự ế ự ề ể ạ ặ ộ ế ị ệ ho c đi u khi n tr c ti p (qua m ch đ ng l c) các thi t b  đi n.

ế ề ế ừ ể ế ộ ố ọ ộ ố B  kh ng ch  đi u khi n gián ti p còn g i là b  kh ng ch  t ố  hay kh ng ch ế

ế ề ế ộ ự ể ộ ố ọ ộ ỉ ự ế ch  huy. B  không ch  đi u khi n tr c ti p còn g i là b  kh ng ch  đ ng l c.

ắ ồ ụ ế ề ề ể ạ ố ộ ờ B  kh ng ch  là khí c  đóng ­ c t đ ng th i nhi u m ch (đi u khi n ho c c ặ ả

ể ẫ ể ề ự ề ể ộ ờ ộ đi u khi n l n đ ng l c) nh  tay quay hay vô lăng quay đ  đi u khi n m t quá trình

ố ộ ả ư ở ề ề ệ ỉ nào đó nh  m  máy, đi u ch nh t c đ , đ o chi u, hãm đi n ...

ế ượ ộ ố ề ệ ề ặ B  kh ng ch  đ c chia ra theo dòng đi n 1 chi u ho c xuay chi u và tu ỳ

ơ ồ ế

ấ ạ

ế

Hình 1.14 B  kh ng ch  hình tr ng: a. C u t o, b. S  đ  ti p đi m

ấ ạ ế ế ộ ố ộ ố ố theo c u t o còn có các b  kh ng ch  hình tr ng hay b  kh ng ch  hình cam.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

10

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ấ ạ ộ ộ ế ố ố Hình 1.14 trình bày nguyên lý c u t o m t b  kh ng ch  hình tr ng, tang

ố ựơ ừ ờ ị ắ ụ tr ng1 có tr c quay 2 đ c quay t ng v  trí nh  vô lăng 3. ố Trên tang tr ng có g n các

ạ ượ ể ượ ế ộ ố ớ đo n vành tr t 4 (vành ti p xúc đ ng). Các vành này có th  đ c v i v i nhau

ế ắ ậ ố ồ ằ b ng thanh n i 6. Do v y mà các má đ ng ti p xúc tĩnh 7 và 8 g n trên thanh 11 có

ể ượ ố ề ế ạ ộ ở ộ th  đ c n i li n m ch qua hai vành ti p xúc đ ng 4 và 5 m t góc quay t ươ   ng

ứ ị ượ ộ ố ị ỉ ng nào đó. V  trí quay đ c ch  trên đĩa chia đ  c  đ nh 12

ơ ồ ố ế ủ ể ấ ấ ỉ ị S  đ  n i ti p đi m cho trên hình 1.14b. Các d u ch m ch  rõ v  trí c a b ộ

ể ế ế ố ươ ượ ữ ể ế ố kh ng ch  mà các ti p đi m t ứ ng  ng đ c n i thông. Nh ng ti p đi m không có

‘.

ị ở ư ế ể ể ế ấ ụ ấ d u ch m thì các ti p đi m b  m . Ví d  nh : trên hình 1.14b thì ti p đi m 9.10

ạ ị ượ ố đ c n i thông t i các v  trí 3,0,1,2,3

ứ ạ ề ế ố ộ ố ồ ươ ế ấ B  kh ng ch  hình tr ng có k t c u c ng k nh, ph c t p và ch ng trình

ắ ế ổ ượ ế ắ ố ộ ể đóng ng t ti p đi m không thay đ i đ c. B  kh ng ch  hình cam kh c ph c đ ụ ượ   c

ượ ể ầ 1 ph n nh c đi m trên.

ộ ộ ế ấ ủ ế ế ộ ố ố Hình 1.15 cho k t c u c a m t b  kh ng ch  hình cam. B  kh ng ch  hình

ộ ụ ộ ồ cam là m t ch ng các đĩa cam 3 có cùng m t tr c quay vuông 4. Các đĩa cam có các

ạ ỳ ươ ụ ắ biên d ng cam khác nhau tu  theo ch ng trình đóng c t. Khi quay tr c 4, đĩa cam 3

ế ớ ỳ ờ ự ủ ớ ti p xúc v i bánh lăn 6. Bánh lăn 6 luôn t sát v i đĩa cam 3 nh  l c ép c a lò xo 5

ụ ầ Ở ầ ế ủ ế ể ộ thông qua c n 7 có tr c quay 8. ế    ph n khuy t c a cam 3 thì ti p đi m đ ng 2 ti p

ớ ế ể ạ ượ ố Ở ầ ồ ủ xúc v i ti p đi m tĩnh 1 và m ch ab đ c n i thông. ph n l i c a cam 3 thì bánh

ế

ố Hình 1.15 b  kh ng ch  hình cam

ị ẩ ị ắ ể ế ạ ả ờ lăn 6 b  đ y sang ph i, nén lò xo 5 và hai ti p đi m 1,2 r i xa nhau, m ch ab b  c t.

ắ ớ ế ầ ầ ơ ộ ố ố ờ B  kh ng ch  hình cam có t n s  đóng c t l n (vài ngàn l n/gi ) h n b ộ

ứ ế ế ầ ố ố ố ờ ộ ơ kh ng ch  hình tr ng (vài trăn l n/gi ) và thao tác d t khoát h n b  kh ng ch  hình

ự ế ẻ ơ ố tr ng do l c ti p xúc kho  h n.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

11

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ứ ủ ộ ộ ự ế ệ ả ạ ọ ố ị ứ L a ch n m t b  kh ng ch  ph i căn c  vào đi n áp đ nh m c c a m ch thao

ể ở ế ộ ế ọ ơ ệ tác và quan tr ng h n là dòng đi n cho phép đi qua các ti p đi m ệ    ch  đ  làm vi c

ạ ặ ạ ụ ắ ế ầ ố ắ liên t c và ng n h n l p l ờ i(liên quan đ n t n s  đóng ­ c t/gi )

I (cid:0)

2,1

(,10

3 A )

ệ ủ ế ộ ị ố ự ế ộ ố ườ ể Tr  s  dòng đi n c a ti p đi m b  kh ng ch  đ ng l c th ọ ng ch n v i h ớ ệ

P U

P

I (cid:0)

3,1

(,10

3 A )

ố ớ ệ ề ố ự ữ s  d  tr  là 1,2 đ i v i dòng đi n 1 chi u:

U 3

ố ớ ề Và là 1,3 đ i v i dòng xoay hi u:

ấ ộ ơ ệ ứ ệ ấ ồ ị Trong đó P là công su t đ ng c  đi n (kW), U là đi n áp đ nh m c ngu n cung c p

1.2.5

Công t c tắ ơ ắ ơ ụ ệ ể ừ ề ể ắ ạ Công t c t là khí c  đi n đi u khi n t ệ    xa dùng đ  đóng c t các m ch đi n

ự ở ệ ớ ệ ớ ộ đ ng l c đi n áp t i 500V và các dòng đi n t i vài trăm, vài nghìn A.

ử ụ ệ ỳ ơ ề ạ ạ Tu  theo dòng đi n s  d ng, công tác t chia ra lo i 1 chi u và lo i xoay

chi u.ề

ầ ử ủ ơ ệ ừ ộ ệ ố Ph n t ộ  chính c a m t công tác t là cu n hút đi n t ế    K và h  th gn các ti p

ự ể ệ ế ể ế ầ ộ ở ộ ể   đi m. Khi cu n K có đi n, lò xo kéo c n C m  các ti p đi m đ ng l c (ti p đi m

ụ ụ ế ể ế ể ế ẻ ọ chính)a,b,c  và ti p đi m ph  1, đóng ti p đi m ph  2. Các ti p đi m 1, a,b,c, g i là

ế ườ ế ế ể ể ở ọ ườ ể ti p đi m th ng m . Ti p đi m 2 g i là ti p đi m th ng đóng.

ệ ế ắ ầ ấ ộ ị Khi c p đi n cho cu n K, mi ng s t Fe b  hút, kéo căn lò xo LX và c n C s ẽ

ở ế ế ể ể đóng các ti p đi m a,b, 1 và m  ti p đi m 2.

ụ ế ể ỳ ượ ự ố ử ụ   Tu  theo m c đích s  d ng mà các ti p đi m đ ạ c n i vào m ch l c hay

ấ ạ ủ

ắ ơ

Hình 1.16 Nguyên lý c u t o c a m t công t c t

ề ể ạ ộ ợ m ch đi u khi n m t cách thích h p.

1.3

R  le: ơ ạ ụ ệ ể ề ể ắ ạ ặ ạ ơ ả   R  le là lo i khí c  đi n dùng đ  đóng – c t m ch đi u khi n, ho c m ch b o

ữ ự ế ề ể ệ ố ệ ể v , đ  liên k t gi a các kh i đi u khi n khác nhau, th c hi n các thao tác lôgic theo

ộ ệ m t quá trình công ngh .

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

12

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ạ ớ ứ ề ệ ấ ơ R  le có r t nhi u lo i v i các nguyên lý làm vi c và ch c năng khác nhau.

ượ ộ ố ư ạ ơ Các r  le đ c phân lo i theo m t s  cách nh  sau:

ệ ừ ơ ệ ơ ừ ệ ơ ộ - Theo nguyên lý làm vi c có: R  le đi n t , r  le t ơ   ệ  đi n, r  le đi n đ ng, r  le

ơ ệ ơ ệ ử ơ ả ứ c m  ng, r  le nhi t, r le quang, r  le đi n t ...

ạ ượ ệ ệ ệ ầ ơ ơ ơ ng đi n đ u vào có: R le dòng đi n, r  le đi n áp, r le công

- Theo đ i l ấ ơ ổ ở ơ ầ ố ơ ệ

ề ệ ơ ơ ộ

ơ ấ ủ ể ế ấ ộ ơ su t, r  le t ng tr , r  le t n s , r le l ch pha... - Theo đòn đi n có r le m t chi u, r le xoay chi u ề - Theo nguyên lý tác đ ng c a c  c u ch p hành có: r le ti p đi m và r le ơ

ể ế không ti p đi m

ị ố ạ ượ ề ự ể ầ ơ ơ - Theo tr  s  và chi u đ i l ự ạ ơ ng đ u vào có: r le c c đ i, r le c c ti u, r le sai

ơ ướ ệ l ch, r le h ng...

ệ ừ ạ ắ ầ ộ ộ ơ

ứ ấ ơ ấ ơ ấ ẳ ạ ơ ơ - Theo cách m c có c u thu(m t cu n hút trong r le đi n t ) vào m ch, r  le ơ   ơ ố c chia ra: r le s  c p (c  c u thu n i th ng vào m ch)và r le th  c p (c ượ đ

ế ệ ạ ố ở ế ấ c u thu n i vào m ch qua bi n áp,bi n dòng hay đi n tr ).

ệ ừ ơ 1.3.1 R le đi n t

ệ ử ơ ạ ơ ấ ả ấ ơ ộ ơ R le đi n t ệ    là lo i r le đ n gi n nh t và dùng r ng rãi nh t. R le làm vi c

ệ ừ ươ ự ắ ơ ư ư ỉ ự d a trên nguyên lý đi n t ế ấ  và k t c u, nó t ng t nh  công t c t nh ng ch  đóng,

ự ế ự ể ệ ề ạ ạ ắ c t m ch đi n đi u khi n, không tr c ti p dùng trong m ch l c.

ế ấ ộ ơ ệ ừ ộ ề ể Hình 1.17a trình bày nguyên lý k t c u m t r le đi n t ả    m t chi u ki u b n

ệ ắ ấ ộ ầ ố ộ ề l . Cu n nam châm đi n 1 qu n quanh lõi s t 2. ấ   Hai đ u dây cu n 1 n i ra hai ch u

ắ ừ ộ ượ ể ế ế ể ậ ộ ắ c m 8. N p t đ ng 3 đ ể   c lò xo 4 kéo b t lên đ  ti p đi m đ ng 5 (ti p đi m

ỳ ế ể ể ế ườ ế chung COM) t vào ti p đi m tĩnh 6 thành ti p đi m th ể   ng kín NC, còn ti p đi m

ị ở ạ ể ế ườ ệ ộ ở tĩnh 7 b  h  m ch (ti p đi m th ng m  NO). Khi cu n đi n t ệ ừ ượ ấ  đ c c p đi n, nó

ắ ừ ộ ể ế ượ ố ớ ế ể ể ế ẽ s  hút n p t đ ng và ti p đi m NO đ c n i v i ti p đi m COM, ti p đi m NC b ị

ế ấ ủ ơ

ệ ừ

Hình 1.17 Nguyên lý k t c u c a r le đi n t

ỏ ế ể ắ ng t kh i ti p đi m COM.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

13

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ệ ủ ộ ơ ệ ừ ạ Hình 1.17b là nguyên lý làm vi c c a m t r le đi n t ớ ế    d ng piston v i ti p

ể ề ạ ầ ộ ộ ơ đi m đ ng d ng bán c u 2. Cu n hút r le 1 là xoay chi u.

ệ ủ ơ ệ ừ ể ấ ầ Qua cách làm vi c c a r le đi n t ộ ơ , ta có th  th y m t r le có 3 ph n chính:

ơ ấ ơ ấ ấ ơ ấ c  c u thu, c  c u trung gian và c  c u ch p hành.

ệ ừ ộ ơ ấ ế ệ ậ ầ - Cu n hút đi n t ệ    là c  c u thu vì nó ti p nh n tín hi u đ u vào (dòng đi n,

ệ ạ ộ ơ ộ ị ị đi n áp) và khi đ t m t giá tr  xá đ nh nào đó thì r le tác đ ng.

ừ ơ ấ ủ ộ ộ   ạ ự  là c  c u trung gian vì nó giúp t o l c hút c a cu n nam châm (cu n

ớ ự ặ ướ ở ệ ộ - M ch t ạ ệ ừ đi n t ). Khi cu n dây này có đi n và so sánh v i l c đ t tr ả   c b  lò xo ph n

ế ả ộ ớ ơ ấ ấ ề ồ ể h i đ  hút và truy n k t qu  tác đ ng t i c  c u ch p hành.

ệ ố ơ ấ ế ể ề ệ ấ ạ - H  th ng ti p đi m là c  c u ch p hành vì nó truy n tín hi u cho m ch đi u ề

khi n.ể

ệ ữ ầ ệ ệ ệ ầ ầ Quan h  gi a đ u vào và đ u ra: khi tín hi u đ u vào là X (dòng đi n, đi n áp)

2 = Xtđ(tác đ ng = hút) thì r le hút vì l c đi n t

ộ ộ ị ự ộ ơ ạ ớ đ t t i m t giá tr  tác đ ng X = X ệ ừ

ạ ượ ự ắ ế ừ ệ ệ ầ ộ th ng l c lò xo và đ i l ng đ u ra Y ( đi n áp, dòng đi n tăng đ t bi n t Y1 lên

Y

ơ ấ ế ể ấ Y2 do ti p đi m c  c u ch p hành đóng). Sau đó ,

2 thì Y2 v n gi

Y2

ượ ẫ ữ có tăng l ng nào X>X nguyên. Khi

tđ thì r le v n hút do

ệ ế ả ẫ ơ gi m tín hi u vào d n X = X

1 =

Y1

ơ ự ớ ộ ị ự ừ ẫ ớ l c t v n l n h n l c lò xo. T i m t giá tr  X

ự ự ắ ồ ệ   ả Xnh  ả < Xtđ thì l c lò xo ph n h i th ng l c hút đi n

0

X

=X

X1

nh

X2

=X tđ

ể ắ ể ả ơ ộ ừ t ạ   ở ế , cu n hút r le nh , m  ti p đi m đ  c t m ch.

ệ ả Tín hi u ra gi m t ế ụ   ừ 2  v  Yề 1  sau đó X ti p t c Y

1 thì Y v n gi

1.

ủ   Hình   1.18   Đ c   tính   quan   h   vào   ra   c a r leơ

nh

K (cid:0)

ả ẫ ữ ổ ị gi m X < X giá tr  không đ i là Y

nh

X X

td

ả ủ ơ ệ ố H  s  nh  c a r le là t ỷ ố  s

ố ớ ơ ự ạ Đ i v i r le c c đ i: Knh < 1

ố ớ ơ ự ể Đ i v i r le c c ti u: Knh > 1

nh (cid:0)

ệ ơ R le làm vi c càng chính xác khi: K 1

ỷ ố ữ ề ể ấ ủ ơ ấ ủ ạ T  s  gi a công su t đi u khi n P ế   dk  c a r le (công su t c a m nh và ti p

K (cid:0)

ể ấ ắ ơ ộ ấ ầ ộ đi m r le đóng c t) và công su t tác đ ng P ấ tđ (công su t c n c p cho cu n đi n t ệ ừ

dk

P dk P td

ệ ố ề ệ ố ể ế ạ ọ ể đ  nó hút) g i là h  s  đi u khi n (hay h  s  khu ch đ i).

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

14

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ạ ơ ạ ớ ơ H  s  K ệ ố đk càng l n thì r le càng nh y. Các lo i r le khác nhau thì có các h  s ệ ố

Knh, Kđk khác nhau.

ể ừ ờ ủ ơ ầ ượ ệ ế ấ Th i gian k  t lúc đ u vào c a r le đ ơ ấ   c c p tín hi u cho đ n lúc c  c u

tđ. V i r le đi n t

ấ ờ ộ ộ ớ ơ ệ ừ ọ ch p hành tác đ ng g i là th i gian tác đ ng t ờ , đó là th i gian tính

ượ ấ ệ ể ế ườ ạ ừ t ộ  lúc cu n hút đ ế c c p đi n cho đ n khi ti p đi m th ở ng m  đóng l i hoàn toàn

ể ế ặ ườ ở ho c ti p đi m th ng đóng m  ra hoàn toàn.

tđ (còn g i là th i gian tr ) mà r le đ

ộ ờ ỳ ễ ọ ơ ờ ượ Tu  theo th i gian tác đ ng t c chia ra:

- R le không quán tính t

tđ<1ms

ơ

- R le tác đ ng nhanh: t

tđ = (1­ 100)ms

ộ ơ

- R le th i gian: t

tđ>100ms

ơ ờ

ơ 1.3.2 R le trung gian

ụ ủ ơ ệ Nhi m v  c a r le trung gian

ệ ế ể ề   là   chuy n   ti p   các   tín   hi u   đi u

ể ườ ằ ở ị khi n. Nó th ng n m ữ    v  trí gi a

ơ ơ hai   r le   khác   nhau.   R le   trung   gian

ườ ệ ừ th ơ ng là r le đi n t .

ế ấ ủ ộ   Hình 1.19   là k t c u c a m t

ệ   ơ r le   trung   gian.   Nguyên   lý   làm   vi c

ủ ơ

Hình 1.19 D ng chung c a r le trung gian

ươ ự ủ ơ c a r le trung gian t ng t ư ơ    nh  r le

ệ ừ ư ự ề ỉ đi n t nh ng không có s  đi u ch nh

ệ ả ộ ơ ộ ố ượ ệ ặ ị đi n áp tác đ ng. R le trung gian ph i tác đ ng t t khi đ c đ t vào đi n áp đ nh

ứ ạ m c trong ph m vi sai l ch ệ (cid:0) U = ±15% Uđm.

ố ượ ể ế ế ể ườ ể ườ S  l ng ti p đi m (ti p đi m th ế ng đóng, ti p đi m th ể   ở ế ng m , ti p đi m

ự ộ ủ ơ ể ổ ườ ề ơ chuy n đ i có c c đ ng chung) c a r le trung gian th ạ ơ   ng nhi u h n các lo i r le

khác.

ề ệ ố ơ ữ ế ể ạ ạ ộ ự R le trung gian có s  phân cách v  đi n t t gi a m ch cu n hút và m ch ti p đi m.

ơ ơ ệ ệ 1.3.3. R le dòng đi n và r le đi n áp.

ệ ệ ệ ặ ả ơ ố a) R le dòng đi n ạ   ệ  dùng b o v  ho c kh ng ch  m ch đi n khi dòng đi n trong m ch ế ạ

ả ướ ộ ị ố ượ ơ ỉ ị ượ v t quá hay gi m d i m t tr  s  nào đó đã đ ệ   c ch nh đ nh trong r le (dòng đi n

đ t).ặ

ấ ạ ủ ệ ượ ạ ừ ộ ơ C u t o c a m t r le dòng đi n đ c trình bày trên hình 1.20. M ch t 1 đ ượ   c

ệ ề ệ ạ ầ ấ ộ ộ qu n cu n dây dòng đi n 2 có nhi u đ u ra. Khi có dòng đi n ch y qua cu n dây 2, t ừ

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

15

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ườ ộ ừ ự ắ ừ ộ ữ ẽ ế ắ ằ tr ụ ng s  tác d ng m t t l c lên n p t ế    đ ng làm b ng mi ng s t hình ch  Z. N u

ệ ượ ị ị ừ ự ủ ớ ắ dòng đi n v ỉ t quá giá tr  ch nh đ nh thì t ắ   ự ả  l c đ  l n th ng l c c n lò xo 4, hút n p

ữ ể ệ ạ ặ ơ ừ ộ t ở ệ ế  đ ng ch  Z quay và đóng (ho c m ) h  ti p đi m. R le dòng đi n lo i này th ườ   ng

ệ ự ạ ắ ố ế ể ả ệ ệ ớ ộ ơ ạ   dùng đ  b o v  dòng đi n c c đ i. Cu n dây r le dòng đi n m c n i ti p v i m ch

ả ệ ầ c n b o v .

ệ ơ ể ả ệ ế ố ế ị ệ ặ b) R le đi n áp ặ  dùng đ  b o v  ho c kh ng ch  các thi ệ t b  đi n khi đi n áp đ t vào

ủ ứ ả ặ ơ ộ ị ấ ạ ủ ơ   cu n hút c a R le tăng quá ho c gi m quá m c quy đ nh. Nguyên lý c u t o c a r le

ệ ươ ự ư ơ ệ ệ ộ ỉ đi n áp t ng t nh  r le dòng đi n. Ch  khác nhau là cu n dây dòng đi n ít vòng, ti ế   t

ệ ệ ượ ệ ề ằ ộ ế ơ di n to trong r le dòng đi n đ c thay b ng cu n dây đi n áp nhi u vòng, ti ệ   t di n

ấ ạ ủ ơ

ự ạ Hình 1.20 Nguyên lý c u t o c a r le dòng c c đ i

dây nh .ỏ

ộ ượ ạ ả ầ ắ ệ Cu n đi n áp đ ệ ớ c m c song song v i m ch c n b o v .

ơ ượ ụ ả ệ ạ ệ R le đi n áp đ ệ c chia ra 2 lo i theo nhi m v  b o v :

- R le đi n áp c c đ i

ắ ừ ộ ệ ơ ở ệ ườ ệ ự ạ : N p t đ ng không quay đi n áp bình th ng, khi đi n áp

ứ ự ừ ắ ự ả ắ ừ ộ ẽ ộ ơ tăng quá m c, l c t th ng l c c n lò xo và n p t đ ng s  quay, r le tác đ ng.

- R le ơ đi nệ  áp c c ti u

ắ ừ ộ ự ở ệ ườ ể : N p t đ ng không quay đi n áp bình th ệ   ng. Khi đi n

ứ ắ ả ượ ự áp gi m quá m c, l c lò xo th ng l c t ự ừ ắ ừ ộ , n p t ẽ  đ ng s  quay ng ơ c và r le tác

đ ng.ộ

ờ ơ 1.3.4. R le th i gian.

ạ ơ ơ ờ ễ ầ ệ R le th i gian là r le t o tr ề   ầ  đ u ra nghĩa là khi đ u vào có tín hi u đi u

ế ể ể ầ ờ ộ ơ ớ ớ ộ khi n thì sau m t th i gian nào đó đ u ra m i tác đ ng (ti p đi m r le m i đóng

ặ ở ho c m ).

ể ừ ễ ờ ế ầ ờ Th i gian tr  có th  t vài ph n giây đ n hàng gi ặ ơ ữ  ho c h n n a.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

16

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ả ở ạ ể ề ề ạ ờ ơ R le th i gian có nhi u lo i, nhi u ki u khác nhau dùng c ề   ộ  m ch m t chi u

ề ẫ l n xoay chi u.

ệ ừ ể ờ ơ ở ạ ề ộ ườ ể - R le th i gian ki u đi n t : Dùng m ch m t chi u và th ng đ  duy trì

ờ ắ ừ ộ ả ậ ớ th i gian nh  ch m n p t đ ng t

ệ ừ

ơ

ơ

ờ Hình 1.21 R le th i gian ki u đi n t

ỷ ự             Hình 1.22 R le th i gian ki u thu  l c

ả ộ ủ ự ể ề ề ờ ơ ộ i 3s. - R le th i gian ki u th y l c: Dùng cho c  cu n hút m t chi u và xoay chi u.

ơ ụ

ế

ế

ố ộ ể a, R  le t c đ  ki u li tâm 1. Tr c quay; 2. Qu  văng ể 3. Lò xo; 4. Giá ti p đi m ể 5, 6. Ti p đi m NO, NC

ế

ố ộ ể ả ứ b, R le t c đ  ki u c m  ng 1. Tr c quay; 2. Nam châm vĩnh c u 3. L ng sóc; 4. Lõi thép Stato 5. C n tác đ ng; 6. Các ti p đi m ơ

ơ ụ ồ ầ ố ộ

Hình 1.23. R  le t c đ

ơ ố ộ 1.3.5. R le t c đ .

ả ệ ể 1.4 Các khâu b o v  đi n hình

ả ệ ả ệ 1.4.1 Ý nghĩa cu  vi c b o v .

ệ ố ể ẫ ậ ộ ệ Trong quá trình v n hành h  th ng đi n có th  có tác đ ng ng u nhiên hay do

ế ộ ự ố ủ ủ ữ ệ ế ẫ ặ ậ ấ   ch  quan c a nhân viên v n hành d n đ n nh ng s  c  ho c ch  đ  làm vi c x u,

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

17

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ượ ế ư ỏ ạ ỏ ị ẫ ờ ế ị ố ế n u không đ c lo i b  k p th i thì d n đ n h  h ng máy móc, thi ạ   t b  gây r i lo n

ể ạ ặ ậ ả ấ ườ ể quá trình s n xu t, ho c th m chí có th  gây nguy hi m cho tính m ng con ng i. Vì

ệ ố ụ ề ệ ế ệ ể ệ ả ậ v y b o v  trong h  th ng đi n là không th  thi u và nó có nhi m v  đ  phòng,

ạ ừ ự ố ệ ấ ế ộ ậ ả ả ườ lo i tr  s  c  và ch  đ  làm vi c x u, đ m b o v n hành an toàn cho ng i và thi ế   t

b . ị

ả ệ ắ ạ

1.4.2 . Khâu b o v  ng n m ch

ệ ố ể ự ộ ấ ỳ ề ề ắ ộ Trong h  th ng đi u khi n t ạ   ệ  đ ng – truy n đ ng đi n b t k  là ng n m ch

ề ấ ệ ố ệ ầ ể ắ ả 1 pha hay 3 pha đ u r t nguy hi m và b o v  c n c t nhanh h  th ng ra kh i l ỏ ướ   i

đi n.ệ

ệ ự ạ ể ự ệ ệ ầ ạ ắ ả ơ ằ B o v  ng n m ch có th  th c hi n b ng c u chì, r le dòng đi n c c đ i, tác

ộ đ ng nhanh và áptomát.

ả ệ ắ ầ ằ ạ 1. B o v  ng n m ch b ng c u chì

ệ ề ầ ạ ượ ạ ặ ả Trong m ch đi n xoay hi u thì c u chì đ c đ t trên c  3 pha, trong m ch 1

ầ ủ ề ặ ồ ả chi u thì đ t trên c  2 đ u c a ngu n.

ặ ầ ả ấ ỏ C m đ t c u chì trên dây trung tính vì khi dây ch y thì v  máy và các ph n t ầ ử ễ d

ế ẽ ể ế ệ ti p xúc s  gây đi n th  nguy hi m

Ư ể ơ ả ủ ầ ễ ử ụ ẻ ề ư ả ơ u đi m c  b n c a c u chì là d  s  d ng, đ n gi n, r  ti n nh ng có nh ượ   c

ể ớ ộ ờ ổ ỉ ỉ đi m l n là tác đ ng không chính xác mà thay đ i theo th i gian do han g ... ch  dùng

ế ị ủ ụ ạ cho thi ộ t b  c a nhóm h  tiêu th  lo i 3.

ọ ầ ệ ể ự Các đi u ki n đ  l a ch n c u chì:

ệ ầ ị ề Udđcc (cid:0) UL       Udđcc : đi n áp danh đ nh c u chì. (cid:0) ệ UL      : đi n áp l ướ i

ụ ộ ả ệ ố Idđcc = K.Itmax       K1 : h  s  an toàn ph  thu c vào t i

ả Itm      : dòng t ắ i m c (cid:0)

ầ ị Idđcc: dòng danh đ nh c u chì

ở ộ ớ ộ ẹ V i đ ng c  l ng sóc trung đk kh i đ ng nh .

dđcc

=

I dđcc

2,5

.I K 2

dđcc

ở ộ ệ ố ệ K2: h  s  dòng đi n kh i đ ng ơ ồ .I K 2 (cid:0) ơ ả ệ ộ Idđcc: dòng dđ đ ng c  b o v

=

I dđcc

1,5(cid:0)

2

ớ ở ộ V i đk kh i đ ng n ng

dđcc = 0,3 Icpdđ  v i Iớ cpdđ là dòng cp dây d nẫ

ố ớ ướ ệ ộ Đ i v i l ọ i đi n nhà, sinh h at công đ ng: I

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

18

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ả ệ ắ ằ ạ 2. B o v  ng n m ch b ng Aptomat:

ệ ả ắ ậ ầ ơ ơ   ệ Thay cho c u chì ta có Aptomat b o v  hoàn thi n h n, đóng c t tin c y h n,

ệ ạ ấ ễ vi c đóng l ắ i Aptomat đã đóng c t cũng r t d  dàng.

Aptomat chia làm 3 lo i:ạ

ể ả ệ ạ ả ắ ạ ­ Aptomat v n năng dùng đ  b o v  khi quá t ệ ự ạ   ả i, ng n m ch (b o v  c c đ i)

ả ệ ệ ạ ả ắ ắ ắ ạ ấ khi quá t ư   i ng n m ch và m t đi n áp. Lo i Aptomat này b o v  ch c ch n nh ng

ướ ớ ử ụ giá thành cao và kích th c l n nên ít s  d ng.

ụ ặ ệ ữ ­ Aptomat chuyên dùng: Đó là nh ng Aptomat có công d ng đ c bi t: dùng đ ể

ắ ừ ườ ự ộ ắ ả ướ đóng c t t xa không th ng xuyên và t đ ng c t khi quá t i, dùng cho l ệ i đi n 1

ề ệ ế ể chi u đi n áp đ n 750V và dòng 6000A (ki u AB – 45 – 1/6000).

ệ ừ ườ ể ả ệ ạ ­ Aptomat di t t tr ắ ng dùng đ  b o v  khi ng n m ch, các Aptomat tác

ể ả ệ ắ ờ ả ệ ộ đ ng nhanh có th i gian c t 0,015, dùng đ  b o v  quá t i, nm và dòng đi n ng ượ   c,

ệ ắ ạ ả ướ ạ ượ ặ đ c bi ắ t nó có kh  năng ng t dòng ng n m ch tr c khi nó đ t đ ị ố ự ạ c tr  s  c c đ i.

ạ ỉ ị ượ ệ ệ ả ­ Aptomat ch nh đ nh: Lo i này đ ạ c dùng b o v  các m ch đi n tránh quá t ả   i

ắ ạ ươ ố ẻ ướ và ng n m ch, nó t ng đ i r  và kích th ớ ạ c bé so v i v n năng.

ỉ ượ ệ ể ầ ắ Vi c dùng Aptomat này thay cho c u dao đ  đóng c t, ch  đ ố ầ   c phép khi s  l n

ệ ố ứ ạ ọ ủ ắ ơ ổ ượ ố ầ ằ đóng c t ít vì h  th ng c  khí ph c t p và tu i th  c a nó đ c tính b ng s  l n đóng

c t.ắ

(cid:0) ạ ả ổ ọ Tu i th  Aptomat cao: VD lo i A3160 có kho ng 5000 ắ   ầ  20.000 l n đóng c t

cđ = 1,2Ikđ; Ikđ ­

(cid:0) ở ệ ề ầ ở ệ ề ộ dòng đi n xoay chi u, 5000 10.000 l n dòng đi n m t chi u. I

cđ = 1,3Ikđ

ở ộ ộ ơ ồ ơ ộ dòng kh i đ ng đ ng c . Đ ng c  Rôto l ng sóc I

ả ệ ắ ự ạ ắ ứ ơ ộ ờ ạ 3. B o v  ng n m ch = r le dòng c c đ i tác đ ng nhanh, c t t c th i khi có dòng

nm.

ả ả ệ ệ ả ệ 1.4.3. B o v  quá t i lâu dài (hay b o v  nhi t)

ả ượ ị ố ẽ ệ ộ ủ Quá t i lâu dài v t tr  s  cho phép s  gây nên phát nóng làm nhi t đ  c a dây

ệ ấ ượ ố ớ ị ố ủ ệ ẽ ế qu n máy đi n v t quá tr  s  cho phép đ i v i cách đi n c a nó s  dân đ n cháy

ể ả ơ ấ ệ ệ ể ệ ạ ỉ ị máy đi n . Đ  b o v  máy đi n có th  dùng lo i Aptomat ch nh đ nh có c  c u nh ả

ặ ơ ợ ệ ệ ố ớ ạ ả ỗ h n h p ho c dùng R le nhi ơ t. R le nhi t không nh y đ i v i các quá t ạ   ắ i ng n h n

ở ộ ầ ử ủ ả ơ ệ ủ ờ và kh i đ ng vì ph n t thu c m c a R le có quán tính nhi t , th i gian châm c a nó

ệ ớ ị ả ệ ả ỷ ệ t  l ngh ch v i dòng đi n quá t i. Cũng do có quán tính nhi t nên nó không b o v ệ

quá t ả ượ i đ c.

ầ ử ố ơ ệ ườ ượ ủ ệ ố ắ Ph n t ủ  đ t nóng c a R le nhi t th ng đ c m c vào 2 pha c a h  th ng 3

ơ ệ ể ặ ộ ự ủ ộ pha và trên 1 ho c 2 c c c a đ ng c  đi n m t chi u.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

19

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ể ế ơ ệ ạ ế ể ự ụ ồ ủ Ti p đi m c a R le  nhi t là lo i ti p đi m không t ph c h i nên sau khi nó

ụ ồ ả ấ ộ ơ ệ ầ ả ả tác đ ng thì ph i  n nút ph c h i. Khi dùng R le nhi ả   t c n ph i chú ý sao b o đ m

ệ ủ ớ ặ ơ ệ ộ ơ ượ ả ặ đ c tính nhi t c a R le trùng v i đ c tính nhi t đ ng c  đ ệ c b o v .

