TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 489 - THÁNG 4 - SỐ 2 - 2020
157
ĐỘ NHẠY, ĐỘ ĐẶC HIỆU VÀ ĐỘ CHÍNH XÁC CỘNG HƯỞNG TỪ
TRONG CHẨN ĐOÁN TỔN THƯƠNG SỤN CHÊM KHỚP GỐI
Dương Đình Toàn1,2
TÓM TẮT38
Từ 4/2017-6/2018 chúng tôi đã tiến hành nghiên
cứu trên 50 bệnh nhân tổn thương dây chằng chéo
trước (DCCT) và rách sụn chêm (SC) khớp gối, được
phẫu thuật nội soi tại bệnh viện Việt Đức. Mục
tiêu:1) Tìm hiểu độ nhạy, độ đặc hiệu của phim cộng
hưởng từ (CHT) đối với tổn thương sụn chêm khớp
gối. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 50
bệnh nhân tổn thương DCCT và rách SC khớp gối,
được phẫu thuật nội soi. Tổn thương SC (hình thái,
phân loại) được quan sát trong mổ, được đối chiếu với
hình ảnh tổn thương trên phim CHT, xác định độ
nhạy, độ đặc hiệu và độ chính xác của CHT đối với tổn
thương sụn chêm. Kết quả: độ nhạy, độ đặc hiệu, độ
chính xác của CHT trong chẩn đoán rách sụn chêm lần
lượt là: 81,1%, 85,2% và 87%. Kết luận: CHT là
phương tiện chẩn đoán hình ảnh giúp hỗ trợ chẩn
đoán tổn thương sụn chêm khớp gối với độ nhạy, độ
đặc hiệu và độ chính xác khá cao.
SUMMARY
SENSITIVITY, SPECIFICITY AND ACCURACY OF
MAGNETIC RESONANCE IMAGING (MRI) IN
THE DIAGNOSIS OF MENISCAL INJURY
From 4/2017 - 6/2018, we conducted a study on
50 patients with anterior cruciate ligament (ACL)
injury and meniscal injury, which had arthroscopic ACL
recontruction at Viet Duc Hospital. Objectives: 1) To
understand the sensitivity, specificity and accuracy of
magnetic resonance imaging (MRI) for meniscal injury.
Methods: 50 patients with ACL injury and meniscal
torn, had ACL recontruction. Meniscal injury
(morphology, classification) observed during surgery,
collated with lesions on MRI, determining sensitivity,
specificity and accuracy of MRI. Results: The
sensitivity, specificity, accuracy of MRI in diagnosing
meniscus tear are 81,1%, 85,2% và 87%.
Conclusion: When examining and assessing lesions
of meniscus, MRI is able to assess better than clinical
signs. MRI is a diagnostic imaging tool that supports
the diagnosis of meniscal injury with high sensitivity,
specificity and accuracy.
Keywords:
meniscal injury, arthroscopy,
sensitivity, specificity, MRI
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Việc chẩn đoán xác định tổn thương sụn
chêm (SC) đơn thuần nói riêng cũng như tổn
1Trường ĐH Y Hà Nội,
2Bệnh viện Việt Đức
Chịu trách nhiệm chính: Dương Đình Toàn
Email: toanduongdinh@gmail.com
Ngày nhận bài: 5.2.2020
Ngày phản biện khoa hc: 6.4.2020
Ngày duyệt bài: 113.4.2020
thương SC, dây chằng chéo khớp gối phối hợp
nói chung đều dựa vào các triệu chứng lâm sàng
và phim cộng hưởng từ (CHT). Trên thực tế
chúng tôi quan sát được trong quá trình phẫu
thuật nội soi khớp gối, có nhiều trường hợp tổn
thương SC trong mổ khônng tương xứng với
hình ảnh tổn thương SC trên CHT, điều đó ảnh
hưởng đến chẩn đoán và điều trị. Vì vậy chúng
tôi thực hiện đề tài này nhằm xác định độ nhạy,
độ đặc hiệu và độ chính xác của CHT đối với tổn
thương SC trên nhóm bệnh nhân được phẫu
thuật tái tạo dây chằng chéo trước (DCCT), có
hoặc không có tổn thương SC kèm theo.
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu. Gồm những
bệnh nhân được chẩn đoán trước mổ là tổn
thương DCCT (có hoặc không tổn thương SC kèm
theo) và được chỉ định mổ nội soi tái tạo DCCT.
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn
- Bệnh nhân trên 17 tuổi.
- Được chẩn đoán tổn thương DCCT, có hoặc
không kèm theo ráchg SC, bằng các dấu hiệu
lâm sàng và CHT.
- Phim CHT khớp gối trước mổ được chụp
bằng máy 1,5 tesla tại bệnh viện Việt Đức, kết
quả được bác sỹ chuyên khoa chẩn đoán hình
ảnh đc.
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ
- Các trường hợp SC bệnh lý như: SC hình đĩa
- Bệnh nhân rách SC và tổn thương đa dây chằng
- Bệnh nhân không đồng ý tham gia nghiên cứu.
