HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
34
GIÁ TRỊ THANG ĐIỂM QSOFA, SIRS, NEWS, M-QSOFA
SỬ DỤNG TẠI KHOA CẤP CỨU TRONG ĐÁNH GIÁ MỨC ĐỘ NẶNG
NHIỄM TRÙNG NẶNG, SỐC NHIỄM TRÙNG VÀ THỰC HIỆN CHIẾN LƯỢC
KIỂM SOÁT NHIỄM TRÙNG THEO SSC-2021
TẠI BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH HÀ NỘI
Lê Thị Diễm Tuyết1, Đỗ Thị Băng1, Hà Ngọc Huệ1
TÓM TẮT6
Cơ sở lý luận:
Nhiễm trùng nặng (sepsis) là tình trạng rối
loạn chức năng cơ quan đe dọa tính mạng, do cơ
thể mất đáp ứng kiểm soát chống viêm trước tác
nhân gây nhiễm trùng. Sốc nhiễm trùng (SNT) là
tình trạng nhiễm trùng (NT), được hồi sức dịch
đủ nhưng huyết áp trung bình động mạch (MAP)
<65mmHg, lactat máu >2 mmol/L và cần điều trị
thuốc vận mạch [3];[5].
Năm 2021, đồng thuận của SSC-2021
khuyến cáo sử dụng các công cụ như SIRS,
NEWS, qSOFA, M-qSOFA, SOFA để đánh giá
sớm NT, SNT, không sử dụng qSOFA đơn lẻ
trong sàng lọc cấp cứu [1];[4]. Áp dụng gói điều
trị giờ đầu đối với SNT như truyền dịch tinh thể
30ml/kg/3 giờ đầu, đánh giá đáp ứng với dịch
truyền sớm, xét nghiệm lactat huyết thanh, cấy
máu, sử dụng thuốc kháng sinh ngay giờ đầu
trước khi cho thuốc kháng sinh tĩnh mạch. Sử
dụng xét nghiệm procalcitonin huyết thanh theo
dõi nhiễm trùng, sốc nhiễm trùng [3];[4];[5].
1Khoa Cấp cứu, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh Hà
Nội
Chịu trách nhiệm chính: Lê Thị Diễm Tuyết
SĐT: 0912228225
Email: tuyetltd@tamanhhospital.vn
Ngày nhận bài: 05/7/2024
Ngày phản biện: 20/7/2024
Ngày duyệt bài: 31/7/2024
Mục tiêu của nghiên cứu: Xác định giá trị
các thang điểm qSOFA, SIRS, NEWS, SOFA,
M-qSOFA trong dự báo sốc nhiễm trùng và nhận
xét về sự tuân thủ gói kiểm soát NT nặng, SNT
theo khuyến cáo của SSC-2021 tại BVĐK Tâm
Anh Hà Nội từ 1/2022 đến 3/2024.
Phương pháp: Nghiên cứu mô tả, hồi cứu các
bệnh án bệnh nhân (BN) ≥ 18 tuổi, có mã ICD
chẩn đoán nhiễm trùng và sốc nhiễm trùng theo
định nghĩa SSC-2016 và có vị trí và căn nguyên
nhiễm trùng xác định, BN vào khoa Cấp cứu -
BVĐK TA Hà Nội. Dấu hiệu sống và các cận LS
được đánh giá và ghi nhận tại thời điểm vào khoa
Cấp cứu và nhập khoa HSTC trong 3 giờ đầu,
tính các thang điểm SIRS, NEWS, APACHEII,
qSOFA, M-qSOFA. SOFA. Các biện pháp điều
trị giờ 1 và giờ 3 theo SSC cũng được ghi nhận
và tính toán. Giá trị cut-off của các thang điểm và
AUC, giá trị đường cong ROC được tính toán
cho 5 thang điểm ghi nhận trong giờ đầu và 3 giờ
đầu.