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

20

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ƯƠ Ơ Ả Ắ Ề Ể CH Ự Ộ   NG   2:   CÁC   NGUYÊN   T C   C   B N   ĐI U   KHI N   T   Đ NG

Ề Ộ Ệ TRUY N Đ NG ĐI N

ệ 2.1. Khái ni m chung

ấ ở ộ ơ ớ ườ ả Khi m  máy các đ ng c  có công su t trung bình và l n ng i ta ph i dùng các

ế ị ạ ở ộ ư ế ệ ệ ế ở ự thi t b  h n ch  dòng kh i đ ng nh : Đi n tr , đi n kháng, máy bi n áp t ẫ  ng u.....

ố ố ộ ộ ở ộ ứ ế ầ ơ ị ị Trong quá trình kh i đ ng mu n t c đ  đ ng c  tăng d n đ n giá tr  đ nh  m c, thì ta

ạ ầ ả ế ị ạ ế ộ ổ ph i tìm cách lo i d n các thi t b  h n ch  đó ra. M t cách t ng quát ta có s  đ ơ ồ

ơ ệ ự ủ ặ ạ ặ ộ ở ộ ộ m ch đ ng l c, đ c tính tĩnh, đ c tính đ ng c a quá trình m  máy đ ng c  đi n 1

n n0

n®m

cc

cc

k2

K

R1

§

R2

R1

R2

I

I®m

I 2

I 1

Ap

n n0

K

n®m

F

§

r1

r2

k1

I®m I2

I

I1

r1

2r

k2

I n(v/p)

n=f(t)

I1 n1 I2

I=f(t)

n2

t1

t1

t

§ Æc tÝnh ®éng

ư ề ẽ ề chi u, xoay chi u nh  hình v .

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

21

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ậ ặ ộ ặ Nhìn vào đ c tính tĩnh và đ c tính đ ng ta có nh n xét:

ở ộ ộ ộ ề ố ơ ­ ầ ứ   Quá trình kh i đ ng đi theo chi u mũi tên, t c đ  đ ng c  tăng d n  ng

ạ ầ ệ ệ ấ ở ụ ớ v i vi c lo i d n các c p đi n tr  ph .

­

1, t1­t2 b ngằ

ế ế ị ể ờ ừ ử ụ N u ta s  d ng các thi ả t b  đ  đo kho ng th i gian t 0­ t

ơ ạ ệ ề ổ ờ các r le th i gian và t ố ủ   ể i đó ta phát các l nh đi u khi n làm thay đ i tham s  c a

P, XP..) và đi u khi n quá trình theo mong mu n g i là t

ệ ạ ể ề ố ọ m ch đi n ( R ự ộ    đ ng

ế ắ ố ờ kh ng ch  theo nguyên t c th i gian.

­

ử ụ ư ế ế ị ư ơ ố ộ N u nh  ta s  d ng các thi ố   t b  đo t c đ  nh  r le ly tâm, máy phát t c

ươ ự ư ự ộ ố ể đ  đo t c đ  n ố ộ 1, n2 và t ng t nh  trên ta có t ắ   ế  đ ng kh ng ch  theo nguyên t c

ố ộ t c đ .

­

ế ơ ệ ươ ự ử ụ N u s  d ng r ể  le dòng đi n đ  đo dòng đi n I ệ 1, I2  và t ng t ta có

ươ ự ộ ế ệ ắ ố ph ng pháp t đ ng kh ng ch  theo nguyên t c dòng đi n.

ự ế ị ớ ạ ề ệ ậ ộ ở ­ Trong th c t ủ  có nhi u b  ph n c a máy làm vi c b  gi i h n b i góc

ườ ấ ị ườ ươ quay hay quãng đ ng nh t đ nh khi đó ng ử ụ i ta s  d ng ph ố   ng pháp kh ng

ế ắ ch  theo nguyên t c hành trình.

ề ộ ệ ố ể ở ệ ề ể ắ 2.2 Các nguyên t c đi u khi n h  th ng truy n đ ng đi n ki u h

ờ ề ể ắ 2.2.1 Nguyên t c đi u khi n theo th i gian.

(cid:0) ộ ắ   N i dung nguyên t c

ơ ở ề ể ắ ờ ố ệ ủ   ự Đi u khi n theo nguyên t c th i gian d a trên c  s  là thông s  làm vi c c a

ữ ế ệ ề ể ạ ậ ổ ờ ờ   m ch bi n đ i theo th i gian. Nh ng tín hi u đi u khi n phát ra theo quy lu t th i

ế ể ệ ố ủ ữ ạ ổ ầ gian c n thi t đ  làm thay đ i tr ng thái c a h  th ng. Nh ng ph n t ầ ử ụ ả    th  c m

ể ệ ầ ờ ượ ự ỉ ị ưỡ ể ượ đ c th i gian đ  phát tín hi u c n đ c ch nh đ nh d a theo ng ổ   ng chuy n đ i

ố ượ ỗ ộ ư ố ơ ượ ụ ủ ộ ủ c a đ i t ệ ng. Ví d  nh  t c đ , dòng đi n, mô men c a m i đ ng c  đ c tính

ọ ưỡ ừ ề ợ ộ toán ch n ng ệ ụ ể ệ ố ng cho thích h p cho t ng h  th ng truy n đ ng đi n c  th .

ầ ử ụ ả ữ ượ ể ọ ờ ơ ờ Nh ng ph n t th  c m đ ạ   c th i gian có th  g i là r  le th i gian. Nó t o

ượ ả ộ ờ ễ ể ừ ư ệ nên đ c m t kho ng th i gian tr (duy trì) k  t ố    lúc có tín hi u đ a vào (m c

ủ ế ầ ượ ầ ử ấ ệ không) đ u vào c a nó đ n khi nó phát đ ư c tín hi u ra đ a vào ph n t ch p hành.

ơ ấ ơ ấ ơ ấ ệ ừ ắ ờ ể Các c  c u duy trì th i gian có th  là: c  c u con l c, c  c u đi n t , khí nén,

ạ ơ ấ c  c u đi n t ệ ử ươ ứ , t ơ ng  ng là r  le lo i đó,…

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

22

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ằ ả ặ ằ ồ ị ườ ố ấ ệ ị B ng gi i tích ho c b ng đ  th  mà ng i ta xác đ nh s  c p đi n tr  ph  m ở ụ ở

ở ủ ừ ị ệ ể ặ ấ ộ ờ ị ỉ ộ   máy, giá tr  đi n tr  c a t ng c p, đ c tính đ ng đ  ch nh đ nh th i gian tác đ ng

ả ờ ươ ư ủ ơ c a r  le, các kho ng th i gian đ ng đ i nh  sau:

dg

1

1

2

ln

dg

dg

dg

1

2

2

ượ c tính t (cid:0) (cid:0) (cid:0) t = (cid:0)

MM

ố M M

ơ ồ

ệ Hình 4.7. S  đ  nguyên lý m ch đi n đi u khi n thang máy nhà 5 t ng

J là mô men quán tính

Mđg1, Mđg2  là mô men đ ngộ

ụ ạ Ví d  minh ho

ở ở ụ ơ ệ ề ệ ấ ầ ạ ộ ộ

+

-

+

-

+

CKT

S1

K1

r2

r1

K1

K1

S2

K1

§

1KT

K3

K2

2KT

2KT

K2

K3

K1

1KT

- Hình 2.2 M ch đi u khi n theo nguyên t c th i gian

ư i thi u cách c p ngu n nh ng c n ph i l u ý r ng

ầ ủ ướ

ả ư ấ ỗ ầ c khi v n hành, nh t là c n chú ý đ n ngu n kích t

c c p đ y đ  tr ấ

ườ

c c p đi n m  ngay ti p đi m th ể

ầ ứ

ể ộ

ượ

ắ ơ ướ

ế ở

c đ u vào l ụ

ụ ớ

ạ ộ

ệ ế

ở ở ủ ơ

ớ ự

ắ ơ ể ự

ệ ộ

ụ ể

ế

ở ộ ấ ạ ộ

ế ầ ủ ữ  K1 khi ta thôi không  n nút S2 n a. Ti p đi m K1 m  ra c t r ể ủ

ở ệ ể ượ

ẩ ờ

ạ ờ

ạ M ch m  máy đ ng c  đi n m t chi u qua hai c p đi n tr  ph  trong m ch ph n  ng:ứ

ư ơ ủ ệ ị

ở ượ

ở ắ ể ỉ Th i gian ch nh đ nh

c tính theo công th c :

Trong s  đ  không gi ằ ơ ồ ở ọ  m i ch  có ế ừ ồ ả ượ ấ ề ngu n đ u ph i đ .. ơ ờ ể ồ ầ Tr ng thái ban đ u sau khi c p ngu n đ ng l c và đi u khi n thì r  le th i gian 1KT   ở ộ ả ấ   ế ậ ệ ượ ấ ng kín đóng ch m 1KT. Đ  kh i đ ng ta ph i  n đ ể ở ạ ộ   ự ở  K1 hút đ  đóng các ti p đi m   m ch đ ng l c, ph n  ng đ ng nút m  máy S2 công t c t ở ộ ụ ơ ệ   i đi n qua các đi n tr  ph  kh i đ ng r1, r2. Dòng điên qua các c  đi n đ ủ ơ   ượ ệ t quá m c đi n áp hút c a r  le đi n tr  ph  l n gây s t áp trên đi n tr  r1. Đi n áp đó v ừơ ờ   ng đóng đóng ch m 2KT, trên th i gian 2KT làm cho nó ho t đ ng m  ngay ti p đi m th ả ạ ộ ạ    K1, m ch K3 cùng v i s  ho t đ ng c a r le 1KT chúng b o đ m không cho công t c t ạ  duy   K2 có đi n trong giai đo n đ u c a quá trình kh i đ ng. Ti p đi m ph  K1 dóng đ  t ắ ơ  ắ ơ trì cho cu n hút công t c t ể   ờ le th i gian 1KT đ a r  le th i gian này vào ho t đ ng đ  chu n b  ph t tín hi u chuy n ề ạ ộ   c xem là tr ng tháu ho t đ ng c a truy n đ ng đi n. M c không c a th i gian t có th  đ th i đi m K1 m  c t đi n 1KT.

1

ti= Tci ln

(cid:0)

Mc Mc

ở ặ

ệ ẽ

ứ  c p th  i ừ ố  g c

mõi c p đi n tr  đ M M 2 ơ ủ ộ Trong đó Tci : h ng s  th i gian điên c  c a đ ng c  đ c tính có đi n tr  ph   ả ơ ấ ế

ố ờ ằ ờ ơ ạ ị ố ỉ

ờ ườ

ờ ậ

ế

ở ụ ở ấ Sau khi r  le th i gian 1RTh nh , c  c u duy trì th i gian s  tính th i gian t ng kín đóng ch m 1KT.

không cho đ n đ t tr  s  ch nh đ nh thì đóng ti p đi m th

(cid:0)

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

23

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ắ ơ ự  m ch đ ng l cvà c p đi n tr

ộ ở ạ ơ ẽ

ế ị ố ắ

ạ ệ

ệ ủ

ờ ư ố ớ ơ

ươ

ế

ng t

ệ ế ụ

ế ở ộ

ườ ạ

ườ

ể   ạ ộ ượ ấ c c p điên và ho t đ ng đóng ti p đi m ứ ở ộ ắ   ụ  ph  kh i đ ng th  nh t r1 b  n i ng n ơ ứ ạ   ặ ườ ng đ c tính c  th  hai vi c ng n m ch ẽ  ờ ơ ấ ể   ị ạ ị ố ỉ  nh  đ i v i r le 1KT, khi đ t tr  s  ch nh đ nh nó s  đóng ti p đi m ắ    gia t c K3 có đi n hút ti p đi m chính K3 ng n ặ   ng đ c

ố  gia t c K1 đ Lúc này cu n dây công t c t ấ ộ ở ệ ủ chính c a nó  ở ộ ể m ch . đ ng c  s  chuy n sang kh i đ ng trên đ ở ơ đi n tr  r1 làm cho r le th i gian 2KT m t đi n và c  c u duy trì th i gian c a nó cũng s ờ ự tính th i gian t ậ ắ ơ ng đóng đóng ch m 2KT. Công t c t th ơ ẽ ở ứ ấ m ch c p đi n tr  th  hai r2 đ ng c  s  chuy n sang ti p t c kh i đ ng trên đ ệ ổ ế ơ ự tính c  t

ố ể  nhiên cho đ n đi m làm vi c  n đ nh

ế ố ả

ưở

Nh ng y u t

ắ ng đ n nguyên t c ặ

nh h Khi tính toán các đ

ở ộ ơ ườ ở ế ộ ị

ế ườ ng đ c tính m  máy đ ng c  th

ng ta xét ch  đ  đ nh

ự ế ứ ệ ướ ả ệ ộ ư m c. Nh ng th c t do đi n l i, mô men c n, mô men quán tính và nhi t đ  thay

ế ố ớ ưở ự ế ở ộ ế ổ đ i so v i tính toán, các y u t ả  đó  nh h ặ ng tr c ti p đ n đ c tính kh i đ ng.

ố ộ ế ắ ố 2.2.2 Nguyên t c kh ng ch  theo t c đ

(cid:0) ộ ắ N i dung nguyên t c

ể ế ắ ả ố ượ ố ộ ộ ể ơ Đ  kh ng ch  theo nguyên t c này ta ph i đo đ c t c đ  đ ng c , có th  đo

ệ ố ự ế ể ế ề ằ ơ ố ộ ố ấ   ư tr c ti p b ng r le ki m tra t c đ , nh ng khi h  th ng kh ng ch  có nhi u c p

ự ế ệ ệ ề ể ề ở ử ụ ặ ấ đi n tr  thì vi c đi u khi n g p r t nhi u khó khăn do đó th c t ít s  d ng. Ngoài

ệ ố ộ ằ ư ể ả ố ơ ố ra ta còn có th  đo t c đ  b ng máy phát t c nh ng trong các h  th ng đ n gi n thì

ỉ ế ấ ạ ố ch  tiêu kinh t th p (máy phát t c có giá thành cao) nên ít dùng lo i này. Thông

ườ ườ ươ ế th ng ng ử ụ i ta s  d ng ph ng pháp đo gián ti p.

ủ ộ ơ ệ ầ ứ ề ơ ố ộ +  Đ i v i đ ng c  đi n 1 chi u, đo t c đ  thông qua sđđ ph n  ng c a đ ng c .

ầ ứ ệ ắ ơ ớ ộ ơ .n (dùng r  le đi n áp m c song song v i ph n  ng đ ng c ).

ố ộ ầ ố ệ ơ ố ớ ộ EĐ= Ke.(cid:0) ố ớ ộ ế +  Đ i v i đ ng c  KĐB, đo t c đ  gián ti p qua sđđ rotor, t n s  dòng đi n rotor và

ệ ố ượ h  s  tr t.

cc

cc

CK§

G1

G2

K

(cid:0) ơ ồ ặ ư .  S  đ  đ c tr ng

§

R2 R1

1

G1

2

G2

H×nh 1.3

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

24

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

Hình 2.4

ị ậ

Vòng 1 .n2+ Iư Rư

Vòng 2 Theo đ nh lu t Kirchhoff 2 ta có: UG1= E  ư  + Iư Rư  = Ke.(cid:0) UG2= + Iư( Rư+R2) =Ke.(cid:0) .n1+ Iư( Rư+R2)

ườ ố ộ ộ Xét tr ợ ng h p 1 ế ố ộ 1  nào đó thì

ơ : Khi t c đ  đ ng c  tăng đ n t c đ  n UG1= E  ư  + Iư Rư  = Ke.(cid:0) .n2+ Iư Rư = UG1tđ

1 tác đ ng đóng ti p đi m G

1 l

ế ơ ệ ẫ ế ể ộ ạ ạ ỏ ấ ệ D n đ n r le đi n áp G ở ụ 1  i lo i b  c p đi n tr  ph  R

ầ ứ ạ ộ ỏ ơ ra kh i m ch ph n  ng đ ng c .

ườ ố ộ ộ Xét tr ợ ng h p 2: ơ  Khi t c đ  đ ng c  tăng đ n t c đ  n ế ố ộ 2  nào đó thì

UG1= E  ư  + Iư( Rư+R2)  = Ke.(cid:0) .n2+ Iư( Rư+R2) = UG1tđ

2 tác đ ng đóng ti p đi m G

2 l

ế ơ ệ ẫ ế ể ộ ạ ạ ỏ ấ ệ D n đ n r le đi n áp G ở ụ 2  i lo i b  c p đi n tr  ph  R

ầ ứ ạ ộ ỏ ơ ra kh i m ch ph n  ng đ ng c .

ậ Nh n xét:

Ư ể ả ẻ ề ơ +  u đi m: Đ n gi n, r  ti n

ượ ể ệ ả ướ ệ ộ + Nh c đi m: Khi mô men c n, đi n áp l i và nhi ổ t đ  thay đ i cũng làm

ủ ộ ờ ổ ơ ở thay đ i th i gian m  máy c a đ ng c .

ủ ệ ệ ề ặ ơ ỉ ị Vi c ch nh đ nh đi n áp hút c a các r  le cũng g p nhi u khó khăn.

ụ ề ể ề ệ ấ ạ ở ộ ở ụ   ơ Ví d : M ch đi u khi n m  máy đ ng c  1 chi u KTĐL qua 2 c p đi n tr  ph  và

cc

cc

cc

cc

G1

G2

D

M

k

k

r2

r1

§ Rh

k

H

k

Rtr

Rtr

H

G1

G2

n(v/p)

I

I

B

A

n=f(t)

n no n®m n 2

H· m ®éng n¨ng

I=f(t)

I1 n1 I2 n2

n1

r2

H· m ®éng n¨ng

t1

ộ hãm đ ng năng. Hình 2.5

r1 ấ

Biên so n: Tr n Văn Ch

t     25

ươ I®m

I1

I

I2

t2 ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t § Æc tÝnh ®éng

H· m ®éng n¨ng

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ệ ế ắ ố   2.2.3 Nguyên t c kh ng ch  theo dòng đi n.

ế ệ ế ắ ố ố Kh ng ch  theo nguyên t c dòng đi n nghĩa là kh ng ch  quá trình theo các

ặ ượ ị ố ủ ượ ệ ơ ị giá tr  đo đ c ho c tính toán đ

ớ ạ ị ủ ượ ị i Iớ 1, giá tr  c a dòng đi n I c xác đ nh t i h n đ ừ 2  t  I ộ đ ng gi

ứ ề ệ ậ ị ị ơ ủ ủ ộ ở c. Tr  s  c a dòng đi n m  máy c a đ ng c  dao   ệ 1= 2,2(cid:0) 2,5 dòng Iđm  ủ   c xác đ nh căn c  vào đi u ki n v n hành c a đ ng c  và giá tr  cho phép c a ượ đ

ầ ứ ệ ộ ơ ị ượ dòng đi n ph n  ng đ ng c . Giá tr  dòng đi n I ị c xác đ nh căn c ứ

ố ố ệ ả ả ể ụ ả ơ ở ộ vào vi c đ m b o gia t c t ở i thi u khi m  máy đ ng c i đã cho đ n I ế 1, I2 ộ ệ 2 = (1,8(cid:0) 2)Iđm đ  ph  t

ử ụ ế ệ ắ ố ố ớ luôn l n h n I ơ đm này.Mu n kh ng ch  theo nguyên t c dòng đi n ta s  d ng m t s ộ ố

ủ ộ ố ế ơ ệ ầ ứ ề ệ ặ ắ ắ ớ ơ r  le dòng đi n m c n i ti p v i ph n  ng c a đ ng c  đi n 1 chi u ho c m c nôi

ề ế ơ ớ ủ ộ ti p v i 1 pha c a đ ng c  xoay chi u.

+

ụ ạ    Ví d  minh ho .

-

+

RK

S1

K1

K1

r1

CKT

RI

K2

§

RI

K1

S2

K2

RK

K1

K2

-

Ho t đ ng c a s  đ :  n nút S2 công t c t I ế

ấ ạ ệ

I 1

ạ ộ ế ệ ự ộ ạ ộ ơ ơ

ả ả ả

I 2

ể ế c sau đó ti p đi m th

ơ ướ ơ ộ

t

ầ ế . Lúc đó ti p đi m th ườ ả ế ạ ộ ạ ị ố ệ ả ẫ ế ắ ơ  ủ ơ ồ ấ ể ể K1 có đi n, ti p đi m K1 đóng duy trì, ti p đi m K1   ầ ứ   ạ m ch đ ng l c đóng c p đi n cho m ch ph n  ng, ộ đ ng c  ho t đ ng qua r1. Lúc này r le  dòng RI,   ư   ộ ệ ơ r le khoá RK cùng có đi n , cùng tác đ ng nh ng ờ ư   RI có th i gian tác ph i đ m b o yêu c u nh  sau:  ườ ộ đ ng nhanh h n RK ng đóng   ở ở   RI   m  ra tr ng m  RK ừ  ầ đóng. Đ ng c  ho t đ ng, dòng đi n gi m d n ( t ắ   I1 đ n I2) thì RI đ t tr  s  và nh , d n đ n công t c

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

26

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ạ ạ ắ ơ ộ ạ ộ   i duy trì và ng n m ch r1. Đ ng c  ho t đ ng

ớ ế ế ở

ư ư ể ng m  K2 song song v i ti p đi m RI có vai trò không cho K2 ả i,….) nghĩa là không đ a r1 vào

ầ ứ ấ ạ ế ộ ơ ể  K2 tác đ ng, ti p đi m K2 đóng l t ự ặ ở ườ  nhiên. ng đ c tính t  đ ườ ể Ti p đi m th ớ ấ ứ ệ m t đi n v i b t c  lý do nào sau này (nh  do quá t m ch ph n  ng.

ậ Nh n xét:

­

Đ trong quá trình kh i đ ng

ể ở ộ ở ứ ị Có th  duy trì M m c xác đ nh.

ở ộ ụ ộ ệ ộ ủ ấ ơ ­ Quá trình kh i đ ng không ph  thu c vào nhi t đ  c a dây qu n r  le.

ả ữ ở ộ ờ ­ ả Không đ m b o gi nguyên th i gian kh i đ ng.

ể ề ắ 2.2.4 Nguyên t c đi ukhi n theo hành trình.

(cid:0) ộ ắ N i dung nguyên t c.

ộ ộ ế ắ ậ ố Kh ng ch  theo nguyên t c hành trình nghĩa là 1 khâu hay m t b  ph n nào đó

ụ ủ ể ậ ộ ộ ộ ị ủ c a máy khi chuy n đ ng ph  thu c vào v  trí không gian c a các b  ph n khác

ắ ọ ụ ủ ủ ồ Ví d : Bàn dao c a máy c t g t, bàn máy, bu ng thang c a thang máy.

ụ ạ      Ví d  minh ho :

Hình 2.7

ề ộ ệ ố ệ ể ệ ể ề ắ 2.3 Nguyên t c đi u khi n h  th ng truy n đ ng đi n ki u h  kín.

ơ ồ ố ủ ệ ố ự ộ ỉ 2.3.1 S  đ  kh i c a h  th ng t ề  đ ng đi u ch nh

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

27

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

A T

BD

KI

+

§ K

BB§

Rn

RI

-

Kn

CK§

§

FT

Hình 2.8

ế BD là bi n dòng

ộ ế ạ ừ ế ổ ẫ ể BBĐ là b  bi n đ i, có th  là máy phát, khu ch đ i t , bán d n.

ề ố ể Đk  là kh i đi u khi n

ồ ố ộ ệ ố ệ ả Kn ,  KI là h  s  ph n h i t c đ  và dòng đi n.

ố ộ ộ ề ệ ỉ Rn, RI  b  đi u ch nh t c đ , dòng đi n

ộ ề ệ ộ ỉ ậ ọ ộ ố Các b  đi u ch nh t c đ , dòng đi n (R ấ ủ   n, RI)  là b  ph n quan tr ng nh t c a

ế ị ấ ượ ấ ượ ộ ệ ố h  th ng vì nó quy t đ nh ch t l ng tĩnh và ch t l ủ ệ ố ng đ ng c a h  th ng. Nó có 2

ư ứ ch c năng nh  sau:

ỏ ủ ệ ố ế ể ệ ạ ­ ề Khu ch đ i các sai l ch đi u khi n nh  c a h  th ng.

ấ ượ ả ủ ệ ộ ­ ả Đ m b o ch t l ng và đ  chính xác c a h

ắ 2.3.2 Các nguyên t c đi u ề  ch nhỉ

ệ 2.3.2.1 Khái ni m chung.

ố ớ ệ ố ệ ở ệ ộ ạ ở ề Đ i v i h  th ng truy n đ ng đi n làm vi c các tr ng thái h , trong quá

ở ộ ề ả ả ả ả ườ ệ ớ trình hãm, kh i đ ng, đ o chi u, ăn t i, nh  t i th ớ   ng gây ra các sai l ch l n so v i

ề ị ạ ả ả ầ ả ố giá tr  cho phép. Trong khi đó nhi u máy l i yêu c u ph i đ m b o duy trì t c đ ộ

ạ ượ ổ ầ ủ ấ ượ không đ i hay các đ i l ng  khác theo yêu c u c a ch t l ư ấ   ng tĩnh cũng nh  ch t

ộ ườ ệ ố ư ậ ề ả ợ ượ l ặ ng đ ng đ t ra.Trong tr ng h p nh  v y ta ph i dùng h  th ng đi u khi n t ể ự

ệ ể ộ đ ng ki u h  kín.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

28

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ố ớ ệ ố ử ụ ệ ề ộ ệ ố   ơ ệ Đ i v i h  th ng s  d ng  đ ng c  đi n1 chi u làm vi c trong h  th ng

ể ề ệ ộ ườ ườ ả ử ụ ổ ể ộ ế truy n đ ng điên ki u h  kín th ng ng i ta ph i s  d ng các b  bi n đ i đ  cung

ầ ứ ệ ề ấ ồ ộ ơ ộ ộ ấ c p ngu n đi n áp m t chi u cho ph n  ng đ ng c  hay cung c p cho cu n kích t ừ

ể ự ộ ườ ườ ộ ế ầ ử ụ ơ ề ủ ộ c a đ ng c  đi u  khi n t ệ  đ ng h  kín ng i ta th ặ   ng s  d ng b  bi n t n, ho c

ở ạ ể ề đi u khi n xung tr  m ch rotor... ...

ệ ố ể ự ộ ệ ể ề ệ ề ộ ườ Trong h  th ng đi u khi n t đ ng truy n đ ng đi n ki u h  kín ng i ta

ườ ồ ơ ả ộ ố ế ả ấ th ng ti n hành l y m t s  ph n h i c  b n sau:

ả ồ ộ ượ ề Ph n h i âm: Tác đ ng ng ặ ệ c chi u đi n áp đ t ­

ồ ươ ả ề ộ ớ ệ ặ Ph n h i d ng: Tác đ ng cùng chi u v i đi náp đ t. ­

­

ả ồ ượ ệ ắ ồ ộ ượ ớ Ph nả  h i có ng t: Tín hi u ph n h i đ c so sánh v i m t l ng bên ngoài,

ượ ả ồ ệ ố ộ ị ế n u nó v ớ t qua giá tr  đó thì khâu ph n h i m i tham gia tác đ ng vào h  th ng.

ở ạ ự ế ầ ệ ả ẳ ồ Ph n h i th ng: Tín hi u ra quay tr  l i tr c ti p đ u vào. ­

2.3.2.2 Khâu ph n h i âm đi n

ả ồ ệ  áp.

+

R2

BB§

CK§

§

R1

-

n

Ufh = - a .U§

(cid:0) ơ ồ S  đ  nguyên lý.

Hình 2.9

ể ử ụ ộ ế ộ ế ệ ổ ổ BBĐ có th  s  d ng các b  bi n đ i máy đi n, b  bi n đ i van ..

ơ ệ ầ ứ ề ề ệ ấ ộ BBĐ cung c p đi n áp 1 chi u cho ph n  ng đ ng c  đi n1 ch u kích t ừ ộ    đ c

ể ổ ấ ượ ị ủ ế ậ l p. Đ   n đ nh và nâng cao ch t l ng tĩnh c a khâu đk ta dùng bi n tr  R ở 1, R2 làm

ồ ấ ở ạ ệ ả ế ệ ấ ố khâu ph n h i l y đi n áp quay tr  l ơ i kh ng ch  đi n áp cung c p cho đông c .

(cid:0)

(cid:0) ậ ươ Thành l p ph ơ ặ ng trình đ c tính c .

U

U

U

U

U .

ïh

d

D

(cid:0)

E

d UK . (cid:0)

E

K

.

n .

(cid:0) = R1/R1+R2 ( h  s  ph n h i) ồ

D

e

(cid:0)

U

E

RI . (cid:0)

D

U

E

RI .

D

D

D

(cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) ệ ố ả (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

(cid:0)

n

1( (cid:0)

(cid:0)

(cid:0)

d K

K

RI . (cid:0) K

K

UK . (cid:0) (cid:0) 1(

)

R D 1.(

K . )

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) ượ Gi ả ệ ươ i h  ph ng trình ta đ c (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

29

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ừ ệ ươ ẽ ượ ặ ơ ư ặ ơ ẽ T  h  ph ng trình đ c tính c  ta v  đ c đ c tính c  nh  hình v

n

ể ộ ả ủ ố    Đ  cho t c đ  không t ệ ố   i c a h  th ng

no

ặ ủ ệ ằ ở h   và   kín   b ng   nhau   thì   đi n   áp   đ t   c a   h ệ

(cid:0) ) l n.ầ

nk

TN

ệ ố ơ ớ ở ố (cid:0) th ng kín l n h n h  th ng h  là (1+K

HÖ kÝn

nh

HÖ hë

ộ ụ ố ệ ộ Đ   s t   t c   đ   (sai   l ch   tĩnh)   trong   h ệ (cid:0) ỏ ơ ẽ ệ ố ở ố th ng   kín   s   nh   h n   trong   h   th ng   h   là

I

(1+K(cid:0) ) l n.ầ

I®m

ư ậ ệ ạ ả ồ ặ   Nh  v y ph n h i âm đi n áp t o nên đ c

ớ ệ ở ủ ệ ư   ơ tính C a h  kín cao h n so v i h  h .  Nh ng

ơ ự ấ ặ ơ ứ ề ỏ ả ố luôn Th p h n đ c tính c  t nhiên đi u đó ch ng t ộ ủ    kh  năng duy trì t c đ  c a

ệ ả ồ khâu ph n h i âm đi n áp là kém.

ả ồ ươ ệ 2.3.2.3 Ph n h i d ng dòng đi n.

BB§

U

§

CK§

R®o

Ufh

Ufh =ß.I.R®o

(cid:0) ơ ồ S  đ  nguyên lý.

Hình 2.10

ừ ơ ồ ằ c ph ng trình cân b ng sau:

+ RĐ

n

n 0

(cid:0) K(cid:0) > 1 (cid:0) K(cid:0) =1

T  s  đ  nguyên lý ta vi U(cid:0)  =Uđ +(cid:0) .I.R ươ ế ượ t đ v i ớ (cid:0) = Rđo/R = Rđo/R(cid:0)

(cid:0) K(cid:0) <1

.n

E(cid:0)  = K(cid:0) . U(cid:0) UĐ = E(cid:0)  (cid:0)  I.R(cid:0) UĐ =EĐ + I.RĐ EĐ = Ke.(cid:0) ượ ả ệ c: Gi i h  ta đ

IR

K

1(

)

d

(cid:0) (cid:0)

UK (cid:0) K

K

e

e

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) n =

ừ ươ ơ ư ẽ ặ ặ ơ T  ph ng trình đ c tính c  ta có đ c tính c  nh  hình v .

ậ Nh n xét:

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

30

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ệ ư ệ ệ ặ ả ồ ươ ố ớ ­ Đ i v i ph n h i d

ộ ứ ấ ậ ặ ơ ườ ặ   ệ ở ng dòng đi n thì đi n áp đ t vào h  h  và h  kín là nh  nhau. M c ộ ụ ố ộ (cid:0) n% =0 th m chí ng đ c tính c  có đ  c ng r t cao ( đ  s t t c đ

ườ ặ ớ ạ ử ụ ể ạ dù có h  t o nên đ (cid:0) n%<0).  ệ ố ­ H  th ng không có đ ng đ c tính gi i h n do đó khi s  d ng ph  h i d ả ồ ươ   ng

ộ ế ế ệ ạ ộ ổ dòng đi n trong các b  bi n đ i mang tính phi tuy n m nh thì đ  chính xác c a h ủ ệ

ồ ươ ả ả ố ị ệ ườ ượ ế ợ ớ th ng b  suy gi m cho nên ph n h i d ng dòng đi n th ng đ c k t h p v i các

ộ ậ ử ụ ả ồ ph n h i khác mà không s  d ng đ c l p.

ả ồ 2.3.2.4 ố ộ Ph n h i âm t c đ .

BB§

U

§

CK§

Ufh

FT

Ufh= - n

(cid:0) ơ ồ S   đ  nguyên lý

n

ớ ạ

gi

i h n

Hình 2.11

ộ ế ệ ặ ệ ử FT là máy phát t c ố ổ BBĐ là b  bi n đ i đi n ho c đi n t .

n 0

TN

(cid:0)

ươ ơ Ph ặ ng trình đ c tính c

U

U

n .

kín

(cid:0)

(cid:0)

E

UK ( (cid:0)

n ).

d UK . (cid:0)

d

E

K

.

n .

hở

D

e

(cid:0)

U

E

RI . (cid:0)

D

U

E

RI .

D

D

D

I

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

I đm

ả ệ ượ ế ợ K t h p gi i h  ta đ c:

(cid:0)

(cid:0)

K

K

KU (cid:0) 1

)

e

RI . d K 1( K= K(cid:0) .KĐ = K(cid:0) / Ke(cid:0)

(cid:0) n = (cid:0) (cid:0)

; R= RĐ + R(cid:0)

ừ ươ ẽ ượ ườ ặ ơ ơ ư ặ T  ph ng trình đ c tính c  ta v  đ c đ ẽ ng đ c tính c  nh  hình v .

ậ Nh n xét:

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

31

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

­

ể ả ưở ủ ệ ố ệ ố ở ố ộ Đ  cho t c đ  không t i lý t ằ   ng c a h  th ng h  và h  th ng kín b ng

ệ ệ ở ẽ ỏ ơ ệ ệ ặ ặ (cid:0) k) l n.ầ

­

ơ ủ ệ ệ ở ộ ứ ặ ơ nhau, thì đi n áp đ t lên h  h  s  nh  h n đi n áp đ t lên h  kín là (1+ (cid:0) k) l n.ầ Đ  c ng đ c tính c  c a h  kín cao h n h  h  là (1+

const

­

(cid:0) (cid:0) ườ ớ ạ ặ Đ ng đ c tính gi i h n

lim

In )(

U d (cid:0)

K

(cid:0) (cid:0)

ả ồ ệ 2.3.2.5 ắ Ph n h i âm dòng đi n có ng t

a, Khái ni m:ệ

ư ệ ả ạ ơ ộ ả Trong quá trình làm vi c đ ng c  ph i tr i qua các giai đo n nh , quá trình

ầ ứ ệ ổ ư ệ ế ả ộ ị ượ ị quá đ  và ph i làm vi c  n đi nh n u nh  dòng đi n ph n  ng v t quá giá tr  cho

ấ ầ ế ệ ả ạ ả ồ phép thì ta ph i tìm bi n pháp h n ch  công su t đ u vào. Ph n   h i   âm   dòng   có

ắ ẽ ạ ế ụ ả ơ ị ả ườ ặ ng t s  h n ch  ph  t ộ i tĩnh khi cho đ ng c  b  quá t ạ i và t o nên đ ng đ c tính có

n n0

n n0 A

B

A

B

C

D

I

Idm

Ing

I

Ing

Id

C Id

H.a

H.b

ể ọ ườ ặ ạ d ng đi n hình g i là đ ng đ c tính máy xúc.

