Giáo trình Chuẩn bị cây nguyên vật liệu (Nghề: Tạo dáng và chăm sóc cây cảnh) - Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu

Chia sẻ: Cuahapbia | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:39

Thêm vào BST

Báo xấu

35
lượt xem 9
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Chuẩn bị cây nguyên vật liệu là quyển thứ nhất trong số 5 mô đun chuyên môn của chương trình đào tạo nghề “Tạo dáng và chăm sóc câ cảnh” trình độ đào tạo dưới 03 tháng. Trong mô đun nà gồm có 4 bài dạ thuộc thể loại lý thuyết và tích hợp như sau: Đặc điểm một số loại câ cảnh; Kỹ thuật nhân giống câ cảnh từ hạt;Kỹ thuật nhân giống bằng hình thức chiết, giâm cành; Thu thập cây nguyên liệu từ bên ngoài.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Chuẩn bị cây nguyên vật liệu (Nghề: Tạo dáng và chăm sóc cây cảnh) - Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH ĐÀO TẠO NGHỀ TRÌNH ĐỘ DƯỚI 03 THÁNG NGHỀ: TẠO DÁNG VÀ CH S C CÂY CẢNH (Phê duyệt tại Quyết định số 443/QĐ-SNN-KNKN ngày 17 tháng 10 năm 2016 của Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu) Năm 2016
ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÀ RỊA – VŨNG TÀU SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH Ô ĐUN CHU N BỊ CÂY NGUY N V T IỆU Ã SỐ: Đ 01 NGHỀ TẠO DÁNG VÀ CH S C CÂY CẢNH Trình độ: Đào tạo nghề dưới 03 tháng N 2016
ỜI GIỚI THIỆU Để phục vụ chương trình đào tạo nghề cho nông dân. Nhằm đạt được mục tiêu đảm bảo chất lượng trong đào tạo nghề, việc phát triển giáo trình phục vụ cho đào tạo nghề là rất quan trọng. Giáo trình “Chu n b câ ngu ên v t liệu” cung cấp cho học viên những kiến thức cơ bản về cách nh n biết các loại dụng cụ để tạo dáng và chăm sóc câ cảnh, kỹ thu t nhân giống các loại câ cảnh một cách an toàn và hiệu quả. Tài liệu có giá tr hướng dẫn học viên học t p và có thể tham khảo để v n dụng trong thực tế sản xuất. Đâ là giáo trình mô đun trình độ đào tạo dưới 3 tháng được tổng hợp trên tài liệu chính là mô đun “Chu n b câ ngu ên v t liệu” trình độ sơ cấp nghề1 được tổ chức biên soạn nhằm góp phần đạt được mục tiêu đào tạo nghề đã đặt ra. Giáo trình nà là qu ển thứ nhất trong số 5 mô đun chu ên môn của chương trình đào tạo nghề “Tạo dáng và chăm sóc câ cảnh” trình độ đào tạo dưới 03 tháng. Trong mô đun nà gồm có 4 bài dạ thuộc thể loại lý thu ết và tích hợp như sau: Bài 1. Đặc điểm một số loại câ cảnh Bài 2. Kỹ thu t nhân giống câ cảnh từ hạt Bài 3. Kỹ thu t nhân giống bằng hình thức chiết, giâm cành Bài 4. Thu th p câ ngu ên liệu từ bên ngoài Chúng tôi xin trân trọng cám ơn nhóm biên soạn Giáo trình mô đun “Chu n b câ ngu ên v t liệu” trình độ sơ cấp nghề gồm: 1. ê oài Nam 2. Ngu n Đức Ngọc 1 Giáo trình được biên soạn kèm theo Qu ết đ nh số 539 /QĐ-BNN-TCCB ngà 11/4/2012 của Bộ Nông nghiệp và PTNT 1