Kết quả: từ 1/2022 đến tháng 3/2024 thu
nhận 64 BN. Tuổi trung bình 72,5 ± 16,1. Thời
gian khởi phát đến khi nhập viện 50,2 ± 30,9 giờ,
tử vong 1 BN SNT chiếm 1,6%. Căn nguyên từ
NT hô hấp chiếm cao nhất 54,7%. Điểm đánh giá
mức độ nặng khi nhập viện của NEWS; qSOFA;
modified q-SOFA và SOFA khác biệt giữa 2
nhóm bệnh có ý nghĩa thống kê với P<0,05. Khi
tính giá trị cut-off của các thang điểm và tính
diện tích dưới đường cong AUC tìm độ nhạy và
độ đặc hiệu cho thấy điểm NEWS có AUC 0,74;
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
35
Điểm qSOFA 0,84; Điểm SOFA 0,90; Điểm M-
qSOFA 0,65; Điểm SIRS 0,55. Như vậy kết quả
cho thấy điểm NEWS; qSOFA; SOFA có hiệu
suất tốt sử dụng trong chẩn đoán SNT. Về kết
quả thực hiện các biện pháp kiểm soát NT
nặng/SNT trong 3 giờ đầu cho thấy tổng dịch
truyền ở nhóm SNT đạt >30ml/kg trong 3 giờ và
nhiều hơn so với nhóm NT nặng.
Nhóm SNT, bệnh nhân được dùng thuốc
kháng sinh tĩnh mạch 100% trong 3 giờ đầu, tuy
chỉ có 50% BN được dùng thuốc kháng sinh
trong giờ đầu tiên. Có 34,6% BN được cấy máu
trước khi dùng thuốc kháng sinh. Các biện pháp
đánh giá dịch thực hiện trong 3 giờ đầu ở nhóm
BN nhiễm trùng nặng 23,7%, ở nhóm SNT
100%, trong đó chỉ 30,8% đánh giá dịch trong
giờ đầu.
Kết luận: Bệnh nhân NT nặng/SNT vào
khoa Cấp cứu được sử dụng các thang điểm đánh
giá độ nặng cho thấy NEWS; qSOFA; SOFA có
giá trị trong dự báo sốc nhiễm trùng với AUC lần
lượt 0,74; 0,84; 0,9 với P<0,03. Sự tuân thủ chiến
lược điều trị theo SSC-2021 giờ đầu tiên đối với
BN sốc nhiễm trùng chưa đạt, chỉ 50% BN được
sử dụng thuốc kháng sinh trong giờ đầu, 34,6%
BN được cấy máu trước khi sử dụng kháng sinh,
100% được thực hiện các biện pháp đánh giá
dịch truyền trong 3 giờ đầu.
Từ khóa: SSC; Nhiễm trùng, Nhiễm trùng
nặng; Sốc nhiễm trùng; NEWS; qSOFA, M-
qSOFA; SOFA
SUMMARY
VALIDITY OF qSOFA, SIRS, NEWS, M-
qSOFA SCORES IN EMERGENCY
ADMISSIONS TREATED AS SEPSIS,
SEPTIC SHOCK AND
IMPLEMENTATION
INTERNATIONAL GUIDELINES FOR
MANAGEMENT OF SEPSIS AND
SEPTIC SHOCK 2021 AT HA NOI TAM
ANH HOSPITAL: RETROSPECTIVE
STUDY
Background: The SSC-2016 International
Consensus Conference defines sepsis as a life-
threatening organ dysfunction caused by the loss
of anti-inflammatory control response to an
infectious agent. Septic shock is a state of sepsis
that requires adequate fluid resuscitation but
mean arterial pressure (MAP) <65mmHg, serum
lactate >2 mmol/L and requires vasopressor
treatment. Since 2021, after the consensus SSC-
2021, many tools using in ED such as quick
Sequential Organ Failure Assessment (qSOFA)
score, Systemic Inflammatory Response
Syndrome (SIRS) criteria, National Early
Warning Score (NEWS), modified q-SOFA,
SOFA were researched for assessing sepsis and
septic shock, and recommend not using qSOFA
alone in assessment
The SSC-2021 were recommended a first-
hour management bundle for septic shock such
as crystalloid infusion 30ml/kg/first 3 hours,
fluid assessment, serum lactate mesuring, blood
cultures before antibiotics using. Recommended
serum procalcitonin test monitoring sepsis and
septic shock.