ạ ồ ặ Ta th y ấ ở H.a Đ c tính g m 2 đo n:

­

ạ ạ ả ả ỳ ỉ Đo n 1 là đo n N ố ộ 0B ch  có cá khâu du  trì t c đ  tham gia nó đ m b o đ ộ

ấ ượ ể ệ ấ ả ẩ ứ c ng cao đ  máy làm vi c có năng su t ch t l ng s n ph m.

­

ấ ạ ạ ỉ ả   ệ ố Đo n 2 là đo n BC lúc này trong h  th ng ch  còn duy nh t 1 khâu ph n

ệ ố ệ ạ ắ ườ ặ ồ h i âm dòng đi n có ng t tham gia vào h  th ng. Nó t o ra đ ng đ c tính có đ ộ

ơ ị ế ả ặ ẽ ừ ự ế ể ộ ố ớ d c l n, n u đ ng c  b  quá t i n ng nó s  d ng l ạ ạ i t i đi m C. Trong th c t có

ể ặ ườ ư ặ ạ ợ th  chúng ta g p tr ng h p đ c tính tĩnh có 3 đo n nh  hình H.b

ố ộ ố ộ ả ạ ạ ồ ộ Đo n AB là đo n duy trì t c đ  có khâu ph n h i âm t c đ  tác đ ng. ­

ả ồ ắ ạ ọ Đo n  BC Là đ an có thêm khâu ph n h i âm dòng có ng t tham gia vào h ệ ­

th ng.ố

­

ả ắ ạ ạ ồ ỉ Đo n CD là đo n ch  có khâu ph n h i âm dòng có ng t tham gia vào HT

ệ ố ể ự ộ ề ả ồ ớ ắ b. H  th ng đi u khi n t đ ng v i khâu ph n h i âm áp và âm dòng có ng t.

(cid:0) ơ ồ S  đ  nguyên lý

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

32

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

BB§

R2

U

§

CK§

R1 Rdo

n

-a U§

R

Uss

-ß  IRdo

Hình 2.12

ệ ố ắ ả ả ồ Khâu ph n h i âm dòng có ng t không ph i tham gia hoàn toàn vào h  th ng,

Rđo > Uss .

ệ ố ơ ị ộ ỉ mà ch  tham gia vào h  th ng khi đ ng c  b  quá dòng. U

1

(cid:0) ươ Ph ặ ng trình đ c tính c ơ

ừ ơ ồ T  s  đ  ta vi

(cid:0) ế ượ ệ ươ t đ c h  ph U(cid:0) =Uđ­ (cid:0) UĐ ­(cid:0) ng trình sau: IRđo.1[(cid:0) I]

= K(cid:0) .U(cid:0)

1

E(cid:0)

I < I

I

ng

UĐ =E(cid:0)  ­ I.R(cid:0)

UĐ = E(cid:0)  + IRĐ EĐ = K(cid:0) n

KhiI

I

0

..........

ng

I

KhiI

I

1

..........

.

ng

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

(cid:0)

ả ệ ượ ươ Khi gi i h  ta đ c ph

RI .

)

I )(1.

KU (cid:0)

1( (cid:0)

. (cid:0)

(cid:0)

d K

K

K

1

R D 1(

K )

e

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) n = (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) ơ ặ ng trình đ c tính c . (cid:0) KKI .. . D K 1

n n0

A

B

US

I

Ing

Id

Ing

I

Idm

C Id

H.a

Ph¶n håi ©m ¸p

Ph¶n håi ©m dßng

ừ ươ ặ ơ ơ ư T  ph ng trình đ c tính c  ta v  đ ẽ c đ c tính c  nh  hình v . ẽ ượ ặ U

ệ ố ể ự ộ ề ả ồ ố ộ ắ c, H  th ng đi ukhi n t đ ng dùng ph n h i âm t c đ  + âm dòng có ng t.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

33

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

BB§

U

S

§

CK§

R®o

Ufh

R

-ß  IRdo

FT

- n

Hình 2.13

n

A

ươ ự ư ể ậ ầ T ng t nh  các ph n trên d  thành l p ph ươ   ng

n

01

B

ặ ơ ế ệ ươ trình đ c tính c , ta vi t h  ph ằ   ng trình câ b ng

n

ệ ả ệ ượ ươ ủ ệ đi n áp c a h , sau đó gi i h  ta đ c ph ng trình

02

C

(cid:0)

ơ ặ đ c tính c .

IRK

I )(1

D

I

I d

I ng

(cid:0)

d K

K . K

KU (cid:0) 1

1. 1

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) n = (cid:0) (cid:0)

ộ ố ơ ồ ề ể ộ 2.4 ơ M t s  s  đ  đi u khi n đ ng c .

220V

AP1

1

L1 L2 L3 N PE

So

3

AP2

F2

F 2

K1

5

2 4 6

S1

11

13

7

K1

8 10 12

S2

K1

9

F2

PE

K1

H1

H2

U1 V1 W1

M

0

0

0

ự ộ ế ộ ố ồ ộ ồ ơ 1. T  đ ng kh ng ch  đ ng c  không đ ng b  rôto l ng sóc

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

34

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

220V

AP1

1

So

L1 L2 L3

3

N PE

F2

F2

5

AP2

25

S1

2

4

7

6

S2

K1

K 2

K1

17

9

8

10

K2

S3

12

F2

11

19

PE

K2

K1

13

21

U1 V1 W1

H3

M

K2 23 H2

K1 15 H1

K1

K2

0

0

0

0

0

ở ộ ở ộ ơ ằ ừ ơ ự ế ộ Hình 2.14 Kh i đ ng tr c ti p đ ng c  b ng kh i đ ng t đ n

L1

L1 L2 L3 N PE

AP2

1

AB

S0

3

2 4 6

K1

F2

5

8

10

S1

7

12

12 10

8

K1

S2

9

K2

Rp

18 16 14

F2

K 2

18

S3

16

11

13

14

F2

K 1

H1

H3

K 2

H2

U V

W

M3~

0

0

0

0

0

ề ộ ở ộ ở ộ ơ ằ ả ừ Hình 2.15 Kh i đ ng có đ o chi u đ ng c  b ng kh i đ ng t kép

ở ụ ở ộ ệ ạ Hình 2.16 Kh i đ ng khi có đi n tr  ph  trong m ch stato

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

35

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ổ ố ở ể ề ằ ờ ắ Hình 2.17 Đi u khi n m  máy b ng đ i n i Y/ (cid:0)  theo nguyên t c th i gian

ự ộ ồ ộ ế ộ ố ơ ấ 2. T  đ ng kh ng ch  đ ng c  không đ  b  3 pha rôto dây qu n

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

36

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

3

ở ờ ể ề ắ Hình 2.18: Đi u khi n m  máy theo nguyên t c th i gian

CKT

­

+

CC

KT

KN

CC

Rh

§

RH

H

K1

K2

KN

KT

MT

D

KN

KT

KT

MN

KT

KN

KT

KN

RTh1

KN

RTh1

K1

RTh2

RTh2

K2

D’

RH

KT

KN

H

ơ ệ ự ộ ố ộ ế ộ T  đ ng kh ng ch  đ ng c  đi n m t ch i uề

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

37

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ở ộ ờ ắ ắ ố ộ Hình 2.19 Kh i đ ng theo nguyên t c th i gian, hãm theo nguyên t c t c đ

3.1

ƯƠ Ệ Ử Ị Ệ Ắ CH Ạ NG 3  TRANG B  ĐI N­ ĐI NT  NHÓM MÁY C T KIM LO I

ị ệ ề ầ ạ ắ ạ Yêu c u chung v  trang b  đi n và phân lo i máy c t kim lo i.

ạ ạ ắ 3.1.1 Phân lo i máy c t kim lo i.

ể ắ ạ ế ạ ằ ớ ớ Máy c t kim lo i dùng đ  gia công các chi ti t kim lo i b ng cách h t đi l p kim

ế ầ lo i th a, ạ ừ sau khi gia công chi ti t có hình dáng theo yêu c u.

3.1.1.1 Phân lo iạ

ạ ạ Hình 3.1. Phân lo i máy c t kim lo i

ự ế ể ượ ạ Trong th c t MCKL có th  đ c phân lo i theo các cách sau:

ệ ặ ư ộ ở ươ ­ Tùy thu c vào quá trình công ngh  đ c tr ng b i ph ạ   ng pháp gia công, d ng

ắ ượ ể ơ ả ộ dao, đăc tính chuy n đ ng v.v…, các máy c t đ ệ   c chia thành các máy c  b n: ti n,

ư phay; bào, khoan – doa, mài và các nhóm máy khác nh  gia công răng, ren vít v.v…

ủ ể ể ạ ả ặ ấ ­ Theo đ c đi m c a quá trình s n xu t, có th  chia thành các máy v n năng,

ặ ệ ể ự ệ ạ ượ chuyên  dùng và   đ c   bi t.   Máy  v n  năng là   các  máy  có th   th c   hi n  đ c  các

ươ ư ệ ể ph ng pháp gia công khác nhau nh  ti n, khoan, gia công răng v.v… đ  gia công các

ế ề ạ ướ chi ti t khác nhau v  hình d ng và kích th c. Các máy chuyên dùng là các máy đ ể

ế ư ướ gian công các chi ti t có cùng hình dáng nh ng có kích th ặ   c khác nhau. Máy đ c

ệ ỉ ự ệ ế ướ bi t là các máy ch  th c hi n gia công các chi ti t có cùng hình dáng và kích th c.

ướ ọ ượ ế ể ­ Theo kích th c và tr ng l ng chi ti ắ   t gia công trên máy, có th  chia maý c t

ạ ườ ỡ ớ kim lo i thành các máy bình th ng (<10.000kG), các máy c  l n (<30.000kG), các

ấ ặ ỡ ặ máy c  n ng (<100.000kG) và các máy r t n ng (>100.000kG)

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

38

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ể ộ ộ ườ ­ Theo đ  chính xác gia công, có th  chia thành máy có đ  chính xác bình th ng,

ấ cao và r t cao.

ể ộ ủ ế ắ 3.1.2 ạ   Các chuy n đ ng ch  y u trên máy c t kim lo i

ủ ế ể ể ạ ắ ộ ộ ơ ả   Có hai chuy n đ ng ch  y u trên máy c t kim lo i là: Chuy n đ ng c  b n

ể ể ộ ộ ụ (chuy n đ ng chính) và chuy n đ ng ph .

ể ộ ơ ả 3.1.2.1 Chuy n đ ng c  b n

ể ươ ự ắ ớ ố ủ ể ả ả Là s  di chuy n t ắ ọ   ng đ i c a dao c t v i phôi, đ  đ m b o quá trình c t g t

ườ ơ ả ể ể ạ ộ ộ ng i ta chia chuy n đ ng c  b n ra thành 2 lo i chuy n đ ng:

ư ể ể ắ ộ ộ ế Chuy n đ ng chính: Là chuy n đ ng đ a dao c t ăn vào chi ti t (có th ể ­

ể ế ể ộ ộ ị ặ là chuy n đ ng quay ho c chuy n đ ng t nh ti n).

ể ể ộ ộ ị ưỡ ặ Chuy n đ ng ăn dao: Là chuy n đ ng xê d ch l ể ạ   i dao ho c phôi đ  t o ­

ể ể ể ặ ớ ớ ộ ộ ị ra 1 l p phôi m i. Có th  là chuy n đ ng quay ho c chuy n đ ng t nh

ti n. ế

Hình 3.2. Các d ng gia công kim lo i trên các máy c t kim lo i

ụ ủ ệ ế ể ớ ị ộ VD: V i máy ti n là chuy n đ ng t nh ti n liên t c c a dao ….

ể ộ

a) Ti n b) Khoan c) Phay d) Mài e) Bào ụ

3.1.2.2 Chuy n đ ng ph

ắ ọ ự ể ế ế ộ ầ   Là chuy n đ ng không liên quan tr c ti p đ n quá trình c t g t. Chúng c n

ế ể ệ ạ ẩ ỉ ị thi ầ   t khi chu n b  gia công, hi u ch nh máy, đo đ c.... VD di chuy n nhanh các đ u

ủ ặ ạ ườ ụ ở ẹ ầ ầ dao ho c phôi, nâng h  xà c a máy bào gi ng, k p đ u tr c máy khoan c n....

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

39

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ả ộ ủ ế ị ữ ể ố ộ ờ ờ   T c đ  c a chuy n đ ng c  b n quy t đ nh th i gian gia công h u ích, th i

ộ ủ ụ ế ể ố ộ ờ ị gian máy, t c đ  c a chuy n đ ng ph  quy t đi nh th i gian gia công vô ích. Chính

ấ ủ ơ ả ế ị ụ ể ể ậ ộ ộ vì v y chuy n đ ng c  b n và chuy n đ ng ph  quy t đ nh năng su t c a máy.

ọ ắ ấ 3.1.3 ạ   Ch n công su t cho máy c t kim lo i

ấ ộ ế ứ ệ ề ọ ơ ộ Vi c ch n  đúng công su t đ ng c  truy n đ ng cho máy là h t s c quan

ơ ầ ấ ộ ơ ớ ế ọ ọ ế ầ ư ẽ ộ tr ng. N u ch n công su t đ ng c  l n h n c n thi ố t thì v n đ u t s  cao, đ ng c ơ

(cid:0) ườ ạ ả ệ ố ệ ấ ả ọ th ng xuyên ch y non t i. Làm cho hi u su t và h  s  cos ế  gi m. N u ch  công

ấ ộ ỏ ơ ả ượ ị ố ẽ ả ầ ơ su t đ ng c  nh  h n tr  s  yêu c u thì máy s  không đs m b o đ ấ ầ   c năng su t c n

ế ơ ườ ộ ạ ả ả ơ ổ thi t , đ ng c  th ng xuyên ch y quá t ổ   ọ ủ ộ i làm gi m tu i th  c a đ ng c . Tăng t n

ấ ộ ả ử ệ ề ậ ọ phí khi v n hành do ph i s a chũa nhi u. Do đó vi c ch n đúng công su t đ ng c ơ

ệ ệ ề ộ ọ trong h  thông truy n đ ng đi n la vô cùng quan tr ng.

3.1.4

ề ề ấ ố ộ ạ ắ ỉ V n đ  đi u ch nh t c đ  máy c t kim lo i.

ể ậ ượ ế ộ ắ ả ả Đ  nh n đ c các ch  đ  c t khác nhau đ m b o các quá trình công ngh  t ệ ố   i

ư ố ộ ề ề ề ề ầ ả ộ ộ ỉ ỉ u, c n ph i đi u ch nh t c đ  truy n đ ng chính và truy n đ ng ăn dao. Đi u ch nh

ệ ằ ươ ự ố ộ t c đ  các máy th c hi n b ng 3 ph ng pháp.

­

ổ ỷ ố ộ ố ộ ề ằ ợ ớ s  truy n trong h p t c đ  ( b ng tay, kh p li h p đi n t ệ ừ   , C : ơ  Thay đ i t

ỷ ự thu  l c......

­

ổ ố ộ ộ ổ ỷ ố ề ơ ệ ơ    Thay đ i t c đ  đ ng c  và thay đ i t ộ    s  truy n trong h p Đi n c :

t c đố ộ

­

ổ ố ộ ộ ổ ố ộ ủ ơ ề   Đi n:ệ   Thay đ i t c đ  c a máy ch  b ng thay đ i t c đ  đ ng c  truy n ỉ ằ

đ ng.ộ

ả ề ề ế ấ ề ộ ộ ộ ố ỉ Khi gi ề i quy t v n đ  đi uch nh t c đ  truy n đ ng chính và truy n đ ng ăn dao

ả ỉ ế ph i quan tâm đ n các ch  tiêu sau:

ố ộ ạ ỉ ­ ề Ph m vi đi uch nh t c đ

ộ ơ ề ỉ ­ Đ  tr n đi uch nh.

max

ố ộ ạ ỉ ề a, Ph m vi đi uch nh t c đ

­

(cid:0) (cid:0)

min

max

(cid:0) ố ớ ể ộ Đ i v i chuy n đ ng quay:  D =

­

V V

min

ố ớ ế ể ộ ị Đ i v i chuy n đ ng t nh ti n: Dv =

­

max

ỉ ố ữ ượ ố ớ ể ộ Đ i v i chuy n đ ng ăn dao: là t  s  gi a l ớ ng ăn dao l n nh t S ấ max v iớ

S S

min

ỏ ượ l ng ăn dao nh  nh t S ấ min: Ds =

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

40

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

(cid:0)

i

1(cid:0)

ộ ơ ỉ b, Đ  tr n đi u ề  ch nh

(cid:0)

i

ỉ ố ữ ị ề Là t  s  gi a hai giá tr  li n nhau c a t c đ : ủ ố ộ  (cid:0) =

i, (cid:0)

i+1 Là c p t c đ  th  i và c p t c đ  th  i+1

(cid:0) ấ ố ộ ứ ấ ố ộ ứ

Mccp( )

Mc( )

max

max

Mccp( )

Mc( )

min

min

Mc

Mccp

Mc

Mccp

ủ ệ ố ữ ặ ụ ả ủ ự ợ ặ c, S  phù h p gi a đ c tính c a h  th ng và đ c tính c a ph  t i.

Hình 3.1

ặ ơ ủ ấ ả s n xu t. )      đ c tính c  c a máy

ụ ả ủ ặ ấ ả )  đ c tính ph  t i cho phép c a máy s n xu t.

ủ ớ ố ệ ơ ộ ộ ả ị )   là mô men sinh ra c a đ ng c  làm vi c v i t c đ  khi t i luôn là đ nh

ặ ộ ươ ề ố ộ Mc((cid:0) Mccp((cid:0) Mccp((cid:0) ụ ứ m c, đ c tính này ph  thu c hoàn toà vào ph ặ   ỉ ng pháp đi u ch nh t c đ  mà đ c

ạ ạ

(cid:0) ế ặ ố ố tính có d ng này hay d ng khác. )   và   Mc((cid:0) N u Mccp( ) có đ c tính gi ng nhau, trùng nhau là t ấ t nh t thì

ệ ế ệ ố ề ả ả ỉ trong toàn d i đi u ch nh h  th ng luôn làm vi c h t kh  năng.

ộ ổ ị ố ộ d, Đ   n đ nh t c đ

ữ ố ả ườ ứ ặ ổ ơ ả Là kh  năng gi ộ  t c đ  khi t ộ ổ   i thay đ i. Đ ng đ c tính c  càng c ng đ   n

ố ộ ị đ nh t c đ  càng cao.

(cid:0) ề ộ Truy n đ ng ăn dao: (cid:0) % (cid:0)

(cid:0) ề ộ Truy n đ ng chính: (5 – 10)% (cid:0) % (cid:0) (5 – 15)%

e, Tính kinh tế

ế ổ ượ Xét đ n giá thành chi phí vân hành, t n hao năng l ng trong quá trình làm

ứ ộ ệ ổ ệ ậ ậ ậ ộ ị vi c  n đ nh và quá trình quá đ , m c đ  tin c y, thu n ti n trong v n hành thay th ế

3.2

ễ d  dàng....

ị ệ ệ Trang b  đi n cho nhóm máy ti n

ố ớ ị ệ ữ ể ầ ặ 3.2.1 Nh ng yêu c u và đ c đi m trang b  đi n đ i v i nhóm máy

ti nệ

ớ ệ ạ a, Gi i thi u chung và phân lo i.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

41

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ạ ể ự ắ ọ ệ ệ ệ   Máy ti n là 1 trong nhóm máy c t g t kim lo i đ  th c hi n gia công ti n:

ể ử ụ ụ ệ ệ ệ ặ ị ụ ắ   ti n côn, ti n m t ngoài, ti n đ nh hình... Ngoài ra có th  s  d ng các d ng c  c t

ư ệ khác nh : mũi khoan, doa, ti n ren.

(cid:0) ệ ạ ề Máy ti n có nhi u lo i khác nhau:

ả ơ ệ ­ Máy ti n đ n gi n

ạ ệ ­ Máy ti n v n năng

ệ ơ ­ Máy ti n r vônve

ệ ­ Máy ti n vít

(cid:0) ể ộ ồ Các chuy n đ ng trên máy g m:

ơ ả ể ộ Chuy n đ ng c  b n: ­

ụ ể ộ ộ ể + Chuy n đ ng chính ( chuy n đ ng quay tròn tr c chính).

ể ế ể ộ ộ ị + Chuy n đ ng ăn dao ( chuy n đ ng t nh ti n bàn dao)

ụ ể ầ ộ ơ ộ ơ ướ ạ ­ ể Chuy n đ ng ph : chuy n đ ng b m d u, b m n ể   c, g t phoi, chuy n

ẹ ạ ộ đ ng nhanh bàn dao, nâng h  xà, k p xà.

ị ệ ể ầ ặ   b, Các yêu c u và đ c đi m trang b  đi n cho máy ti n ệ

(cid:0) ề ộ Truy n đ ng chính

ả ả ề ả ả ế ề ả ­ Ph i đ o chi u quay, đ m b o quay chi ti t theo c  hai chi u.

Mc ộ

Pc ề ả ơ ­ Quá trình kh i đ ng, hãm ph i tr n tránh va đ p trong b  truy n.

ở ộ ậ

Ở ấ ệ ố ỏ ườ ề các máy có công su t nh  th

Mc ầ

ộ ằ ề ố ỉ ươ ườ ệ ế ặ ầ c u đi u ch nh t c đ  b ng ph ộ ng h  th ng truy n đ ng chính không yêu   Pc   ng là ng pháp đi n, ho c n u có yêu c u thì th

ẹ ề ấ ạ ỉ ườ ườ ử ụ ơ ộ đi u ch nh có c p, ph m vi h p, thì ng i ta th ồ   ng s  d ng đ ng c  không đ ng

ề ấ ố ộ ườ ồ ề ằ ỉ ộ b  rotor l ng sóc, 1 hay nhi u c p t đ  th ng đi u ch nh b ng  cách

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

n

n1

n2

42 n3

Hình 3.2

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ổ ố ự ừ ườ ợ thay đ i s  đôi c c t P. Trong tr ng h p này công

ấ ủ ộ ườ ầ ổ ề su t c a truy n đ ng chính th ng yêu c u không đ i.

ấ ớ ệ ơ ộ ớ V i các đ ng c  có công su t l n và máy ti n

ạ ặ ơ ng đ c tính c  có d ng:

n2 , Mc = const

ậ ớ ố ộ  thu n v i t c đ )

n3 , PC = const

ị ứ ườ đ ng thì th Vùng 1: n =  n1 (cid:0) ỉ ệ ( Pc t  l Vùng 2: n =  n2 (cid:0) ỉ ệ ( Mc t  l ớ ố ộ  ngh ch v i t c đ )

ệ ứ ấ ớ ề ệ ầ ớ ộ ả   V i các máy ti n có công su t l n và máy ti n đ ng, truy n đ ng chính yêu c u ph i

ố ộ ằ ề ỉ ươ ệ ạ ớ ươ ố ộ ề ỉ đi u ch nh t c đ  b ng ph ng pháp đi n, v i ph m vi t ng đ i r ng và đi u ch nh

ệ ố ề ớ ơ ộ ườ ượ ử ụ tr n. So v i các h  th ng truy n  đ ng chính th ng  đ ệ ố   c s  d ng là h  th ng

ơ ệ ề ề ộ ộ ừ ộ ậ ố ộ ề ỉ truy n đ ng đ ng c  đi n1 chi u kích t ớ    đ c l p đi u ch nh t c đ  theo hai vùng v i

ươ ề ỉ các ph ng pháp đi u ch nh.

ố ộ ấ ệ ề ằ ổ ỉ Vùng 1 T c đ  th p (n n2) đi u  ch nh b ng cách thay đ i đi náp.

ố ộ ổ ừ ề ỉ Vùng 2 T c đ  cao (n thông. ằ   n3) đi u ch nh b ng cách thay đ i t

=  n1 (cid:0)  =  n2 (cid:0) ợ

ố ườ ể ơ ả ả Chú ý  Trong 1 s  tr ệ ố ng h p   đ  đ n gi n cho h  th ng TĐĐ và gi m giá thành

ườ ụ ỉ ươ ố ộ ằ ổ ừ ề ỉ ng i ta ch  áp d ng ph ng pháp đi u ch nh t c đ  b ng cách thay đ i t thông.

(cid:0) ề ộ Truy n đ ng ăn dao

ở ộ ể ả ề ề ả ầ ả ả   Yêu c u: Đ o chi u quay đ  đ m b o ăn dao theo hai chi u, kh i đ ng và hãm ph i

êm.

Ở ệ ấ ỏ ườ ự ề ộ các máy ti n có công su t nh  và trung bình th ệ   ng truy n đ ng ăn dao th c hi n

ấ ớ ề ề ộ ừ t truy n đ ng chính. Các máy có công su t l n (chi u dài chi ti ặ  8m ho c máy

ứ ệ ườ ề ượ ừ ộ ộ ề ộ ti n đ ng) thì thông th ộ ng truy n đ ng ăn dao đ m t đ ng c ơ ế (cid:0) t  c truy n đ ng t

ơ ệ ệ ừ ề ấ ộ ặ ừ ư ộ ỉ riêng là đ ng c  đi n1 chi u c p đi n t MĐKĐ ho c t ề    1 b  ch nh l u có đi u

khi n.ể

(cid:0) ụ ể ộ Chuy n đ ng ph

ố ộ ườ ề ề ầ ả ỉ ộ Không yêu c u đ o chi u và đi u ch nh t c đ , th ồ   ơ ng dùng đ ng c  KĐB rotor l ng

sóc.

ạ 3.2.2 M ch đi n ệ ệ  máy ti n 1A660

ệ ể ặ ế ằ ặ ằ Máy ti n n ng 1A660 dùng đ  gia công các chi ti t b ng gang, ho c b ng thép

ượ ướ ề ề ộ ộ ượ ọ có tr ng l ng d i 250 kN. Tuy n đ ng chính và truy n đ ng ăn dao đ ự   c th c

ừ ố ộ ụ ề ề ấ ạ ơ ộ ỉ hiên t 1 đ ng c  1 chi u có công su t 55 KW, ph m vi đi uch nh t c đ  tr c chính

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

43

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ố ộ ủ ộ ơ ệ ề ạ ỉ ố ộ ụ   ằ b ng 125/1 trong đó ph m vi đi u ch nh t c đ  c a đ ng c  đi n là 5/1. T c đ  tr c

ị ư ứ ớ ấ ố ộ ủ ộ ố ộ chính  ng v i 3 c p t c đ  c a h p t c đ  có giá tr  nh  sau:

ấ C p 1: 8 vg/p/

ấ C p 2: 40 vg/p/

ấ C p 3: 200 vg/p/

ntc = 1,6 (cid:0) ntc = 8 (cid:0) ntc = 40 (cid:0) ượ ề ộ ằ ề ệ ằ ố ộ ỉ ộ Truy n đ ng chính đ ề c truy n đ ng b ng h  FĐ đi u ch nh t c đ  b ng cách thay

ừ ủ ộ ứ ủ ơ ộ ữ ệ dòng đi nkích t ệ  c a đ ng c , còn s c đi n đ ng c a máy phát gi nguyên.

Nguyên lý làm vi cệ ỉ ệ ượ ấ ả ề ộ ượ ả ả Máy ch  làm vi c đ ệ t c  các đi uki n liên đ ng sau đ c đ m b o:

­

(cid:0) ủ ầ ế ể c khi t ơ (cid:0) Đ  d u bôi tr n ti p đi m DBT kín K4 có đi nệ

­

1 ho c CTC ặ

2 kín (cid:0)

ề ượ ế ụ Chi u quay tr c chính đã đ ọ (cid:0) c ch n ể  ti p đi m CTC

R le ơ

ệ ặ 1RLD ho c 2RLD có đi n.

­

(cid:0) ặ ở ộ ấ ố ộ ế Đã đ t m t c p t c đ  nào đó ể  ti p đi m TĐ kín

­

(cid:0) ộ ố ớ ộ Các bánh răng trong h p t c đ  đã ăn kh p hoàn toàn ể   ế   các ti p đi m

1KBR,

2KBR, 3KBR, 4KBR kín.

­

(cid:0) ộ ừ ể ế ơ ộ ơ Đ ng c  đã có t thông ti p đi m RNT kín do r  le RNT tác đ ng.

Ở ế ộ ở ộ ệ ấ ố ộ ơ ể ề ch  đ  làm vi c, mu n kh i đ ng đ ng c , ta  n nút M ậ   1 đ  quay ( chi u thu n)

2 đ  (quay ng

1

ế

ườ

ể ượ ả ế ở ộ ậ ấ và  n Mấ c). Gi thi

ở ng m  LĐT

ề t ta kh i đ ng theo chi u quay thu n. Khi  n M  nhánh 3 co đi nệ (cid:0) (cid:0)

ệ ế ể ườ ệ ở T có đi n, đóng các ti p đi m th ộ   ng m  T  Đg và K2 có đi n. Cu n

ẫ ế d n đ n LĐT có đi n, đóng các ti p đi m th K1 có đi nệ (cid:0) ừ ủ kích t

ượ ủ ề ố c a máy phát CKF c a máy phát đ ệ   ộ ệ c n i vào toàn b  đi n áp 1 chi u. đi n

ở ế ừ ủ ệ ộ ở ề ỉ tr  kinh t ạ  trong m ch kích t ơ ị ạ ỏ ở  c a đ ng c  b  lo i b  b i K2, đi n tr đi uch nh

ệ ắ ị ừ ủ ộ ơ ạ dòng kích ĐKT b  ng n m ch, do đó dòng đi n kích t c a máy phat và đ g c  có giá

ứ ứ ệ ơ ị ị ị ị ầ tr  đ nh m c. Khi đi n áp máy phát tăng d n đên giá tr  đ nh m c thì r  le RCB tác

ề ể ế ạ ệ ệ ở K3 có đi n, đi n tr  ĐKT đ ượ   c

ừ ộ ệ ơ ừ ả ố ươ ứ ể (cid:0) ộ đ ng đóng ti p đi m RCB bên m ch đi u khi n   đ ng c , dòng đi n kích t ạ ư đ a vào m ch kích t gi m xu ng t ng  ng v i t ớ ừ

ặ ướ ơ ượ ộ ở ộ ạ thông lúc đó ( đã đ t tr c). Đ ng c  đ c kh i đ ng sang giai đo n 2 lúc này t ừ

ả ơ thông đông c  đã gi m.

ở ộ ể ạ ế ệ ạ ờ ầ ứ Đ  h n ch  dòng đi n m ch ph n  ng trong th i gian kh i đ ng ta

ứ ừ ộ ạ ộ ơ ượ ề ườ dùng r le RG có 2 cu n dây t o ra s c t đ ng ng c chi u nhau. Bình th ọ   ng cu n

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

44

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

(cid:0) ị ố ắ ẫ ở ộ ủ ế điên áp luôn tác đ ng ộ rf luôn b  n i t ế   t d n đ n quá trình kh i đ ng đ  nhanh. N u

ầ ứ ệ ượ ủ ứ ệ ộ ộ ị dòng đi n ph n  ng v t quá giá tr  cho phép thì s c đi n đ ng c a cu n dòng đ ủ

ế ể ả ơ ở ượ ố ế ớ ớ l n làm cho r  le RG nh  ra ti p đi m RG m  và đi ntr  r ạ   c n i ti p v i m ch ệ ở f đ

ừ ầ ứ ế ả ả kích t máy phát. K t qu  dòng ph n  ng gi m.

ể ề ộ ừ ố ườ ấ ộ ơ ỉ Đ  đi u ch nh t c đ  t xa ng i ta dùng đ ng c  Đ1 và các nút  n M1, M2,

ả ế ộ ộ ớ ệ ấ ơ ơ ố M3. Gi thi ố ớ   t đ ng c  đang làm vi c ta mu n cho t c đ  l n h n ta  n M1, đ i v i

(cid:0) ố ớ ề ậ ặ ộ RĐT ho c RDN tác đ ng KT ố ượ (cid:0) c

ượ ủ ủ ả ề chi u quay thu n, M2 đ i v i chi u quay ng có đi nệ (cid:0) ệ ở (cid:0) ề t c a ĐKT theo chi u tăng c a đi ntr gi m kích

(cid:0) ộ ộ ộ ộ ấ ố ố ơ Đ1 quay kéo con tr ơ (cid:0)  đ ng c ừ ộ t ả  t c đ  đ ng c  tăng. Mu n gi m t c đ  đ ng c  ta  n M3 KN có

ệ ộ ố ộ ộ ơ ả ừ ộ ơ đi nđ ng c  Đ1 quay ng tăng kích t t c đ  đ ng c  gi m. ố ơ (cid:0)  đ ng c

ắ ầ ừ ừ ầ ố ơ ượ (cid:0) c  ấ Mu n d ng máy ta  n nút d ng D, quá trình hãm b t đ u. Đ u tiên là giai

ạ ừ ế ứ ạ ị ị đo n hãm tái sinh do tăng dòng kích t đ n giá tr  đ nh m c, trong giai đo n này K1

ủ ứ ệ ế ệ ắ ấ ở ị ượ ữ ị ạ m t đi n, bi n tr  ĐKT b  ng n m ch. S c đi n đ ng c a máy phát đ c gi đ nh

ừ ủ ơ ạ ớ ị ộ ắ ộ ơ c a đ ng c  đ t t ệ    r le RT tác đ ng c t đi n ộ ứ (cid:0) i đ nh m c

(cid:0) ệ ệ ắ ấ ộ ộ   T m t đi n, c t đi nvào cu n kích thích máy phát CKF ể   ơ   đ ng c  chuy n

ừ ứ ả ầ ầ ơ ị ộ ứ m c.Khi dòng kích t K3  (cid:0) sang hãm tai sin l n th  2 do sđđ   máy phát gi m d n, còn t thông đ ng c  đ nh

ứ ủ ế ạ ả ạ ố ộ m c.Giai đo n cu i là giai  đo n hãm đ ng năng khi sđđ c a máy phát gi m đ n tr ị

(cid:0) ệ ệ ắ ấ ả ủ ơ ố s  nh  c a r le RH ầ ứ  Đg và K2 m t đi n c t ph n  ng máy phát và đóng đi n tr ở

hãm rh vào.

Ơ ế ộ ử ặ ơ ấ  ch  đ  th  máy thì ta dùng nút  n TT ho c TN lúc này công tăc t LĐT

ệ ệ ặ ấ ặ ỉ ho c LĐN không có đi n nên ch  có đi n khi  n nút TT ho c TN.

ơ ệ ể ệ ườ Trong s  đô đèn ĐH ủ   ng c a ạ 1 dùng đ  báo hi u tr ng thái làm vi c bình th

máy.

