BINH ĐOÀN 15
TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ SỐ 21
GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN: GÁ LẮP KẾT CẤU HÀN
MÃ SỐ: 14
NGÀNH/NGHỀ: HÀN(18 tháng)
TRÌNH ĐỘ: TRUNG CẤP
Ban hành kèm theo Quyết định số /QĐ-TCĐN21 ngày tháng
năm 202 của Trường Cao Đẳng nghề số 21
Gia Lai, năm 2025
2
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình nên các nguồn thông tin có thể được
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo.
Mọi mục đích khác mang tính lệch lạc hoặc sử dụng với mục đích kinh
doanh thiếu lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
LỜI GIỚI THIỆU
Trong những năm qua, cùng với sự phát triển của nền khoa học công nghệ
trên thế giới, nền kinh tế của nước ta đã có nhiều biến đổi sâu sắc, trình độ khoa
học kỹ thuật và công nghệ có nhiều tiến bộ vượt bậc, việc nắm bắt thông tin
cũng như ứng dụng những thành tựu khoa học kỹ thuật ngày càng cao nhằm
đáp ứng với những yêu cầu của xã hội
Nhằm thực hiện nhiệm vụ đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật trực tiếp đáp
ứng nhu cầu xã hội, dạy nghề đã có những bước tiến vượt bậc cả về số lượng và
chất lượng. Chương trình khung quốc gia nghề hàn đã được xây dựng trên cơ
sở phân tích nghề, phần kỹ thuật nghề được kết cấu theo các mô đun, trong đó
có bổ xung một số phần tự chọn để phù hợp với đặc trưng cuả mỗi trường. Để
tạo điều kiện thuận lợi cho các cơ sở dạy nghề trong quá trình thực hiện, việc
biên soạn giáo trình kỹ thuật nghề theo các mô đun đào tạo nghề là cấp thiết.
Giáo trình Gá lắp kết cấu hàn là mô đun 14 trong chương trình đào tạo
nghề hàn được biên soạn theo hình thức tích hợp lý thuyết và thực hành. Khi
biên soạn giáo trình này, chúng tôi đã tham khảo và chọn lọc các tài liệu có liên
quan đến nội dung và nhiều tài liệu công nghệ hàn trong và ngoài nước, kết hợp
với việc sử dụng nhiều kiến thức và kinh nghiệm trong thực tiễn sản xuất.
Tác giả đã có rất nhiều cố gắng, nhưng không tránh khỏi những khiếm
khuyết, rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của độc giả để giáo trình được
hoàn thiện hơn.
Hà Nam, ngày tháng năm 2025
Tham gia biên soạn
Trần Quốc Nghĩa
3
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU........................................................................................................................2
BÀI 1: ĐẤU NỐI VÀ VẬN HÀNH MÁY HÀN.......................................................................5
1. Đấu nối thiết bị, dụng cụ hàn..............................................................................................5
2. Vận hành máy hàn...............................................................................................................8
3. Điều chỉnh chế độ hàn.......................................................................................................12
4. Cặp que và thay que hàn..................................................................................................13
5. Các hỏng hóc thông thường của máy hàn và biện pháp khắc phục..................................13
6. An toàn lao động trong phân xưởng..................................................................................15
BÀI 2: GÂY HỒ QUANG VÀ DUY TRÌ HỒ QUANG..........................................................20
1. Những kiến thức cơ bản về hồ quang hàn.....................................................................20
2. Chuẩn bị phôi liệu, các loại dụng cụ và thiết bị hàn.........................................................41
3. Chọn chế độ để gây hồ quang...........................................................................................41
4. Kỹ thuật gây hồ quang và duy trì hồ quang......................................................................45
5. Khắc phục các nhược điểm khi gây hồ quang...................................................................46
6. Hàn đường thẳng trên tôn phẳng.......................................................................................46
7. An toàn lao động và vệ sinh phân xưởng..........................................................................50
BÀI 3: GÁ LẮP ĐỊNH VỊ CÁC CHI TIẾT HÀN VỊ TRÍ 1F, 2F, 3F, 4F...............................51
1. Chuẩn bị chi tiết hàn, dụng cụ và thiết bị gá kẹp phôi......................................................51
2. Kỹ thuật gá và hàn đính định vị phôi................................................................................56
3. Kỹ thuật kiểm tra chỉnh sửa phôi..................................................................................63
4. An toàn lao động và vệ sinh phân xưởng......................................................................63
BÀI 4: GÁ LẮP ĐỊNH VỊ CÁC CHI TIẾT HÀN VỊ TRÍ 1G, 2G, 3G, 4G............................65
1. Chuẩn bị chi tiết hàn, dụng cụ và thiết bị gá kẹp phôi......................................................65
2. Kỹ thuật gá và hàn đính định vị phôi hàn.........................................................................68
3. Kỹ thuật kiểm tra chỉnh sửa phôi......................................................................................74
4. An toàn khi gá lắp kết cấu hàn và vệ sinh phân xưởng.....................................................74
BÀI 5: GÁ LẮP ĐỊNH VỊ CÁC CHI TIẾT HÀN ỐNG VỊ TRÍ 1G, 2G, , 5G, 6G, 6GR.......76
1. Chuẩn bị chi tiết hàn, dụng cụ và thiết bị gá kẹp phôi ống...............................................76
2. Kỹ thuật gá và hàn đính định vị phôi................................................................................79
3. Kỹ thuật kiểm tra chỉnh sửa phôi......................................................................................84
4. An toàn lao động và vệ sinh phân xưởng..........................................................................85
TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................................86
4
GIÁO TRÌNH MÔ ĐUN
Tên mô đun: Gá lắp kết cấu hàn
Mã mô đun: MĐ14
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun:
- Vị trí: Mô đun này được bố trí sau khi học xong hoặc học song song với các
môn học MH07 - MH12 và MĐ13.