MỤC ỤC ỜI GIỚI T IỆU .......................................................................................................... 1 MỤC ỤC ...................................................................................................................... 2 Mô đun: Chu n b câ ngu ên v t liệu .......................................................................... 3 Bài 1. Đặc điểm một số loại câ cảnh ............................................................................ 3 Bài 2. Kỹ thu t nhân giống câ cảnh từ hạt ................................................................. 15 Bài 3. Kỹ thu t nhân giống bằng hình thức chiết, gh p và giâm cành ........................ 20 Bài 4. Thu th p câ ngu ên liệu từ bên ngoài.............................................................. 32 ướng dẫn thực hiện bài t p, bài thực hành ............................................................... 36 Yêu cầu về đánh giá kết quả học t p ............................................................................ 36 Tài liệu tham khảo ....................................................................................................... 37 2
Ô ĐUN: CHU N BỊ CÂY NGUY N V T IỆU ã mô đun: MĐ 01 Thời gi n: 53 giờ Giới thiệu mô đun Mô đun chu n b câ ngu ên liệu là một trong số các mô đun kỹ năng quan trọng của nghề tạo dáng và chăm sóc câ cảnh. Sau khi học xong mô đun nà , sinh viên sẽ được trang b những kiến thức và kỹ năng chu n b câ ngu ên liệu, các dụng cụ và ngu ên v t liệu cần thiết cho nghề tạo dáng và chăm sóc câ cảnh, như dụng cụ uốn, cắt tỉa tạo tán, tạo hình câ cảnh nghệ thu t. Bài 1. Đ điểm một số oại ảnh ã ài: MĐ 01-1 Thời gi n: 9 giờ ụ tiêu - Trình bà được đặc điểm cơ bản về ngoại hình một số loại câ cảnh phổ biến hiện na . - Nêu được một số chú ý khi chăm sóc và tạo dáng cho từng loại câ cụ thể. Hình 1.1. Cây Cần thăng A. Nội dung 1. C Tần thăng Câ gỗ nhỏ, cành và thân nổi u bướu, phân cành ngang. Vỏ màu trắng xám có nhiều vết sần, cành có gai, lá k p lông chim với 9 –11 lá phụ, lá ch t hình trái xoan ngược, xanh bóng (hình 1.1). Câ mọc rất kho cần x n tỉa chồi liên tục để du trì dáng, chỉ tới khi thấ đất se mặt. Chú ý khi quấn dâ vào vỏ, thường xu ên kiểm tra để tháo dâ tránh tạo vết trên thân, nếu chơi rể khi tha ch u cần nâng rể, tạo rể nổi cho câ . 2. C Du 3
Câ gỗ nhỏ, vỏ thân màu xám khi trưởng thành bong vỏ. á nhỏ hình oval cuống ngắn chóp nhọn, rìa m p có răng ca, mặt trên xanh lục tươi hơi ráp, mặt dưới xanh nhạt (hình 1.2). Câ mọc rất kho cần x n tỉa chồi liên tục để du trì dáng, chỉ tới khi thấ đất se mặt. Chú ý khi quấn dâ vào vỏ, thường xu ên kiểm tra để tháo dâ tránh tạo vết trên thân, nếu chơi rể khi tha ch u cần nâng rể, tạo rể nổi cho câ . 