ệ ườ ủ ệ ố ầ ơ ng c a h  th ng d u bôi tr n. ạ ĐH2 và còi báo hi u tr ng thái không bình th

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

45

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ồ ạ ệ ệ Hình 3.3 S  đ  m ch đi n máy ti n 1A660

ạ 3.2.3 ệ    M ch đi nT1565

ớ ệ ế ị ủ A. Gi i thi u trang thi t b  c a máy

ệ ườ ượ Máy ti n T1565 có đ ặ ng kính mâm c p 4500 mm , đ ể c dùng đ  gia công

ế ườ các chi ti t có đ ng kính < 5000mm.

ơ ệ ề ề ấ ộ ộ ố ộ ề   Truy n đ ng chính dùng đ ng c  đi n 1 chi u công su t 70kW, t c đ  đi u

(cid:0) ằ ỉ ỉ ừ ề ch nh b ng cách đi u ch nh dòng kích t ạ  trong ph m vi 500 1500 vg/p/. Đ  mể ở

ố ộ ườ ạ ỉ ộ ố ộ ấ ề ộ r ng ph m vi đi u ch nh t c đ  ng i ta dùng h p t c đ  3 c p.

ề ượ ệ ừ ộ ự ể ộ ơ ộ Truy n đ ng ăn dao đ c th c hi n t đ ng c  chính. Các chuy n đ ng ph ụ

ồ ơ ộ do đ ng c  rotor l ng sóc kéo.

ề ể ầ ồ ơ ộ ườ ư ộ Đ  cung c p ngu n 1 chi u cho đ ng c  ng ỉ i ta dùng b  ch nh l u không

(cid:0) ơ ồ ầ ế ệ ắ ể 6V m c theo s  đ  c u 3 pha không có bi n áp. Các đi n kháng

ế ệ ạ ắ ố ộ ệ ộ ạ 3ĐK h n ch  dòng ng n m ch và t c đ  tăng dòng đi n. Nhi t đ  các van

ể ể ệ ố ớ ố ờ ế c ki m tra nh  ti p đi m nhi ế ạ t TT n i v i m ch kh ng ch . ề đi u khi n 1V  1ĐK(cid:0) ượ đ

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

46

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ộ ừ ộ ượ ề ầ ố ỉ Cu n kích t ể   ư c n i vào c u ch nh l u 1 pha bán đi u khi n

ư ạ ỉ ượ ấ ừ ế ồ bao g m 7V c cung c p t máy bi n áp: 1BA.

ơ  đ ng c  CKĐ đ (cid:0) 10V. M ch ch nh l u này đ ề ể ề ạ ồ ể     M ch phát xung đi u khi n cho 2 van 9V và 10V g m 2 kênh   đi u khi n

ệ ể ự ộ ổ ố ộ ườ ử ụ ả ộ ố ồ riêng bi t. Đ  t ị  đ ng  n đ nh t c đ  ng i ta s  d ng ph n h i âm t c đ . Tìn

ồ ượ ấ ệ ừ ố ả hi u ph n h i đ c l y ra t máy phát t c FT.

ể ạ ệ ề ạ ạ ồ ị ỏ ấ Đ  t o đi n áp xoay chi u có giá tr  nh  c p ngu n cho m ch phát xung, và t o tín

ệ ạ ộ ồ ườ ử ụ ế hi u đ ng b  cho m ch phát xung ng i ta s  d ng máy bi n áp 2BA.

ệ ủ ệ ố B. Nguyên lý làm vi c c a h  th ng

ạ ộ ủ ạ a. Ho t đ ng c a m ch kích t ừ   .

(cid:0) ạ ộ ư ể ề ầ ỉ ự ­ M ch đ ng l c : c u ch nh l u 1 pha bán đi u khi n 7V 10V, t i làả

ộ ừ ủ ộ ệ ả ớ ơ cu n kích t c a đ ng c  CKĐ có đi n c m l n.

(cid:0)

Ta có:

1

cos

(cid:0)

2

U

2

UKT = Ud = Ud0

22 (cid:0)

Ud0 =

ạ M ch phát xung :

ươ Ta đi xét 1 kênh phát xung cho van 9V còn kênh phát xung cho van 10V t ng t ự .

ề ệ ả ể Ta có đi n áp đi u khi n chung cho c  2 kênh

ứ ấ ạ Xét m ch vòng th  nh t. H.a

Rp1

Ta có:

FT

Uđk = Ucđ ­ (cid:0) n + U0

Rp2

Trong đó:

ề ệ ể Uđk  là đi n áp đi ukhi n

Ufh Uc® U®k U0

ủ ạ Ucđ  là đi nệ  áp ch  đ o

U0

ể ị

-

+

ệ ả ồ U0  là đi nệ  áp chuy n  d ch (cid:0) n = Ufh là tín hi u ph n h i âm t c đ . ố ộ

H.3.4a

ự ệ ệ ấ ừ ế ồ ộ Đi n áp t a: U máy bi n áp 2BA. Khi U

đb1 là đi n áp đ ng b  hình sin l y t ứ ấ

đb1= 0  ầ   ng  thì   cu n   th   c p  1BA  cũng  b ng  0  và   b t  đ u

ắ ầ ươ ể ằ ắ ộ và   b t  đ u  chuy n   sang  d

ể ươ chuy n sang d ng.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

47

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ế ạ ạ ạ ồ ờ ượ Tr1 là m ch so sánh đ ng th i là m ch khu ch đ i xungh, xung ra đ ề c truy n qua

ế máy bi n áp xung BAX1.

1và 2 cu n th  c p là:

ộ ơ ấ ế ứ ấ ộ Máy bi n áp xung BAX1 có 1 cu n s  c p W

ể ấ ề W2 l y xung ra đi ukhi n cho thyristor

ồ ươ ả ấ ế ạ ạ ng cho m ch khu ch đ i xung. W3 l y tín hiêu ph n h i d

ứ ạ Xét m ch vòng th  2:

W2

W1

U®b2

ta có:

T2

UBE = uđb ­ Uđk

D01

U®k UEB

đb > Uđk thì T2 m  ở

ậ V y    khi u

D02

W3

Uđk thì T2 khoá

khi uđb (cid:0)

H.3.4b

u

u®b

U®k

ạ ắ ầ ể (cid:0) ờ T i th i đi m ể t = 0 thì uđb =0 và b t đ u chuy n

ử  sang n a chu k  d T  ừ (cid:0) ỳ ươ  (cid:0) t = 0 (cid:0) Uđk  (cid:0) ư ng nh  H.b  t=v1 thì uđb (cid:0) ị  T1 b  khoá

v2

v3

v4

v1

t

(cid:0) ể ề ch a có xung đi u khi n.

1 m  ở

ẫ ế T  ừ (cid:0) (cid:0) ư t = v1 (cid:0) t=v2 thì

Uss

(cid:0) ệ ự ệ có dòng đi n c c góp T ộ  dòng đi n qua cu n uđb > Uđk  d n đ n T 1 (cid:0)

1, W2, W3

ế ẫ ộ dây W1 d n đ n trên các cu n dây W

t

ế ươ ệ ấ ớ ở ự ấ xu t hi n các sđđ v i th  d ng c c tinhs có d u *

(cid:0) (cid:0) ư ế ể ế (cid:0) ề  có xung đ a đ n đi u khi n 9V. Đ n t=v2

đk và sau đó nh  h n U

đk (cid:0)

ả ố ỏ ơ ệ  xung đi n áp ng ượ   c thì uđb gi m xu ng = U T1 khoá (cid:0)

2 và ngăn ch n b i D

ả ở ặ ở ề ượ đ c làm suy gi m  b i D như ể (cid:0) 1 và D3. Ta có góc đi u khi n

ộ ị trên đ  th .

đb1 1 góc 180o nên th i đi m ể

o.

Ơ ộ ệ ứ ệ ớ ờ kênh th  2 thì đi n áp đông b  l ch pha v i U

ể ủ ệ ề ệ ấ ớ xu t hi n xung đi u khi n c a 10V cung l ch so v i (v 1 góc 180

ệ ủ ệ ố b. Nguyên lý làm vi c c a h  th ng.

ệ ơ ộ ỉ ườ ộ ố ộ ể Đ ng c  ch  có th  làm vi c bình th ng khi: Các bánh răng trong h p t c đ  đã ăn

(cid:0) (cid:0) ớ ế ể ừ ạ ộ ố ộ ượ kh p hoàn toàn ti p đi m t 1KBR 3KBR kín, tay g t h p t c đ  đã đ ạ   c g t

(cid:0) ộ ố ạ ộ ầ ơ ơ ề v  1 t c đ  nào đó TĐ kín, h  th ng b m d u bôi tr n đã ho t đ ng bình th

ườ   ng (cid:0) ệ ạ ượ ẹ DBT kín, xà máy đã đ 1KX kín, dòng đi n m ch kích t ệ ố ặ (cid:0) c k p ch t ừ ủ ớ (cid:0)  đ  l n

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

48

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

0 sao cho khi Ucđ = 0, (cid:0) n = 0

ườ ệ ộ ọ ị ơ r le RNT tác đ ng. Ng i ta ch n đi n áp chuy n d ch U

0 sao cho:

(cid:0)

ệ ớ ộ ỉ ể ở (cid:0) ư thì Uđk = U0 thì b  ch nh l u làm vi c v i góc m

1

0

cos 2  0,7 (cid:0) đm. ơ ằ

(cid:0) =0,7 UKTđm UKT 0 = Ud0

Nói cách khác (cid:0) ở ệ (cid:0) ộ ự ế ấ ấ ẫ ặ ầ ứ   Th c hi n m  máy đ ng c  b ng cách  n nút  n MT ho c MN d n đ n ph n  ng

ơ ượ ố ở ụ ộ ỉ ư ệ ệ ấ ủ ộ c a đ ng c  đ c đ ng vào b  ch nh l u diode qua 2 c p đi n tr  ph . Các đi n tr ở

ượ ắ ầ ắ ố ộ này đ ờ c c t d n theo nguyên t c t c đ  nh  2 cu n dây 1RG , 2G và các ông t c t ắ ơ

ầ ừ ể ạ ờ ộ 1G và 2G. T i th i đi m đ u t mô men đ ng c (cid:0) ơ

ượ ố ộ ậ ớ ắ không l n l m tránh đ c hi n t

(cid:0) (cid:0) ể ế ừ ẫ ở  v n m  nên: U dòng kích t tăng ệ ượ  (cid:0) n tăng còn Ucđ = 0 vì ti p đi m R ộ  0,7 (cid:0) đm (cid:0) ơ (cid:0) ủ ộ  thông c a đ ng c    ề ơ ộ ng va đ p trong b  truy n c  khí. Khi t c đ  tăng đk = U0 ­ (cid:0) n (cid:0)

đm. Lúc này đ ng c  chuy n sang làm vi c

(cid:0) (cid:0) ệ ở ặ ơ ự ể ộ ơ ((cid:0) tăng) t đ c tính c  t nhiên

(cid:0) ừ (cid:0) 0(cid:0) ộ ủ ạ r  le Rơ ạ  tác đ ng đóng m ch áp ch  đ o.

ụ ệ ệ ề ế ệ ộ ờ Nh  có t đi n 3C mà đi n áp trên R ể   p2 không đ t bi n. Đi n áp đi u khi n

tăng đén giá tr .ị Uđk = Ucđ ­ (cid:0) n + U0

(cid:0) ơ ế ụ ộ ộ ươ ứ góc m  ở (cid:0) tăng lên và toocs đ  đ ng c  ti p t c tăng t ớ ng  ng v i con tr ượ   t

ạ ủ ệ ế ễ ụ ả ệ ặ i ho c đi n áp l Rp2

đk cũng thay đ i theo

(cid:0) ơ ị ế ẽ ẫ ổ ổ ổ Trong quá trình làm vi c n u có nhi u lo n c a ph  t (cid:0) n s  thay đ i theo d n đ n U ộ ộ đ  đ ng c  b  thay đ i  thì ướ ố   i, t c  (cid:0)

(cid:0) (cid:0) ế ố ộ ộ ơ ượ ổ ố ị ế cũng bi n thiên UKT cũng bi n thiên và cu i cùng t c đ  đ ng c  đ c  n đ nh.

ể ề ộ ừ ố ườ ộ ố ơ ỉ Đ  đi u ch nh t c đ  t xa ng ố   i ta dùng đ ng c  xecvô ĐX. Mu n tăng t c

ề ấ ộ ơ ộ ượ ộ đ  truy n đ ng ta  n nút MNh đ ng c  ĐX đ ồ c đóng vào ngu n kéo theo con tr ượ   t

(cid:0)   (cid:0)

cđ  (cid:0)

(cid:0) (cid:0) ủ ề ệ ở ứ ế bi n tr R t c tăng U (cid:0) (cid:0) UKT  (cid:0)   (cid:0) n , Uđk

ở p2  theo chi u tăng c a đi n tr ề ả ố ộ ấ ộ ễ ố ươ ự mu n gi m t c đ  truy n đ ng ta  n nút MCh quá trình di n ra t ng t .

(cid:0) ừ ấ ả ầ ứ ủ ộ Quá trình hãm máy x y ra sau khi  n nút d ng D ph n  ng c a đ ng c ơ

ỏ ộ ỉ ắ ơ ư ặ ả ố ượ ắ đ c c t ra kh i b  ch nh l u do các công t c t ạ    T ho c N nh  ra và đ ng vào m ch

ắ ơ ệ ờ ở ộ ử ụ ệ ạ ơ m t đi n tr  hãm nh  công t c t H. Trong m ch có s  d ng r  le đi n áp RH, RH

đmư

(cid:0) ủ ộ ơ ượ ộ ị ố tác đ ng khi sđđ c a đ ng c  v t quá 3,3 0,4 tr  s  E . Ngoài RH ra còn có các

ệ ở ượ ầ ứ ạ ộ ơ ở ộ đi n tr  kh i đ ng cũng đ c đóng vào m ch ph n  ng đ ng c  vì lúc đó 1G và 2G

ệ ấ m t đi n.

ử ượ ự ệ ấ ơ ắ Th  nh p máy đ c th c hi n nh  các nút  n TT và TN lúc này R ị ắ   (cid:0)   b  c t

ệ ở ế ệ ở ố ộ ấ ể ộ ơ đi nb i ti p đi m K, do đ ng c  luôn làm vi c t c đ  th p.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

49

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

3.3.1

ệ ử ườ 3.3 ị ệ Trang b  đi n­ đi nt cho máy bào gi ng.

ố ớ ệ ố ị ệ ầ Các   yêu   c u   đ i   v i   h   th ng   trang   b   đi n   máy   bào

ườ gi ng.

ớ ệ a, Gi ạ i thi u và phân lo i

ườ ắ ọ ạ ườ ượ Máy bào gi ng là 1 trong cá máy gia công c t g t kim lo i th ng đ c dùng đ ể

ế ớ ượ ư ề ạ ở gia công các chi ti t l n. Nó đ c phân lo i theo nhi u cách khác nhau, nh ng đây

ự ề ạ ta phân lo i theo chi u dài bàn máy và l c kéo:

K = 30 (cid:0) 50 kN

ề ỡ ỏ ­ Máy c  nh : chi u dài bàn  L

­ Máy c  trung bình: chi u dài bàn  L

K = 50 (cid:0) 70 kN

ề ỡ ự  5m ; L c kéo F ự B < 3m ; L c kéo F B = 4(cid:0)

­ Máy c  l n: chi u dài bàn  L

B > 5m ; L c kéo F

K >70 kN

ỡ ớ ề ự

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

50

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ị ộ ế ẹ ế

ứ ượ ặ t gia công 1 đ ượ ẹ ặ c k p ch t trên bàn dao đ ng 4. Bàn dao 4 đ

Chi ti ắ i. Dao c t 3 đ ố ị

ỗ ậ

ắ ọ Ở ọ ề ị

ế

ả ọ ộ ị

ượ ng ăn dao s. Chuy n đ ng t nh ti n qua l ị ộ ộ

ể ụ ỗ ủ ể ể ộ ộ

ể   c k p ch t trên bàn máy 2 chuy n đ ng t nh ti n qua ạ ượ ặ l   c đ t trên xà ngang ệ ạ ể 5 c  đ nh khi gia công. Trong quá trình làm vi c, bàn máy di chuy n qua l i theo các   ỳ ồ ặ ạ ỳ ặ ượ Ở  i, m i chu k  g m hai hành trình thu n và ng theo các chu k  l p đi l p l c.  ọ ế ệ ự ậ t, nên g i là hành trình c t g t.  hành trình thu n, th c hi n gia công chi ti    hành ắ ọ ầ ượ ạ c, bàn máy ch y v  v  trí ban đ u, không c t g t, nên g i là hành trình trình ng   ề   ể ạ ượ ứ ả i di chuy n theo chi u c thì bàn dao l i. C  sau khi k t thúc hành trình ng không t ạ ủ ế ể ộ ngang m t kho ng g i là l   i c a bàn máy ủ ể ọ   g i là chuy n đ ng chính. D ch chuy n c a bàn dao sau m i m t hành trình kép là ể ầ   chuy n đ ng ăn dao. Chuy n đ ng ph  là di chuy n nhanh c a xà, bàn dao, nâng đ u i. ả dao trong hành trình không t

ể ộ ườ b, Các chuy n đ ng trên máy bào gi ng.

(cid:0) ơ ả ể ộ   Chuy n đ ng c  b n

ể ể ộ ộ ạ ủ ­ Chuy n đ ng chính: Là chuy n đ ng qua l i c a bàn máy trên đó có gá

ế chi ti t gia công.

ủ ể ề ệ ả ộ ượ ự ệ ả ằ Vi c đ o chi u chuy n đ ng c a bàn đ ề   c th c hi n b ng cách đ o chi u

ủ ả ộ ơ ộ ưở ề ấ ấ ề quay c a đ ng c  truy n đ ng chính có  nh h ế ng r t nhi u đ n năng su t làm

ệ ủ ườ ể vi c c a máy bào gi ỳ ộ ng. Đây là chuy n đ ng mang tính chu k .

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

51

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

Hình 3.5

ố ớ ạ ươ ớ ộ ứ ơ Giai đo n:  ạ t1­ bàn máy tăng t c t i V ắ ọ 0, không c t g t kim lo i, t ệ   ng  ng v i đ ng c  làm vi c

i.

ị ị ơ ả i.

ả ộ ứ th  ng v i t c đ  v ả t, đ ng c  làm vi c v i  t c đ   n đ nh, có t i.

ệ ớ ố ộ ổ ớ ố ộ th c a bàn máy, có t ủ ệ ớ ố ộ ổ ị

i ả

ộ ộ

i. ả i v i t c đ  ω ả ớ ố ộ 1.

ượ ộ c

ng  ng v i v

ứ ủ ệ ả ớ ng  c a bàn máy. i v i t c đ  không t i ω

ộ ộ ộ

ề ừ ắ ầ ượ ự ệ ộ i  ả không t ộ ơ ệ ớ ố ộ ổ  t21 ­ đ ng c  làm vi c v i t c đ   n đ nh, không t ắ ầ ế  t22 ­ b t đ u gia công chi ti  t3 ­ đ ng c  tăng t c đ  đ n ω ố ộ ế ơ ộ  t4 ­ giai đo n c t g t, đ ng c  làm vi c v i t c đ   n đ nh ω ộ ạ ắ ọ ơ th  t5 ­ đ ng c  gi m t c đ n ω ố ế ơ ả 1, có t  t61 ­ đ ng c  làm vi c  n đ nh v i t c đ  ω ớ ố ộ 1, có t ị ệ ổ ơ ơ ỏ ệ ộ ế t, đ ng c  làm vi c không t  t62 ­ dao ra kh i chi ti ậ ề ừ ơ ả  thu n sang ng  t7 , t8 ­ đ ng c  d o chi u t ả ớ ố ộ ơ  t9­ đ ng c  làm vi c không t ố ở ượ ề ơ ả c    t10 ­ đ ng c  gi m t c   chi u ng  t11 ­ đ ng c  làm vi c  n đ nh v i t c đ  ω ơ ớ ố ộ 1 ệ ổ ậ ơ ả c sang thu n, bàn máy b t đ u th c hi n m t hành t12 ­ đông c  đ o chi u t ị  ng

trình kép m i.ớ

ừ ồ ị ệ ấ ờ ượ T  đ  th  trên ta th y th i gian bàn máy làm vi c theo hành trình ng c là

ắ ọ ự ự ệ ệ ằ ả ậ ờ ố không th c hi n c t g t. V y mu n gi m th i gian vô ích ta th c hi n b ng cách

ố ộ ở tăng t c đ

ườ Th ng thì V c. (cid:0) 3). ượ  hành trình ng ng = k.Vth   (k=2(cid:0)

(cid:0) ể ộ Chuy n đ ng ăn dao

ế ừ ể ộ ị ướ ủ ủ ỗ Là chuy n đ ng t nh ti n t ng b c c a bàn dao m i hành trình kép c a máy.

ộ ầ ớ ị ủ ế ể ầ   K t thúc 1 hành trình c a bàn máy bàn dao m i d ch chuy n sang ngang m t l n.T n

ể ủ ế ể ầ ờ ố ị s  d ch chuy n c a bàn dao có th  lên đ n 1000 l n trên 1 gi .

(cid:0) ộ ụ ể Các chuy n đ ng ph

­  Chuy n đ ng di chuy n nhanh bàn dao.

ể ể ộ

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

52

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

­  Chuy n đ ng nâng h  xà.

ể ạ ộ

ể ẹ ộ ớ ­  Chuy n đ ng k p xà, n i xà.

ể ầ ộ ơ ơ ầ ­  Chuy n đ ng b m d u bôi tr n, nâng đ u dao.

ị ệ ủ ề ộ ầ b, Các yêu c u trang b  đi n c a các truy n đ ng trên máy.

Mc

Pc

(cid:0) ề ộ Truy n đ ng chính.

Mc

Mcmax

ụ ả ặ Đ c tính ph  t i ­

­

Pc

ườ ể ả ả Thông   th ng   đ   đ m   b o   công

Mcmin

ấ ấ ặ ỏ ộ su t   đ t   nh   nh t   cho   đ ng   c ơ

ề ộ ộ truy n đ ng. N u s ụ ế ử d ng đ ng c ơ

n

nmin

ngh nmax

ệ ề ề ỉ đi n1   chi u   ta   đi u   ch nh   theo   2

max

vùng.

V V

min

D = (12,5 (cid:0) 30)/1 =

Hình 3.6

Vgh minV

ề ệ ỉ ­ Vùng đi u ch nh đi n áp 6)/1 = DA = (5 (cid:0)

Vmax ghV

(cid:0) ệ ề ỉ ­ Vùng đi u ch nh đi n áp D(cid:0) = (3 (cid:0) 5)/1 =

ế ử ụ ệ ố ươ ổ ừ ế ờ ộ Trong h  th ng n u s  d ng ph ng pháp bi n đ i t thông thì th i gian quá đ  dài,

ừ ớ do quán tính đi n t ệ ừ ở ạ m ch kích t l n.

ể ấ ậ ườ ổ ừ ẹ ế Vì v y đ  tăng năng su t ng i ta thu h p vùng bi n đ i t thông và m t s ộ ố

ườ ể ơ ề ể ạ ả ợ ườ ươ tr ng h p đ  đ n gi n cho m ch đi u khi n ng ỉ ử ụ i ta ch  s  d ng 1 ph ng pháp

ề ơ ỉ ệ ầ ứ đi u ch nh đi n áp ph n  ng đ ng c .

ầ ỉ (cid:0) 1

ộ ơ (cid:0) ề Yêu c u đi u ch nh tr n  ộ ụ ố ộ (cid:0) n% < 5% Đ  s t t c đ

ỏ ườ ỡ ớ ớ ộ ế ợ ử ụ ệ ừ ợ ộ ơ V i các máy c  nh  th ng s  d ng đ ng c  KĐB k t h p v i b  ly h p đi nt .

ỡ ườ ệ ố ơ ệ ề ộ Máy c  trung bình th ng dùng đ ng c  đi n1 chi u trong h  th ng F­Đ.

ơ ệ ệ ố ỡ ớ ề ộ Máy c  l n dùng đ ng c  đi n 1 chi u trong h  th ng T ­Đ, MF­ Đ có MĐKĐ làm

ệ ườ ử ụ ệ khâu trung gian. Hi n nay th ng s  d ng h  T­Đ.

(cid:0) ộ Truy nề  đ ng ăn dao.

ự ề ệ ằ ạ ơ ỉ ­ Ph m vi đi u ch nh   D = 200/1 th c hi n b ng c  khí.

ườ ề ộ ườ ườ ử ụ ộ ­ Thông th ng truy n đ ng ăn dao máy bào gi ng th ng s  d ng đ ng c ơ

ế ợ ồ ớ ộ ố ộ KĐB 3 pha rotor l ng sóc, k t h p v i h p t c đ .

(cid:0) ề ộ ụ Truy n đ ng ph

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

53

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ử ụ ệ ộ ơ ồ S  d ng đ ng c  KĐB 3 pha rotor l ng sóc và nam châm đi n.

ệ ạ ườ ề ộ 3.3.2 M ch đi n truy n đ ng chính máy bào gi ng 7210

ớ ệ ế ị ơ ồ a , Gi i thi u trang thi t b  trong s  đ

ề ộ ơ ơ ộ ộ ượ ồ ừ ấ ­ Đ ng c  Đ là đ ng c  truy n đ ng cho bàn máy đ c c p ngu n t máy phát

ề ệ đi n1 chi u F.

ế ệ ấ ồ ừ ­ Máy đi n khu ch đ i t ạ ừ ườ  tr ng ngang KĐM cung c p ngu n kích t cho máy phát

ộ ừ ừ ề ộ (CKF). KĐM có 4 cu n kích t ộ . Ba cu n kích t ể    CK1­ CK2­ CK3 là cu n đi u khi n

ủ ạ ứ ệ ề ả ả ồ ộ ồ   ố ế n i ti p cùng chi u có ch c năng là cu n ch  đ o, ph n h i âm đi n áp, ph n h i

ầ ứ ứ ệ ệ ệ ả ồ ươ d ề ng dòng đi n ph n  ng và ph n h i m m s c đi n đông máy phát, và đi n áp

ệ ầ ặ ộ ươ ứ ư ổ t ng đ t lên các cu n dây có 4 thành ph n đi n áp t ng  ng nh  sau:

U13 = Ucđ ­ Ua + Ui  (cid:0)  Uôđ

Trong đó:

ệ ặ ổ ộ U13 đi n áp t ng đ t lên các cu n dây CK1, CK2, CK3;

ố ớ ủ ạ ệ ế ấ ở ậ   Ucđ  đi n áp ch  đ o, l y trên bi n tr  BTT (đ i v i hành trình thu n)

ố ớ ượ và BTN ( đ i v i hành trình ng c);

ệ ệ ồ ả Ua  là đi n áp ph n h i âm đi n áp.

ồ ươ ệ ả ệ ng dòng đi n. Ui là đi n áp ph n h i d

ệ ệ ề ấ ả ồ ở Uôđ là đi n áp ph n h i m m l y trên đi n tr  5R

Ở ế ộ ầ ậ ượ ề ầ ằ ỉ ch  đ  xác l p các nhánh c u đ c đi u ch nh sao cho c u cân b ng và

ôđ  = 0. Trong quá trình quá đ  do t ấ ệ ả

ộ ừ ủ ổ ư ậ nh  v y U ộ    thông c a máy phát thay đ i, cu n

ệ ằ ầ ề ả ồ CKF có đi n c m nên c u m t cân b ng, đi n áp ph n h i m m khác không và t  l ỉ ệ

ủ ứ ủ ự ứ ệ ả ộ ộ ớ ạ v i đ o hàm c a s c đi n đ ng máy phát, t c là ph n ánh s  dao đ ng c a sđđ máy

phát.

ơ ồ ộ ừ ủ ứ Trong s  đ  còn có cu n kích t ả    c a KĐM là CK4 có ch c năng là khâu ph n

ắ ạ ơ ặ ệ ế ạ ộ ệ   ồ h i âm dòng đi n có ng t, t o cho đ ng c  đ c tính máy xúc, h n ch  dòng đi n

ệ ủ ư ơ ộ ộ đ ng c  trong quá trình tĩnh cũng nh  quá trình quá đ . Nguyên lý làm vi c c a khâu

ắ ượ ệ ả ồ ả ỏ ơ ư ệ ph n h i dòng đi n có ng t đ c gi i thích nh  sau: Khi dòng đi n còn nh  h n giá

ư < Ing) thì s t áp trên các cu n dây c c t

ắ ị ự ừ ụ ộ ụ ủ ộ ơ ệ tr  dòng đi n ng t ( I ph  c a đ ng c  và

máy phát:

(cid:0) U = ( RCFF + RCFĐ).IƯ = (cid:0) .RƯ(cid:0) IƯ

SS   l y trên đi n tr  3R, các van 1V ho c 2V

ỏ ơ ệ ấ ặ ở ệ Còn nh  h n đi n áp so sánh U

ư ậ ừ ườ ệ ạ ộ không thông, trong cu n CK4 không có dòng đi n ch y qua và nh  v y t tr ng do

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

54

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

Ư > Ing t ệ ấ

ộ ươ cu n CK4 sinh ra = 0. Khi I ứ ng  ng

ẽ ệ ộ (cid:0) U > Uss, các van 1V hoăc 2 V d nẫ   ộ   dòng, trong cu n dây CK4 xu t hi n dòng đi n đi qua, lúc này cu n Ck4 s  sinh ra 1

ề ớ ứ ừ ộ ượ ủ ứ ừ ộ s c t đ ng có chi u ng c v i s c t

ế ứ ừ ộ ệ ặ ổ ộ ủ  đ ng t ng c a KĐM gi m ẫ d n đ n s c t

ơ ả ộ ộ ủ ệ ầ ả ố ộ    đ ng c a các cu n CK1­CK2­ CK3 sinh ra, ả (cid:0)  đi nệ   ả (cid:0)  đi n áp đ t lên cu n CKF gi m  ầ ứ   áp đ u ra c a máy phát gi m, t c đ  đ ng c  gi m nhanh khi dòng đi n ph n  ng

ườ ố ớ ặ ạ tăng, t o ra đ ng đ c tính d c l n.

ố ộ ộ ủ ạ ấ ệ ề ố ơ ổ ỉ ế   Mu n đi u ch nh t c đ  đ ng c  ta thay đ i đi n áp ch  đ o l y trên các bi n

ề ề ậ ặ ở ượ tr  BTT (chi u thu n) ho c BTN (chi u ng c).

ệ ủ ệ ố * Nguyên lý làm vi c c a h  th ng

ơ ượ ưỡ ệ ố ưỡ ứ ứ ượ ơ ồ ộ Trong s  đ  đ ng c  đ ở ộ c kh i đ ng c ng b c. H  s  c ng b c đ c duy

ở ứ ở ộ ủ ệ ệ ờ ộ trì m c đ  cho phép trong th i gian đ  dài. Sau khi cho l nh kh i đ ng, đi n áp

13 có

ượ ư ủ ạ ộ ủ ạ ch  đ o đ c đ a vào m ch kích thích c a KĐM (cu n CK1­ CK2 –CK3) là U

ị ự ạ ơ ượ ộ ưỡ ứ ở ạ giá tr  c c đ i và đ ng c  đ ở ộ c kh i đ ng c ng b c gií h n cho phép do trong s ơ

ệ ế ạ ở ồ ồ đ  dùng khâu đi n tr  phi tuy n g m 2 bóng đèn BĐ và khâu phân m ch 4V­3R­2V

13  tăng làm đi n tr e BĐ tăng theo, làm đi n tr

ặ ệ ệ ơ (ho c 3V – 3R – 1V). Khi U ở ổ    t ng

ủ ệ ạ ộ ộ m ch c a các cu n dây CK1­CK2­CK3 tăng lên. Khi đi n áp trên các cu n dây đó đ ủ

p. Dòng đi n này càng l n khi

ệ ạ ấ ở ệ ớ ớ l n, các van 4V, 2V m , xu t hi n dòng phân m ch i

ệ ờ ậ ớ ộ ượ đi n áp U ệ 13 càng l n, nh  v y dòng đi n trong cu n CK1­CK2­CK3 đ c duy trì ở

ở ộ ứ ư ầ ộ ổ ờ m c đ  chop phép h u nh  không đ i trong quá trình kh i đ ng. Trong th i gian

ở ộ ụ ế ệ ạ ắ ả ồ ệ   kh i đ ng khâu ph n h i âm dòng đi n có ng t cũng có tác d ng h n ch  dòng đi n

ỏ ơ ị ố ệ nh  h n tr  s  dòng đi n cho phép.

ơ ồ ệ ở ả ế ộ ự ộ ử ể S  đ  có kh  năng làm vi c ch  đ  t ở ộ    đ ng và th  máy. Đ  kh i đ ng

ơ ở ế ộ ự ộ ặ ấ ả ế ấ ộ đ ng c ch  đ  t đ ng, ta  n nút MT ho c MN. Gi i thi t  n nút MT, các công

ế ế ắ ạ ộ ở ở ị ượ ố ắ ơ t c t KL, T và R tác đ ng, bi n tr  BTN b  ng n m ch, bi n tr  BTT đ c n i vào

ủ ạ ề ệ ộ ố ồ ộ ngu n m t chi u và n i các cu n CK1­ CK2­ CK3 vào đi n áp ch  đ o. KĐM và F

ứ ơ ượ ưỡ ứ ượ đ c kích t ừ ưỡ  c ộ ng b c và đ ng c  Đ đ ở ộ c kh i đ ng c ạ   ư ng b c đ a bàn ch y

ậ Ở ầ ị ấ ắ ậ ơ ề theo chi u thu n. đ u hành trình thu n, công t c hành trình 2KC b   n, r le RC

ừ ố ọ ớ ộ ắ ế ể ệ ế ơ ượ đ c ti p đi n. N u t c đ  c t đã ch n l n h n 15 – 20m/phút thì ti p đi m RC

ị ố ươ ủ ạ ệ ế ạ ở ứ phân m ch bi n tr  BTT làm đi n áp ch  đ o có tr  s  t ộ ấ   ớ ố ng  ng v i t c đ  th p

0 = 12 – 15m/pt – t c đ  vào dao). Sau khi dao c t vào chi ti

ắ ố ộ ế ủ c a bàn(V ắ   t, công t c

ị ấ ủ ữ ể ế ượ ụ ồ ơ hành trình 2KC không b   n n a, các ti p đi m c a nó đ ấ   c ph c h i, r le RC m t

ơ ế ụ ị ố ứ ủ ạ ộ ộ ệ ệ ế ố ớ đi n. T c đ  đ ng c  ti p t c tăng lên tr  s   ng v i đi n áp ch  đ o trên bi n tr ở

ổ ế ủ ế ể ậ ố ượ BTT. Cu i hành trình thu n, ch i ti p xúc c a ti p đi m hành trình 1KH đ ẩ   c đ y

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

55

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

cđ l

ế ạ ắ ầ ộ ở ị ạ ả ề v  phía trái, m t ph n bi n tr  BTT b  ng n m ch, U ố i gi m xu ng tr  s  t ị ố ươ   ng

ứ ủ ỏ ế ắ ng v i t c đ  V ớ ố ộ 0 c a bàn áy, dao ra kh i chi ti t, sau khi công t c hành trình 1KC b ị

ấ ắ ơ ệ ế ậ ặ ắ n, c t đi n T, k t thúc hành trình thu n. M t khác, công t c t ắ   ộ  N tác đ ng ng n

ư ế ạ ạ ở ở ừ ượ ế m ch bi n tr  BTT, đ a bi n tr  BTN vào m ch kích t KĐM, máy phát đ c kích

ề ượ ộ ượ ạ ượ ừ t theo chi u ng ơ ắ ầ c và đ ng c  b t đ u quay ng c. Khi bàn máy ch y ng c công

ổ ế ượ ả ề ị ể ầ ắ t c hành trình 1KC và sau đó ch i ti p xúc 1KH đ ẩ   c tr  v  v  trí ban đ u đ  chu n

ệ ế ầ ố ỳ ượ ạ ị b  cho chu k  làm vi c ti p theo. G n cu i hành trình ng ộ   ắ c, 2KH ng n m ch m t

ố ộ ộ ơ ả ị ố ươ ế ầ ở ố ứ ph n bi n tr  BTN làm cho t c đ  đ ng c  gi m xu ng tr  s  t ng  ng v i t c đ ớ ố ộ

ế ượ ắ ơ ắ ơ ị ấ bàn là 12 – 15m/ph. H t hành trình ng c, công t c t 2KC b   n, công t c t N b ị

ắ ơ ệ ấ ượ ế ề ệ ả ậ m t đi n, công t c t T đ c ti p đi n, bàn đ o chi u sang hành trình thu n và tăng

ố ộ ế t c đ  đ n 12 – 15m/ph.