2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu: nghiên cứu mô
tả cắt ngang, tiến cứu.
2.2.2. Địa điểm và thời gian nghiên cứu:
Nghiên cứu tiến hành tại Bệnh viện Việt Đức
từ tháng 4/2017 đến tháng 6/2018.
2.2.3. Các bước tiến hành
- Thăm khám, lựa chn bệnh nhân có dấu
hiệu lâm sàng điển hình của tổn thương dây
chằng chéo trước, có chỉ định chụp cộng hưởng
từ khớp gối.
- Bệnh nhân được chụp CHT khớp gối tại
trung tâm chẩn đoán hình ảnh bệnh viện Việt
Đức trên máy cộng hưởng từ 1.5 Tesla với các
chuỗi xung Pd fat-sat và T1W theo các hướng
Coronal, Sagittal và Axial không tiêm thuốc đối
quang từ.
- Đánh giá tổn thương SC trong phẫu thuật
vietnam medical journal n02 - APRIL - 2020
158
nội soi (tái tạo DCCT).
- Đối chiếu tổn thương sụn chêm trong mổ
với hình ảnh tổn thương sụn chêm trên CHT, từ
đó đưa ra độ nhạy, độ đặc hiệu, độ chính xác
của cộng hưởng từ
- Phân loại tổn thương sụn chêm trong CHT:
tổn thương độ I, độ II, độ III, độ IV (theo phân
loại của Quinn và cộng sự 1991) [1].
- Các khái niệm về độ nhạy, độ đặc hiệu và
đô chính xác:
+ Độ nhạy: là khả năng phát hiện sụn chêm
có tổn thương:
(Dương tính thật/ Tổng dương tính thật và
âm tính giả) x 100%
+ Độ đặc hiệu: là khả năng phát hiện sụn
chêm không tổn thương:
(Âm tính thật/Tổng âm tính thật và dương
tính giả) x 100%
+ Độ chính xác: là khả năng phát hiện chính
xác sụn chêm có tổn thương hay không: (Dương
tính thật+Âm tính thật/Tổng dương tính thật, âm
tính thật, dương tính giả và âm tính giả).
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
3.1. Đặc điểm về tuổi.
Bảng 1: Đặc điểm phân bố theo lứa tuổi.
Lứa tuổi
Số BN
Tỷ lệ %
18 -20 tuổi
6
12
21-30 tuổi
23
46
31-40 tuổi
11
22
41-50 tuổi
8
16
> 50 tuổi
2
4
Tổng số
50
100,0
3.2. Đặc điểm phân bố theo giới.
Biểu đồ 1: Phân bố theo giới
3.3. Phân độ tổn thương sụn chêm trên
phim chụp cộng hưởng từ [1].
Trên MRI chúng tôi thu thập được có 30 sụn
chêm trong tổn thương và 32 sụn chêm ngoài
tổn thương.
Bảng 2: Phân độ tổn thương trên phim chụp CHT.
Sụn chêm tổn thương
Độ I
Độ II
Độ III
Độ IV
Sụn chêm trong
4
3
15
8
Sụn chêm ngoài
2
4
14
12
Tổng
6
7
29
20
3.4. Đặc điểm tổn thương giải phẫu qua nội soi
Trong số 50 ca tổn thương dây chằng chéo trước qua mổ nội soi chúng tôi phát hiện có 12 ca tổn
thương sụn chêm trong, 18 ca tổn thương sụn chêm ngoài và 8 ca tổn thương cả hai sụn chêm. Tỉ lệ
tổn thương sụn chêm ở bệnh nhân đứt dây chằng chéo trong nghiên cứu là 76%.
Bảng 3: Vị trí rách sụn chêm trong nội soi
Đặc điểm
n
%
Rách sụn chêm trong
Sừng trước
6
24
Phần thân
4
16
Sừng sau
15
60
Rách sụn chêm ngoài
Sừng trước
8
27,6
Phần thân
5
17,2
Sừng sau
16
55,2
Bảng 4: Hình thái rách sụn chêm trong nội soi
Hình thái
tổn thương
Sụn chêm trong
Sụn chêm ngoài
Tổng số
n
%
n
%
N
%
Rách dc
8
40
11
42,3
19
41,3
Rách ngang
4
20
3
11,5
7
15,2
Rách chéo
4
20
6
23
10
21,7
Rách nan quạt
2
10
2
7,7
4
8,6
Rách biến dạng
2
10
4
15,5
6
13,2
Tổng số
20
100
26
100
46
100
3.5. Đối chiếu tổn thương sụn chêm
trong mổ với CHT.
Trên CHT, sụn chêm tổn thương độ III, độ IV
mới nhìn thấy tổn thương sụn chêm trong mổ.
Sụn chêm tổn thương độ I, độ II trên CHT sẽ
không nhìn thấy tổn thương trong mổ.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 489 - THÁNG 4 - SỐ 2 - 2020
159
+ Âm tính thật: nếu trên phim CHT, SC tổn
thương độ I, độ II và trên nội soi không nhìn
thấy tổn thương.