- Tính chất: Là mô đun chuyên ngành bắt buộc.
- Ý nghĩa và vai trò của mô đun:
Trong quá trình gia công kết cấu, quá trình gá lắp ảnh hưởng trực tiếp tới chất
lượng của kết cấu, bởi vậy mô đun gá lắp kết cấu sẽ cung cấp cho học viên kiến
thức về kỹ thuật gá lắp các loại kết cấu.
Mục tiêu của mô đun:
- Kiến thức:
+ Làm chủ được các phương pháp và kỹ thuật trong việc gá các kết cấu hàn
tấm phẳng, kết cấu dầm dàn, ống.
- Kỹ năng:
+ Đấu nối và vận hành máy hàn thành thạo, đúng quy trình.
+ Gây được hồ quang và duy trì ổn định hồ quang.
+ Gá lắp được các loại kết cấu hàn đúng yêu cầu kỹ thuật.
+ Hàn được vết hàn đính ngấu đều và đúng kích thước.
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Làm việc độc lập hoặc làm việc theo nhóm, thực hiện gá lắp các loại kết
hàn phức tạp trong điều kiện làm việc thay đổi.
+ Hướng dẫn, giám sát những người khác thực hiện gá lắp các loại kết cấu
hàn; chịu trách nhiệm cá nhân và trách nhiệm đối với nhóm về kết quả thực hiện
gá lắp các loại kết hàn.
+ Đánh giá chất lượng sản phẩm kết cấu hàn sau khi gá lắp của các thành
viên trong nhóm.
Nội dung của mô đun:
5
BÀI 1: ĐẤU NỐI VÀ VẬN HÀNH MÁY HÀN
Mã bài: MĐ 14.1
Mục tiêu:
- Kết nối thiết bị hàn hồ quang tay như: nối máy với nguồn điện, nối cáp hàn
kìm hàn vào máy, nối dây tiếp đất đảm bảo chắc chắn an toàn tiếp xúc tốt.
- Đóng ngắt điện nguồn, khởi động máy, điều chỉnh cường độ dòng điện hàn
thành thạo.
- Cặp dây mát chắc chắn tiếp xúc tốt.
- Cặp que hàn vào kìm hàn, thay que hàn nhanh gọn chính xác.
- Phát hiện và xử lý tốt các hỏng hóc thông thường của máy hàn trong quá trình
sử dụng.
- Thực hiện tốt công tác an toàn và vệ sinh phân xưởng.
- Rèn luyện tính cẩn thận, tỉ mỷ, chính xác trong công việc.
Nội dung chính:
1. Đấu nối thiết bị, dụng cụ hàn
1.1. Sơ lược về thiết bị hàn.
Hiện nay thiết bị hàn đang được dùng rộng rãi và phổ biến thường có hai
loại chính sau :
- Máy hàn hồ quang xoay chiều :
Bao gồm các máy hàn dùng các loại biến áp 1 pha hay 3 pha có tác dụng
hạ áp tăng dòng.
- Máy hàn hồ quang một chiều :
Loại này cho dòng sử dụng 1 chiều nên hồ quang có tính ổn định cao.
Thường có 2 loại :
+ Máy phát điện hàn : Máy này được truyền động bằng động cơ điện hay
động cơ đốt trong.
+ Máy chỉnh lưu hàn : là các máy hàn hồ quang xoay chiều nhưng có
thêm bộ phận chỉnh lưu (nắn dòng) từ dòng xoay chiều (AC) thành 1 chiều
(DC).
Các loại máy hàn kiểu này thường kết hợp cả dòng xoay chiều AC/DC.
1.2. Đấu nối máy hàn.
Các máy hàn hiện nay thường được nối theo các bước sau :
- Dây hàn nối với kìm hàn và kẹp mát
- Dây kìm hàn, dây kẹp mát với máy hàn.
- Dây tiếp đất của máy hàn.
- Đấu điện nguồn.
Điện nguồn được chia làm 2 phần :
+ Đấu dây nguồn vào máy hàn.
Tuỳ thuộc vào thông số của máy hàn và công nghệ chế tạo, có máy hàn đã
được cố định có máy thì tuỳ vào mạng lưới điện cung cấp nguồn nào thì ta đấu
theo bảng dẫn. Hình dưới là một ví dụ :