ắ ơ ừ ấ ẩ ặ ơ Hãm x y ra sau khi  n nút d ng Đ, Công t c t ấ    KL, T ho c N và r le R m t

ủ ạ ệ ệ ế ở ụ ặ ấ ộ đi n. Đi n áp ch  đ o trên bi n tr BTT ho c BTN m t tác d ng, các cu n dây

cđ tr

ượ ệ ấ ố ượ CK1­CK2­CK3  đ c n i vào đi n áp máy phát ( U ỏ F) có d u ng ớ c v i U cướ

ơ ượ ề ệ ả ộ ộ khi hãm, dòng đi n trong cu n CK1­CK2­CK3 đ o chi u; đ ng c  đ c hãm tái

ầ ủ ủ ơ ế ạ ắ ờ ở ộ ị ệ   sinh, sau th i gian duy trì c a r le R, m t ph n c a bi n tr  1R b  ng n m ch, đi n

ứ ể ế ạ ả ả ồ áp ph n h i gi m đi, quá trình hãm tái sinh chuy n sang giai đo n th  2 cho đ n lúc

ding.

ế ộ ử ượ ắ ơ ự ệ ấ ằ ặ Ch  đ  th  máy đ c th c hi n b ng nút  n TT ho c TN, công t c t KL

ệ ố ệ ệ ấ ỉ không làm vi c, nên h  th ng ch  làm vi c khi còn  n nút.

ơ ồ ệ ộ ơ ườ ợ S  đ  không cho phép đ ng c  làm vi c trong các tr ng h p sau đây:

­

ự ầ ệ ố ủ ế ể ơ ở Không đ  áp l c d u trong h  th ng bôi tr n (ti p đi m RAL m )

ế ể ể ạ ­ ở Bàn máy di chuy n ra ngoài ph m vi cho phép (Ti p đi m KC m )

ố ộ ệ ố ề ạ ả ả ỉ H  th ng này đ m b o ph m vi đi u ch nh t c đ  D = 15/1 v i đ  s t t c đ ớ ộ ụ ố ộ

không quá 6%.

ượ ệ ố ự ữ ủ ể ạ ộ Nh ự c đi m c a h  th ng này là có s  liên quan gi a m ch đ ng l c và

ữ ử ề ể ề ệ ậ ạ ỉ m ch đi u khi n. Đi u đó gây khó khăn cho v n hành và s a ch a, hi u ch nh h ệ

th ngố

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

56

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ồ ệ ạ ườ Hình 3.7 S  đ  nguyên lý m ch đi n máy bào gi ng 7210

ệ ử ị ệ 3.4 Trang b  đi n ­ đi n t máy doa

ầ ề ị ệ ộ ệ ề ệ ể ặ 3.4.1. Đ c đi m làm vi c, yêu c u v  truy n đ ng  đi n và trang b  đi n máy

doa

ể ặ ệ 1. Đ c đi m công ngh

ế ớ ỗ ụ ể Máy doa dùng đ  gia công chi ti t v i các nguyên công: khoét l tr , khoan l ỗ   ,

ự ệ ể ể có th  dùng đ  phay. Th c hi n các nguyên công gia công trên máy doa s  đ t đ ẽ ạ ượ   c

ộ ộ đ  chính xác và đ  bóng cao.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

57

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ượ ứ ạ Máy doa đ c chia thành hai lo i chính: máy doa đ ng và máy doa ngang. Máy

ế ỡ ạ ể doa ngang dùng đ  gia công các chi ti ư t c  trung bình và nan g. Hình d ng bên ngoài

ượ ớ ệ ủ c a máy doa đ c gi i thi u trên hình 4 – 1.

Hình 3.8 Hình d ng bên ngoài máy doa ngang

ế

1. B  máy; 2. Tr  sau; 3. Giá đ ; 4. Bàn gá chi ti

t gia công; 5. Tr  chính; 6. Tr

tr

cướ

ặ ụ ướ ệ ụ ụ ặ Trên b  máy 1 đ t tr  tr c 6, trên đó có ụ  tr c chính 5. Tr  sau 2 có đ t giá

ể ữ ụ ế ể ị ỡ đ  3 đ  gi tr c dao trong quá trình gia công. Bàn quay 4 gá chi ti t có th  d ch

ể ệ ọ Ụ ụ ể ị ể ề ặ chuy n ngang ho c d c b  máy. ẳ    tr c chính có th  d ch chuy n theo chi u th ng

ể ị ụ ể ả ươ ụ ứ đ ng cùng tr c chính. B n thân tr c chính có th  d ch chuy n theo ph ằ   ng n m

ngang.

ể ộ ể ộ ụ ủ ể ộ   Chuy n đ ng chính là chuy n đ ng quay c a dao doa (tr c chính). Chuy n đ ng

ể ộ ọ ủ ể ế ăn dao có th  là chuy n đ ng ngang, d c c a bàn máy ngang chi ti ể ọ   t hay di chuy n d c

ể ộ ể ộ ủ ụ ụ ứ ẳ ầ ủ ụ c a tr c chính mang đ u dao. Chuy n đ ng ph  là chuy n đ ng th ng đ ng c a dao

v..v…

ầ ố ớ ề ộ ị ệ ệ 2. Yêu c u đ i v i truy n đ ng đi n và trang b  đi n máy doa.

(cid:0)

ầ ầ ề ề ề ạ ộ ỉ ả ả a, Truy n đ ng chính: Yêu c u c n ph i đ o  chi u quay, ph m vi đi u ch nh t c đ ố ộ

ộ ơ ề ấ ớ ổ ỉ D = 130/1 v i công su t không đ i, đ  tr n đi u ch nh ề   ệ ố  = 1,26. H  th ng truy n

ừ ầ ả ộ đ ng chính c n ph i hãm d ng nhanh.

ệ ố ệ ộ ườ ử ụ ộ ề Hi n nay, h  th ng truy n  đ ng chính máy doa th ng s  d ng  đ ng c ơ

ồ ồ ộ ộ ơ ề ấ ố ộ   ộ ố ộ ộ không đ ng b   rô to l ng sóc và h p t c đ  (đ ng c  có m t hay nhi u c p t c đ ).

ở ể ử ụ ơ ệ ỡ ặ ữ ề ề ộ ộ ỉ ố    nh ng máy doa c  n ng có th  s  d ng đ ng c  đi n m t chi u, đi u ch nh t c

ế ấ ể ơ ờ ậ ả ặ ạ ộ ơ ộ ơ đ  tr n trong ph m vi r ng. Nh  v y, có th  đ n gi n k t c u c  khí, m t khác có

ể ạ ở ằ ố ươ ề ộ ố ỉ ế th  h n ch  mômen ộ ấ  vùng t c đ  th p b ng ph ng pháp đi u ch nh t c đ  hai

vùng.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

58

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ộ ạ ề ủ ề ề

ượ ượ ề ạ ỉ L ng ăn dao đ

ể ạ ớ ượ ữ ở ỉ ộ   c, Truy n đ ng ăn dao: Ph m vi đi u ch nh c a truy n đ ng ăn dao là D = 1500/1. (cid:0) 600mm/ph; khi di chuy nể   ỡ ng ăn dao (mm/ph) nhanh, có th  đ t t nh ng máy c i 2,5 m/ph

c đi u ch nh trong ph m vi 2mm/ph  (cid:0) 3m/ph. L ổ ầ ượ ữ ổ ố ộ ụ  không đ i khi t c đ  tr c chính thay đ i. ặ n ng yêu c u đ c gi

ớ ộ ổ ơ ả ộ ứ ầ ặ ộ ố ị ệ ố   Đ c tính c  b n c n có đ  c ng cao, v i đ   n đ nh t c đ  < 10%. H  th ng

ả ả ừ ề ả ộ ộ ộ ả   truy n  đ ng ăn dao ph i đ m b o đ  tác đ ng nhanh cao, d ng máy chính xác, đ m

ệ ự ộ ộ ớ ộ ề ả ự b o s  liên đ ng v i truy n đ ng chính khi làm vi c t đ ng.

Ở ữ ệ ố ề ỡ ộ ặ  nh ng máy doa c  trung bình và n ng, h  th ng truy n đ ng ăn dao s ử

ặ ệ ố ơ ệ ệ ố ế ệ ề ạ ộ ộ ụ d ng h  th ng khu ch đ i máy đi n ­ đ ng c  đi n m t chi u ho c h  th ng T – D.

ơ ồ ề ể 3.4.2. S  đ  đi u khi n máy doa ngang 2620.

ậ ố 1. Thông s  kĩ thu t

ướ ỡ Máy doa 2620 là máy có kích th c c  trung bình.

ườ

ấ ộ ề ơ ộ

(cid:0) 1600) vg/ph.

- Đ ng kính tr c chính: 90mm. ụ - Công su t đ ng c  truy n đ ng chính: 10kW. ạ ố ộ ỉ ụ

ấ ộ ơ

- T c đ  đ ng c  ăn dao có th  đi u ch nh trong ph m vi (2,1

(cid:0) 1500) vg/ph;

ề - T c đ  quay tr c chính đi u ch nh trong ph m vi: (12,5  - Công su t đ ng c  ăn dao: 2,1kW. ể ề ơ ộ ộ ạ ố ỉ

ấ ố ộ ớ t c đ  l n nh t: 3000 vg/ph.

ệ ố ơ ồ ề ả ộ ơ ộ Hình 3.9 là s  đ  nguyên lý h  th ng truy n đ ng chính (đ n gi n hoá). Đ ng c ơ

ề ộ ơ ộ ộ ồ ồ truy n đ ng chính là đ ng c  không đ ng b  rôto l ng sóc hai c p t c đ : 1460.

ổ ố ộ ừ ấ ệ ể ươ ứ ể ớ Vi c chuy n đ i t c đ  t ế  th p đ n cao t ng  ng v i chuy n đ i t thành ộ ấ ố ổ ừ ấ (cid:0)  đ u

ượ ạ ượ ạ ơ ự ế ệ ở ấ đ u YY      và ng i đ c l c th c hi n b i tay g t c  khí 2KH liên quan đ n thi ế   t

ổ ố ơ ượ ể ế ế ấ ộ ộ ở ể ị b  chuy n đ i t c đ . N u ti p đi m 2KH h , dây qu n đ ng c  đ c đ u t ấ ươ   ng

ứ ớ ố ộ ấ ơ ượ ấ ế ấ ộ ể ng v i t c đ  th p.Khi ti p đi m 2KH kín, dây qu n đ ng c  đ c đ u YY t ươ   ng

ứ ố ộ ế ế ế ị ổ ố ộ ụ ể ể ng t c đ  cao. Ti p đi m 1KH liên quan đ n thi t b  chuy n đ i t c đ  tr c chính.

ở ạ ổ ố ể ể ờ ở ộ ỉ Nó ổ    tr ng thái h  trong th i gian chuy n đ i t c đ  và ch  kín khi đã chuy n đ i

ơ ượ ả ề ờ ơ ộ xong. Đ ng c  đ c đ o chi u nh  các công t 1T, 1N, 2T,  2N.

ả ế ấ ặ ộ Gi thi t 1KH, 2KH kín. Sau khi  n nút kh i đ ng MT (ho c MN) đ ng c ơ

ở ộ ơ ượ ầ ộ ộ ấ ố ượ đ ấ c kh i đ ng qua 2 c p: Lúc đ u đ ng c  đ ắ    (t c đ  th p) do công t c ở ộ ấ (cid:0) c đ u

ắ ơ ủ ệ ờ ơ ờ ơ t Ch có đi n. Sau th i gian duy trì c a R le th i gian RTh, công t c t ệ   ấ  Ch m t đi n,

ắ ơ ơ ượ ấ ố ộ ệ ộ công t c t 1NH, 2NH có đi n, đ ng c  đ c đ u  YY  (t c đ  cao).

ơ ượ ấ ộ ượ ượ ừ ế ừ Sau khi  n nút d ng D, đ ng c  đ c đ c hãm ng c đ n d ng máy, Quá

ượ ả ị ạ ư ể ể ẩ ố trình hãm đ c gi ộ ộ   i thích nh  sau: Đ  chu n b  m ch hãm và ki m tra t c đ  đ ng

c , ơ

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

59

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

Ở ơ ồ ể ể ệ ơ ố ộ ề    s  đ  dùng r le đ  ki m tra t c đ  RKT. Khi máy đang làm vi c theo chi u

ế ể ệ ẵ ậ ơ thu n, ti p đi m RKT – 1 kín s n, r le 1RH có đi n. Do đó trong quá trình hãm, công

ể ự ổ ố ệ ệ ệ ắ ơ t c t 2N có đi n, đ i n i hai trong ba pha đi n áp stato đ  th c hi n hãm ng ượ   c

ỏ ế ơ ả ộ ộ ắ ơ ể ố ơ ở ộ đ ng c  . Khi t c đ  đ ng c  gi m nh , ti p đi m RKT­1 m  ra, công t c t 2N

ể ạ ụ ư ệ ế ệ ế ệ ấ ở m t đi n, quá trình hãm k t thúc. Đ  h n ch  dòng đi n hãm, đ a đi n tr  ph  vào

ơ ở ạ ộ ượ ươ ự ỉ m ch stato. Quá trình hãm đ ng c ề  chi u ng ả c x y ra t ng t ế   , ch  khác là ti p

ẽ ề ắ ơ ủ ể ộ ể ự đi m RKT­2 s  đi u khi n s  tác đ ng c a công t c t 2T.

ố ề Ở ế ộ ử ấ Mu n đi u ch nh ( th  )máy,  n nút TT ho c TN.

ượ ụ ệ ặ ở ấ   ặ ỉ  ch  đ  này, dây qu n ấ (cid:0) và có đi n tr  ph  trong m ch stato (2T ho c 2N có đi n) ệ   ạ c đ u ơ ộ đ ng c  luôn đ

ố ộ ộ ơ ấ nên t c đ  đ ng c  th p.

ơ ơ ơ ồ ơ ộ ầ ộ ơ ượ Trong s  đ  còn có đ ng c  đ ng c  b m d u bôi tr n ĐB. Nó đ ắ   c đóng c t

ờ ớ ộ ắ ơ ệ ơ ồ ờ ế ể ộ đi n đ ng th i v i đ ng c  chính nh  công t c t K8 và các ti p đi m liên đ ng.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

60

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ồ ề

Hình 3.9 S  đ  đi u khi n truy n đ ng chính máy doa 2620

ệ ử ị ệ 3.5 Trang b  đi n ­ đi n t máy mài

ặ ệ ể 3.5.1. Đ c đi m công ngh

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

61

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ẳ ạ Máy mài có 2 lo i chính: Máy mài tròn và máy mài ph ng. Ngoài ra còn có các

ắ máy khác nhau: máy mài vo tâm, máy mài rãnh, máy mài c t, máy mài răng..v.v..

ườ ụ ế ẹ ặ ế ụ Th ng trên máy mài có chi ti t ho c bàn, trên đó k p chi ti t và đá mài, trên đó

ụ ả ụ ề ơ ồ ể ệ ễ ặ ớ có tr c chính v i đá mài. C  hai đ u đ t trên b  máy. S  đ  bi u di n công ngh ệ

ượ ớ ệ ở mài đ c gi i thi u hình 3.10.

ạ Máy mài tròn có hai lo i: máy mài tròn

ngoài (hình3.10a) và máy mài tròn trong (hình

ể ộ 3.10.b). Trên máy mài tròn chuy n đ ng chính

ể ể ộ ộ   ủ là chuy n đ ng quay c a đá mài; chuy n đ ng

ế ủ ụ ể ăn dao là di chuy n tính ti n c a ụ   ọ  đá d c tr c

ụ ế ể ặ ọ (ăn dao d c tr c) ho c di chuy n tính ti n theo

ụ ặ ướ h ể   ng ngang tr c (ăn dao ngang) ho c chuy n

ủ ế ộ đ ng quay c a chi ti ể   t (ăn dao vòng). Chuy n

ụ ể ụ ộ đ ng ph  là di chuy n nhanh ặ   đá ho c chi

ế ti t.v.v..

ạ ẳ ằ   Máy   mài  ph ng  có   hai   lo i:   mài  b ng

Hình 3.10. Công ngh  mài

ặ ầ biên đá (hình  3.10c) và m t đ u (hình 3.10d).

ẹ ặ Chi ti ế ượ t đ c k p trên bàn máy tròn ho c ch ữ

ậ Ở ể ế ằ ộ ị nh t. máy mài b ng biên đá, đá mài quay tròn và chuy n đ ng t nh ti n ngang so

ế ế ể ế ộ ị ạ ể ộ ớ v i chi ti t, bàn máy mang chi ti t chuy n đ ng t nh ti n qua l i. Chuy n đ ng quay

ể ủ ể ể ộ ộ ủ c a đá là chuy n đ ng chính, chuy n đ ng ăn dao là di chuy n c a đá (ăn dao ngang)

ủ ể ặ ộ ế ọ Ở ặ ầ ằ ho c chuy n đ ng c a chi ti t (ăn dao d c). máy mài b ng m t đ u đá, bàn có th ể

ữ ủ ể ể ể ặ ậ ộ ộ ộ   là tròn ho c ch  nh t, chuy n đ ng quay c a đá là chuy n đ ng chính, chuy n đ ng

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

62

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ủ ế ể ể ặ ộ ị ăn dao là di chuy n ngang c a đá (ăn dao ngang) ho c chuy n đ ng t nh ti n qua l ạ   i

ế ế ộ ủ ọ ọ ố ộ ủ c a bàn mang chi ti t (ăn dao d c). M t tham s  quan tr ng c a ch  đ  mài là t c đ ố ộ

đ.10­3

(cid:0)

ắ c t (m/s). v = 0,5d.(cid:0) [m/s]

ố ộ ườ ủ đ ­ t c đ  quay c a đá mài [rad/s]. Trong đó: d ­ đ

ườ Thông th ng v = 30

ng kính đá mài [mm];  (cid:0) 50m/s. ề ề ộ ị ệ ủ ệ ể ặ 3.5.2. Các đ c đi m v  truy n đ ng đi n và trang b  đi n c a máy mài.

ề ộ 1. Truy n đ ng chính.

ườ ử ụ ề ầ ộ ộ Thông th ỉ ng máy không yêu c u đi u ch nh tóc đ , nên s  d ng đ ng c ơ

ồ ồ ở ỡ ặ ộ ắ ể ố ộ không đ ng b  rôto l ng sóc. các máy mài c  n ng, đ  duy trì t c đ  c t là không

ướ ế ổ ườ ử ụ ổ đ i khi mòn đá hay kích th c chi ti t gia công thay đ i, th ề   ng s  d ng truy n

(cid:0) ố ộ ạ ơ ỉ ấ ớ ổ ề ộ đ ng c  có ph m vi đi u ch nh t c đ  là D = 2 4/1 v i công su t không đ i.

(cid:0) Ở ỏ ườ máy mài trung bình và nh  v = 50 80m/s nên đá mài có đ ớ   ng kính l n

ả ộ ố Ở ữ ườ ỏ ố ộ thì t c đ  quay đá kho ng 1000 vg/ph. nh ng máy có đ ng kính nh , t c đ  đá

ơ ặ ề ơ ộ ộ ệ ụ ộ ắ ộ ấ r t cao. Đ ng c  truy n đ ng là các đ ng c  đ c bi ơ   t, đá mài g n trên tr c đ ng c ,

(cid:0) (cid:0) ộ ơ ể ặ ớ ố ộ đ ng c  có t c đ  (24000 48000 vg/ph), ho c có th  lên t i (150000 200000

ồ ủ ộ ộ ế ầ ầ ố ể ơ g/ph). Ngu n c a đ ng c  là các b  bi n t n, có th  là các máy phát t n s  cao (BBT

ộ ế ầ ặ quay), ho c là các b  bi n t n tĩnh (BBT = thyristor).

(cid:0) ơ ườ ụ ả ộ ị Mômen c n tĩnh trên tr c đ ng c  th ng là 15 ứ     20% mômen đ nh m c.

(cid:0) ề ự ơ ấ ủ Mômen quán tính c a đá  và c  c u truy n l c: 500 600% mômen quán tính c aủ

ầ ơ ưỡ ứ ộ ề ả ầ ơ ộ đ ng c , do đó c n hãm c ng b c đ ng c  quay đá. Không yêu c u đ o chi u quay

ơ ộ đ ng c  quay đá.

ề ộ 2. Truy n đ ng ăn dao.

ở ỡ ỏ ộ ế a, Máy mài tròn: ề  máy c  nh , truy n đ ng quay chi ti ồ   ơ t dùng đ ng c  không đ ng

ấ ố ự ề ề ộ ớ ố ở ớ ỉ ộ b  nhi u c p t c đ  (đi u ch nh s  đôi c c p) v i D = (2 các máy l n thì ộ (cid:0) 4)/1.

ệ ố ộ ế ơ ệ ề ệ ổ ộ ộ dùng h  th ng b  bi n đ i ­ đ ng c  đi n m t chi u (BBĐ ­ ĐM), h  KĐT ­ ĐM có

ầ ứ ề ệ ớ ỉ D = 10/1 v i đi u ch nh đi n áp ph n  ng.

ọ ủ ỡ ớ ự ệ ề ệ Truy n đ ng ăn dao d c c a bàn máy tròn c  l n th c hi n theo h  BBĐ ­

ớ ĐM v i D = (20

ộ (cid:0) 25)/1. ộ ử ụ ỷ ự ề Truy n đ ng ăn dao ngang s  d ng thu  l c.

ủ ụ ề ẳ ộ ệ ắ ạ ự ề b, Máy mài ph ng: Truy n đ ng ăn dao c a đá th c hi n l p l i nhi u chu k , s ỳ ử

ạ ủ ề ệ ỷ ự ế ị ộ   i c a bàn dùng h  truy n đ ng

ề ớ ộ m t chi u v i D = (8

ộ ụ ề d ng thu  l c. Truy n đ ng ăn dao t nh ti n qua l (cid:0) 10)/1. ụ ề ộ 3. Truy n đ ng ph

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

63

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ử ụ ồ ơ ộ ộ ồ S  d ng đ ng c  không đ ng b  rôto l ng sóc.

ơ ồ ề ể 3.5.3. S  đ  đi u khi n máy mài 3A161

ượ ặ ụ ủ ể ế Máy mài tròn 3A161 đ c dùng đ  gia công m t tr  c a các chi ti ề   t có chi u

ướ ườ ướ ườ ấ ớ dài   d i   1000mm   và   đ ng   kính   d i   280mm;   đ ng   kính   đá   mài   l n   nh t   là

ớ ệ ơ ồ ề ể ả ơ 600mm. Hình 3.11 gi ộ   i thi u s  đ  đi u khi n máy mài 3A161 (đ n gi n hoá). Đ ng

ầ ơ ệ ố   ơ c  ĐM (7kW; 930 vg/ph) quay đá mài, ĐT (1,7kW; 930vg/ph) b m d u cho h  th ng

ỷ ự ể ự ủ ụ ọ ủ ệ thu  l c đ  th c hi n ăn dao ngang c a ể    đá, ăn dao d c c a bàn máy và di chuy n

ụ ế ặ ỏ ế ơ đá ăn vào chi ti t ho c ra kh i chi ti t; ĐB (0,125kW; 2800vg/ph) b m n ướ   c

ế ỷ ự ở t. Đóng m  van thu  l c nh ờ

ể ế ệ nhanh  làm mát; ĐC (0,76kW, 250   (cid:0) 2500vg/ph) quay chi ti các nam châm đi n 1NC, 2NC và các ti p đi m 2KT, 3KT.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

64

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ồ ề

Hình 3.11 S  đ  đi u khi n máy mài 3A161

ơ ộ ấ ừ ạ ừ ế ố Đ ng c  quay chi ti ế ượ t đ c cung c p t khu ch đ i t KĐT. KĐT n i theo s ơ

ế ợ ệ ớ ộ ỉ ộ   ư ồ ầ đ  c u 3 pha k t h p v i các điot ch nh l u, có 6 cu n dây làm vi c (CD ~), 3 cu n

ề ể ộ ượ ố ớ ư ệ ỉ dây đi u khi n CK1, CK2, CK3. Cu n CK3 đ ạ   c n i v i đi n áp ch nh l u 3KL t o

ứ ừ ủ ạ ừ ừ ể ả ộ ộ ồ ị ra s c t ệ    hoá chuy n d ch. Cu n CK1 v a là cu n ch  đ o, v a là ph n h i âm đi n

th

cđ l y trên bi n tr  1ĐT, còn đi n áp ph n h i U

ủ ạ ầ ứ ế ệ ấ ả ở ồ ệ áp ph n  ng. Đi n áp ch  đ o U

ầ ứ ặ ơ ộ ộ ệ ấ l y trên ph n  ng đ ng c . Đi n áp đ t vào cu n dây CK1 là:

UCK1 = Ucđ ­ Ufh =  Ucđ ­ kUư

ồ ươ ả ộ ộ ệ ộ ơ Cu n CK2 là cu n ph n h i d ầ ứ ng dòng đi n ph n  ng đ ng c . Nó đ ượ   c

ứ ấ ủ ư ệ ế ộ ỉ ố n i vào đi n áp th  c p c a bi n dòng BĐ qua b  ch nh l u 2CL. Vì dòng đi n s ệ ơ

ỷ ệ ớ ầ ứ ệ ộ ế ấ c p bi n dòng t v i dòng đi n ph n  ng đ ng c  (I ơ 1 = 0,815Iư) lên dòng đi nệ l

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

65

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ộ ỷ ệ ớ ầ ứ ứ ừ ệ ồ ượ trong cu n CK2 cũng t v i dòng đi n ph n  ng. S c t l ả  hoá ph n h i đ ề   c đi u

ở ỉ ờ ế ch nh nh  bi n tr  2BT.

cđ (nhờ

ố ộ ộ ơ ượ ủ ạ ề ệ ằ ổ ỉ T c đ  đ ng c  đ c đi u ch nh b ng cách thay đ i đi n áp ch  đ o U

ơ ở ứ ể ế ặ ở ộ ấ ả ố ầ bi n tr  1BT). Đ  làm c ng đ c tính c vùng t c đ  th p, khi gi m U ả   cđ c n ph i

ệ ố ồ ươ ả ệ ậ ườ ặ ẵ tăng h  s  ph n h i d ng dòng đi n. Vì v y, ng i ta đã đ t s n khâu liên h  c ệ ơ

ữ ượ ủ khí gi a các con tr t c a 2BT và 1BT.

ủ ộ ự ể ậ ặ ơ ươ Đ  thành l p dad c tính tĩnh c a đ ng c  ta d a vào các ph ng trình sau:

:

(cid:0)1CKU

ệ ổ ộ Đi n áp t ng trên cu n CK1 là

(cid:0)1CKU

= Ucđ  ­ Uư + Kqđ2.UCK2 = Ucđ ­ Uư + Kqđ2.Ki.Iư

Trong đó:

ổ ề ệ ộ UCK2 = Kqđ2.Ki.Iư  ­ đi n áp trên cu n CK2 quy đ i v  CK1.

ạ ừ ớ ứ ệ ế ộ ả ế ệ ủ ằ ở ể ủ S c đi n đ ng c a khu ch đ i t (v i gi thi t đi m làm vi c c a nó n m ạ    đo n

(cid:0)1CKU

ế tuy n tính): EKĐT = KKĐT.

ệ ố ủ ệ ạ ế Trong đó: KKĐT ­ h  s  khu ch đ i đi n áp c a KĐT.

ươ ầ ứ ệ ạ ằ Ph ng trình cân b ng đi n áp trong m ch ph n  ng là :

EKĐT = K (cid:0) (cid:0)  + Rư (cid:0)

ừ ươ ộ ố ế ậ ổ T  các ph ng trình (5­2), (5­3), (5­4); sau m t s  bi n đ i ta nh n đ ượ   c

[R

.(R

+ K

.K

+ K ư

ưĐ

)].I ư

Đ

.K i

qđ2

KĐT

.K K Đ

KĐT

=

(1 + K

)

(1 + K

KĐT

.U - ) KĐT

ươ ủ ệ ư ặ ph ng trình đ c tính tĩnh c a h  nh  sau:

ệ ủ ơ ồ ề ể ự ộ Nguyên lý làm vi c c a s  đ  đi u khi n t đ ng:

ơ ồ ể ề ở ế ộ ử ế ộ S  đ  cho phép đi u khi n máy ch  đ  th  máy và ch  đ  làm vi c t ệ ự

ở ế ộ ử ắ ượ ị ộ đ ng. ch  đ  th  máy, các công t c 1CT, 2CT, 3Ct đ c đóng sang v  trí 1. M ở

ở ộ ể ấ ơ ờ ộ ờ ồ ằ   máy đ ng c  ĐT nh  nút  n MT, sau đó có th  kh i đ ng đ ng th i ĐM và ĐB b ng

ấ ộ ơ ượ ở ộ ấ nút  n MN. Đ ng c  ĐC đ ằ c kh i đ ng b ng nút  n MC.

Ở ế ộ ự ộ ạ ộ ủ ạ ồ ch  đ  t đ ng, quá trình ho t đ ng c a máy g m ba giai đo n theo th  t ứ ự

sau:

ư ụ ế ỷ ự ề ờ 1) Đ a thanh đá vào chi ti ộ t gia công nh  truy n đ ng thu  l c, đóng các

ơ ộ đ ng c  ĐC và ĐB.

ồ ự ộ ủ ể ộ ờ 2) Mài thô, r i t đ ng chuy n sang mài tinh nh  tác đ ng c a côntg t c t ắ ơ .

ự ộ ư ụ ế ệ ắ ộ ơ 3) T  đ ng đ a nhanh ỏ  đá ra kh i chi ti t và c t đi n các đ ng c  ĐC, ĐB.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

66

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ướ ế ạ ị Tr ề   c h t, đóng các công tăc 1CT, 2CT, 3CT sang v  trí 2. Kéo tay g t đi u

ượ ố ể ụ ế ể khi n (đ ề ị c b  trí trên máy) v  v  trí di chuy n nhanh đá và chi ti ờ ệ ố   t (nh  h  th ng

ỷ ự ụ ế ầ ế ắ ộ thu  l c). Khi ị  đá đi đ n v  trí c n thi t, công t c hành trình 1KT tác đ ng, đóng

ắ ơ ạ ộ ơ ượ m ch cho cu n dây công t c t ộ  KC và KB, các đ ng c  ĐC và ĐB đ ở ộ c kh i đ ng.

ỷ ự ủ ề ờ ộ ồ ượ ở ộ Đ ng th i truy n đ ng thu  l c c a máy đ ắ   c kh i đ ng. Quá trình gia công b t

ế ắ ạ ộ ạ   ầ đ u. Khi k t thúc giai đo n mài thô, công t c hành trình 2KT tác đ ng, đóng m ch

ủ ể ệ ế ơ ộ ộ cu n R le 1RTr. Ti p đi m c a nó đóng đi n cho cu n dây nam châm 1NC, đ ể

ỷ ự ủ ụ ể ả ổ ố ộ ư ậ ạ chuy n đ i van thu  l c, làm gi m t c đ  ăn dao c a đá. Nh  v y, giai đo n mài

ắ ầ ướ ế ầ ạ ắ tinh b t đ u. Khi kích th c chi ti t đã đ t yêu c u, công t c hành trình 3KT tác

ể ế ệ ạ ơ ộ ơ ộ ộ đ ng, đóng m ch cu n R le 2RTr. Ti p đi m R le này đóng đi n cho cu n nam

ỷ ự ư ể ể ổ ụ ề ị ầ châm 2NC đ  chuy n đ i van thu  l c, đ a nhanh đá v  v  trí ban đ u. Sau đó,

ắ ơ ệ ắ ơ ượ ắ ụ ồ ắ công t c 1KT ph c h i c t đi n công t c t ộ  KC và KB; đ ng c  ĐC đ ệ   c c t đi n

ượ ắ ơ ộ ờ ơ ủ ấ ộ ộ ế ố và đ c hãm đ ng năng nh  công t c t ẻ    H. Khi t c đ  đ ng c  đ  th p, ti p đi m

ố ộ ắ ơ ệ ở ơ ộ ủ ế ể ắ ắ R le t c đ  RKT m  ra, c t đi n cu n dây công t c t ệ    H. Ti p đi m c a H c t đi n

ơ ế ầ ứ ỏ ở ộ tr  hãm ra kh i ph n  ng đ ng c , k t thúc quá trình hãm.

ị ệ ệ ử 3.6 Trang b  đi n­ đi n t máy cán

ệ ệ ề 3.6.1 Khái ni m v  công ngh  cán

ự ể ứ ằ ạ ộ ổ Cán là m t hình th c gia công b ng áp l c đ  làm thay đ i hình d ng và kích

ướ ủ ậ ẻ ủ ạ ự ể ế ạ th c c a v t th  kim lo i d a vào bi n d ng d o c a nó.

ấ ộ ứ ế ẻ ạ ầ ọ Yêu c u quan tr ng trong quá trình cán là  ng su t n i bi n d ng d o không đ ượ   c

ạ ẫ ờ ồ ữ ượ ộ ề ớ l n, đ ng th i kim lo i v n gi c đ  b n cao. đ

ế ứ ấ ộ ế ẻ ả ệ ộ ạ Ta bi ạ t  ng su t n i bi n d ng d o gi m khi nhi ự   t đ  kim lo i tăng, nên th c

ượ ử ụ ể ả ự ượ ế t cán nóng hay đ c s  d ng đ  gi m l c cán và năng l ng tiêu hao trong quá

trình cán.