+ Dương tính thật: nếu trên phim CHT có tổn
thương độ III, độ IV và trên nội soi nhìn thấy
tổn thương sụn chêm tương ứng.
+ Âm tính giả: nếu trên phim CHT có tổn
thương độ I, độ II và trên nội soi nhìn thấy tổn
thương (tương đương độ III, IV trên CHT).
+ Dương tính giả: nếu trên phim cộng hưởng
từ có tổn thương độ III trở lên và trên nội soi
không thấy tổn thương.
Bảng 5: Số dương tính thật, dương tính
giả, âm tính thật, âm tính giả của CHT đối
với tổn thương SCT và SCN
Dương
tính thật
Âm tính
giả
Âm tính
thật
Dương
tính giả
Sụn chêm
trong
18
2
25
5
Sụn chêm
ngoài
23
3
21
3
Bảng 8: Độ nhạy, độ đặc hiệu, độ chính
xác của CHT trong chẩn đoán tổn thương
SCT và SCN
Độ nhạy
Độ đặc
hiệu
Độ chính
xác
Sụn chêm
trong
90%
83,3%
86%
Sụn chêm
ngoài
88,5%
87,5%
88%
Sụn chêm
khớp
89,1%
85,2%
87%
IV. BÀN LUẬN
Giá trị của cộng hưởng từ trong đánh giá tổn
thương sụn chêm.
Từ Bảng 8 cho thấy độ nhạy, độ đặc hiệu, độ
chính xác của cộng hưởng từ trong đánh giá tổn
thương sụn chêm lần lượt là 89,1%; 85,2% và
87%. Kết quả này khá tương đồng với các
nghiên cứu của Trương Trí Hữu, Nguyễn Quốc
Dũng, Ruth Crawford cùng được thực hiện trên
các máy chụp cộng hưởng từ 1,5 tesla:
Bảng 9. So sánh độ nhạy, độ đặc hiệu,
độ chính xác của CHT trong đánh giá tổn
thương SC giữa các tác giả.
Độ
nhạy
Độ đặc
hiệu
Độ
chính
xác
Trương Trí Hữu [2]
74%
81%
79%
Nguyễn Quốc Dũng
[3]
90%
93%
91,5%
Ruth Crawford [4]
86%
88,5%
87,6%
Chúng tôi
89,1%
85,2%
87%
Trong nghiên cứu của chúng tôi không có sự
khác biệt về độ chính xác của CHT trong đánh
giá tổn thương sụn chêm giữa sụn chêm trong
và sụn chêm ngoài, với các giá trị tương ứng là
86% và 88%. Kết quả này tương đồng với các
tác giả khác:
Bảng 10. So sánh độ nhạy, độ đặc hiệu, độ chính xác của CHT trong đánh giá tổn
thương SCT và SCN giữa các tác giả.
Sụn chêm trong
Sụn chêm ngoài
Độ nhạy
Độ đặc
hiệu
Độ chính
xác
Độ nhạy
Độ đặc
hiệu
Độ chính
xác
Trương Trí Hữu [2]
74%
81%
79%
79%
89%
86%
Ruth Crawford [4]
91,4%
81,1%
86,3%
76%
93,3%
88,8%
P. Antinolfi [5]
85%
75%
82%
86%
90%
87%
Chúng tôi
90%
83,3%
86%
88,5%
87,5%
88%
Có 5 trường hợp dương tính giả thấy ở sụn
chêm trong, 3 trường hợp ở sừng sau và 2
trường hợp ở sừng trước. Kiểm tra lại phim cộng
hưởng từ 3 trường hợp ở sừng trước là do nhầm
lẫn với mặt cắt của phim qua dây chằng ngang.
Có 3 trường hợp dương tính giả ở sừng sau sụn
chêm ngoài, kiểm tra lại trên phim cộng hưởng
từ chúng tôi nghi ngờ đây là vùng giao giữa túi
hoạt dịch của gân khoeo, dây chằng Humphry và
sụn chêm.
V. KẾT LUẬN
Với độ nhạy, độ đặc hiệu và độ chính xác lần
lượt là 89,1%, 85,2% và 87%, CHT vẫn là một
phương tiện chẩn đoán hình ảnh có giá trị trong
chẩn đoán tổn thương sụn chêm, giúp bác sỹ
lâm sàng phối hợp các triệu chứng, nghiệm pháp
lâm sàng qua thăm khám sẽ chẩn đoán chính
xác hơn, từ đó đưa ra các chỉ định điều trị tổn
thương sụn chêm cho phù hợp.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Waldman S.D(2007), Painful conditions of the
knee pain management Vol 1. Saunders.
2. Trương Trí Hữu và Nguyễn Việt Nam (2013).
Đối chiếu chẩn đoán giữa lâm sàng và cộng hưởng
từ với nội soi về tổn thương dây chằng chéo khớp
gối và sụn chêm – Viện chấn thương chỉnh hình.
3. Nguyễn Quốc Dũng, Phùng Văn Tuấn (2013):
Độ nhạy, độ đặc hiệu của các nghiệm pháp lâm sàng