3. Duối nhám Câ bụi, thân sần sùi nhiều u bướu. Vỏ dà màu xám trắng có nhựa mủ và sợi dai. Cành nhiều, dài, sù sì. á đơn mọc cánh, hình trái xoan dài, m p gợn sóng có răng ca, mặt lá nhám, gân nổi ở mặt dới, lá non màu lục, lá già màu xanh thẫm. Gỗ mềm d uốn dáng (hình 1.3). Không cắt tỉa, tha ch u vào mùa đông. Không để câ ở chỗ dại nắng, lá sẽ nhỏ và chu ển màu lục vàng. Tưới nước thường xu ên không để đất b khô. Hình 1.2. Cây Du Hình 1.3. Duối nhám 4. Đ á trơn Câ gỗ lớn, thân cành có nhiều rể khí sinh. Cành dài, vỏ màu nâu xám, có nhựa mủ. á 4
đơn mọc cánh, lá hình trái xoan ngược, gốc tù tròn, dà bóng, màu xanh ngọc bích, lá ngắn (hình 1.4). Bảo vệ khi cuốn dâ , khi bà câ trong nhà cần chọn chỗ ánh sáng, có thể bó đá, cưa cắt cành to để giữ dáng. Hình 1.4. Đa lá trơn Hình 1.5. Đa lông 5. Đ ông Câ gỗ lớn, phân cành nhiều, cành non có lông m n màu vàng. á đơn mọc cách dạng bầu dục, mũi nhọn ở đỉnh gốc lá thuôn nhọn cuống lá ngắn. á màu xanh pha trắng, dà có lông, lá kèm có lông màu vàng (hình 1.5). Bảo vệ vỏ khi cuốn dâ , không bà câ dưới ánh nắng trực xạ. Khi trồng câ cần lấp đất tạo ụ lần đầu để có bộ rể đ p. Có thể bó đá ngâm nước đối với câ . 6. Găng Câ thân gỗ dạng leo, vỏ màu xám đen với những tu ến trắng trên vỏ. Cành phân nhiều, cành non màu xám trắng. lá k p chân v t, gồm 2 đôi lá ch t, lá ch t mọc đối nhau, lá ch t màu xanh, mặt dới lá nhạt hơn. Cuống lá dài, dưới gốc cuống có 2 gai k p lấ cuống 5
(hình 1.6). Câ thân leo nhưng cành giòn và có gai khi uốn cần chú ý,không bà câ chỗ dại nắng, tưới nước thường xu ên, bảo vệ lá câ vào trời đông r t. 7. Ho giấ Câ thân gỗ dạng leo, cành nhánh nhiều. á đơn mọc cách. lá hình trái xoan ha thuôn dài, lá xanh, cuống lá có gai cong, hoa có nhiều màu (hình 1.7). Không cắt tỉa rể quá nhiều, tiến hành khi tha ch u ha sau khi ra hoa. Cắt tỉa tạo tán, chồi non lưu ý vì hoa ra ngọn cành. Tưới nước liên tục khi câ ra hoa, sau đó chỉ tới khi đất b khô và tiến hành tới thúc phân khi câ chu n b ra hoa. Hình 1.6. Găng Hình 1.7. Hoa gi y 8. Khế Câ gỗ nhỏ, thân có gờ cạnh, vỏ thân màu xám đen, câ già gốc thân xù xì. Phân cành nhiều, lá đơn. Các lá non mới ra màu tím đỏ (hình 1.8). Cành khế giòn khi uốn, cuốn dâ c n th n. Không cắt tỉa khi câ ra hoa, tưới m thường xu ên, không nên để câ ở những chỗ nhiều nắng làm lá nhỏ và vàng lá. Sau khi hết 6
quả cần bón thúc phân nga . Hình 1.8. Khế Hình 1.9. Kim quýt 9. Kim quýt Câ bụi, thân có gai nhọn hướng lên trên, lá k p màu xanh thẫm, là hình trái xoan thuôn ở đầu. á có mùi thơm khi b vò. hoa màu trắng có mùi thơm mọc đơn và mọc chùm ở nách lá. Quả tròn bằng ngón ta , màu đỏ. lá xanh quanh năm (hình 1.9). ạn chế cắt tỉa khi câ ra hoa quả, bón thúc phân khi câ ra lộc, hoa. Tưới nước khi thấ đất mặt ch u se mặt. 7