ườ ệ ấ ạ ẳ ầ ợ ỏ ướ Tr ng h p do yêu c u công ngh , ch ng h n: cán thép t m m ng d i 1mm

ẽ ả ẩ ả ộ ớ ớ thì ph i cán ngu i vì cán nóng s  sinh l p v y khá dày so v i thành ph m. Căn c ứ

ệ ộ ế ể theo nhi

ở ố   ộ t đ  trong quá trình tái k t tinh đ  phân chia cán ngu i và cán nóng thì đ i 0 (cid:0) 6500C, nên có th  coi khi cán thép  ể ệ ộ ướ t đ  d i 400 nhi t đ  đó là 600

0 (cid:0)

ộ ở ệ ộ ệ ộ ớ v i thép, nhi (cid:0) 4500C là cán ngu i, cán thép nhi t đ  trên 600 6500C là cán nóng.

3.6.1.1 Máy cán

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

67

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ạ ể ự ệ ế ẻ ạ Máy cán th c hi n nguyên công chính là làm bi n d ng d o kim lo i đ  có

ạ ướ ạ ượ ố ữ ẹ hình d ng và kích th c mong mu n. Kim lo i đ c nén ép và k p kéo qua gi a 2

ụ ượ ề tr c cán quay ng c chi u nhau.

ộ ườ ư ậ ộ M t máy cán th ng có các b  ph n chính nh  trên hình 3.13:

ụ ụ ề ồ ộ a, H p cán ố   : g m 2 tr c cán, 9 hay nhi u tr c cán (10,11 – Hình 3.13.d) mà g i

ụ ặ ể ị ụ ể ươ ứ ẳ tr c đ t trên thân máy 12. Tr c cán có th  d ch chuy n theo ph ng th ng đ ng và

ế ị ẹ ụ ướ ụ ườ ị ở ị đ nh v  b i các thi t b  k p tr c, còn tr c d i th ặ ố ị ng đ t c  đ nh.

ơ ấ ế ị ụ ệ ể ỳ b, C  c u và thi t b  truy n ấ ạ   ề : có th  khác nhau tu  theo nhi m v  và c u t o

Ở ư ở ầ ớ máy cán. các máy cán l n (cán thô, cán thép lá d y) cũng nh các máy cán t c đ ố ộ

ụ ượ ẽ ừ ề ơ ệ ộ ớ l n thì các tr c cán đ ộ c truy n đ ng riêng r  t 2 đ ng c  đi n riêng 3 (hình 3­13, a

ở ơ ệ ộ ộ ụ ề ộ và b) ả    các máy cán khác thì truy n đ ng các tr c cán do m t đ ng c  đi n đ m

ệ ộ ộ nhi m thông qua h p bánh răng 4 (hình 3­13 c và d) h p bánh răng có cácbánh răng

ườ ỷ ố ế ố ụ ề ể ề ộ cùng đ ng kính (t s  truy n i=1) đ  truy n đ ng cho các tr c cán. N u t c đ ộ

ơ ệ ợ ố ủ ụ ộ ườ ẫ ộ ộ đ ng c  đi n không phù h p t c đ  quay c a tr c cán thì trên đ ng d n đ ng t ừ

ơ ệ ớ ụ ặ ả ố ộ ố ố ớ ộ đ ng c  đi n t ụ   i tr c cán có h p gi m t c ho c tăng t c 5 và kh p n i chính 7. Tr c

ể ẫ ộ ừ ộ ơ ườ ẽ ề ộ ợ chính 2 dùng đ  d n đ ng t đ ng c  ( tr ng h p truy n đ ng riêng r ) ho c t ặ ừ

ườ ề ợ ộ ớ ụ ụ ộ h p bánh răng (tr ng h p truy n đ ng chung) t i các tr c cán. Do tr c cán trên có

ổ ộ ể ị ữ ể ể ả ố ụ   th  d ch chuy n lên xu ng đ  thay đ i đ  dày cán, nên kho ng cách gi a hai tr c

ụ ề ầ ậ ổ ớ ủ chính cũng thay đ i. Do v y 2 đ u c a các tr c chính đ u có kh p n i đ u. ố ầ Ở    các

ỏ ố ộ ổ ộ ố ộ ữ ộ ơ ị máy cán đòi h i t c đ   n đ nh thì gi a đ ng c  3 và h p t c đ  4 còn có bánh đà.

ộ ể ụ ườ c, Đ ng c  đi n

ề ơ ệ : Đ  truy n đ ng tr c cán th ồ ạ ấ ụ

ơ ơ ồ ồ ộ ộ ượ ụ ấ ấ   c dùng cho máy cán liên t c công su t

ượ ề ề ả ộ c dùng cho các máy cán đ o chi u (máy cán quay

ạ ộ ng dùng các lo i sau:  ộ ỏ ­ Đ ng c  không đ ng b  roto l ng sóc cho máy cán liên t c công su t nh .  ộ ­ Đ ng c  không đ ng b  roto dây qu n đ l n  ớ ơ ệ ộ ­ Đ ng c  đi n m t chi u đ ị ậ thu n ngh ch)  3.6.1.2 Phân lo i máy cán

ề ạ Có nhi u cách phân lo i máy cán.

ọ ủ ả a. Theo tên g i c a s n ph m sau khi cán:

ẩ ườ ườ ụ ụ ng kính tr c cán Ф = (800 ÷ 1300)mm.  ng kính tr c cán Ф = (1100 ÷ 1150)mm.

ườ ữ ữ ng ray, thép góc thép ch  U, thép ch  I) có đ ườ   ng

ườ 1­ Máy cán thô, có đ ấ 2­ Máy cán t m có đ 3­ Máy cán thép hình (đ kính phôi cán Ф = (750 ÷ 900)mm.  ụ 4­ Máy cán dây có đ ng kính tr c cán Ф = (250 ÷ 350)mm.

ạ b. Theo nhi

0< 4000C.

ộ ệ ộ ủ ệ ộ t đ  cán có hai lo i:  5­ Máy cán ngu i khi nhi t đ  c a phôi cán có t

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

68

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

6­ Máy cán nóng khi nhi

0 > 6000C.

ệ ộ ủ t đ  c a phôi cán có t

ệ c. Theo công ngh  cán có hai lo i:  ả

ậ ả ị ề ụ 7­ Máy cán liên t c không đ o chi u.  ề 8­ Máy cán đ o chi u thu n ngh ch

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

69

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ấ ạ ủ

Hình 3.13. Nguyên lý c u t o c a máy cán

ượ

ệ Công ngh  cán thép đ

c mô t

ả như hình 3.14.    ị  ộ

ố ặ ư 3.6.1.3 Các tham s  đ c tr ng cho máy cán

ạ Khi cho phôi kim lo i vào h p cán, phôi b

ụ ặ ữ ẹ k p   và   ép   ch t   gi a   hai   tr c   cán   quay

ượ ả ề ủ ề ế ng c chi u nhau, k t qu  b  dày c a phôi

ủ ề ả ố gi m xu ng, chi u dài c a phôi tăng lên và

ề ộ chi u r ng tăng lên chút ít.

ủ ụ ế ố ệ     N u coi hai tr c cán c a máy gi ng h t

ượ ề ố nhau, quay ng c chi u nhau cùng t c đ ộ

Hình 3.14 Công ngh  cán thép

ề ồ ơ và phôi cán có c  tính đ ng đ u nhau, kí

ạ ượ ệ ủ hi u các đ i l ng c a phôi là:

ề ộ ủ ề H ­ b  dày phôi;  B ­ b  r ng c a phôi;

ủ ề ế ệ ủ L ­ chi u dài c a phôi; F ­ ti t di n c a phôi

ố ủ ỉ ố ủ ớ ướ ỉ ố ủ V i ch  s  1 c a các thông s  c a phôi tr c khi cán và ch  s  2 c a các thông s ố

ủ c a phôi sau khi cán ta có: L2 > L1; H2 < H1; F2 < F1

(cid:0)

2 (cid:0)

ố ơ ả 1. Các thông s  c  b n

1

L L 1

n

(cid:0)

(cid:0)

(cid:0) ệ ố a) H  s  kéo dài:

1

i 1

(cid:0)

(cid:0) (cid:0) ệ ố ầ Sau n l n cán, ta có h  s  kéo dài là: (cid:0)

1 = V2 thì:

F 1 F 2

L 2 L 1

1

(cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0) ủ ế ể ổ N u coi th  tích c a phôi là không đ i V

H H

V 2 F 2 V 1 F 1 BH . 1 1 BH . 2

2

2

F 1 F 2

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) ộ ở ộ ế N u coi đ  n  r ng không đáng k  B ể 1= B2 thì:

L 2 L 1 ạ

αạ ươ ứ ớ b) Góc ngo m (hình 3.15) t ng  ng v i cung ngo m AB

ệ ề ạ ượ   c ể ụ   2) Đi u ki n  đ  tr c  cán ngo m  đ

phôi

ụ ạ ượ Tr c   cán   ngo m   đ c   phôi   và   cán   ép

ệ ế ấ ờ ượ đ c là nh  ma sát ti p xúc xu t hi n trên

ụ ạ cung ngo m AB khi tr c cán quay. Ngoài

ồ ự Hình  3.15  Bi u  đ   l c  tác  d ng  lên  tr c  cán

ự ẩ ủ   ự l c T kéo phôi vào còn có l c P đ y ra c a

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

70

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ế ự ủ ụ ạ ẩ ớ ơ ự phôi. N u l c c a phôi đ y ra l n h n l c kéo vào thì tr c cán không ngo m đ ượ   c

phôi.

ồ ự ụ ể ể ễ Bi u đ  l c tác d ng lên phôi cán bi u di n trên hình 3.15.

ể ụ ự ạ ượ ấ ằ  Phân tích hai l c trên ta th y r ng: đ  tr c cán ngo m đ c phôi thì:

α

α        Tx > Px   hay T. cos   > P.sin    T > P.tg   α

ộ a) Đ  nén ép tuy t đ i: ệ ố      ∆h = H1 – H2

ừ T  hình 3.14 ta có: H1 = H2 + 2BC

= 2(OB – OC) = 2R(1­cos )  α

∆h = 2 ∆h = D(1­cos ) α

ườ ụ Trong đó        D ­ đ ng kính tr c cán;

ụ R ­ bán kính tr c cán.

ộ ở ộ ề b) Đ  n  r ng theo chi u ngang: ∆b = B2 – B1

ứ ứ ệ ể ể  Theo công th c kinh nghi m, có th  tính theo bi u th c sau:   ∆b = a.∆h

ế ả ệ ố ớ ưở ệ ộ ủ v i: h  s  a có xét đ n  nh h ng nhi t đ  c a phôi cán a = (0,25 ÷ 0,35)

ậ c) Vùng ch m sau và vùng v ượ ướ t tr c

ố ộ ủ

ỏ ơ ố ộ

­ Vùng ch m sau là vùng khi t c đ  c a phôi V

1 nh  h n t c đ  dài c a tr c cán V

1< V.

ẽ ế ầ ạ ạ Khi cán thép, trong vùng bi n d ng (ph n g ch chéo trên hình 3.14) s  có hai vùng:

2 l n h n t c đ  dài c a phôi V

2 > V.

ố ộ ủ ơ ố ộ ủ ớ ­ Vùng v ượ ướ t tr c là khi t c đ  ra c a phôi V

ộ ượ ướ ượ ặ Đ  v c đ t tr ư c đ c tr ng b i t ở ỷ ố    s :

V

s

V 2%

V ố ộ

(cid:0) (cid:0)

ụ ớ v i V­ t c đ  dài tr c cán;

ố ộ ỏ ụ ủ V2­ t c đ  ra c a phôi kh i tr c cán

ự ế ấ Trên th c t , khi cán t m dày s% = (3 ÷

ấ ỏ 5), còn khi cán t m m ng       s% = (11 ÷

15)

1< V < V2.

ư ậ Nh  v y ta có V

ố ộ ủ ế ạ  Trong vùng bi n d ng, t c đ  c a phôi s ẽ

2 nên s  có m t ti

ộ ế ẽ tăng t Vừ 1 đ n Vế ệ   t di n

ộ ủ ủ ụ ằ ố ố ộ ệ ế ế nào đó t c đ  c a phôi b ng t c đ  dài c a tr c cán (ti t di n N­N’). Ti

ế ệ ớ ạ ọ ế ệ ượ đ ọ c g i là ti t di n t i h n (có tên g i khác là ti ệ t di n này t di n trung bình). Góc tâm β

ắ ớ ượ ọ ớ ạ ươ ứ t ng  ng v i cung ch n NB đ c g i là góc t i h n.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

71

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

(cid:0)

(cid:0)

(cid:0)

1.

2

(cid:0) (cid:0) 2

2

ms

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) ớ ạ ứ ể ể Góc t i h n có th  tính theo bi u th c sau: (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0)

Trong đó: δms là góc ma sát.

ự ặ ụ d) Áp l c đ t lên tr c cán trong quá trình cán thép

ộ ự ể ắ ộ ở ế ụ ủ ạ ặ Khi cán, tr c cán đ t lên phôi m t l c đ  th ng n i tr  bi n d ng c a phôi. Ngoài

ả ự ủ ộ ự ặ ụ ra, ph n l c c a phôi cũng gây ra m t l c đ t lên tr c cán.

tx là di n tích ti p xúc gi a tr c cán và phôi

ế ấ ữ ụ ệ ế N u g i P ọ tb là áp su t ép trung bình và F

tb.Ftx

ộ ụ ả ự ằ ặ ầ thì ph n l c toàn ph n đ t lên m t tr c cán b ng:   P = P

2;

2.

ấ Trong đó: Ptb ­ áp su t ép trung bình, N/mm

ệ ế Ftx ­  di n tích ti p xúc, mm

ế ố ị ố ụ ề ấ ộ Tr  s  áp su t ép trung bình ph  thu c vào nhi u y u t sau đây:

ọ ủ ầ 1­ Thành ph n hoá h c c a phôi

ệ ộ ủ 2­ Nhi t đ  c a phôi.

3­ Đ  dày c a phôi (B

1), đ  nén ép (∆h) và m t s  y u t

ủ ộ ộ ố ế ố ụ ộ ph  khác.

B

B 1

2

l .

4

F tx

lB . tb

2

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) [mm2] (cid:0) (cid:0)

(cid:0)

ạ ắ Trong đó l ­ là dây cung AB ch n góc ngo m . α

l

AB

D

sin.

2

(cid:0)

(cid:0)

(cid:0) (cid:0) ầ Tính g n đúng: [mm]

1

sin

2

cos 2

(cid:0)

(cid:0) (cid:0) Trong đó:

sin

h D

2

2

(cid:0) (cid:0) α ế Đã bi t  ∆h = (1 – cos )D; nên

Dl .

hR .

h D

2

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) ừ T  đó suy ra: [mm]

ụ Vì R = D/2 : bán kính tr c cán.

ộ ụ ứ ể ằ ự ặ  Thay vào bi u th c trên ta có áp l c đ t lên m t tr c cán khi cán b ng:

[N] (6­14)

(cid:0)

ị ố ấ ượ ứ ố Tr  s  áp su t ép trung bình đ c tính theo công th c Xêlic p:

1

2

.

AA .

H 2 (cid:0) h .(

)1

(cid:0) Ptb = 1,15kc. (cid:0) (cid:0)

ể ớ ạ ả ủ Trong đó: kc ­ đi m gi i h n nóng ch y c a phôi;

ượ δ                       ­ góc ma sát tr t;

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

72

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

;

ủ ề ớ ạ H0 ­ b  dày c a phôi ở ế  ti ệ t di n gi i h n.

ố ỹ ụ ượ ễ ể ậ ủ Các thông s  k  thu t c a phôi và tr c cán đ ẽ c bi u di n trên hình v :

ậ ị

ườ ề ả ậ

ổ ợ ậ ị t b  ph

ể ng dùng đ  cán thô.  ụ  ế ị  h p máy cán nóng thu n ngh ch, ngoài các h p cán còn có các thi ậ ở ộ t phôi v.v…

ẽ ướ ệ i thi u băng chuy n máy cán nóng thô 1150.

ị ệ 3.6.2. Trang b  đi n máy cán nóng thu n ngh ch (CNTN)  ệ ể  3.6.2.1. Đ c đi m công ngh    ị  Máy cán nóng quay thu n ngh ch (máy cán nóng đ o chi u) th  Trong t ắ ư nh : băng lăn, dao c t, xe ch  phôi, máy l ề ớ Hình v  d i đây gi

ế ể ụ ằ ng thép đ

ừ ể ượ ậ ỗ ượ ưở i 20 lò và m i lò nung có th  ch a đ

ầ ỏ ở

ỏ ậ ế

ỏ ố

ườ Ở ể ể ỗ ầ  đây trong tr

ậ ỏ ậ ố   c v n chuy n đ n là nung 2 b ng c u tr c 1, s  lò  phân x Phôi thép t ố   ể ứ ớ c 4 ÷ 8 th i thép có kh i nung có th  lên t ở  ượ ư ấ ượ ng (5 ÷ 25) t n/th i. Sau đó các th i thép đ l c đ a lên các xe ch  phôi 3 và ch ể  ỏ ố ượ ế ng th i thép. Bàn quay 6 dùng đ đ n băng lăn ti p nh n 4. Bàn cân 5 đ  cân kh i l ợ ế ầ ườ   t có th  quay 1 góc t ng h p c n thi quay th i thép cho đúng h i đa 1800). Băng lăn 7 và 8 đ  đ a th i thép đ n h p cán 10. Sau m i l n cán, th i thép ỏ ộ ế   ướ ượ ầ   ợ ộ đ ng h p c n 0 nh  máy l ờ ế thi ỏ ể ướ ng (trong tr ỏ ể ư i các băng lăn tr ộ t đi m t góc 90 ở ạ c v n chuy n tr  l ể ậ t, th i thép có th  l c h p cán.  t 9.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

73

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ầ ế

ạ ẩ ượ ư ẩ   c đ a qua băng lăn 11, 12 ắ ư ớ i máy c t phân đo n 14 theo kích   ế   i băng xích 15, băng lăn 16 và máy đ y lên bàn x p

ộ ộ ơ ề ế ả ướ c quy đ nh. Sau đó chuy n t ứ ấ ể

ộ ị ế ấ ể ề ạ

ậ ế ộ ư ộ

ạ ộ ụ ư ơ ộ

ề ệ ở ế ộ ấ ặ ầ ề ệ ớ ạ ờ

ủ ộ

tr ng thái quá t i (2,5 ÷ 3)M ế ị ố ớ ề ữ ể ầ ư ở ầ ố  ả   i, đm . Từ  ề   t b  truy n

ố ộ ầ

ề ầ ố ề ệ ặ ậ

ố  Khi k t thúc l n cán cu i cùng, phôi cán thành ph m đ ạ và đ n máy đánh v y làm s ch 13 và sau đó đ a t ể ớ ị th 17 ch t vào kho ch a 18.   Đ ng c  19 dùng đ  truy n đ ng h p cán 10.  ề ỳ ừ    Các máy cán nóng quay thu n ngh ch có nhi u ki u, nhi u lo i, k t c u tu  t ng ệ ủ ệ ụ lo i cũng khác nhau nh ng ch  đ  làm vi c c a h  truy n đ ng tr c cán nh  nhau.  ề ặ  Đ ng c  truy n đ ng tr c cán làm vi c   ch  đ  r t n ng n : đ c tr ng b i t n s ệ ở ạ đóng c t đi n l n (có máy đ t 1500 l n/ gi ) và luôn làm vi c  ể ạ ớ ơ ộ lúc ngo m phôi, mômen c a đ ng c  truy n đ ng có th  đ t t ể ư ữ nh ng đ c đi m trên, ta có th  đ a ra nh ng yêu c u chính đ i v i thi ộ ư đ ng tr c cán c a máy cán thép nh  sau:  ỉ 1­ Ph m vi đi u ch nh t c đ  yêu c u D = 10:1.  ắ ớ   ớ ộ 2­ Ph i làm vi c v i đ  tin c y cao trong đi u ki n n ng n  (t n s  đóng c t l n, ả ắ ạ ặ ụ ạ ả ườ ủ ề ệ ng xuyên quá t i) th

ộ ệ ề

ị ậ ươ ườ ử ụ ề   ng pháp truy n ng s  d ng hai ph

ơ ề ề ụ ộ ộ

ả ủ ộ ơ ồ ề

ụ ứ ạ c c a hai tr c cán yêu c u ph i nh  nhau.

ơ ọ ộ ẽ ể

ầ ụ ơ ồ ề ướ ủ ơ ể ả ư ơ ồ ộ ư ng pháp này là s  đ  đi u khi n đ n gi n, nh ng s ướ ủ ầ ả   ư ng pháp này có  u đi m là: s  đ  đ ng h c đ n gi n, ệ   ố c c a hai tr c cán không yêu c u gi ng nhau, nh ng s  đ  nguyên lý đi n

ộ ầ ệ ế ề ộ ụ t.

ộ ề ơ ộ ộ ộ ơ ệ

ỉ ố ơ ộ ộ ượ ự ề ầ ộ ệ   c th c hi n

ả ề

ủ ộ ầ ứ ặ ổ ơ

ừ ủ ộ ự ệ ơ thông kích t

c a đ ng c .  ế ờ hai vùng ti n hành không đ ng th i và không ph

ồ ơ ồ ề ỉ ơ ồ ộ ẫ ệ ể

ủ ơ ồ ấ

ượ ấ ồ ừ ề ơ c c p ngu n t

ừ ủ ừ hai máy phát 1F(3)  và 2F(4)   ượ ấ   c c p ấ   ượ c c p

ạ ừ ệ ngang MĐKĐF(14).

ừ ế

ộ 3.6.2.2. H  truy n đ ng h p cán trong máy CNQTN    Trong máy cán   nóng quay thu n ngh ch th ộ đ ng.   ờ ộ   ộ  ­ Truy n đ ng nhóm: là dùng m t đ ng c  truy n đ ng quay hai tr c cán nh  h p Ư ể ơ  ư ươ bánh răng.  u đi m c a ph ọ ồ ộ đ  đ ng h c ph c t p, kích th ươ  ­ Truy n đ ng riêng r : ph kích th ỗ ộ ứ ạ ph c t p, c n đ n hai đ ng c , m i đ ng c  truy n đ ng m t tr c riêng bi ệ ố ề   a) H  th ng truy n đ ng đi n (truy n đ ng nhóm) h p cán trong máy cán nóng ậ ị quay thu n ngh ch (CNQTN)    ề  D i đi u ch nh t c đ  đ ng c  truy n đ ng yêu c u D = 10:1 và đ ỉ đi u ch nh hai vùng:   ướ ố ộ ơ ả đm)   ­ Vùng d i t c đ  c  b n (n < n ằ ệ ệ ự  Th c hi n b ng cách thay đ i đi n áp đ t vào ph n  ng c a đ ng c .  ố ộ ơ ả  ­ Vùng trên t c đ  c  b n ( n > n đm)  ừ ả ằ  Th c hi n b ng cách gi m t ụ  ộ ở ố ề   Quá trình đi u ch nh t c đ   thu c l n nhau. S  đ  nguyên lý đi n trên hình 6­11 và s  đ  đi u kh n trên hình 5­ 12.   * C u trúc c a s  đ :  ụ ộ ộ  Đ ng c  truy n đ ng tr c cán Đ(1) đ ộ ừ ủ ố n i song song nhau. Cu n kích t  c a hai máy phát KT1F(5) và KT2F(5) đ ộ ồ ừ  FKF(6). Cu n kích t ngu n t  máy kích t  c a máy phát KTFKF(14) đ ồ ừ ế  máy đi n khu ch đ i t ngu n t ạ ệ  Máy đi n khu ch đ i MĐKĐF có các cu n kích t ệ sau:  ả ủ ộ ề ự ộ ơ ằ   ứ 1­ AKĐF(15) cu n đi n áp th c hi n ch c năng đ o chi u quay c a đ ng c  b ng

ộ ắ ơ hai công t c t ệ  1N(15) và 1T(15).

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

74

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ủ ạ ệ ả ộ ồ ồ

ư ắ   ờ ộ 2­ CĐKĐF(9) là cu n ch  đ o đ ng th i là cu n ph n h i âm đi n áp có ng t. ệ ủ Nguyên lý làm vi c c a khâu này nh :

ss  l y trên bi n tr

ệ ệ ế

ộ ặ ấ ộ

ủ ằ ặ ị

ủ ệ ẽ ộ

ệ ệ ị ưỡ ộ ứ ng b c.

ở  ỏ ơ  Khi đi n áp máy phát 1F và 2Fcòn nh  h n đi n áp so sánh (U ằ   2R(10), m t trong hai điôt 1CL ho c 2CL khoá nên dòng trong cu n CĐKĐF b ng   không. Khi đi n áp c a máy phát 1F và 2F tăng b ng giá tr  so sánh thì 1CL ho c 2CL   thông, dòng đi n trong cu n CĐKĐF khác không, có s  làm đi n áp c a máy phát 1F và 2F không b  tăng nhanh m t cách c

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

75

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ồ ở ệ ế ạ ừ KĐT(11).

ế ế

ị ộ ộ ể ệ ể ể ệ ọ

ộ ủ ạ ổ ị ố ệ ị ố ệ ằ ổ ở ế ấ

ố gia t c 1Y, 2Y, 3Y.

ế

ắ ợ ả ề ồ ộ ằ ị ạ ả ng h p b  quá t

ệ ộ ế ệ ư ầ ứ ỏ ơ ề ộ ơ

ệ ộ i < Uss v i Uớ

ế ặ

i, khi I

ấ ộ

ườ ủ ệ ề

ơ ộ

ồ ừ ở ộ ế ế ạ ị  khu ch đ i KĐTĐ(19). Khu ch đ i t ả c c p ngu n t

ế ượ ấ ừ  ngu n khu ch đ i t c c p t Đi n áp trên bi n tr  2R đ ố ộ ạ ừ  KĐTF có hai cu n kh ng ch :   Khu ch đ i t ầ    ­ AKĐTF(12): là cu n đi n áp (cu n d ch chuy n) đ  ch n đi m làm vi c ban đ u ủ c a KĐT.  ủ   ể   ­ CĐKĐTF(13): là cu n ch  đ o dùng đ  thay đ i thay đ i tr  s  đi n áp ra c a ắ   KĐTF, chính là thay đ i tr  s  đi n áp so sánh l y trên bi n tr  2R b ng các công t c ơ t ộ ệ ủ ộ    + DKĐF(16): là cu n ph n h i âm dòng có ng t, nh m h n ch  dòng đi n c a đ ng ệ ủ   ườ ơ ơ ả i. Nguyên lý làm vi c c a c , b o v  đ ng c  truy n đ ng trong tr khâu h n ch  dòng nh  sau:  ắ ư  ị ố  Khi dòng đi n ph n  ng trong đ ng c  truy n đ ng còn nh  h n tr  s  dòng ng t I ị ố ng = (2,25 ÷ 2,5)Iđm] , đi n áp U i = Iư(Zcp + ZCB), còn Uss = Uab  < Ing [tr  s  I ho c Uặ ở ấ bc l y trên bi n tr  4R(17). Khi đó điôt 5Đ, 6Đ ho c 7Đ, 8Đ khoá, dòng trong   ư ≥ Ing, Ui ≥ Uss , khi đó 2 trong 4 điôt trên sẽ  ượ ạ ằ ộ cu n DKĐF b ng không. Ng c l ử ừ ủ ộ ệ    c a cu n DKĐF, thông, dòng đi n trong cu n DKĐF khác không, do tính ch t kh  t ơ ạ   ạ ặ ả đi n áp phát ra c a 1F và 2F gi m nhanh v  không t o ra đ ng đ c tính c  d ng ế ệ ả i. Đi n áp trên bi n tr  4R(17) máy xúc b o vê cho đ ng c  không b  cháy khi quá t   ố   ạ ừ ượ ấ  KĐTĐ có hai cu n kh ng đ ch : ế

ể ể ệ ể ộ ọ ị ộ 1­ Cu n AKĐTĐ(20) là cu n đi n áp (cu n chuy n d ch) dùng đ  ch n đi m làm

vi c c a KĐT.

ệ ả ộ ồ ừ ủ ộ ơ 2­ Cu n DKĐTĐ(26) là cu n ph n h i âm dòng đi n kích t ề    c a đ ng c  truy n

ộ ệ ủ ộ đ ng ộ

ộ ủ ừ

ộ ả ả ồ ồ ệ ủ

ư ế ệ ệ ở ạ ầ

ầ ủ ầ ồ ừ ộ

ệ ổ ở ị ằ

FKF  = const), c u cân b ng [R2.R4 = R3.(Z ủ ấ

ệ ộ

ế ả ầ

ộ FKF(7).   Nguyên   ượ ố c n i vào   ượ ấ c c u thành      KT1F và KT2F. Khi KT1F +    i khi đi n áp phát ra c a máy ả ừ    có tính c m, c u m t cân ề   ặ ẽ c ho c cùng chi u

ượ ẽ ổ ủ ộ ị

ủ ổ đ ng t ng c a MĐKĐF b ng:

ề + MKĐF(27): là cu n ph n h i m m đi n áp c a máy phát kích t ề lý làm vi c c a khâu ph n h i m m đi n áp nh  sau: Cu n MKĐF đ ườ ệ đ ng chéo c a c u vi phân qua đi n tr  h n ch  R5. C u vi phân đ ừ  4 vai c u g m các đi n tr  R2, R3, R4 và hai cu n kích t t ầ ủ ệ đi n áp phát ra c a FKF  n đ nh (U ượ ạ ằ ZKT2F)]. Dòng trong cu n MKĐF b ng không, ng c l ộ phát FKF có xu th  tăng hay gi m, do hai cu n kích t ề ủ ằ b ng, dòng trong cu n MKĐF khác không (chi u c a nó s  ng ớ ả ệ ế v i dòng trong cu n AKĐF. K t qu  đi n áp phát ra c a FKF s   n đ nh.  ằ ứ ừ ộ  S c t    FΣ = FAKĐF – FCĐKĐF ­ FDKĐF ± FMKĐF

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

76

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ỉ ơ ộ ề ư

ơ ặ ự ầ ứ ằ ệ ủ ộ ổ ị ố  ổ   ằ đm) th c hi n b ng cách thay đ i

ộ ủ ệ ệ

ộ ượ ồ ừ c kích ngu n t

ừ ượ ấ ừ c c p t KTFKĐ(21) đ ộ ơ ừ ả  c u máy phát kích t

ộ ạ ế ủ ừ ủ ộ ộ  FKĐ(23). Cu n kích t ạ ừ ườ  tr máy phát kích ệ    máy đi n ệ   ng ngang MĐKĐĐ(21). Máy đi n khu ch đ i có các cu n kích

ỉ ố ề ể ủ ạ

ộ ố ề ệ ộ ớ

ơ ố

ố ả ệ ủ

ơ ố ả ấ ế ố ộ ộ

ồ ộ ả ắ

ộ ặ

ố ả ệ ề ơ ị ệ ơ ả ả i. ộ ộ ợ ng h p quá t

ộ ả ượ ườ  FKĐ(27).  ấ ừ

ồ ố ộ ủ ầ ơ ủ ệ

ằ ơ ệ ườ ừ ủ ộ FKĐ = const). C u cân b ng (R10. Z

ủ ệ ộ ng h p đi n áp phát ra c a FKĐ có xu h

ổ ầ ệ ả ằ ộ

ị ằ ấ ề ượ ẽ

ề ẽ ổ ặ ị ủ

ứ ừ ộ ộ ổ ủ đ ng t ng c a MĐKĐĐ b ng:

ự ề ố ộ ở ơ

vùng 2(n > n ể ề ơ ộ ộ ừ ủ ộ  c a đ ng c  thông qua đi u khi n dòng kích t ằ   ệ đm) th c hi n b ng ừ ủ    c a máy

ế ỉ ế ộ ượ ự ệ ằ ố ố

ả ạ ỉ ộ ượ c đóng kín. Khi KC ệ → → ồ

đm).

