Đề tài nghiên cứu khoa học cấp cơ sở: Sự tham gia của cộng đồng địa phương trong phát huy giá trị nghệ thuật hát Xẩm gắn với phát triển du lịch tại Ninh Bình

Nghệ thuật hát Xẩm, một loại hình diễn xướng dân gian độc đáo của Việt Nam, đang đối mặt với nguy cơ mai một trong bối cảnh xã hội hiện đại. Việc gắn kết nghệ thuật hát Xẩm với phát triển du lịch được xem là một phương pháp bền vững và hiệu quả để bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa độc đáo này, đồng thời tạo ra môi trường sống mới cho Xẩm. Tuy nhiên, vai trò và mức độ tham gia của cộng đồng địa phương trong quá trình này tại Ninh Bình chưa được nghiên cứu sâu. Đề tài này nhằm đánh giá thực trạng sự tham gia của cộng đồng, xác định các yếu tố thúc đẩy và rào cản, từ đó đề xuất các giải pháp thiết thực nhằm tăng cường vai trò của họ trong việc phát huy giá trị nghệ thuật hát Xẩm gắn với phát triển du lịch tại Ninh Bình.

Các nhà nghiên cứu về văn hóa và du lịch, giảng viên các ngành liên quan, các nhà quản lý văn hóa và du lịch ở địa phương, doanh nghiệp lữ hành, và cộng đồng dân cư tại các vùng có di sản văn hóa cần bảo tồn và phát huy.

Nghiên cứu này tập trung vào vai trò trọng yếu của sự tham gia của cộng đồng địa phương trong việc bảo tồn và phát huy giá trị nghệ thuật hát Xẩm gắn với phát triển du lịch tại Ninh Bình. Bối cảnh nghiên cứu xuất phát từ thực trạng nghệ thuật hát Xẩm đang đứng trước nguy cơ thất truyền và sự cần thiết phải tích hợp loại hình di sản văn hóa phi vật thể này vào hoạt động du lịch bền vững. Để đạt được mục tiêu này, nghiên cứu đã tiến hành đánh giá chi tiết mức độ tham gia hiện tại của cộng đồng, đồng thời phân tích các động cơ thúc đẩy và những rào cản cản trở sự tham gia của họ. Về mặt phương pháp luận, báo cáo sử dụng cách tiếp cận tổng hợp gồm phân tích tài liệu và thống kê từ các nguồn chính thống như Sở Văn hóa – Thể thao và UBND huyện Yên Mô. Đặc biệt, phương pháp phỏng vấn chuyên sâu với các chuyên gia và phỏng vấn nhóm với cộng đồng địa phương tại huyện Yên Mô, Ninh Bình (giai đoạn 2012-2021) đã được áp dụng để thu thập dữ liệu định tính, làm rõ các khía cạnh về nhận thức, mong muốn và thách thức mà người dân địa phương gặp phải. Kết quả nghiên cứu cung cấp một cái nhìn toàn diện về thực trạng và các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của cộng đồng trong hoạt động phát huy giá trị hát Xẩm. Dựa trên những phân tích này, báo cáo đề xuất một số giải pháp cụ thể nhằm tăng cường năng lực và nhận thức cho cộng đồng, nâng cao hiệu quả các mô hình câu lạc bộ Xẩm hiện có, và thúc đẩy sự phối hợp giữa các bên liên quan. Các giải pháp này không chỉ hướng đến việc bảo tồn di sản mà còn nhằm đảm bảo cộng đồng địa phương được hưởng lợi tối đa từ các hoạt động du lịch văn hóa. Đây là nguồn tài liệu tham khảo giá trị cho các nhà nghiên cứu, giảng viên, và các bên liên quan trong việc xây dựng chính sách và sản phẩm du lịch bền vững.