CỤC HÀNG HẢI VIỆT NAM
TRƯỜNG CAO ĐẲNG HÀNG HẢI II
GIÁO TRÌNH
GÁ LẮP KẾT CẤU HÀN
NGHỀ: HÀM
(Ban hành theo quyết định số 397/QĐ-CĐHHII, ngày 04 tháng 08 năm 2021 của Hiệu
trưởng Trường Cao Đẳng Hàng Hải II)
( Lưu hành nội bộ)
Tp. HCM, năm 2021
1
MỤC LỤC
I. LỜI GIỚI THIỆU .................................................................................... 2
II. MÔN HỌC: GÁ LẮP KẾT CẤU HÀN.................................................. 2
Bài 1: Gá lắp kết cấu tấm phẳng .................................................................... 4
1. Những vấn đề chung ................................................................................ 3
2. Chuẩn bị chi tiết hàn ................................................................................ 3
3. Kỹ thuật gá ............................................................................................. 6
4. Kỹ thuật chỉnh sủa phôi ............................................................................ 6
5. Kiểm tra kết cấu hàn ................................................................................ 6
6. An toàn khi gá lắp kết cấu hàn và vệ sinh phân xưởng................................. 6
Bài 2: Gá lắp kết cấu dàn phẳng ..................................................................... 8
1. Chuẩn bị chi tiết hàn ............................................................................... 8
2. Các loại dụng cụ ..................................................................................... 8
3. Kỹ thuật gá kết cấu ................................................................................. 8
4. Kỹ thuật chỉnh sửa .................................................................................. 8
5. Kiểm tra kết cấu hàn ............................................................................... 8
6. An toàn khi gá lắp................................................................................... 8
Bài 3: Gá lắp kết cấu dàn không gian .............................................................10
1. Chuẩn bị chi tiết hàn ..............................................................................11
2. Các loại dụng cụ ....................................................................................11
3. Kỹ thuật gá kết cấu dàn không gian .........................................................11
4. Kỹ thuật chỉnh sửa .................................................................................11
5. Kiểm tra kết cấu hàn ..............................................................................11
6. An toàn khi gá lắp..................................................................................11
Bài 4: Gá lắp kết cấu dạng tấm vỏ..................................................................12
1. Chuẩn bị chi tiết hàn ..............................................................................11
2. Các loại dụng cụ ....................................................................................11
3. Kỹ thuật gá kết cấu dạng tấm vỏ .............................................................11
4. Kỹ thuật chỉnh sửa .................................................................................11
5. Kiểm tra kết cấu hàn ..............................................................................11
6. An toàn khi gá lắp..................................................................................11
III. HỆ THỐNG BÀI TẬP ......................................................................... 15
2
GÁ LẮP KẾT CẤU HÀN
Mã số mô-đun: MĐ12
Thời gian : 60 h (Lý thuyết: 15 h; Thực hành: 45 h)
MỤC TIÊU MÔ-ĐUN:
Nhằm trang bị cho người học các kiến thức về gá lắp kết cấu hàn đơn giản, thực
hiện được các bài tập gá lắp kết cấu đảm bảo đúng yêu cầu kỹ thuật. Hình thành cho
người học sự tự tin, sáng tạo khi ra làm việc ở các nhà máy, xí nghiệp.
MỤC TIÊU THỰC HIỆN:
Học xong mô đun này người học sẽ có khả năng:
- Làm chủ được các phương pháp và kỹ thuật trong việc gá các kết cấu hàn tấm
phẳng, kết cấu dầm dàn, trụ đạt độ chính xác cao về kích thước hình dáng hình học
của cấu kiện.
- Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh công nghiệp
NỘI DUNG CHÍNH
- Gá lắp kết cấu tấm phẳng
- Gá lắp kết cấu dàn phẳng
- Gá lắp kết cấu dàn không gian
- Gá lắp kết cấu dạng tấm vỏ-
- Kiểm tra kết thúc mô đun
YÊU CẦU ĐÁNH GIÁ HOÀN THÀNH MÔ-ĐUN
*) Về kiến thức:
Được đánh giá qua bài viết, kiểm tra vấn đáp đạt các yêu cầu sau:
- Mô tả đầy đủ các loại đồ gá thường dùng và công dụng của các loại đồ gá.