ứ ộ

ố ỉ “0” đ n v  trí “4” sang bên ph i t t t → ế ố ộ ị  t c đ  b ng không đ n t c đ  đ nh m c (n ị ế  1T(14) = 1 và 2T(15) = 1

ề ề ậ ơ

ế ậ ể ộ ầ ượ ẫ ộ

ế

đmư

ứ ơ ị

ộ ừ ủ ộ ổ ụ ề ố ộ ộ  Nh  vây đi u ch nh t c đ  đ ng c  truy n đ ng tr c cán Đ b ng cách thay đ i tr  s đi n áp đ t vào ph n  ng c a đ ng c  (vùng n < n đi n áp phát ra c a MĐKĐF thông qua các cu n kích thích c a nó.  ề  c a đ ng c  truy n đ ng KTĐ(23) đ  Cu n kích t ừ t ế khu ch đ i t thích sau:   + AKĐĐ(22) là cu n đi n áp.  ộ   ộ   +   CĐKĐĐ(25)   là   cu n   ch   đ o   dùng   đ   đi u   ch nh   t c   đ ,   dòng   trong   cu n ắ ơ    gia t c 4Y và CĐKĐĐ cùng chi u v i dòng trong cu n AKĐĐ, nên khi công t c t ả   ớ ệ 5Y(28) m t đi n, làm cho đi n áp r i trên R17 (n i song song v i CĐKĐĐ) gi m ộ ừ ả ệ xu ng, k t qu  đi n áp ra c a MĐKĐĐ gi m xu ng, dòng kích t    trong cu n KTĐ gi m và t c đ  đ ng c  tăng lên.  ư < Ing, Ui < Uss , điôt 9Đ, 12Đ   + DKĐĐ(18) là cu n ph n h i âm dòng có ng t. Khi I ủ   (ho c 10Đ,11Đ) khoá, dòng trong cu n DKĐĐ khác không, nó làm cho đi n áp ra c a ố ừ ủ MĐKĐĐ tăng lên, dòng kích t    c a đ ng c  tăng lên, t c đ  đ ng c  gi m nhanh ộ xu ng v  không b o v  cho đ ng c  không b  cháy trong tr ừ ề  + MKĐĐ là cu n ph n h i m m đi n áp máy phát kích t ầ   ng chéo c a c u vi phân c u thành t  4 vai c u  Cu n dây MKĐĐ đ c n i vào đ ồ    c a đ ng c  KTĐ(23). Khi đi n áp ra c a máy g m: R10, R11, R12 và cu n kích t ầ ổ KTĐ = R11.R12), dòng trong  phát FKĐ  n đ nh ( U ướ   ợ ườ cu n MKĐĐ b ng không. Trong tr ng ộ   thay đ i, c u m t cân b ng (do cu n KTĐ có tính đi n c m) dòng trong cu n MKĐĐ ớ   ề ộ khác không, chi u dòng trong cu n MKĐĐ s  cùng chi u ho c ng c chi u v i ệ dòng trong cu n AKĐĐ làm cho đi n áp phát ra c a FKĐ s   n đ nh.  ằ  S c t    FΣ = FAKĐĐ + FCĐKĐĐ + FDKĐĐ ± FMKĐĐ ư ậ ề ỉ  Nh  v y, đi u ch nh t c đ  đ ng c  truy n đ ng  ừ ả  thông kích t cách gi m t ạ ừ ườ ế đi n khu ch đ i t ng ngang MĐKĐĐ.   tr ệ ủ ơ ồ ế ố  * Nguyên lý làm vi c c a s  đ  kh ng ch   ề ộ ơ c th c hi n b ng b  kh ng ch  ch  huy KC.  Kh ng ch  đ ng c  truy n đ ng Đ đ   ở ị  ể ế ượ ạ ộ  v c khi các ti p đi m b o v  đã đ M ch ch  ho t đ ng đ ấ ắ trí “0”, công t c KH(12) = 1     KH(14) = 1 (c p ngu n cho các  KH(13) = 1 [duy trì]  dòng 14 ÷ 21).  ơ ừ ố ộ ằ ở ộ  + Kh i đ ng đ ng c  t ứ   ả ươ ộ ầ ượ ừ ng  ng  Quay b  kh ng ch  ch  huy l n l ộ ắ ơ ề ớ     dòng trong cu n dây v i chi u quay thu n, công t c t ố ắ ơ ạ    gia t c 1Y(18), AKĐF có chi u đ  đ ng c  ch y theo chi u thu n. Các công t c t ế ệ   t có đi n, làm tăng dòng trong cu n CĐKĐTF, d n đ n tăng 2Y(19), 3Y(21) l n l ở ả ệ ế ủ ệ ệ ss trên bi n tr  2VR). K t qu  đi n áp   đi n áp ra c a KĐTF (tăng đi n áp so sánh U ế ừ ầ ứ ặ . Trong quá trình này,   không lên đ n đ nh m c U đ t lên ph n  ng đ ng c  tăng t ơ ữ ừ t  không đ i.   c a đ ng c  gi  thông kích t

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

77

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ố ộ ơ ả ế ố ộ n

ả ầ ượ

ế ả ừ ấ ừ ủ ộ 4Y và 5Y l n l  thông kích t ệ ơ ả  c a đ ng c  gi m (Ф < Ф ị  ế ỉ ố ộ ừ đm đ n t c đ  trên c  b n. Khi quay b  kh ng ch  ch  huy sang v ệ t m t đi n, làm gi m đi n áp   đm) t cố

ỉ ộ ề ị ắ ơ v  trí “4” v  v  trí “0”, các công t c t

ệ ừ ị ấ ắ ơ

ơ ệ ắ ơ ộ

ể ề ế

ộ ơ ả ả ệ ượ ứ ố ớ

ệ c. Khi t c đ  đ ng c  gi m xu ng ( ng v i đi n áp U ắ ơ ộ ộ ộ ệ ấ

ơ ượ ế

ơ ừ ố ộ t c đ  n > n

ố ệ

ề đm v  “0”  ỉ ế ệ ầ ầ ố ứ ế ơ

ự ả ả ả ề ị ừ ị ầ ượ    v  trí “0” v  v  trí “0”, l n l t các ộ ế ẫ  4Y và 5Y có đi n. Đi n áp trên cu n CĐKĐĐ tăng d n lên d n đ n khi   ơ  ộ ủ ộ ừ ủ  c a đ ng c  tăng d n lên đ n ch  s  đ nh m c, t c đ  c a đ ng c ư   ươ ế  nh  đã ộ ị ố đm, quá trình gi m t c t ề ố ừ đm v  “0” x y ra t ỉ ố ị  n ng t

+ Tăng t c đ  t ị ắ ơ trí “5” và v  trí “6”, các công t c t ộ ặ đ t lên cu n dây CĐKĐĐ, k t qu  t ơ ẽ ộ ủ ộ đ  c a đ ng c  s  tăng lên.  ơ ừ ố ộ đm v  0. ề ộ  t c đ  n  + Hãm đ ng c  t ế ố  1T(14),    Khi quay b  kh ng ch  ch  huy t ấ   ư  KT(27) ch a m t 2T(15), 1Y(18), 2Y(19) và 3Y(21) m t đi n. Riêng công t c t ệ   đi n (vì r le đi n áp RA còn tác đ ng). Lúc này công t c t  1N(16) và 2N(17) có ệ đi n [qua ti p đi m KC(15) ], dòng trong cu n đi n áp AKĐF(15) đ o chi u, đông   ệ ơ ự ố ư= (10  c  th c hi n hãm ng ệ ÷ 15)%Uđm , r le đi n áp RA thôi tác đ ng, công t c t    1N và 2N m t đi n, quá trình hãm ng c k t thúc.   + Hãm đông c  t ể ộ   Khi chuy n tay qua b  kh ng ch  ch  huy t ắ ơ công t c t dòng kích t ố gi m xu ng đ n tr  s  n trình bày.

ươ Ệ Ử Ị Ệ Ậ Ể Ch ng 4. TRANG B  ĐI N – ĐI N T  CÁC MÁY NÂNG V N CHUY N

ệ 4.1. Khái ni m chung

ể ế ủ ộ ấ ứ ộ ơ ớ S  phát tri n kinh t ề c ph  thu c r t nhi u vào m c đ  c  gi

ộ ậ ả ấ ộ ả ể ỗ ướ  c a m i n ả ấ ọ ớ

ệ ậ ệ ố ượ ự ẩ

ố ế ữ ể ầ ậ ố

ạ ề ả ữ ệ ả ấ ộ

ậ ộ ỳ

ả ấ ộ

ố ượ ấ Tính ch t và s  l ụ ả ậ ệ ớ ộ ể ớ

ầ ụ ố ằ ấ ạ ấ

ặ ẳ ự ụ   i hoá ậ   ự ộ  đ ng hoá các quá trình s n xu t. Trong quá trình s n xu t, các máy nâng ­ v n và t ệ ể chuy n đóng m t vai trò quan tr ng, đ m nhi m v n chuy n m t kh i l   ng l n hàng ẩ   hoá, v t li u, nguyên li u, thành ph m và bán thành ph m trong các lĩnh v c khác nhau ụ   ủ ề  qu c dân. Các máy nâng ­ v n chuy n là c u n i gi a các h ng m c c a n n kinh t ấ   t, gi a các máy công tác trong m t dây chuy n s n xu t công trình s n xu t riêng bi v.v…  ặ ủ   ể ầ   ng hàng hoá c n v n chuy n tu  thu c vào đ c thù c a ấ   ấ ệ quá trình s n xu t. Ví d  trong m t xí nghi p luy n kim có lò cao năng su t 1000 t n ấ   ả i 36m kho ng 2000 t n gang/ngày đêm, c n ph i v n chuy n lên lò cao v i đ  cao t ặ   ể qu ng, 700 t n ph  gia và 1200 t n than c c b ng các lo i xe kíp di chuy n theo m t ph ng nghiêng.

ệ ử ụ ả ớ

ả ạ ể ố ượ ườ ầ

ể ờ ụ ế ự ệ ế ặ

ỡ ớ ự

ể ệ ả ạ ươ ể ỷ ợ ế ặ ị ớ   ể ụ Vi c s  d ng các máy nâng ­ v n chuy n trong các h ng m c công trình l n ả   ng công nhân đã làm gi m đáng k  th i gian thi công, gi m b t đáng k  s  l ẩ ự   ộ ầ ng xây d ng kho ng 10 l n. Ví d  n u dùng m t c n c u tháp trên các công tr ế   ể ụ công nghi p ho c xây d ng dân d ng có th  thay th  cho 500 công nhân, còn n u ặ ộ   dùng m t máy xúc c  l n đ  đào hào ho c kênh m ng khi xây d ng các công trình ề i ho c trong công vi c c i t o đi n đ a có th  thay th  cho 10.000 công nhân.  thu  l

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

78

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ậ ế ạ ủ ế Trong các nhà máy ch  t o c  khí, máy nâng ­ v n chuy n ch  y u dùng đ

ẩ ừ ừ ẩ ể ể     phân

ư ưở ặ ậ ể ế  máy này đ n máy khác, t ữ ng khác ho c v n chuy n vào kho l u gi ế ng này đ n phân x

ệ ạ ặ Hi n nay, máy nâng, các lo i thang máy đ

ị ể ượ ắ ị ở .  c l p đ t trong các xí nghi p công   ủ    cao t ng, trong các toà th  chính, siêu th , trong các nhà ga c a

ệ ệ ậ Trong nông nghi p, các máy nâng ­ v n chuy n trong công nghi p cũng nh

ệ ư ộ ự ộ ng ti n đ  c  gi i hóa và t

ươ ọ ệ ằ ấ ấ ượ ả ư  ệ  đ ng hoá các quá trình   ẩ   ng s n ph m

ể ơ ớ  quan tr ng nh m làm tăng năng su t và ch t l ườ ủ ộ i.

ậ v n chuy n phôi, thành ph m và bán thành ph m t ưở x ệ   ầ nghi p, trong các nhà  ể ể ậ ầ tàu đi n ng m đ  v n chuy n hàng hoá và hành khách.  ể   ệ trong nông nghi p nh  m t ph ộ ế ố ấ ả s n xu t là m t y u t ư ả ẹ ứ cũng nh  gi m nh  s c lao đ ng c a con ng ạ ể ậ

ậ ạ Các máy nâng v n chuy n có k t c u hình dáng, kích th ỳ

ể ầ

ể ủ ể ủ ể ệ ươ ng và ph

ậ ể ể ặ

4.2 Phân lo i các máy nâng ­ v n chuy n  ướ ấ ế ấ c r t đa d ng tu   ấ ặ ộ ậ ố ướ thu c vào tính ch t đ c đi m c a hàng hoá c n v n chuy n, kích th c, s    ạ ậ ượ ng v n chuy n c a hàng hoá. Vì v y vi c phân lo i các máy nâng ­  l ể ự ể ậ v n chuy n có th  d a trên các đ c đi m chính đ  phân thành các nhóm máy sau: (hình 4.1)   a) Theo ph ể ng v n chuy n hàng hoá

ẳ ằ ề ả ứ ng th ng đ ng (thang máy, máy nâng).  i, băng chuy n).  ng n m ngang (băng t

ề ụ ả ẳ ươ ụ ầ i).  ụ ế ợ ng k t h p (c u tr c, c u tr c c ng, c u tr c chân dê)

ậ ươ ươ  ­ Theo ph ươ  ­ Theo ph ặ  ­ Theo m t ph ng nghiêng (xe kíp, thang chuy n, băng t ầ ­ Theo các ph ươ

b) Theo ph ắ i).

ườ ụ ẳ ầ ổ ầ ơ ấ   ể ủ ng pháp di chuy n c a các c  c u ề ặ ố ị ả ­ L p đ t c  đ nh (thang máy, thang chuy n, băng t ụ   ầ ụ ả ể ng th ng (c u tr c c ng, c u tr c chân dê, c ng tr c, ­ Di chuy n theo đ

ầ ẩ ộ ớ ạ i h n (c n c u tháp, máy xúc v.v…)

ầ ơ ấ ơ ấ ớ ­ Quay tròn v i m t góc t ố ố

ầ ẩ ừ ệ ằ ố ­ C  c u b c hàng là thùng, cabin, g u treo…  ­ Dùng móc, xích treo, băng.  ­ C  c u b c hàng b ng nam châm đi n (c n c u t ).

ả ề

i, băng chuy n, thang chuy n).  ụ ầ ụ ầ ề i (máy xúc, thang máy, c u tr c, c n tr c).

ệ ệ ạ ­ Ch  đ  làm vi c dài h n (băng t ạ ặ ạ ắ ­ Ch  đô ng n h n l p l ể ề ng pháp đi u khi n

ở ầ ẩ c n c u tháp v.v..)     c) Theo c  c u b c hàng hoá      ơ ấ   ế ộ  d) Theo ch  đ  làm vi c  ế ộ   ế   ươ  e) Theo ph ề ằ ể   ­ Đi u khi n b ng tay.  ể ự ộ ề  đ ng.  ­ Đi u khi n t   ể ề ệ ố  ­ H  th ng đi u khi n h .

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

79

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ể ổ i ch .   ả

xa.

ậ ậ ả ể

ộ ứ ấ ươ

ả ề ườ ng (thang máy – máy nâng theo ph ươ ươ i – theo ph

ỉ ộ ặ ẳ ơ ấ

ơ ể ữ

ể ụ ừ ể

ặ ự

ộ ệ ệ ệ Ch  đ  làm vi c c a các máy nâng ­ v n chuy n  nh h

ưở ọ ế ế ệ ề ệ ơ ộ ấ ớ ng r t l n trong   ộ   ề t k , tính ch n h  truy n đ ng

ữ ể ể ề ằ ỉ

ơ ố ề ơ ộ

ậ ầ ố ề ỉ ử ụ ố ớ ả ệ ấ ộ

ậ ộ

ượ ử ụ ệ ệ

ậ ạ

ệ ộ ứ ệ ể ả ư ấ ự ệ ế

ươ ề ệ ạ ổ

ộ ụ ộ ố ể ể ậ ớ ề ệ ố  ­ H  th ng đi u khi n kín.  ể ạ ề ­ Đi u khi n t   ể ề ­ Đi u khi n có kho ng cách.    ể ừ ề ­ Đi u khi n t   ữ ể   ơ Trong các máy nâng ­ v n chuy n, đ n gi n nh t là nh ng máy v n chuy n   ề   ẳ ng th ng đ ng, băng truy n hàng theo m t ph ặ   ằ ng goòng treo theo m t ng n m ngang, thang chuy n và đ và băng t ể ơ  ề ộ ơ ấ ph ng nghiêng) ch  có m t c  c u truy n đ ng di chuy n là c  c u nâng ho c c ầ   ứ ạ ậ ấ c u di chuy n. Còn nh ng máy nâng v n chuy n ph c t p h n đó là máy xúc, c n ể ươ   ơ ấ ầ ẩ c u, c u tr c, máy xúc có hai ho c ba c  c u di chuy n, di chuy n theo t ng ph ng ế ợ ươ ặ ng k t h p.  riêng bi t ho c cùng m t lúc th c hi n các ph ủ ế ộ ể ả ậ   ấ ộ ọ vi c tính ch n công su t đ ng c  truy n đ ng, thi ể ư ơ ồ ề cũng nh  s  đ  đi u khi n toàn máy.  ơ   ố ớ Đi u khi n b ng tay ch  dùng đ i v i nh ng máy nâng ­ v n chuy n đ n ộ ộ ắ   ề ầ gi n, không yêu c u đi u ch nh tr n t c đ  đ ng c  truy n đ ng, t n s  đóng ­ c t ữ ườ ớ ng s  d ng đ i v i nh ng máy có công su t truy n đ ng bé.  đi n không l n và th ể   ể ự ộ ề  đ ng đ Đi u khi n t   c s  d ng r ng rãi trong các máy nâng ­ v n chuy n ứ ạ ộ ề ệ dùng h  truy n đ ng ph c t p ( h  MĐKĐ­Đ, h  KĐT­Đ, h  T­Đ v.v…)  ả   Vi c phân lo i các máy nâng ­ v n chuy n nh  trình bày trên đây không ph n   ư   ánh toàn b  ch c năng liên quan đ n quá trình s n xu t mà các máy th c hi n, nh ng ậ   ng pháp và d ng v n cũng giúp chúng ta có m t khái ni m t ng quan v  các ph ể chuy n hàng hoá thông d ng nh t. ệ Hình 4.1 gi i thi u m t s  máy nâng v n chuy n đi n hình.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

80

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ộ ố ể ả

ầ ẩ ả

ậ ụ

ổ a) C u tr c; b) C ng tr c chuy n t

ể ầ ẩ   i; c) C u tr c chân dê; d) C n c u c ng; e) C n c u

Hình 4­1. M t s  máy nâng v n chuy n đi n hình  ầ tháp  ầ ụ f) Thang máy; g) Máy xúc g u thu n; h) C u tr c luy n thép; i) máy xúc g u treo; k) Băng i ả t

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

81

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ị ệ ệ ử ầ 4.3. Trang b  đi n ­ đi n t ụ  c u tr c

ị ệ ầ ể ặ ụ 4.3.1. Đ c đi m trang b  đi n c u tr c

ế ấ ụ ệ ạ ầ ượ ử ụ ấ ả C u tr c đi n có k t c u đa d ng đ ộ c s  d ng r ng rãi trong t t c  các lĩnh

ệ ệ ệ ệ ự v c khác nhau. Trong các xí nghi p luy n kim, trong các xí nghi p công nghi p th ườ   ng

ậ ệ ạ ầ ể ậ ụ ể ẩ ặ ắ l p đ t các lo i c u tr c đ  v n chuy n nguyên v t li u, thành ph m và bán thành

ủ ứ ệ ể ặ ẩ ể ph m. Trong các xí nghi p tuy n than, tuy n qu ng, trên các bãi ch a than c a các nhà

ệ ườ ụ ế ụ ậ ỡ ầ ặ ầ ể ắ máy nhi ệ t đi n th ng l p đ t c u tr c x p d  (c u tr c v n chuy n). Trên các công

ườ ự ệ ườ ụ ắ ặ tr ụ ng xây d ng dân d ng và công nghi p th ầ   ạ ổ ng l p đ t các lo i c ng tr c và c n

ẩ c u tháp v.v…

ặ ố ị ụ ắ ạ ầ ử ụ ẩ ầ ộ   Ngoài các lo i c u tr c l p đ t c  đ nh trên còn s  d ng c n c u di đ ng

ứ ầ ư ầ ẩ ầ ẩ ẩ ầ ổ ỉ ẩ   nh : c n c u ô tô, c n c u bánh xích, c n c u n i v.v…Ta ch  nghiên c u c n c u

ấ ạ ư ư ấ ầ ụ ặ đ c tr ng nh t đó là c n tr c, có c u t o nh  hình 4.2.

ị ệ ủ ầ ấ ạ ụ Hình 4.2. C u t o và trang b  đi n c a c u tr c

ụ ể ầ ầ ầ ồ ườ ắ C u tr c g m có g m c u di chuy n trên đ ề   ặ ọ ng ray l p đ t d c theo chi u

ưở ơ ấ ể ạ ầ ắ ọ ủ dài c a nhà x ầ   ng, c  c u nâng h  hàng l p trên xe con di chuy n d c theo d m c u

ủ ề ưở ơ ấ ụ ể ố (theo chi u ngang c a nhà x ủ ầ ng) c  c u b c hàng c a c u tr c có th  dùng móc

ố ớ ấ ớ ơ ấ ụ ữ ầ (đ i v i nh ng c u tr c công su t l n có hai móc hàng, c  c u móc hàng chính có t ả   i

ụ ớ ọ ả ọ ầ ặ ạ ơ ấ tr ng l n và c  c u móc ph  có t i tr ng bé) ho c dùng g u ngo m.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

82

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ỗ ầ ụ ể ể ề ệ ầ ộ Trong m i c u tr c có ba h  truy n đ ng chính: di chuy n xe c u, di chuy n xe con

ụ ạ (xe tr c) và nâng ­ h  hàng.

ụ ượ ể ề ộ ơ ơ ộ ị ầ Trên c u tr c đ ộ c trang b  4 đ ng c  truy n đ ng: hai đ ng c  di chuy n xe

ể ạ ộ ơ ơ ộ ầ c u 7 và 16, đ ng c  nâng h  hàng 12 và đ ng c  di chuy n xe con 10. Phanh hãm

ệ ừ ộ ớ ộ ể ề ề ắ ợ ộ ộ đi n t ơ  6, 11, 14, 18 l p h p b  v i đ ng c  truy n đ ng. Đi u khi n các đ ng c ơ

ề ộ ể ế ề ệ ằ ộ ố ở ộ truy n đ ng b ng các b  kh ng ch  3 trong cabin đi u khi n. H p đi n tr  8 dùng đ ể

ố ộ ở ộ ơ ượ ắ ề ầ ầ ặ ả ả ộ ỉ kh i đ ng và đi u ch nh t c đ  các đ ng c  đ c l p đ t trên d m c u. B ng b o v ệ

ể ả ệ ả ệ ệ ệ ệ ả ấ ả ượ ắ 2 đ  b o v  quá t i, b o v  đi n áp th p, b o v  đi n áp không đ ặ c l p đ t trong

ể ủ ể ạ ơ ấ ề ế ể ắ   cabin đi u khi n. Đ  h n ch  hành trình di chuy n c a các c  c u dùng các công t c

ơ ấ ơ ấ ể ể ầ hành trình 4 và 5 cho c  c u di chuy n xe c u; 9 và 17 cho c  c u di chuy n xe con và

ơ ấ ạ 13 cho c  c u nâng ­ h  hàng.

ệ ố ụ ệ ệ ế ằ ấ ầ ồ Cung c p đi n cho c u tr c b ng h  th ng ti p  đi n chinh 1 g m hai b ộ

ệ ắ ỡ ằ ộ ấ ứ ệ ắ ậ ọ   ph n: b  c p đi n là ba thanh thép góc l p trên các giá đ  b ng s  cách đi n l p d c

ưở ệ ắ ể ấ ụ ệ ế ầ ậ ộ theo nhà x ng và b  ph n ti p đi n l p trên c u tr c. Đ  c p đi n cho thi ế ị  t b

ệ ắ ộ ế ơ ấ ụ ề ệ ắ ọ ọ ủ   đi n l p trên c  c u xe con dùng b  ti p đi n ph  15 l p d c theo chi u d c c a

ầ ầ d m c u.

ơ ấ ủ ầ ệ ủ ộ ề ộ ế ộ ơ ụ    Ch  đ  làm vi c c a đ ng c  truy n đ ng các c  c u c a c u tr c

ơ ấ ụ ề ề ệ ơ ộ ộ ệ ấ   ủ ầ Đ ng c  truy n đ ng các c  c u c a c u tr c làm vi c trong đi u ki n r t

ườ ắ ệ ơ ệ ộ ụ ề ặ n ng n , môi tr ệ ng làm vi c kh c nghi t n i có nhi ộ ẩ   ề t đ  cao, nhi u b i, đ   m

ệ ủ ế ộ ề ấ ạ ơ ộ ổ ơ   cao và nhi u lo i khí, h i, ch t gây cháy, n . Ch  đ  làm vi c c a các đ ng c  là

ạ ặ ạ ớ ầ ố ắ ớ ế ộ ừ ệ ắ ở ch  đ  làm vi c ng n h n l p l i v i t n s  đóng c t l n, m  máy, hãm d ng liên

ế ạ ữ ể ệ ả ặ ặ ấ ạ   ụ t c. Do nh ng đ c đi m đ c thù trên, ngành công nghi p ch  t o máy s n xu t lo i

ạ ộ ụ ầ ồ ơ ộ ơ ơ ộ đ ng c  chuyên dùng cho c u tr c. Các lo i đ ng c  đó là: đ ng c  không đ ng b ộ

ơ ệ ề ồ ộ ừ ấ ba pha roto l ng sóc, roto dây qu n, đông c  đi n m t chi u kích t ặ    song song ho c

ố ế n i ti p.

ữ ể ặ ệ ủ ạ ộ ơ ầ ụ ơ ộ ớ Nh ng đ c đi m khác bi t c a đ ng c  c u tr c so v i các lo i đ ng c  dùng

chung là:

ệ ủ ệ ớ ộ ị 1­ Đ  ch u nhi t c a các l p cách đi n cao (F và H)

ể ổ ượ ế ộ ể ả 2­ Mômen quán tính bé đ  gi m thi u t n hao năng l ộ ng trong ch  đ  quá đ

ừ ể ả ớ ả ủ ộ ơ 3­ T  thông l n đ  nâng cao kh  năng quá t i c a đ ng c .

4­ Có kh  năng ch u quá t

ả ị ả ố ớ ơ i cao (M ồ   max/Mđm= 2,15 ÷ 5 đ i v i đông c  không đ ng

ố ớ ộ ơ ệ ề ộ ộ b  và 2,3 ÷ 3,5 đ i v i đ ng c  đi n m t chi u)

ệ ố ế ệ ươ ố 5­ H  s  ti p đi n t ng đ i TĐ% là 15%, 25%, 40% và 60%.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

83

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ấ ủ ầ ệ ủ ế ộ ề ộ ộ ơ Ch  đ  làm vi c c a các đ ng c  truy n đ ng các c  c u c a c u tr c đ ụ ượ   c

ể ễ bi u di n trên hình 4.3.

Ở ầ ư ứ ệ ở ệ ấ ế ộ ộ ơ ườ góc ph n t th  nh t I, máy đi n làm vi c ch  đ  đ ng c  (đ ặ   ng đ c

tính 1).

M = MC + Mđm (3.1)

ớ ơ ộ v i     M –  mômen do đ ng c  sinh ra.

ả ả ọ MC ­ mômen c n do t i tr ng gây ra;

ả Mms­ momen c n do ma sát gây ra.

ố ớ ộ ế ộ ệ ạ ơ ố ớ ộ   ớ Đ i v i đ ng c  nâng ­ h  làm vi c v i ch  đ  nâng hàng, còn đ i v i đ ng

ệ ở ế ộ ạ ế ể ơ c  di chuy n làm vi c ch  đ  ch y ti n.

ố ớ ơ ấ ế ộ ệ ở ệ góc ph n t th  hai II, máy đi n làm vi c

ạ ự ự ề

ố ớ ơ ấ ệ ộ

ơ ấ ủ ầ

ệ ủ

ế ộ

ơ

ụ Hình 4.3. Ch  đ  làm vi c c a các đ ng c  truy n đ ng các c  c u c a c u tr c

ườ Ở    ch  đ  máy phát. Đ i v i c  c u di   ộ ớ   ể ng 1 th c hi n hãm tái sinh khi có ngo i l c tác đ ng cùng chi u v i chuy n đ ộ   ạ ự ề chi u chuy n đ ng c a c  c u, còn đ i v i c  c u nâng ­ h  th c hi n hãm đ ng năng (đ ầ ư ứ ệ ườ ủ ơ ấ ể ừ ng 3) khi hãm d ng.

Ở ầ ư ứ ệ ở ệ ế ộ ộ ơ góc ph n t th  ba III, máy đi n làm vi c ch  đ  đ ng c . Đ i v i c ố ớ ơ

C < Mm

ể ươ ứ ố ớ ơ ấ ạ ạ ớ ấ c u di chuy n t ng  ng v i ch y lùi. Còn đ i v i c  c u nâng ­ h  khi     M

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

84

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ms – MC

ả ố ượ ỉ ủ ườ ợ (khi không t i ch  có kh i l ng c a móc, G =0), trong tr ng h p này M = M

ự ườ ượ ọ đ ế ộ ạ ộ c g i là ch  đ  h  đ ng l c (đ ng 4)

Ở ầ ư ứ ư ệ ở ế ộ góc ph n t th  t ệ  IV, máy đi n làm vi c ch  đ  máy phát. Đ i v i c ố ớ ơ

C > Mms trong tr

C – Mms, trong  tr

ườ ợ ạ ấ c u nâng ­ h  hàng, khi M ng h p này M = M ngườ

ẽ ượ ạ ả ọ ệ ở ế ủ ộ ơ ợ h p này hàng s  đ c h  do t i tr ng c a nó, còn đ ng c  đóng đi n ch  đô nâng

ố ộ ạ ệ ở ế ộ ơ ộ ể đ  hãm t c đ  h  hàng. Lúc này đ ng c  làm vi c ch  đ  hãm ng ượ ườ c đ ng 2.

ạ ộ ệ ở ế ộ ự ự ệ ộ ơ ớ Khi th c hi n h  đ ng l c, đ ng c  làm vi c ch  đ  máy phát (hãm tái sinh) v i

ơ ố ộ ồ ộ ườ ố ộ ạ ớ t c đ  h  l n h n t c đ  đ ng b , đ ng 4.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

85

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ạ ủ ầ ụ ệ ầ

4.3.2.  H  truy n đ ng c  c u n ng­ h  c a c u tr c dùng h  máy phát ­ ộ ệ ơ ệ ộ ề ề ộ ơ ấ đ ng c  đi n m t chi u (F­Đ)

ố ớ ụ ữ ọ ả ớ ế ộ ề ầ ặ ầ Đ i v i nh ng c u tr c có tr ng t ệ i l n, ch  đ  làm vi c n ng n , yêu c u v ề

ố ộ ệ ặ ứ ề ầ ặ ơ ỉ ế   đi u ch nh t c đ  cao h n, đáp  ng các yêu c u ng t nghèo do công ngh  đ t ra, n u

ớ ộ ế ộ ề ệ ề ể ằ ộ ơ ố ộ ự   dùng h  truy n đ ng v i đ ng c  KĐB đi u khi n b ng b  kh ng ch  đ ng l c

ứ ề ề ề ầ ả ộ ộ ố ỉ không đáp  ng tho  mãn các yêu c u v  truy n đ ng và đi u ch nh t c đ . Trong

ườ ợ ườ ệ ệ ề ề ặ ộ tr ng h p này, th ớ   ng dùng h  truy n đ ng F­Đ, T­Đ ho c h  truy n đông v i

ồ ừ ộ ế ầ ấ ơ ộ đ ng c  KĐB c p ngu n t b  bi n t n.

ơ ấ ề ể ễ ệ ệ ạ ộ Hình 4.4. Bi u di n h  truy n đ ng c  c u nâng h  dùng h  F­Đ.

ứ ệ ề ế ệ ạ ộ Đây là h  truy n đ ng F­Đ có máy đi n khu ch đ i trung gian (MĐKĐ), ch c năng

ệ ể ế ề ề ệ ạ ợ ổ ộ ủ c a nó là t ng h p và khu ch đ i tín hi u đi u khi n. H  truy n đ ng này đ ượ ử  c s

ổ ế ụ ệ ệ ầ ắ   ụ d ng ph  bi n cho các c u tr c trong các xí nghi p luy n kim, trong các nhà máy l p

ữ ử ráp và s a ch a.

ơ ấ ề ạ ơ ộ ộ ồ Đ ng c  truy n đ ng c  c u nâng ­ h  Đ đ ượ ấ ừ c c p t ngu n máy phát F. Kích t ừ

ộ ượ ấ ừ ệ ế cho máy phát F là cu n CKTF đ c c p t máy đi n khu ch đ i t ạ ừ ườ  tr ng ngang

ộ ừ MĐKĐ. MMĐKĐ có 4 cu n kích t :

ộ ể ế ầ ồ ủ ạ ­ Cu n ch  đ o CCĐ(9) đ ượ ấ ừ c c p t ngu n bên ngoài qua c u ti p đi m N,H (8)

ủ ạ ề ế ề ằ ả ặ   và N,H(10) nh m đ o chi u dòng ch  đ o nghĩa là quy t đinh chi u quay (nâng ho c

ơ ớ ở ạ ệ ế ạ h ) cho đông c , v i đi n tr  h n ch  R6

ầ ứ ủ ệ ả ồ ộ ớ ộ ơ   ấ ­ Cu n ph n h i âm đi n áp CFA(6) đ u song song v i ph n  ng c a đ ng c ,

ứ ồ g m 2 ch c năng:

ổ ứ ừ ộ ộ ằ ề ố ộ ỉ • Đi u ch nh t c đ  b ng cách thay đ i s c t ằ    đ ng sinh ra trong cu n CFA b ng

ế ở ườ ệ ở ố ộ ấ ắ ơ ể ế ợ bi n tr  R4(6) trong tr ng h p làm vi c t c đ  th p, ti p đi m công t c t gia

ứ ừ ộ ấ ớ ộ ố t c G(5) kín, s c t đ ng sinh ra trong cu n CFA r t l n làm

ả ệ ứ ủ ủ ế ệ ế ệ ạ ả ộ ổ gi m s c đi n đ ng t ng c a máy đi n khu ch đ i, k t qu  đi n áp ra c a máy

ế ố ộ ủ ộ ơ ả ầ ả phát F gi m d n đ n t c đ  c a đ ng c  gi m.

ừ ộ ượ ủ ộ ầ ứ ơ ố • Khi d ng máy, cu n CFA (6) đ ế   c n i vào ph n  ng c a đ ng c  qua hai ti p

ể ườ ề ủ ở ạ ộ đi m th ế ng kín N, H(7) và điên tr  h n ch  R5(7). Do chi u c a cu n CFA ng ượ   c

ừ ề ề ộ ớ ộ ơ ộ chi u v i dòng trong cu n CCĐ, giúp d ng nhanh đ ng c  truy n đ ng.

ế ắ ặ ạ ả ồ ộ ở ả   ­ Cu n ph n h i âm dòng có ng t CFD(2) h n ch  dòng khi m  máy ho c đ o

ơ ư ị ề ộ ệ chi u. Khi đ ng c  ch a b  quá t ơ   ả ư < Ing, dòng ng t Iắ ng = (2,25 ÷ 2,5)Iđm, đi n áp r i i I

Rsh < Uss

ệ ệ ở ở ơ trên đi n tr  shun nh  h n đi n áp so sánh   U

ỷ ệ ớ ầ ứ Trong đó:  URsh = Iư.Rsh (t ệ  v i dòng đi n ph n  ng); l

ặ ặ Uss  đ t trên  R2 ho c R3

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

86

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ồ ệ ố

ạ ệ

ơ ấ

ề Hình 4.4. S  đ  h  th ng truy n đ ng c  c u nâng h  h  F­ Đ

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

87

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ấ ặ ộ Khi đó các van 1V ho c 2V khoá, dòng đi qua cu n dây CFĐ(2) r t bé (qua R1).

ng làm cho các van 1V ho cặ

ơ ớ ệ ơ ị Ng ượ ạ c l ộ i, khi dòng đi n trong đ ng c  l n h n giá tr  I

ủ ự ệ ớ ỳ ả   2V thông (tu  theo c c tính c a dòng đi n) sinh ra dòng trong CFA khá l n làm gi m

ế ượ ủ ế ạ ạ ủ ộ ứ ừ ộ s c t đ ng c a máy điên khu ch đ i và h n ch  đ ơ c momen c a đ ng c .

ấ ượ ể ủ ệ ộ ổ ự ề ấ ộ ị Đ  nâng cao ch t l ng c a h  truy n đ ng có cu n  n đ nh CÔĐ. Th c ch t là

ơ ấ ủ ủ ệ ề ế ệ ế ạ ả ồ ộ ộ cu n ph n h i m m đi n áp c a máy đi n khu ch đ i. Cu n dây s  c p c a bi n áp

ượ ố ớ ầ ứ ấ ủ ộ ượ ố ớ ộ vi phân  BA đ c n i v i đ u ra c a MĐKĐ, cu n th  c p đ c n i v i cu n dây

ạ ộ ủ ủ ư ệ ổ ị CÔĐ. Nguyên lý ho t đ ng c a nó nh  sau: Khi đi n áp phát ra c a MĐKĐ  n đ nh,

ủ ệ ệ ế ế ằ ộ ạ   dòng trong cu n CÔĐ b ng không; n u đi n áp phát ra c a máy đi n khu ch đ i

ứ ấ ủ ả ứ ộ ứ ế ệ ệ ấ ộ ổ ộ ẽ thay đ i, trong cu n th  c p c a bi n ap s  xu t hi n m t s c đi n đ ng c m  ng,

ủ ộ ộ ề   ề làm cho dòng trong cu n CÔĐ khác 0, chi u c a dòng trong cu n CÔĐ cùng chi u

ệ ế ả ặ ộ ượ ề ớ ớ v i dòng trong cu n CCĐ n u đi n áp phát ra gi m ho c ng ộ   c chi u v i cu n

ụ ẽ ệ ế ả ộ ủ CCĐ n u đi n áp phát ra tăng, tác d ng c a dòng ch y trong cu n CÔĐ s  làm cho

ẽ ổ ủ ệ ị đi n áp phát ra c a MĐKĐ s   n đ nh.

ế ể ề ề ể ệ ằ ộ ộ ỉ ị ố Đi u khi n h  truy n đ ng b ng b  kh ng ch  ch  huy ki u cam KC, có hai v  trí

ế ạ ầ ộ ố ượ ặ ế ủ ệ ữ nâng và h  hàng. Đ u tiên b  kh ng ch  KC đ ấ   c đ t vào gi a, n u đ  đi n áp c p

ể ấ ộ thì RĐA(13) tác đ ng đóng RĐA(14) đ  duy trì và RĐA(14,15) đóng c p điên cho các

dòng 15

22. → ố ộ ế ệ ả ựợ ớ ố Quay b  kh ng ch  KC sang ph i, N(15) có đi n, hàng đ c nâng lên v i t c đ ộ

ế ở ị ấ ở ố ộ ế ở ị ệ th p n u v  trí 1, t c đ  cao n u ế    v  trí 2 lúc này có thêm G(17) có đi n làm ti p

ể ả ở ồ ể ả đi m G(5) m  ra đ  gi m ph n h i âm áp.

ươ ự ế ệ ạ ố ố ộ T ng t ế   mu n h  hàng, quay b  kh ng ch  KC sang trái, H(16) có đi n, n u h ạ

ậ ở ị ở ị ch m thì KC ạ  v  trí 1, h  nhanh v  trí 2.

ể ễ ư ở ộ ỏ ị ầ ả ầ Khi kh i đ ng, c n ph i tăng mômen (đ  d  đ a hàng ra kh i v  trí ban đ u), ta

ừ ủ ố ắ ố ế ớ ở tăng dòng kích t ơ ằ  c a đông c  b ng cách n i t ộ   t điên tr  R7(12) n i ti p v i cu n

ế ộ ặ ằ ờ ơ ỳ ờ CKĐ và duy trì th i gian b ng các r  le th i gian RTh1 ho c RTh2 tu  ch  đ  nâng

ặ ạ ho c h .

ơ ồ ề ệ ể ả Trong s  đ  đi u khi n có các khâu b o v  sau:

ệ ự ạ ệ ả ằ ơ 1­ B o v  quá dòng b ng r le dòng đi n c c đ i RDC

ệ ệ ệ ả ơ ằ 1­ B o v  quá đi n áp b ng r le đi n áp cao KĐA

ệ ệ ệ ằ ả ơ 0 ­ B o v  quá đi n áp “không” b ng r le đi n áp RĐA

ệ ấ ừ ả ệ ằ ơ 1 ­ B o v  m t t thông b ng r le dòng đi n RTT

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

88

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ấ ầ ề ộ ộ ề ề ệ ụ 4.3.3. H  truy n đ ng các c  c u c u tr c dùng b  đi u áp xoay chi u (ĐAXC)

ở ệ và xung đi n tr  roto

ệ ủ ế ộ ơ ở ộ + Ch  đ  làm vi c c a đ ng c ầ    góc ph n

ầ ư ứ ấ ư ứ t th  nh t I và góc ph n t th  III (t ươ   ng

ứ ế ộ ạ ộ ớ ự   ng v i ch  đ  nâng hàng và h  đ ng l c),

ữ ề ố ỉ ộ khi đi u ch nh t c đ  trong vùng gi a đ ườ   ng

fmax  =   R0

ệ ở ơ ớ ặ đ c   tính   c   v i   đi n   tr ụ   ph   R

ườ ườ ớ (đ ng 1 và đ ụ ng 1’) v i tr c tung (trong

ườ ợ tr ng h p này hai tiristo T ề   c và Tp đ u khoá)

ự ệ ằ ượ đ ổ ị ố ệ   c th c hi n b ng cách thay đ i tr  s  đi n

áp xoay chi u: ề

ặ ­ Các c p tiristo T1­T2, T6­T7 và T11­T12

ở ứ ề ậ ớ m ,  ng v i chi u quay thu n (nâng hàng)

ơ ồ

Hình 4.5. S  đ  nguyên lý h  truy n đ ng c u tr c dùng ĐAXC  và xung đi n tr  roto

ở ứ ề ặ ớ ượ ạ ­ Các c p tiristo T4­T5, T6­T7 và T8­T9 m ,  ng v i chi u quay ng c (h  hàng)

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

89

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ệ ủ ế ộ ơ ở ầ ư ứ ư ộ ơ + Ch  đ  làm vi c c a đông c góc ph n t th  hai II và t IV , đ ng c  làm

ệ ở ế ộ ộ vi c ở    ch  đ  hãm đ ng năng. Khi đó các tiristo T1, T3, T4, T9, T10 và T12 m ,

ở ự ư ứ ầ ộ ỉ ấ   trong đó T1, T3, T10 và T12 m  th c hiên ch c năng ch nh l u c u m t pha c p

ề ư ủ ộ ấ ộ ồ ơ ngu n m t chi u đ a vào dây qu n stato c a đ ng c .

ề ệ ề ỉ ượ ạ Vùng đi u ch nh đi n áp xoay chi u ba pha (ĐAXC) đ c g ch ngang trên hình 4.4

ủ ầ ộ ộ ơ ấ ề ề ề ố ơ ộ ỉ ụ   ộ + Đi u ch nh t c đ  đ ng c  truy n đ ng các c  c u truy n đ ng c a c u tr c

ệ ằ ở ệ ặ ằ b ng xung đi n tr  roto b ng hai tiristo T ấ   C và TP . Khi đó đi n áp đ t vào dây qu n

α ị ố ị ứ ứ ơ ằ ộ ớ ủ ủ ở stato đ ng c  b ng tr  s  đ nh m c ( ng v i góc m = 0 c a các tiristo c a b ộ

C khoá, đi nệ

ư ộ ệ ử ự ứ ệ ĐAXC). Trong đó TC th c hi n ch c năng nh  m t khoá đi n t : khi T

tr  ph  R ở ụ f = R0, còn khi TC m  Rở C = 0.

ư ậ ủ ổ ờ ở ờ Nh  v y khi thay đ i th i gian m  tm, th i gian khoá tk c a tiristo TC ta có th ể

k

ổ ượ ị ố ệ ị ố ệ ủ ụ ạ ở ơ ộ ở thay đ i đ c tr  s  đi n tr  ph  trong m ch rôto c a đ ng c . Tr  s  đi n tr  đó

R

.

f

R 0

Rt . k 0 t t _

m

k

t T CK

(cid:0) (cid:0) ứ ượ đ ể c tính theo bi u th c sau:

C.TCK th

ườ ượ ọ ệ ủ ng đ c ch n trong gi ớ ạ   i h n

ỳ Trong đó: TCK – chu k  làm vi c c a tiristo T TCK = (2 ÷ 2,5).10­3s.  ố ề ộ ằ ươ ỉ ữ ườ ệ ở Vùng đi u ch nh t c đ  b ng ph ng pháp xung đi n tr  là vùng gi a đ ặ   ng đ c

ơ ự ứ ề ọ ớ tính c  t ạ  nhiên 1­2, 1’­2’ ( ng v i vùng g ch theo chi u d c trên hình 4.4.)

C.

ụ ệ ố ộ ả ạ ­ Tiristo TP’ t đi n C, đi t Đ và cu n c m L là m ch khoá tiristo T

ể ủ ệ ề ề ạ ồ ộ + Trong m ch đi u khi n c a h  truy n đ ng g m có các khâu:

cđ  và tín hi uệ

ω ộ ề ủ ạ ộ ổ ệ ệ ố ợ ỉ ­ R  là b  đi u ch nh t c đ  t ng h p tín hi u đi n áp ch  đ o U

ấ ừ ả ố ồ ố ỷ ệ ớ ố ph n h i âm t c đ  U ệ ộ FT (đi n áp l y t máy phát t c FT t ộ ủ ộ    v i t c đ  c a đ ng l

c ). ơ

ω (Rω) và UI đi n áp t

ệ ổ ộ ề ệ ợ ỉ ệ ­ RI là b  đi u ch nh dòng đi n t ng h p các tín hi u U ỷ ệ   l

ơ ấ ừ ế ế ế ộ ộ ủ ớ v i dòng roto c a đ ng c  l y t ề    bi n dòng TI (bi n dòng TI là bi n áp m t chi u

ạ ừ ủ ệ ế làm vi c theo nguyên lý c a khu ch đ i t ).

C, TP.

ở ủ ộ ể ề ố ­ 1KĐK và 2KĐK là kh i đi u khi n góc m  c a b  ĐAXC và T

ệ ử ị ệ 4.4. Trang b  đi n – đi n t thang máy

ề ộ ấ ộ ọ ơ ạ 4.4.1. Phân lo i và tính ch n công su t đ ng c  truy n đ ng thang máy.

4.4.1.1. Phân lo iạ

ủ ứ ể ấ ộ ỳ Tu  thu c vào tính ch t, ch c năng c a thang máy có th  chia thành các nhóm chính sau:

ở ậ ặ ở ụ 1.Thang máy ch  khách kèm theo hành lý ho c chuyên ch  các v t gia d ng trong

ầ ị ườ ở các nhà cao t ng, công s , siêu th  và trong các tr ọ ng h c.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

90

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ở ệ ệ ệ 2. Thang máy dùng trong b nh vi n, dùng chuyên ch  b nh nhân trên băng ca có nhân

ế viên y t đi kèm.

ọ ả ướ ư ệ 3. Thang máy tr ng t i bé (d i 160Kg) dùng trong th  vi n, trong các nhà hà ng ăn

ể ậ ự ể ẩ ặ ố u ng đ  v n chuy n sách, ho c th c ph m.

ọ ả ớ 4. Thang máy tr ng t i l n dùng trong công nghi p ệ  để

ở ế ị ậ ệ ặ chuyên ch  thi t b , máy móc, v t li u, qu ng …

ả ủ ượ ế ế ọ + Tr ng t i c a thang máy đ c thi t k  theo các tr ị

ứ ố ị s  đ nh m c sau:

ọ ả ­ Thang máy tr ng t i bé: 100 và 160kg.

ọ ả ớ ­ Thang máy tr ng  t i l n:  500,  750,  1000,  2000,

3000 và 5000 kg

ở 1­ Thang máy ch  khách: 350; 500 và 100

ệ ệ 2­ Thang máy dùng trong các b nh vi n: 500kg

ộ ủ ố ộ ỳ ị ụ   + T c đ  c a thang máy tu  thu c vào v  trí và m c

ượ ế ế ử ụ đích s  d ng đ c thi ả t k  trong kho ng v = (0,1 ÷

5)m/s.

ị ố ố ủ ể ồ ộ Tr   s   t c   đ   di   chuy n   bu ng   thang   (c a   thang

ụ ừ ộ ượ ế ế máy) ph  thu c vào t ng nhóm, đ c thi t k  theo

ị ố ị ứ các tr  s  đ nh m c sau:

ọ ả ­ Thang máy tr ng t i bé: 0,25 và 0,5m/s.

ọ ả ớ ­   Thang   máy   tr ng   t i   l n:   0,1;   0,25;   0,5;   1,0   và

1,5m

ở 1­ Thang máy ch  khách: 0,5; 0,75; 1,0; 1,

ệ ệ 2­ Thang máy dùng trong các b nh vi n: 0,5m/s.

ể ủ ố ộ ộ ỳ ồ   Thang máy tu  thu c vào t c đ  di chuy n c a bu ng

ượ ạ thang đ c phân ra các lo i sau:

ố ộ ấ ­ Thang máy t c đ  th p: v ≤ 0,5m/s.

ố ộ ­ Thang máy t c đ  tru ng bình: 0,75< v < 1,5 m/s

ườ ừ th ng   dùng  trong  các   nhà ố ầ có  s   t ng  t (6  ÷   12)

ế

t

ầ t ng.

1­ Thang máy t c đ  cao: 2,5 < v < 3,5m/s th

ố Hình 4.6. B  trí các thi bị ủ c a thang máy

ộ ố ườ   ng

t > 16.

ố ầ dùng cho các nhà có s  t ng m

2­ Thang máy có t c đ  r t cao (siêu cao) v = 5m/s th

ố ộ ấ ườ ng dùng cho các toà tháp cao

t ngầ

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

91

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ồ ộ ộ

ậ ng; 7. H  th ng đ i tr ng; 8. Tr

ố ọ ộ ệ ố ệ ấ ẫ ộ ơ ạ   ế ị t b  thang máy g m: 1. đ ng c  đi n; 2. Puli; 3. Cáp treo; 4. B  ph n h n ụ ố  ướ ộ  c ở  ng; 10. Cáp liên đ ng; 11. Cáp c p đi n; 12. Đ ng c  đóng, m

ồ ơ ệ Các thi ồ ẫ ế ố ch  t c đ ; 5. Bu ng thang; 6. Thanh d n h ướ ị đ nh; 9. Puli d n h ử c a bu ng thang.

ấ ộ ề ọ ộ ơ 34.4.1.2. Tính ch n công su t đ ng c  truy n đ ng thang máy và máy nâng

ể ị ượ ấ ộ ể ề ơ ồ ộ Đ  xác đ nh đ c công su t đ ng c  truy n đ ng di chuy n bu ng thang c nầ

ề ả ố ệ ph i có các đi u ki n và thông s  sau:

ọ ủ ơ ấ ơ ồ ộ ủ ­ S  đ  đ ng h c c a c  c u nâng c a thang máy.

ị ố ố ộ ố ớ ạ ­ Tr  s  t c đ  và gia t c gi i h n cho phép.

ả ủ ọ ­ Tr ng t i c a thang máy.

ố ượ ố ọ ủ ế ổ ­ Kh i l ng c a bu ng thang và đ i tr ng (n u có)

ệ ủ ế ộ ­ Ch  đ  làm vi c c a thang máy.

ơ ự ấ ộ ệ ọ ướ Tính ch n công su t đ ng c  th c hi n theo các b c sau:

0 ­ Ch n s  b  công su t đ ng c  d a trên công su t c n tĩnh.

ọ ơ ộ ấ ộ ấ ả ơ ự

ồ ụ ả ự ể ụ ả ế ầ ộ ­ Xây d ng bi u đ  ph  t i toàn ph n có tính đ n ph  t ế ộ i trong ch  đ  quá đ .

ấ ộ ệ ể ề ọ ơ ệ ­ Ki m tra công su t đ ng c  đã ch n theo đi u ki n phát nhi t (theo ph ươ   ng

ệ ẳ ặ ị ị pháp dòng đi n đăng tr  ho c mô men đ ng tr ).

ấ ả ộ ơ ả ọ ố ượ ủ Công su t c n tĩnh c a đ ng c  khi nâng t i không dùng đ i tr ng đ c tính theo

.).

310.

P C

gvGG ( bt (cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0) ứ ể bi u th c: [kW]

ố ượ ủ Trong đó:  G là kh i l ng c a hàng hóa, kg;

ố ượ ủ ồ Gbt là kh i l ng c a bu ng thang, kg;

ố ộ

v   ­ t c đ  nâng hàng, m/s;  η ệ ườ ấ ủ ơ ấ    ­ hi u su t c a c  c u nâng, th ng

ọ ườ ố g   ­ gia t c tr ng tr ng, m/ s2

ố ọ ấ ả ả ủ ộ Khi có đ i tr ng, công su t c n tĩnh khi nâng t i c a đ ng c  đ ơ ượ   tính theo bi uể c

th cứ :

).

(cid:0) .

gkv ...

310.

P cn

GG ( bt

G dt

1 (cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) [kW] (cid:0) (cid:0)

(

(cid:0) ).

.

gkv ...

310.

P ch

GG bt

G dt

1 (cid:0)

(cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) (cid:0) Và khi h  t iạ ả (cid:0) (cid:0)

ủ ộ ố ọ ấ ả ơ Trong đó:  Pch: công su t c n tĩnh c a đ ng c  khi nâng có dùng đ i tr ng, kW;

ủ ộ ố ọ ấ ả ạ ơ Pch: công su t c n tĩnh c a đ ng c  khi h  có dùng đ i tr ng, kW;

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

92

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ệ ố ẫ ướ ế ủ k : h  s  có tính đ n ma sát trong các thanh d n h ồ ng c a bu ng thang

ườ ọ ố ọ và đ i tr ng; th ng ch n 1,15 ÷ 1,3.

ố ượ ủ ố ọ Gdt: kh i l ng c a đ i tr ng, kg.

ố ượ ọ ố ọ ố ượ ủ ằ Khi tính ch n kh i l ng đ i tr ng G, làm sao cho kh i l ng c a nó cân b ng đ ượ   c

bt và m t ph n kh i l

ố ượ ủ ố ượ ầ ộ ủ ớ v i kh i l ồ ng c a bu ng thang G

ố ượ ượ ứ Kh i l ể c tính theo bi u th c sau: G ng c a hàng hoá G.  α đt = Gbt +  G    [kg]

ủ ố ọ ng c a đ i tr ng đ α α ị ố ủ ệ ố ằ ườ ằ ấ Trong đó là h  s  cân b ng, tr  s  c a nó th ng l y b ng = 0,3 ÷ 0,6.

ầ ớ ỉ ậ ầ ả ữ ờ ở Ph n l n các thang máy ch  khách ch  v n hành đ y t i trong nh ng gi ể    cao đi m,

α ạ ệ ả ườ ấ ừ còn l i luôn làm vi c non t i nên th ng l y t 0,35 ÷ 0,4.

ố ớ ở ườ ủ ệ ầ Đ i v i thang máy ch  hàng, khi nâng th ng làm vi c đ y đ , còn khi h  th ạ ườ   ng

α ả ọ không t i (G = 0) nên ch n = 0,5.

C và Pcn có th  xây d ng bi u đ  ph  t

ứ ủ ự ồ ụ ả ự ể ể ơ ể D a vào các bi u th c c a P ả i (đ n gi n hoá)

ọ ơ ộ ấ ộ ứ ề ộ ơ ổ ơ ủ ộ c a đ ng c  truy n đ ng và ch n s  b  công su t đ ng c  trong các s  tay tra c u.

ụ ả ự ể ể ồ ụ ả ể ầ ồ ả ầ Đ  xây d ng bi u đ  ph  t i toàn ph n (bi u đ  ph  t i chính xác) c n ph i tính

ủ ệ ề ờ ố ờ ộ ờ ở ử   ế đ n th i gian tăng t c, th i gian hãm c a h  truy n đ ng, th i gian đóng, m  c a

ố ầ ừ ử ầ ủ ồ ồ ờ ồ bu ng thang và c a t ng, s  l n d ng c a bu ng thang, th i gian ra, vào bu ng thang

ủ ờ ờ ể ủ c a hành khách trong th i gian cao đi m. Th i gian ra vào c a hành khách th ườ   ng

ố ầ ừ ủ ằ ộ ồ ấ   ấ l y b ng 1s cho m t hành khách. S  l n d ng c a bu ng thang (tính theo xác su t)

ượ ọ ự ườ md đ c tính ch n d a trên các đ ng cong trên hình 4.6.

ự ế ặ ể   M c khác, khi ti n hành xây d ng bi u

ả ầ ầ ồ ụ ả đ  ph  t i toàn ph n cũng c n ph i tính

ộ ố ế ố ộ ế đ n m t s  y u t ụ  khác ph  thu c vào

ế ộ ậ ề ệ ch  đ  v n hành và đi u ki n khai thác

ờ ờ ờ   thang   máy:   th i   gian   ch   khách,   th i

ệ ớ ố ộ ấ   gian thang máy làm vi c v i t c đ  th p

ầ ừ ầ ầ ế khi đ n g n t ng c n d ng v.v…

ọ ấ ộ   Khi tính ch n chính xác công su t đ ng

ề ầ ộ ả   ơ c   truy n   đ ng   thang   máy   c n   ph i

ệ ế ộ ủ ả phân bi t hai ch  đ  c a t ọ i tr ng: t ả   i

ồ ị

ố ầ

Hình 4.6. Đ  th  xác đ nh s  l n

ư ề ồ ọ ổ ầ tr ng đ ng đ u (h u nh  không đ i) và

d ngừ

ổ ọ ươ ả t ế i tr ng  bi n  đ i.   Ph ng pháp tính

ấ ộ ơ ớ ọ ch n công su t đ ng c  v i ch  đ  t ế ộ ả   i

ệ ề ồ ọ ướ ự tr ng đ ng đ u th c hi n theo các b c sau:

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

93

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ấ ủ ủ ự ặ 1) Tính l c kéo c a cáp đ t lên vành bánh ngoài c a puli kéo cáp trong c  c u nâng,

ấ ầ ả ứ ở ầ ự ế ồ khi bu ng thang ch t đ y t i đ ng ầ ừ  t ng 1vaf các l n d ng theo d  ki n.

F = (G + Gbt ­ Gđt – k1∆G1)g                [N]

ự ế ủ ố ầ ừ ồ Trong đó:  k1     ­ s  l n d ng theod  ki n c a bu ng thang;

ổ ủ ả ọ ỗ ầ ừ ộ ∆G1 ­  đ  thay đ i c a t i tr ng trong m i l n d ng, Kg;

G (cid:0)

1

G dk

(cid:0) ườ ự ế ố ầ ừ ồ Th ấ ng l y ; trong đó kd là s  l n d ng bu ng thang theo d  ki n đ ượ   c

ị ườ xác đ nh trên các đ ng cong  trên h.4.6.

M (cid:0)

ự 2) Tính momen l c kéo

RF . (cid:0). i

M (cid:0)

(cid:0).

ớ [N.m]  v i F > 0

RF . i

ớ [N.m]   v i F< 0

Trong đó: R ­ bán kuli kéo cáp, m;

ỷ ố ề ủ ơ ấ  s  truy n c a c  c u nâng;

ấ ủ ơ ấ ệ i  ­ t η ­ hi u su t c a c  c u nâng.

ạ ủ ổ ờ ồ ồ ờ 3) Tính t ng th i gian hành trình nâng và h  c a bu ng thang bao g m th i gian

ể ồ ớ ố ộ ổ ố ị bu ng thang di chuy n v ờ i t c đ   n đ nh, th i gian tăng t c, th i g ờ ian hãm và th iờ

ở ử ụ ủ ờ ồ ờ   gian ph  khác (th i gian đóng, m  c a, th i gian ra, vào bu ng thang c a hành khách)

ả ủ ự ướ ẳ ị ế 4) D a trên k t qu  c a các b ọ   c tính toán trên, tính momen đ ng tr  và tính ch n

(cid:0) ấ ủ ộ ơ ả ề ệ ả ỏ công su t c a đ ng c đ m b o th a mãn đi u ki n M Mđt.

ụ ả ự ể ồ ầ ủ ế ề ệ ộ 5) Xây d ng bi u đ  ph  t i toàn ph n c a h  truy n đ ng có tính đ n quá trình

ộ ế ể ệ ệ ẳ ộ ơ ị quá đ , ti n hành ki m nghi m đ ng c  theo dòng đi n đ ng tr .

ố ớ ế ộ ụ ả ề ồ ướ ấ ộ ọ Đ i v i ch  đ  ph  t i không đ ng đ u, các b c tính ch n công su t đ ng c ơ

ế ề ộ ướ ự ư ể ặ truy n đ ng ti n hành theo các b c nêu trên. Nh ng đ  tính l c kéo đ t lên puli kéo

ổ ủ ả ể ả ồ ừ ầ ồ ọ ộ cáp ph i có bi u đ  thay đ i c a t i tr ng theo t ng t ng m t khi bu ng thang di

ể ố chuy n lên và xu ng.

ệ ể ạ ề 4.4.2. M ch đi n đi u khi n thang máy.

ơ ồ ế ệ ố ố ộ ộ ề đ ng xoay 4.4.2.1.  S  đ  kh ng ch  thang máy t c đ  trung bình dùng h  truy n

ề ớ ộ ơ ộ ồ ồ chi u v i đ ng c  không đ ng b  rôto l ng sóc hai c ấp t c đố ộ

ệ ề ệ ộ ộ ố ườ H  truy n đ ng đi n dùng cho thang máy t c đ  trung bình th ề   ệ ng là h  truy n

ấ ố ộ ớ ộ ề ệ ả ả ơ ộ ồ ừ   ộ đ ng xoay chi u v i đ ng c  không đ ng b  hai c p t c đ . H  này đ m b o d ng

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

94

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ể ố ộ ủ ự ệ ằ ơ ố ộ ố ộ ấ   chính xác cao, th c hi n b ng cách chuy n t c đ  c a đ ng c  xu ng t c đ  th p

ướ ế ắ ầ ồ (v0 = 0,25m/s) tr c khi bu ng thang s p đ n sàn t ng.

ệ ườ ầ ở H  này th ng dùng cho các thang máy ch  khách trong các nhà cao t ng (7 ÷ 10

ớ ố ủ ể ộ ồ ướ ơ ồ S  đ  nguyên lý trên hình ầ t ng) v i t c đ  di chuy n c a bu ng thang d i 1m/s.

4.7.

ệ ố ầ ằ ấ ấ ồ ả ộ ộ C p ngu n cung c p cho h  th ng b ng c u dao CD 1. Cu n dây stato cu  đ ng c ơ

ắ ơ ủ ế ể ấ ố ồ ượ đ c n i vào ngu n c p qua các ti p đi m c a công t c t ặ  nâng N ho c công tăc t ơ

ắ ơ ổ ố ộ ể ấ ạ h  H và các công t c t chuy n đ i t c đ  cao C và th p T.

ể ấ ừ ề ấ ồ ử ầ ượ ị ạ Ngu n c p cho m ch đi u khi n l y t hai pha. Các c a t ng đ c trang b  các

ử ớ ớ ố ộ ộ khoá liên đ ng v i các hãm cu i 1CT ÷ 5CT. Then cài ngang c a liên đ ng v i các

ở ử ầ ẽ ệ ố ộ ử   hãm cu i 1PK ÷ 5PK. Vi c đóng m  c a t ng s  tác đ ng lên khoá và then cài c a

ắ ồ ộ ồ   ầ t ng làm cho nam châm 1NC tác đ ng. Khi c t ngu n nam châm 1NC lúc bu ng

ế ầ ộ ộ ố   thang đ n sàn t ng làm quay then cài, then cài tác đ ng lên m t trong các hãm cu i

ử ầ ặ ở ố ộ ồ ế   PK và m  khoá c a t ng. Hãm cu i HC(22) đ t trong bu ng thang, tác đ ng lên ti p

ừ ể ầ ằ ặ ầ ặ ằ ở ử   đi m HC ho c b ng nam châm d ng theo t ng 2NC ho c b ng c n đóng – m  c a

t ng.ầ

ổ ầ ừ ế ể ả ắ ị ồ   Công t c chuy n đ i t ng 1CĐT ÷ 5CĐT có ba v  trí là c m bi n d ng bu ng

ự ủ ầ ồ ớ ị ị thang và xác đ nh v  trí th c c a bu ng thang so v i các t ng.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

95

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ơ ồ

Hình  4.7.  S   đ   nguyên  lý  m ch  đi n  đi u  khi n  thang  máy  nhà 5

t ngầ

ạ ộ ủ ể ề ượ ệ ừ ự ạ ử ầ Đi u khi n ho t đ ng c a thang máy đ c th c hi n t ị  hai v  trí: t ằ   i c a t ng b ng

ọ ầ ằ ồ ế ầ ấ ấ b m nút g i t ng 1GT ÷ GT và trong bu ng thang b ng các nút b m đ n t ng 1ĐT ÷

5ĐT.

ở ộ ệ ỉ ử   Kh i đ ng cho thang máy làm vi c ch  khi: 1D kín, 1CĐT ÷ 5CĐT kín (các c a

ể ả ộ ớ ử ầ t ng đã đóng), 2D , CT kín, FBH ( liên đ ng v i phanh b o hi m) k ồ   ín, c a bu ng

thang đóng, CBT kín và 3D kín.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

96

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ế ố ồ ớ ồ ộ Hãm cu i 1HC và 2HC liên đ ng v i sàn bu ng thang. N u trong bu ng thang có

ườ ủ ể ế ấ ở ớ ng i, ti p đi m c a chúng m  ra. 1HC đ u song song v i CBT cho nên dù 1HC h ở

ố ề ạ ừ ư ẫ ạ ở ề ả nh ng m ch v n n i li n qua CBT, còn 2HC m  ra lo i tr ể    kh  năng đi u khi n

ọ ầ ấ ằ thang máy b ng nút  n g i t ng GT.

ơ ồ ắ ở ỗ ử ầ ế Trong s  đ  có 5 đèn báo ĐH1 ÷ ĐH5 l p trên m i c a t ng và 1 đèn chi u sáng

ồ ườ ể ế ở ộ ồ bu ng thang ĐH6. Khi có ng i trong bu ng thang, ti p đi m 2HC m  ra, cu n dây

ệ ể ế ấ ườ ơ r le trung gian m t đi n, ti p đi m th ng kín RTr(3) đóng làm cho đèn ĐH1 ÷ ĐH6

ế ậ ồ sáng lên báo cho bi ế t thang đang b n và chi u sáng cho bu ng thang.

ủ ầ ườ ợ ơ ồ S  đ  nguyên lý trên hình 4.7 c a toà nhà 5 t ng và cho tr ồ ng h p bu ng thang

ở ầ ả ử ộ ở ầ đang t ng 1 . Gi s  lúc này có m t khách cũng ớ  t ng 1 (cùng v i buông thang)

ế ầ ử ầ ử ố ồ ồ mu n đ n t ng 5. Khách đi vào bu ng thang, đóng c a t ng và c a bu ng thang

ả ệ ọ ượ ủ ế (không mô t ở ử  vi c đóng m  c a). Do tr ng l ể   ng c a hành khách, hai ti p đi m

→ → ườ ở ệ ấ th ng kín 1HC và 2HC(9) m  ra RTr(9) m t đi n RTr(3) đóng, các đèn ĐH1 ÷

ệ ồ ườ ồ ượ ĐH6 sáng lên báo hi u bu ng thang đang có ng i, bu ng thang đ ở   c soi sáng b i

ọ ầ ụ ấ ầ ở ố

ĐH6; các nút g i t ng 1GT ÷ 5GT m t tác d ng (do 2HC(9) m ). Mu n lên t ng 5 → → → ệ ấ ồ RT5(10) có đi n 5ĐT (10) kín

ặ khách  n vào 5ĐT đ t trong bu ng thang  → → → ệ ở RT5(4) và RT5(11) đóng C(20) có đi n C(26) m  và C(23) đóng 2NC(25) có

ặ ở ệ ấ ạ ầ đi n kéo HC(22) tránh không cho g t vào các v u  đ t các sàn t ng; 1NC(24) có

→ → → ệ ạ ạ ệ đi n đóng 1PK(20) N(21) có đi n N(25) và N(21) đóng t o m ch duy trì cho

ể ế ờ ộ ố ớ ố ế   cu n dây N(21), C(20) nh  các ti p đi m T(21) n i song song v i HC(22) n i ti p

ơ ượ ấ ở ộ ộ ọ ụ ớ v i N(21); N(2) m  làm m t tác d ng toàn b  các nút g i. Đ ng c  đ ệ   c đóng đi n

ắ ơ ờ ồ ượ nh  các công t c t N và C làm cho bu ng thang đ ộ   ớ ố ộ c nâng lên v i t c đ  cao; cu n

ệ ả ụ ộ ồ ơ dây nam châm NCH có đi n gi ể   i phóng tr c đ ng c  làm cho bu ng thang di chuy n.

ế ầ ể ắ ạ ồ ể   ầ Bu ng thang di chuy n nhanh qua các t ng 1 đ n t ng 4 g t các công t c chuy n

ề ề ế ầ ầ ồ ổ ầ đ i t ng 1CĐT ÷ 4CĐT v  phía trên và khi bu ng thang đ n g n sàn t ng 5 v  phía

→ → ữ ị ạ ệ ấ ướ d C(26) đóng T(26)

i, 5CĐT b  g t vào gi a làm cho RT5(10), C(20) m t đi n  →ệ ố ế ư ạ ở ớ ỉ có đi n

T(21) m , m ch duy trì lúc này là HC(22) n i ti p v i N(21); ch nh l u CL → ề ị ị ấ ệ ệ ả ẩ ấ ấ i phóng HC(22) v  v  trí chu n b   n vào v u 2NC(25) m t đi n, gi ấ ở m t đi n

ự ầ ạ ộ ượ ồ ở sàn t ng 5. M ch đ ng l c lúc này đ c đóng b i N và T nên bu ng thang đ ượ   c

ộ ấ ớ ố ị ấ ầ ồ ở ấ   ế nâng v i t c đ  th p. Khi bu ng thang đ n ngang sàn t ng 5, HC(22) b   n b i v u

→ → ệ ấ ầ ở ệ ộ ặ ở đ t sàn t ng 5 m  ra làm N(21) m t đi n ấ  T(26) m t đi n ệ   ơ ấ  đ ng c  m t đi n,

ặ ụ ộ ơ ể ừ ở ầ ẹ ồ nam châm hãm k p ch t tr c đ ng c  đ  bu ng thang d ng t ng 5.

ướ ồ ỏ ả ử ộ ở ầ Khách b c ra kh i bu ng thang. Lúc này gi s  có m t khách khác t ng 3,

ả ấ ặ ở ử ầ ệ ươ ạ ự khách ph i  n vào 3GT đ t bên c nh c a t ng 3. Quá trình làm vi c t ng t nh ư

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

97

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

ả ệ ạ ộ ơ ồ ỉ đã mô t , ch  khác lúc này đ ng c  có đi n do H đóng nên bu ng thang h  nhanh sau

ạ ậ ừ ở ầ ể ồ đó h  ch m đ  bu ng thang d ng t ng 3.

ổ ầ ệ ể ể ắ ơ ượ ộ ả ằ Hi n nay, các công t c chuy n đ i t ng ki u c  khí đ ế   c thay b ng b  c m bi n

ệ ủ ể ế ể ậ ộ ki u không ti p đi m, cho phép nâng cao đ  tin c y làm vi c c a thang máy. Ngoài

ở ử ầ ử ệ ồ ượ ự ệ ra, vi c đóng m  c a t ng và c a bu ng thang đ c th c hi n hoàn toàn t ự ộ    đ ng

ệ ộ ệ ề ằ b ng h  truy n đ ng riêng bi t.

ệ ử ả ị ệ 4.5. Trang b  đi n – đi n t băng t i

4.5.1.

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

98

ề ươ

ệ ử

Đ  c

ng bài gi ng

ị ệ Trang b  đi n ­ đi n t

Ả Ệ TÀI LI U THAM KH O

ệ 1. Máy đi n – Vũ Gia Thanh

ề ộ ố ệ 2. Truy n đ ng đi n – Bùi Qu c Khánh

ị ệ ệ ồ 3. Trang b  đi n công nghi p – Vũ Quang H i

ị ệ ế ễ ạ ạ ắ ồ 4. Trang b  đi n máy c t kim lo i ­ Nguy n M nh Ti n – Vũ Quang H i

ươ

Biên so n: Tr n Văn Ch

ạ ng ­ Đ  Tu n Khanh ­ Tr n Th  Ngo t

99