1
ĐỀ CƯƠNG
MÔN CHÍNH TRỊ HỌC
2
ĐỀ CƯƠNG MÔN CHÍNH TRỊ HỌC
Câu 1: Chính trị học là gì? Phân tích MQH giữa chính trị và chính trị học? (2
điểm).
+ Thuật ngữ chính trị học (politologie) được tạo thành từ hai từ Hy Lạp “politike”
(chính trị) và “logos” (tri thức), với ý nghĩa là “khoa học chính trị” là khoa học
nghiên cứu chính trị.
+ Chính trị học ở nước ta xác định rõ là một bộ môn khoa học nghiên cứu về
lĩnh vực chính trị: “Nó nghiên cứu lĩnh vực chính trị của đời sống xã hội như là một
chỉnh thể nhằm làm sáng tỏ những quy luật và tính quy luật chung nhất trong các mối
quan hệ giai cấp, dân tộc, quốc gia cũng như trong mối quan hệ qua lại giữa các tổ
chức liên quan tới việc hình thành, phát triển của quyền lực chính trị, quyền lực nhà
nước”.
Phân tích MQH giữa chính trị và chính trị học?
+ Là mối quan hệ giữa đối tượng nghiên cứu và phương pháp nghiên cứu.
+ Chính trị là đối tượng nghiên cứu của chính trị học.
+ Chính trị học nghiên cứu đời sống chính trị với tư cách là một chỉnh thể những
qui luật, cơ chế tác động, phương thức thủ thuật chính trị…
+ Tất cả những tri thức mà chính trị học nghiên cứu là một bộ phận cấu thành
nên chính trị.
Câu 2: Quyền lực, quyền lực chính trị và cấu trúc thực hiện quyền lực
chính trị ở nước ta hiện nay? (4 điểm).
* Quyền lực là gì?
- Quyền lực, trong ý nghĩa chung nhất, là năng lực và khả năng thực hiện ý chí
của mình tác động đến hành động, hành vi của những người khác nhờ phương tiện
nào đó, như uy tín, quyền hành, sự cưỡng bức (kinh tế, chính trị, nhà nước, gia đình)...
- Quyền lực là quan hệ giữa những con người (nhóm người, tập đoàn người,
3
cộng đồng người); đó là quan hệ đặc biệt - quan hệ ý chí giữa một bên nhận thức
được, ý thức được lợi ích của mình và quyết tâm thực hiện lợi ích đó, thể hiện thành ý
chí; còn bên kia thừa nhận, chấp hành ý chí đó. "Sự thừa nhận" là yếu tố có ý nghĩa
quan trọng trong khái niệm quyền lực mà thiếu nó chỉ có thể là quyền uy. Theo
Ph.Ăngghen thì quyền uy lấy sự phục tùng làm tiền đề.
- Quyền lực là sự tác động của chủ thể này đối với chủ thể khác, buộc chủ thể đó
phải hành động theo kiểu cần thiết đối với nó.
Quyền lực chính trị là gì
- Quyền lực chính trị là quyền lực của một hay liên minh giai cấp, của các lực
lượng xã hội để thực hiện sự thống trị hay lợi ích của mình cơ bản bằng nhà nước,
thông qua nhà nước; là năng lực tổ chức và thực thi các giải pháp phân bố giá trị xã
hội có lợi cho giai cấp mình trong tương quan nhất định với lợi ích các giai cấp và
các lực lượng xã hội khác.
- Bản chất của quyền lực chính trị là quan hệ giữa các giai cấp trong việc giành,
giữ và thực thi quyền lực nhà nước.
* Cấu trúc thực hiện quyền lực chính trị ở nước ta hiện nay
- Ở nước ta hiện nay quyền lực chính trị thuộc về NDLĐ: Quyền lực chính trị của
nhân dân lao động là ý chí chung của quần chúng nhân dân lao động, thể hiện ở khả
năng thực hiện lợi ích căn bản của những người lao động được thực hiện bằng quyền
lực Nhà nước, bằng hoạt động, bằng quyền làm chủ trực tiếp hoặc gián tiếp của quần
chúng thông qua sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam.
- Cấu trúc thực hiện quyền lực chính trị (cơ chế thực hiện quyền lực chính trị) ở
nước ta trên hai mặt: nội dung và thực thể.