Hình 1.10. c v ng 10. ộ v ng Câ gỗ lớn, thân gốc xùi xì, gỗ mềm, vỏ màu xám đen. Phân cành nhiều, cành m p cong. á đơn mọc vòng ở đầu cành, lá hình trứng, mỏng non màu tím già màu xanh lục. Khi câ rụng lá cần hạn chế tác động vào bộ rể, bón phân thúc để câ nhanh b t lộc. Có thể bó đá vào gốc và cho nước vào ngâm (hình 1.10). 11. Mai hiếu thủ Câ gỗ nhỏ, thân xù xì. Phân cành nhiều, vỏ màu xám đen có những nốt sần màu vàng trắng. á nhỏ mỏng hình trái xoan, mọc đối màu xanh thẫm gần nhưng không có cuống. oa màu trắng, mọc cụm, có cuống dài buông chúc xuống (hình 1.11). Mai chiếu thu là câ ưa m, nên không để đất trong ch u khô ráo, bà câ chỗ nhiều nắng, không cắt tỉa khi câ ra hoa. Bảo quản vỏ khi cuốn dâ , miền Bắc có thể gh p mai chiếu thủ lên câ thừng mực để có sức sống cao. Hình 1.11. Mai chiếu thủy 12. Me Câ gỗ nhỏ thường xanh, vỏ thô ráp dà màu xám đen, cành mềm và hơi rủ. á k p 8
lông chim, các lá ch t nhỏ hình trái xoan dài, các lá hầu như không cuống, lá ch t mọc đối (hình 1.12). Hình 1.12. Me Vỏ mềm cần sử dụng các dâ mềm khi giằng cuốn dâ , đặt câ tránh ở chổ nhiều nắng nhiều ngà sẽ làm lá vàng và rụng lá. Tưới m thường xu ên. Nếu bà câ trong nhà chỉ để dưới 1 tháng, chọn v trí đặt có ánh sáng phù hợp như ở cửa sổ. 13. Ng u Câ gỗ nhỏ dạng bụi, vỏ xám trắng, cành phân ngang cong queo. á k p lông chim với 2 – 3 đôi lá phụ, lá ch t đầu tròn gốc thuôn nhọn, màu xanh bóng và nhẵn (hình 1.13). Câ ưa m và mát, tưới tán lá thường xu ên, cành giòn khi cuốn dâ phải c n th n, đề phòng sâu đục thân, mối phá gốc. Để có hoa khi cắt tỉa cần chú ý vì hoa thường ra đầu cành, nếu để tán tròn khi cắt tỉa nên sửa “rút ” toàn bộ tán câ . Hình 1.13. Cây Ngâu 14. Ô rô x nh Câ thân cỏ, thân cành nhỏ phân nhánh nhiều, thân vỏ ráp. á nhỏ mọc đối, thuôn tù ở đầu, h p ở gốc, cuống ngắn, lá màu xanh bóng. Có 3 gai nhỏ trên đầu lá, mặt dới lá màu 9
nhạt hơn, hoa dạng bông, hoa tự nhỏ màu trắng (hình 1.14). Hình 1.14. Ô rô xanh Chú ý khi cắt tỉa cành vì hoa thường mọc ở đầu cành, các cành thường b chết khô khi thiếu phân, ha quá khô. Không để đất b khô ha qúa m, tưới nước thường xu ên. Không nên bà câ chỗ nhiều nắng. 15. Sanh Câ thân gỗ, trên thân, cành có sống gờ. Rể sinh trởng mạnh, có nhiều rể khí sinh, thân có nhựa mủ, cành d o d uốn, vỏ thân màu xám trắng. á nhỏ, màu xanh, mặt dưới trắng, quả chín màu vàng (hình 1.15). à câ ưa nước, không để câ b khô hạn, cần tháo g các dâ cuốn vì câ sinh trưởng nhanh. Cuốn các rể khí sinh làm thân to hoặc làm cho cành to. Phòng trừ sâu bệnh hại lá như: Bọ trĩ, sâu tơ… Hình 1.15. Sanh 16. Si – G Câ có sức sinh trưởng mạnh, rể khí sinh nhiều. Câ gỗ nhỏ, phân cành nhiều, gỗ mềm, có nhiều nhựa mủ. Vỏ thân sù sì, rỏ cành non có màu cánh gián. á đơn, hình thuôn 10