Study design and methods: Retrospective
study with adult (≥ 18 years) patients with
diagnosed sepsis and septic shock. Patients in the
study were defined infectious source, presented
q-SOFA score of 2 points or more (SSC-2016).
Septic shock was defined a sepsis and identified
by a vasopressor requirement to maintain a MAP
of 65 mm Hg and serum lactate level greater than
2 mmol/L (>18 mg/dL) in the absence of
hypovolemia. Vital signs were measured
immediately in ED. Following, the qSOFA,
SIRS, NEWS, SOFA, M-qSOFA were
calculated. Using the established cut-off points,
we analysed how often alterations in clinical rule
scores occurred septic shock. The bundle 1st hour
management by SSC-2021 is also recorded and
calculated.
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
36
Results: In admited patients to the ED,
There was a statistically significant difference
with P<0.05 between sepsis and septic shock
group about NEWS, qSOFA; modified q-SOFA,
SOFA. Calculating the cut-off value of these
scores in predicting septic shock show the AUC
of the NEWS 0.74, the qSOFA 0.84; the SOFA
0.90. Also finding as NEWS score; qSOFA;
SOFA have good ability to predict septic shock.
The results of implementing 1-hour bundle to
control sepsis and septic shock shows that the
total fluid infusion in the septic shock patient
group reached more 30ml/kg in 3 hours and
100% patients received intravenous antibiotics
within the first 3 hours, although only 50%
patients received antibiotics within the first hour.
34.6% patients received blood cultures before
using antibiotics. Fluid assessment were
performed 30.8% in the first hour and 100% in
the three hours.
Conclusion: This study shows that the
NEWS; qSOFA; SOFA score have good ability
to predict septic shock. In the septic shock group,
100% pts received IV antibiotics within the first
3 hours, although only 50% pts received
antibiotics within the 1st hour. Only 34.6% pts
received blood cultures before using antibiotics.
Fluid assessment were performed 30.8% in 1st
hour and 100% in 3rd hours.
Keywords: SSC; Sepsis; septic shock;
NEWS; qSOFA, qSOFAm; SOFA; 1-hour
bundle
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Hội nghị đồng thuận quốc tế sepsis-3
(2016) định nghĩa về sốc nhiễm trùng (SNT)
là giai đoạn tiến triển nặng của nhiễm trùng
với những bất thường về tuần hoàn và
chuyển hóa tế bào, là tình trạng rối loạn chức
năng cơ quan đe dọa tính mạng, do cơ thể
mất đáp ứng kiểm soát chống viêm trước tác
nhân gây NT. Tiêu chuẩn chẩn đoán của NT
là có ổ NT và qSOFA ≥ 2 điểm. SNT là tình
trạng NT nặng, đã hồi sức dịch đủ nhưng
huyết áp trung bình động mạch <65mmHg,
lactat huyết thanh ≥2 mmol/L và cần điều trị
thuốc vận mạch. NT nặng và SNT với nhiều
nỗ lực điều trị sớm và đúng nhưng tỷ lệ tử
vong vẫn khoảng 20% và là gánh nặng y tế
toàn cầu [1];[4].
qSOFA được cho là dự báo tỷ lệ tử vong
do sepsis (NT nặng), tuy nhiên từ 2021 sau
nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy hiệu quả
dự báo tử vong của qSOFA kém và đồng
thuận của SSC-2021 đã khuyến cáo sử dụng
các công cụ khác như SIRS, NEWS, M-
qSOFA, SOFA để đánh giá sớm NT nặng và
SNT, dự báo tử vong của SNT, khuyến cáo
không sử dụng qSOFA đơn lẻ trong đánh
giá, Modified-qSOFA (M-qSOFA) cũng
được nghiên cứu nhiều. Điều trị NT nặng và
SNT với khuyến cáo đồng thuận SSC-2021
gói điều trị 1-3 giờ đầu như hồi sức dịch,
đánh giá dịch truyền, sử dụng lactat huyết
thanh, vai trò của procalcitonin trong theo
dõi NT, SNT, cấy máu và cho thuốc kháng
sinh sớm, thuốc vận mạch ưu tiên lựa chọn
noradrenalin. Tỷ lệ tử vong của SNT sẽ tăng
lên 7,6% sau mỗi giờ trì hoãn điều trị kháng
sinh. Do vậy, phát hiện sớm và điều trị sớm
SNT sẽ làm giảm tỷ lệ tử vong của sốc
nhiễm trùng [6].
Mục tiêu đề tài:
1. Xác định giá trị của các thang điểm
qSOFA, SIRS, NEWS, SOFA, M-qSOFA
trong dự báo sốc nhiễm trùng.
2. Nhận xét về sự tuân thủ gói kiểm soát
NT nặng, SNT trong 3 giờ đầu theo khuyến
cáo của SSC-2021 tại BVĐK Tâm Anh Hà
Nội từ 1/2022 đến 3/2024.
TẠP CHÍ Y HỌC VIỆT NAM TẬP 542 - THÁNG 9 - SỐ CHUYÊN ĐỀ - 2024
37
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Đối tượng nghiên cứu
* BN > 18 tuổi, vào nhập viện tại khoa
Cấp cứu BVĐK Tâm Anh Hà Nội và chuyển
đến khoa Hồi sức tích cực hoặc khoa nội trú
khác từ tháng 01/2022 đến hết tháng 3/2024.
- BN được chẩn đoán nhiễm trùng nặng,
sốc nhiễm trùng theo định nghĩa Sepsis-3
năm 2016 và có đầy đủ các thông tin để tính
các thang điểm trong nghiên cứu.
+ Có bằng chứng ổ nhiễm trùng nguyên
phát, qSOFA ≥2 hoặc SIRS 2/4 tiêu chuẩn
+ Sốc nhiễm trùng: Thêm lactat huyết
thanh ≥2 mmol/L; MAP< 65mmHg; có bù
dịch và được điều trị noradrenalin
* Tiêu chuẩn loại trừ:
- Không lấy vào nghiên cứu những BN
được chẩn đoán sốc nhiễm trùng chuyển từ
khoa khác tới khoa Hồi sức tích cực trong
cùng BVĐK Tâm Anh.
- Các hồ sơ không đủ dữ liệu, thông tin
để nghiên cứu.
- Sốc nhiễm trùng phối hợp với các loại
sốc khác.
2.2. Phương pháp nghiên cứu: hồi cứu
* Thiết kế nghiên cứu và cỡ mẫu: mô tả
cắt ngang, cỡ mẫu thuận tiện
* Các nội dung nghiên cứu và chỉ tiêu
đánh giá: theo 2 mục tiêu
Mục tiêu 1: Giá trị của các thang điểm
qSOFA, SIRS, NEWS, SOFA, M-qSOFA
trong dự báo sốc nhiễm trùng.
- Tính giá trị các thang điểm trong 3 giờ
đầu tại khoa Cấp cứu và HSTC: qSOFA;
SIRS; NEWS; SOFA; M-qSOFA.
- Tính giá trị trung bình giá trị cut-off của
các thang điểm và tính diện tích dưới đường
cong AUC tìm độ nhạy và độ đặc hiệu cho
các thang điểm.
Mục tiêu 2: Nhận xét về sự tuân thủ gói
kiểm soát NT nặng, SNT trong 3 giờ đầu
theo khuyến cáo của SSC-2021 tại BVĐK
Tâm Anh Hà Nội.
- Tỷ lệ tuân thủ gói SSC-2021 về: số
lượng dịch truyền, cấy máu/cấy dịch, lactat,
đánh giá đáp ứng dịch truyền, kháng sinh,
vận mạch
- Tỷ lệ tuân thủ giờ đầu, trong 3 giờ đầu
* Vật liệu nghiên cứu: bệnh án các BN
đủ tiêu chuẩn nghiên cứu và có lưu trữ tại
BVĐK Tâm Anh.
* Phân tích và xử lý số liệu: tính giá trị
trung bình, so sánh sự khác biệt các tỷ lệ.
Tính giá trị cut-off các thang điểm độ nặng
khi vào BVĐK Tâm Anh tìm ra AUC với
nguy cơ SNT, tính toán độ nhạy độ đặc hiệu
của từng thang điểm.
* Đạo đức nghiên cứu: nghiên cứu với
mục đích đánh giá sự tuân thủ các biện pháp
trong chẩn đoán và điều trị NT và SNT nhằm
cải thiện chất lượng chăm sóc và điều trị cho
người bệnh.
III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Trong thời gian từ 1/2022 đến hết 3/2024
thu thập được 64 hồ sơ bệnh án đáp ứng đủ
các tiêu chuẩn trong nghiên cứu
3.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên
cứu
HỘI NGHỊ KHOA HỌC THƯỜNG NIÊN CỦA HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH - 2024
38
Bảng 3.1. Một số đặc điểm chung
Đặc điểm (N=64)
Giá trị
Giới (nam/nữ) %
73,4 / 26,6
Tuổi X±SD
72,5 ± 16,1
Nơi ở:
Hà Nội (46)
TP khác (18)
71,9%
28,1%
Kết cục: Ra viện (55)
Chuyển viện (8)
Tử vong (1)
85,9%
12,5%
1,6%
Vào Khoa Cấp cứu BVTA từ nhà và BV khác
53 BN và 11 BN
Thời gian NV (ngày) X±SD
12.2 ± 10,1
Bệnh mạn: Không có (10)
≤ 2 (25 BN)
≥3 (29 BN)
15,6%
39,1%
45,3%
BMI (kg/m2) X±SD
22 ± 4.3
Tỷ lệ NT nặng và SNT (N=64)
59,3% và 40,7%
Nguồn gốc ổ nhiễm trùng:
Hô hấp (35)
Tiêu hóa (16)
Tiết niệu (10)
Cơ xương khớp (3)
54,7%
25,0%
15,6%
4,7%
Nhận xét: Nhóm BN trong NC có thời gian khởi phát ngắn, tỷ lệ tử vong thấp (1/26 BN
SNK). Mặc dù tỷ lệ BN bệnh mạn tính cao.
Bảng 3.2. Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng
Đặc điểm
NT nặng
SNT
P
Tuổi*
76,2 ± 14,4
67,2 ± 17,1
0,026
Thời gian khởi phát - BVTA
55,2 ± 32,4 giờ
42,9 ± 27,5 giờ
0,119
Glasgow
13,8 ± 2,2
14,6 ± 1,1
0,105
Nhiệt độ
37,9 ± 1,2
38,4 ± 1,5
0,169
Nhịp tim*
103,5 ± 18,6
118 ± 15,8
0,002
HA trung bình*
88,9 ± 14
61,6 ± 8,6
0,00
Bạch cầu
14,1 ± 6
12,3 ± 6,4
0,255
Creatinine*
110,8 ± 83,6
177,4 ± 139,9
0,020
PCT*
5 ± 8,3
32,5 ± 38,5
0,00
Lactat máu*
2,8 ± 1,7
5 ± 3
0,00
pH máu ĐM
7,4 ± 0,1
7,4 ± 0,1
0,092
PaO2/FiO2
301,6 ± 110,1
285,2 ± 113,2
0,569
Nhận xét: một số chỉ số (*) LS và CLS khác biệt giữa 2 nhóm BN nhiễm trùng và SNT
với P<0,05