- Về mặt nội dung: cơ chế tạo thành từ ba khâu:
+ Cương lĩnh, đường lối..thể hiện mục tiêu chính trị của giai cấp cầm quyền
+ Hệ thống Hiến pháp, pháp luật.. với tư cách là sự thể chế hóa mục tiêu chính
trị thành chế tài mang tính pháp lý.
4
+ Hệ thống tổ chức thực hiện các quy định pháp lý, làm cho mục tiêu chính trị
được hiện hóa trong ĐSXH.
- Về mặt thực thể: có ba loại tổ chức tương ứng
+ Chính Đảng của giai cấp cầm quyền
+ Cơ quan lập pháp do dân bầu cử ủy quyền
+ Cơ quan hành pháp, tư pháp và các tổ chức chính trị- xã hội trong hệ thống
chính trị.
+ Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân lao động làm chủ
* LIÊN HỆ VN
Ở nước ta, mọi quyền lực thuộc về nhân dân lao động là mục tiêu nhất quán của
Đảng kể từ khi ra đời cho đến ngày nay và mãi mãi về sau này khi còn sứ mệnh lịch
sử đối với giai cấp và dân tộc. Trong Cương lĩnh của mình, Đảng ta đều khẳng định:
mọi lợi ích, mọi quyền lực đều thuộc về nhân dân, ngoài ra Đảng ta không có mục
tiêu nào khác. Với mục tiêu vì lợi ích, vì quyền lực thuộc về nhân dân, Đảng ta lãnh
đạo và phát huy sức mạnh của toàn dân tộc, mà nền tảng là khối liên minh công nông
và đội ngũ trí thức, tiếp tục đổi mới, đẩy mạnh sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại
hóa đất nước đưa đất nước vững tin tiến vào thế kỷ XXI. Quyền lực thuộc về nhân
dân không chỉ là xu thế khách quan tất yếu mà còn tạo ra động lực cơ bản của công
cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, và hạn chế sự tha hóa của quyền lực nhà nước trong
quá trình xây dựng, trưởng thành và phát triển.
Câu 3: Mô hình hoá những thành tố cơ bản của hệ thống chính trị nước ta?(2
điểm)
* Đảng Cộng sản Việt Nam ( Điều 4 Hiến pháp 1992)
* Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam ( Điều 2 Hiến pháp 1992)
- Bộ máy Nhà nước gồm:
+ Quốc hội...
+ Chủ tịch nước là người đứng đầu Nhà nước...
5
+ Chính phủ là cơ quan chấp hành của quốc hội, điều hành hệ thống hành pháp
từ TW đến địa phương.
+ Hội đồng nhân dân các cấp là cơ quan đại diện thực hiện quyền lực của nhân
dân.
+ Viện kiểm soát nhân dân và tòa án nhân có chức năng, nhiệm vụ bảo vệ Hiến
pháp, pháp luật của nước ta.
- Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị-xã hội đoàn thể
- Các tổ chức chính trị - xã hội Việt Nam
(Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam, Hội Liên hiệp phụ nữ, Hội nông dân, Hội
cựu chiến binh, Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh)
Câu 4: Trình bày những nội dung cơ bản để tăng cường sự lãnh đạo của Đảng
Cộng sản Việt Nam đối với hệ thống chính trị trong quá trình đổi mới hiện
nay?(4 điểm).
- Trong hệ thống chính trị nước ta, Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo Nhà nước
và xã hội, là hạt nhân của hệ thống chính trị.
- Với tư cách là Đảng cầm quyền, sự lãnh đạo của Đảng với hệ thống chính trị
mang tính toàn diện, tuyệt đối. Sự lãnh đạo của Đảng được thực hiện thông qua các
phương thức sau:
- Đảng lãnh đạo bằng Cương lĩnh, đường lối, những chủ trương, chính sách lớn
thể hiện dưới hình thức các nghị quyết của Đảng. Đó là định hướng chính trị, xác
định mục tiêu, nhiệm vụ của toàn bộ hệ thống chính trị...
- Đảng lãnh đạo thông qua hệ thống tổ chức các cấp của Đảng tương ứng với các
cấp tổ chức hành chính quốc gia. Thông qua đó, Đảng lãnh đạo toàn diện, tuyệt đối
và tổ chức thực hiện ở các cấp, các ngành, các địa phương, đơn vị, biến Cương lĩnh,
đường lối của Đảng thành hoạt động thực tế của các bộ phận trong hệ thống chính
trị...
- Đảng lãnh đạo bằng công tác giáo dục chính trị tư tưởng nhằm xác lập chủ
nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh thành nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam