UBND TỈNH BÌNH ĐỊNH
TRƯỜNG CAO ĐẲNG KỸ THUẬT CÔNG NGHỆ QUY NHƠN
GIÁO TRÌNH
MÔ ĐUN: LẮP ĐẶT, SỬA CHỮA MẠCH ĐIỆN DÙNG RƠ LE,
CÔNG TẮC TƠ
NGHÀNH: ĐIỆN TỬ CÔNG NGHIỆP
TRÌNH ĐỘ: CAO ĐẲNG
Ban hành kèm theo Quyết định số: 99/QĐ-CĐKTCNQN ngày 14 tháng 3 năm 2018
của Hiệu trưởng Trường Cao đẳng Kỹ thuật Công nghệ Quy Nhơn
Bình Định, năm 2018
TUYÊN BỐ BẢN QUYỀN
Giáo trình này được biên soạn bởi giáo viên Khoa Điện trường Cao đẳng
kỹ thuật công nghệ Quy Nhơn, sử dụng cho việc tham khảo và giảng dạy nghành
Điện tử công nghiệp tại trường Cao đẳng kỹ thuật công nghệ Quy Nhơn. Mọi
hình thức sao chép, in ấn và đưa lên mạng Internet không được sự cho phép của
Hiệu trưởng trường Cao đẳng kỹ thuật công nghệ Quy Nhơn là vi phạm pháp
luật
LỜI GIỚI THIỆU
Kinh tế nước ta ngày càng phát triển, yêu cầu về giải phóng sức lao
động, nâng cao năng suất lao động được đặt ra ở hầu hết các lĩnh vực sản xuất của nền
kinh tế quốc dân. Để giải phóng sức lao động và nâng cao năng xuất lao động thông
qua tự động hóa và hiện đại hóa các công cụ trang thiết bị và công nghệ sản xuất có
vai trò rất quan trọng.
Trang bị điện là môn học, đối tượng của nó gồm các yêu cầu công nghệ mà các
công cụ, trang thiết bị, dây chuyền sản xuất đặt ra đòi hỏi cần cung ứng những thiết bị
điện như thế nào để yêu cầu công nghệ của các thiết bị, máy móc, dây chuyền sản xuất
đó được thỏa mãn.
Giáo trình Trang bị điện nhằm cung cấp cho học sinh - sinh viên những kiến
thức cơ bản về lắp đặt một mạch điện cơ bản, cũng như mạch điện trong các hệ thống
truyền động và điều khiển bằng điện trong máy nói chung. Trên cơ sở đó có được
những hiểu biết cần thiết để lắp đặc vận hành, bảo quản và sữa chữa các thiết bị điện ở
trong máy. Ngoài ra, môn học này cũng nhằm cung cấp cho học sinh – sinh viên khả
năng phân tích, lựa chọn và thiết kế một số mạch tự động điều khiển máy.
Trang bị điện là một lĩnh vực khá rộng mà trong khuôn khổ giáo trình chúng tôi
chỉ trình bày những nội dung cơ bản nhất của một số lĩnh vực điển hình, giáo trình
gồm những nội dung sau :
Bài 1: Xác định cực tính máy điện
Bài 2: Khảo sát các phần tử điều khiển trong hệ thống trang bị điện
Bài 3: Lắp ráp mạch điện mở máy động cơ KĐB 3 pha rotor lồng sóc
Bài 4: Lắp ráp mạch điện điều khiển các động cơ KĐB 3 pha rotor lồng sóc theo
trình tự
Bài 5: Lắp ráp mạch điện điều khiển hãm động cơ điện
Tài liệu bao gồm những vấn đề cơ bản và cần thiết nhất cho người đọc nhằm bổ sung
kiến thức và rèn luyện kỹ năng nghề, được biên soạn dựa trên cơ sở các giáo trình dạy
nghề của Bộ đã ban hành cùng với những kinh nghiệm giảng dạy của nhiều giáo viên
trong trường dạy nghề.
Trong quá trình biên soạn không thể tránh khỏi những sai sót, kính mong độc giả
đóng góp ý kiến để tài liệu được hoàn thiện hơn.