rộng, có mũi nhọn gốc là cuống ngắn, màu xanh lục đ m, bóng. Rể phụ nhiều và mọc nhiều vào mùa mưa (hình 1.16). Hình 1.16. Cây Si Bảo quản vỏ câ khi cuốn dâ , câ mẫn cảm cao với sự tha đổi bất ngờ về độ m, nhiệt độ, có thể làm rụng hết lá. ợi dụng các rể phụ để tạo thêm dáng. 17. Sung Câ gỗ, phân cành cao, gốc có u lồi, rể nổi. Vỏ màu vàng xám, xám trắng, có nhựa mủ. á đơn mọc cánh, màu xanh lục nhạt, mềm bóng, nổi lên các mụn nhỏ. Quả nhỏ màu xanh, khi chín vàng đỏ (hình 1.17). Bảo quản vỏ khi cuốn dâ , không tha ch u, cắt tỉa lá, cành khi câ ra quả non. Bón thúc phân sau mỗi lần câ ra quả, thông thường bón 4 tháng 1 lần từ xuân sang thu. Hình 1.17. Cây Sung 18. Sứ thái Câ thân mọng nước kiểu sa mạc, câ m p thân ngắn, phân cành dài, có mủ trắng vỏ màu xám xanh. á t p trung đầu cành nhẵn, xanh bóng, gốc thuôn nhọn theo cuống, đầu mở rộng gần tròn. oa màu đỏ tươi, hoa hợp gốc thành ph u. Rể sinh trởng mạnh, to m p cuộn 11
khúc màu trắng ha xanh. Hình 1.18. Sứ thái Chỉ tưới khi đất ở ch u khô, tưới đủ m, không tưới vào hoa. Bảo vệ vỏ khi cuốn dâ . Kiểm tra bộ rể vì ha b thối khi đất bí, úng nước. Không cắt tỉa khi sắp có hoa. Nếu giâm cành cần để 1 tuần trong bóng dâm để khô nhựa, rồi mới giâm (hình 1.18). 19. Tùng hán Câ gỗ nhỏ, gỗ d o dể uốn, phân cành ngang chiều. Vỏ mầu xám đen, dể nứt. á dài, thuôn mũi giáo, gân giữa rõ, lá màu xanh, không rụng lá (hình 1.19). Tùng rất mẫn cảm với phân hoá học, không tha đất, tha ch u khi có nhiều lộc non mới ra, câ b úng d rụng lá, thường xu ên cắt tỉa giữ dáng cho câ vào mùa mưa. Hình 1.19.Tùng la hán Hình 1.20. Tùng xà – Bách xà 20. Tùng xà – Bá h xà Câ gỗ, vỏ màu đỏ nhạt, cành tròn ha vuông. á cành non hình kim, đầu nhọn màu xanh mốc. Khi già dạng vả gần giữa lưng lá có tu ến bầu dục mọc gần đối, xếp dà đặc. Câ có dáng đ p, ưa khí h u mát (hình 1.20). Không nên bà câ nơi nhiều nắng, không để đất được khô, thường xu ên x t tưới cả 12
tán lá. Đề phòng rệp trắng hại tán, bệnh khô cành 21. Tùng tháp – Tùng ối Câ gỗ nhỏ, vỏ màu xám đen ha cánh gián, phân cành nhiều cành tròn ha vuông, cành mọc đứng. á cành non hình kim, đầu nhọn màu xanh. Khi già dạng vả xếp dà đặc. Câ có dáng đ p hình tháp, tán cành hơi buông rủ (hình 1.21) Không nên dùng k o cắt các đọt non, trồng câ ở ch u sâu. Khi uốn thân cành dùng dâ mền, cành giòn lưu ý khi uốn thân cành. 22. Tường vi – Tử Vi tàu Câ gỗ nhỏ, phân cành nhánh nhiều, cành non có 4 cạnh, nhẵn màu xám trắng. á đơn mọc gần đối, hình trái xoan ngược, màu xanh pha tím, m p lá nhăn nheo. Cành nhỏ giòn. Cụm hoa hình chuỳ ở đầu cành (hình 1.22). Câ ưa khí h u m mát, tránh bà câ ở những nơi nhiều nắng, không để đất ở ch u khô. Không nên cắt ngắn các ngọn cành ra vụ xuân, bảo vệ lá vào mùa đông. Hình 1.21. Tùng tháp – Tùng cối Hình 1.22. Tường vi – Tử Vi tàu 23. Xương á – Đẻn 13