- Lựa chọn phương pháp gá hợp lý với hình dạng kích thước của kết cấu
- Trình bày kỹ thuật gá đúng nguyên tắc đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.
*)Về kỹ năng:
Được đánh giá bằng kiểm tra trực tiếp các thao tác, bằng bài kiểm tra thực hành đạt các
yêu cầu sau:
- Sử dụng đồ gá, thao tác gá lắp phôi chính xác.
- Gá kẹp phôi chắc chắn đúng kích thuớc.
- Chỉnh sửa phôi đảm bảo yêu cầu kỹ thuật.
- Thao tác sử dụng dụng cụ đo và kỹ thuật đo kiểm thành thạo đúng quy trình.
*)Về thái độ:
Được đánh giá bằng phương pháp quan sát có bảng kiểm, đạt các yêu cầu sau:
- Có ý thức tự giác, tính kỷ luật cao, tinh thần trách nhiệm trong công việc, có tinh thần
hợp tác giúp đỡ lẫn nhau, tính cẩn thận tỷ mỉ, ý thức tiết kiệm vật liệu khi thực tập.
3
BÀI 1: GÁ LẮP KẾT CẤU TẤM PHẲNG
MÃ BÀI: MĐ-12-01
I. MỤC TIÊU THỰC HIỆN:
Sau khi học xong bài học này người học sẽ có khả năng:
- Trình bày đúng các loại đồ gá để gá các kết cấu tấm phẳng.
- Chuẩn bị phôi hàn đảm bảo các yêu cầu kỹ thuật.
- Chuẩn bị thiết bị, dụng cụ dùng để định vị, kẹp chặt, và kiểm tra kết cấu hàn đầy đủ,
hợp lý.
- Gá phôi hàn chắc chắn, đúng kích thước, đảm bảo vị trí tương quan giữa các chi tiết
hạn chế mức độ biến dạng trong khi hàn.
- Kiểm tra kết cấu hàn bằng các dụng cụ đo kiểm, phát hiện được sai số về kích thước
và hình dáng.
- Chỉnh sửa kết cấu hàn đảm bảo chắc chắn, đúng kích thước.
- Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh phân xưởng.
II. NỘI DUNG CHÍNH :
1. Những vấn đề chung:
Kết cấu kim loại trước khi hàn phải lắp ráp, trước hết tạm thời kẹp chặt liên kết sau đó gá
lắp các chi tiết cho phù hợp với hướng dẫn trong bản vẽ. Các chi tiết giằng, lắp ráp bu lông
làm cho kết cấu có vị trí hình học chính xác. Cột, dầm, cẩu được nối bằng các thép góc
định vị và được kéo căng bằng các bu lông.
Các chi tiết của kết cấu tấm lắp đặt vào các vị trí đã định và định vị tam thời (kẹp cứng
hoặc nửa cứng)
Kẹp cứng là những định vị được thực hiện bằng hàn điện: đường hàn đính dài 50 – 100
mm trên 400 – 500 mm và có tiết diện nhỏ hơn 2/3 chiều cao của mối hàn cơ bản.
Que hàn dùng để hàn đính định vị cũng giống như que hàn dùng để hàn kết cấu
Kẹp nửa cứng cho phép không cần thợ hàn có mặt trong quá trình lắp ráp, còn khi kẹp
cứng thì nhất thiết phải có thợ hàn bậc cao, kẹp nửa cứng được thực hiện bằng các con
nêm, con đệm vuông , hàn đính chúng với các tấm và các tấm lắp ráp
Kẹp nửa cứng bằng con nêm cũng còn dùng cho lắp ráp các liên kết gối chồng và liên kết
tạo góc. Kiểu kẹp này bảo đảm lắp ráp bền chắc, đồng thời chống được co ngót các chi
tiết hàn có nghĩa là ứng suất và biến dạng trong trường hợp này sẽ nhỏ hơn nhiều so với
khi kẹp cứng.