Câ có thân đ p d sống nên thường dùng nhiều làm câ dáng thế. Câ gỗ nhỏ, phân cành cao, vỏ thân mốc trắng, thân gỗ khô cứng như đã chết tạo v già cỗi. á k p, các phiếu là mọc đối, một phiến mang 3 lá, lá ch t trên cùng có cuống dài (hình 1.23). Bảo vệ vỏ khi quấn dâ , cành giòn nên khi uốn c n th n. Bảo vệ câ vào mùa đông, nhất là nhiều nơi có sương muối d làm rụng lá. Gỗ câ nhìn khô cứng, song lột vỏ, đục đẽo tạo u bướu hang hốc rất nhanh đùn th t. Hình 1.23. Xương cá – Đẻn B.C u hỏi và ài tập thự hành I. C u hỏi - Liệt kê tên các loại câ thường được sử dụng để tạo câ cảnh? - Trình bà các đặc điểm chính của câ cảnh? - Trình bà các chú ý chăm sóc và tạo dáng đối với từng loại câ ? II. Thự hành Nhận iết ảnh 1. Mụ đí h - Hướng dẫn học viên thực hành việc nh n biết và thống kê các đặc tính cơ bản của từng loại câ cảnh cụ thể. 2.Yêu ầu - Học viên nắm vững một số đặc điểm cơ bản của các câ cảnh - Biết cách v n dụng các đặc điểm của câ để cắt tỉa, uốn nắn, lão hóa và chăm sóc 3. Dụng ụ, vật tư - Một số câ phôi, câ cảnh. - Bảo hộ lao động. 4. Hình thứ tổ hứ : Chia lớp thành các nhóm nhỏ 5 người/nhóm. 5. Sản phẩm ứng dụng: 100% học viên biết cách nh n dạng và v n dụng các đặc điểm của mỗi câ để cắt tỉa, uốn nắn, lão hóa và chăm sóc câ phù hợp 14
6. Nội dung thự hành Bước 1. Chu n b câ , vườn câ cảnh Bước 2. Thực hành nh n dạng câ và các chú ý khi tạo dáng, chăm sóc 7. Tổ hứ thự hiện - Có thể tiến hành buổi thực hành tại các cơ sở sản xuất câ cảnh. Học viên quan nh n dạng câ và các chú ý khi tạo dáng, chăm sóc. - Từng nhóm trình bà kết quả của mình. - Nhóm học viên tiến hành thực hiện các nội dung trên dưới sự giám sát và uốn nắn của giáo viên. 8. Đánh giá ho điểm - T p hợp các nhóm học viên rút kinh nghiệm về các nội dung thực hành. - Giáo viên đánh giá cho điểm kỹ năng theo nhóm với các công việc sau: + Kiểm tra quá trình quan sát của học viên. + Kiểm tra quá trình quan sát mẫu của học viên. + Đánh giá lựa chọn các thao tác của từng nhóm. C. Ghi nhớ: Khi tạo dáng và chăm sóc cần dựa vào đặc điểm mỗi câ và các êu cầu về ngoại cảnh của chúng. Bài 2. Kỹ thuật nh n giống ảnh t hạt ã ài: MĐ 01-2 Thời gi n: 11 giờ ụ tiêu Sau khi học xong bài học này học viên có khả năng: - Trình bà được kỹ thu t thu hái và bảo quản hạt giống của một số câ hoa, câ cảnh. - Nêu được các bước trong nhân giống bằng hạt đối với câ cảnh. - Thực hiện nhân giống câ cảnh bằng hạt đơi với một số loại câ cảnh (sanh, si, lộc vừng…) đúng kỹ thu t và phù hợp với điều kiện sản xuất. A. Nội dung 1. Đ điểm ủ ảnh gieo trồng ằng hạt 1.1. Đ điểm * Những ưu điểm của phương pháp nhân giống bằng hạt. - Kỹ thu t đơn giản, d làm. - Chi phí lao động thấp, do đó giá thành câ con thấp. - Hệ số nhân giống cao. - Tuổi thọ của câ trồng bằng hạt thường cao. 15