Hàn đính thực hiện ở mặt sau của mối hàn và khi hoàn chỉnh mối hàn, chân các chi tiết kẹp
được tháo ra. Khi hàn đính, phải đánh sáng mặt kim loại hàn trước khi hàn và xem kỹ các
vết nứt, các khuyết tật khác.
Điểm đầu và điểm kết thúc của mối hàn nối đầu phải được lắp đặt các bản mã công nghệ.
Sau khi hàn, cắt bỏ các bản mã này và đánh sạch chỗ cắt.
2. Chuẩn bị chi tiết hàn.
Tùy thuộc vào chiều dày chi tiết hàn và các phương pháp hàn mà các chi tiết hàn có thể
phải gia công mép hàn hoặc không cần phải vát mép.
Chuẩn bị chi tiết hàn là khâu rất quan trọng trước khi thực hiện đường hàn, nó quyết định
đến sự thành bại của mối hàn mà người thợ hàn đảm nhận, chuẩn bị chi tiết hàn đảm bảo vị
trí tương quan giữa các chi tiết, đúng kích thước bản vẽ, bề mặt chi tiết sạch, gá lắp đảm
4
bảo độ cứng vững sẽ là tiền đề để chúng ta thực hiện một mối hàn có tính thẩm mỹ và đạt
chất lượng. Điều này yêu cầu người thợ hàn cần có kiến thức chuyên môn mà đặc biệt là
trong công tác hàn đính, có tính cẩn thận, chịu khó trong công việc, có sự ham mê nghề
nghiệp, một mong muốn sản phẩm mình làm ra được xã hội chấp nhận...
Trong thực tế liên kết hàn dạng tấm có nhiều loại với các kiểu liên kết hàn khác nhau, mỗi
liên kết hàn có một phương pháp gá lắp và hàn đính riêng ,tuy nhiên một vấn đề quan
trọng đối với tất cả các liên kết hàn là sau khi hàn đính kết cấu phải đảm bảo vị trí hình học
xác định và độ cứng vững của kết cấu là điều không thể thiếu.
Gá đặt và hàn đính có vai trò quan trọng cho việc cải thiện chất lượng hàn :
Các khuyết tật hàn rất thường gặp có nguyên nhân là sự non kém tay nghề hoặc quy trình
hànkhông được tuân thủ . Các khuyết tật đó bao gồm :
• Thiếu chảy , chồng mép
• Thiếu ngấu
• Nứt khi đông rắn
• Bọt khí
• Ngậm xỉ
Một trong những nguyên nhân gây ra các khuyết tật đó là do quá trình chuẩn bị mối hàn
quá cẩu thả . Mặt khác , các giám sát hàn và thợ hàn đôi khi xem nhẹ tác động của nguyên
công gá đặt và hàn đính . Kết quả là quá trình hàn không được thực hiện suôn sẽ và trong
nhiều trường hợp dẫn đến chất lượng hàn quá kém .
Mối hàn được chuẩn bị tốt phải bảo đảm :
• Góc hàn thíết kế hợp lý để tiết diện từng lớp hàn có tỉ lệ hợp lý giữa chiều cao và bệ rộng
;
tạo thuận lợi cho quá trình thóat khí và chống nứt khi đông rắn mối hàn.
• Mép hàn được tẩy sạch để hạn chế bọt khí , ngậm xỉ
• Các mối hàn đính phải được thực hiện với cùng lọai que đắp , cùng phương pháp và qui
trình hàn .
• Các mối hàn đính phải chắc chắn và phân bố hợp lý để có thể chịu đượng được sự co rút ,
biến dạng do nhiệt sinh ra khi hàn .
Sau đây là một số ví dụ về kết cấu hàn dạng tấm:
Kết cấu hàn 2G vát mép chữ V
Kết cấu hàn 1G vát mép chữ V
Kết cấu hàn góc – 1F
Kết cấu hàn góc -2F
Kết cấu hàn 2G vát mép chữ X
Kết cấu hàn góc 4 F