- Câ trồng bằng hạt thường có khả năng thích ứng rộng với điều kiện ngoại cảnh. * Những nhược điểm của phương pháp nhân giống bằng hạt. - Câ giống trồng từ hạt thường khó giữ được những đặc tính của câ m . - Câ giống trồng từ hạt thường ra hoa kết quả muộn. - Câ giống trồng từ hạt thường có thân tán cao, gặp khó khăn trong việc chăm sóc cũng như thu hái sản ph m. Do những nhược điểm như v nên phương pháp nhân giống bằng hạt chỉ được sử dụng trong một số trường hợp: - Gieo hạt lấ câ làm gốc gh p - Sử dụng gieo hạt đối với những câ ăn quả chưa có phương pháp khác tốt hơn. - Dùng trong công tác lai tạo chọn lọc giống. 1.2. Những điểm ần ưu ý khi gieo hạt - Phải nắm được các đặc tính, sinh lý của hạt: Một số hạt chín sinh lý sớm, nả mầm nga trong hạt; Một số hạt có vỏ cứng cần xử lý hoá chất, bóc bỏ vỏ cứng trước khi gieo và một số hạt khi để lâu sẽ mất sức nả mầm. - Phải đảm bảo các điều kiện ngoại cảnh cho hạt nả mầm tốt: Nhiệt độ, không quá thấp hoặc quá cao, độ m đất đảm bảo 70 – 80% độ m bão hoà và đất gieo hạt phải tơi xốp, thoáng khí. - Phải tuân thủ nghiêm ngặt các bước chọn lọc: Chọn giống có khả năng sinh trưởng kho , năng suất cao và ph m chất tốt; Chọn những câ mang đầ đủ các đặc điểm của giống muốn nhân; Chọn những quả có hình dạng đặc trưng của giống; chọn những hạt to, m , cân đối và chọn câ con to, kho , sinh trưởng cân đối. 2. Thu thập và ảo quản hạt giống 2.1. Thu thập hạt giống: Thu t p hạt giống của những câ m tốt vào thời điểm quả – hạt chín sinh lý. 2.2. Bảo quản hạt giống Có các hình thức bảo quản hạt như sau: - Bảo quản khô tự nhiên: Cho hạt vào bao tải, để nơi khô ráo và thoáng mát. - Bảo quản bằng cát m: Trộn đều hạt với cát, độ m của cát khoảng 25-30%. - Bảo quản lạnh ở nhiệt độ từ 8-120C với hàm lượng nước trong hạt từ 6-8% nhưng cách nà khó áp dụng với người dân đ a phương. 3. Gieo hạt 3.1. Thời vụ gieo: Hạt cần gieo vào những tháng có nhiệt độ thích hợp đối với từng loại hạt giống câ . 3.2. Xử ý hạt trướ khi gieo - Một số giống câ cảnh chín sinh lý sớm, hạt có thể n mầm nga khi quả chín. - Một số giống sau khi thu hoạch cần gieo. - Một số giống trước khi gieo cần phải xử lý như ngâm nước nóng, gọt bớt vỏ hoặc đ p nh để tách lớp vỏ cứng trước khi gieo. 3.3. àm nền gieo hạt 16
ạt giống có thể được gieo trên nền đất hoặc gieo trong bầu Hình 1.24. Hạt gieo trong bầu đ t - Đất gieo phù hợp nhất là đất cát pha, chọn nơi đất bằng phẳng, độ m lớn nhưng không b ng p úng, không b xói trôi vào mùa mưa. - àm đất: Dọn sạch cỏ, cà ải đất lần 1 trước khi gieo hạt khoảng 1 tháng, cà lần 2 kết hợp bừa làm cho đất tơi xốp, làm sạch cỏ rồi đánh thành luống. - ên luống: Mặt luống rộng từ 0,8-1m, chiều dài khoảng 10-15m, luống cao khoảng 30cm, rãnh rộng 40-50cm. - Sau khi lên luống san phẳng bề mặt luống và tạo gờ xung quanh luống. - Bón phân: Cứ 1m2 mặt luống cần bón từ 3-4kg phân chuồng hoai đ p nhỏ; 1kg phân lân; 0,1kg vôi bột trắng. Tất cả hỗn hợp nà trộn đều sau khi bừa đất. - Phun thuốc phòng sâu bệnh: Dùng thuốc Benlate (Viben - C) phun phòng nấm rể, lượng thuốc phun là 1/3 nắp hộp thuốc pha với 1 thùng tưới nước sạch và tưới đều 30m2 diện tích đất, tưới cả trên rãnh. Kết hợp sử dụng thuốc kích thích ra rể nhanh. 3.4. Gieo hạt - Hạt sau khi ủ xong gieo vãi đều trên mặt luống, không để hạt chồng lên nhau, m t độ tù theo loại hạt cụ thể. - Sau khi gieo hạt sàng một lớp đất bột mỏng phủ lên bề mặt. - Trộn đều thuốc bột chống kiến với cát m rắc đều lên mặt luống. - Rải rơm khô hoặc phên nứa để giữ m và tránh mưa xói trôi hạt. 3.5. Chăm só hạt s u gieo - Làm dàn che: Để chống nắng và giữ m, dàn che cao từ 1,5-1,7m cho tiện chăm sóc, dùng cọc tre, câ gỗ làm dàn. Che phủ bằng phên nứa, lá câ hoặc lưới tản nhiệt, độ che phủ từ 70-80%. - Tưới nước: Hàng ngà tưới 2 lần vào buổi sáng và buổi chiều tối để đảm bảo đủ độ m cho hạt giống n mầm. - Phun thuốc phòng bệnh: Phun thuốc Benlate (Viben - C) đ nh kỳ 15 ngà /lần phòng 17
nấm rể (cách pha và liều lượng tương tự như phun trước khi gieo hạt), phun dung d ch Boocđô phòng nấm lá đ nh kỳ 10 ngà /lần. Hình 1.25. Thuốc Viben C Thường xu ên kiểm tra kiến và côn trùng phá hoại, nếu thấ xuất hiện phải phun nga thuốc x t. - Khi thấ có lá thì d bỏ bớt rơm rạ phủ trên bề mặt. - Bón phân bổ sung: Tưới nước phân vi sinh hoặc tưới nước phân chuồng pha loãng đảm bảo câ 4. R ngôi 4.1. Tiêu huẩn r ngôi Tù thuộc vào từng loại câ cụ thể mà tiêu chu n câ ra ngôi khác nhau. Thông thường khi câ xuất hiện lá th t là có thể ra ngôi được. 4.2. Kỹ thuật r ngôi Có 2 phương pháp cấ câ : Cấ trực tiếp trên luống và cấ vào bầu ni lông, phù hợp với người dân là kỹ thu t cấ câ vào bầu nilông. Túi bầu: Kích thước phù hợp, màu đen, có đục lỗ xung quanh thành bầu Thành phần hỗn hợp trong ruột bầu: 89% đất th t nh , đất th t pha cát + 10 % phân chuồng hoai đ p nhỏ + 1% phân lân. Cấ câ khi đang còn phôi hạt và tránh thời tiết giá r t hoặc có sương muối. Cách cấ câ : Nên cấ câ lúc trời có mưa nhỏ hoặc trời râm mát. Tưới đẫm nước lạnh lên mặt bầu, dùng que nhọn tròn chọc lỗ chính giữa bầu, đặt câ thẳng đứng và dấn chặt đất. Tránh làm gã , cong rể và không được cấ câ sâu quá. Tưới lại nước lạnh sạch sau khi cấ cho đất phủ kín gốc câ . 4.3. Chăm só s u r ngôi Tương tự các bước chăm sóc như sau khi gieo hạt: Tưới nước, phun thuốc, nhỏ cỏ, bón bổ sung phân. - Đảo bầu: Sau khi cấ câ 7-8 tháng, tiến hành đảo bầu câ kết hợp với phân loại câ và cắt rể mọc ngoài bầu. Nên đảo bầu vào lúc trời râm mát hoặc có mưa nhỏ. Đảo bầu xong phải tưới đẫm nước cho câ phát triển bình thường. - D dàn che: Trước khi trồng 1 tháng nên d bỏ dàn che để câ thích nghi với ánh 18