Trân trọng kính chào
Tham gia biên soạn : Giáo viên Khoa Điện
1
MỤC LỤC
LỜI GIỚI THIỆU............................................................................................... 1
CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN.............................................................................3
BÀI 01: XÁC ĐỊNH CỰC TÍNH MÁY ĐIỆN..................................................4
1.1. Xác định cực tính động cơ điện KĐB 3 pha...............................................4
1.2. Xác định cực tính động cơ điện KĐB 1 pha...............................................7
1.3. Xác định cực tính động cơ điện một chiều................................................. 7
BÀI 2: KHẢO SÁT CÁC PHẦN TỬ ĐIỀU KHIỂN TRONG HỆ THỐNG
TRANG BỊ ĐIỆN................................................................................................ 8
2.1. Khảo sát các phần tử bảo vệ........................................................................8
2.2. Khảo sát các phần tử điều khiển:.............................................................. 10
2.3 Phần tử đóng cắt:........................................................................................11
2.4. Thực hành................................................................................................. 12
BÀI 3: LẮP RÁP MẠCH ĐIỆN MỞ MÁY ĐỘNG CƠ KĐB 3 PHA
ROTOR LỒNG SÓC........................................................................................ 13
3.1. Lắp ráp mạch khởi động trực tiếp quay một chiều................................... 13
3.2. Lắp ráp mạch điện điều khiển động cơ KĐB 3 pha roto lồng sóc đảo chiều
quay gián tiếp...................................................................................................15
3.3. Lắp ráp mạch điện điều khiển động cơ KĐB 3 pha roto lồng sóc đảo chiều
quay trực tiếp................................................................................................... 17
3.4. Lắp ráp mạch điện điều khiển động cơ KĐB 3 pha roto lồng sóc tự động
giới hạn hành trình........................................................................................... 19
3.5. Lắp ráp mạch điện điều khiển mở máy động cơ KĐB 3 pha roto lồng sóc
khởi động sao làm việc tam giác......................................................................21
BÀI 4. LẮP RÁP MẠCH ĐIỆN ĐIỀU KHIỂN ĐỘNG CƠ THEO TRÌNH
TỰ....................................................................................................................... 24
4.1. Lắp ráp mạch điện điều khiển động cơ theo trình tự - không theo nguyên
tắc thời gian......................................................................................................24
4.2. Lắp ráp mạch điện điều khiển động cơ theo trình tự - theo nguyên tắc thời
gian...................................................................................................................25
BÀI 5. LẮP RÁP MẠCH ĐIỆN ĐIỀU KHIỂN HÃM ĐỘNG CƠ ĐIỆN....28
5.1. Lắp ráp mạch điện hãm động năng...........................................................28
5.2. Lắp ráp mạch điện hãm ngược dùng rơle tốc độ.......................................30
2
CHƯƠNG TRÌNH MÔ ĐUN
Tên mô đun: Lắp đặt, sửa chữa mạch điện dùng rơ le, công tắc tơ
Mã mô đun: MĐ 18
Thời gian thực hiện mô đun: 90 giờ(Lý thuyết: 30; Thực hành: 58; Kiểm tra: 02)
Vị trí, tính chất, ý nghĩa và vai trò của mô đun:
-Vị trí: Mô đun được bố trí dạy sau khi học xong các môn học, mô đun cơ sở
như: Kỹ thuật điện; Đo lường điện – điện tử; Thực hiện bản vẽ điện – điện tử; Lắp ráp,
sửa chữa mạch xung, số.
- Tính chất: Mô đun cung cấp cho người học kiến thức về xác định cực tính máy
điện thông dụng; kiến thức về các phần tử điều khiển trong mạch điều khiển thiết bị
công nghiệp dùng rơ le, công tắc tơ; kiến thức về lắp đặt cá mạch điện điều khiển thiết
bị trong công nghiệp.
- Ý nghĩa và vai trò của mô đun: Mô dun này có ý nghĩa quyết định để hình thành
kỹ năng cho người học làm tiền đề để học tiếp các kỹ năng cao hơn như: Lắp đặt các
bộ điều khiển lập trình hay các mạch điện tử công suất.
Mục tiêu mô đun:
- Kiến thức:
+ Trình bày được phương pháp xác định cực tính của máy điện;
+ Trình bày được cấu trúc và nguyên tắc hoạt động của các phần tử điều khiển
trong hệ thống trang bị điện dùng rơ le, công tắc tơ.
+ Phân tích nguyên lý của sơ đồ làm cơ sở cho việc lắp đặt, phát hiện hư hỏng và
chọn phương án sửa chữa.
- Kỹ năng:
+ Xác định đúng cực tính của máy điện. Đấu nối máy điện đúng nguồn điện;
+ Lựa chọn đúng phần tử điều khiển trong hệ thống trang bị điện điều khiển thiết
bị công nghiệp dùng rơ le, công tắc tơ;
+ Đọc và lắp đặt đúng sơ đồ, phát hiện và sửa chữa đúng hư hỏng.
- Năng lực tự chủ và trách nhiệm:
+ Thái độ tư duy, tích cực rèn luyện tay nghề tại lớp;
+ Có ý thực tự giác, chủ động tự tìm hiểu nâng cao kiến thức, kỷ năng thực hành
dưới sự hướng dẫn giáo viên.
Nội dung mô đun:
Số
TT
Tên các bài trong mô đun
Thời gian (giờ)
TS
LT
TH
KT
1
Bài 1: Xác định cực tính máy điện
15
6
8
1
2
Bài 2: Khảo sát các phần tử điều khiển trong hệ
thống trang bị điện
15
6
9
0
3
Bài 3: Lắp ráp mạch điện mở máy động cơ KĐB 3
pha rotor lồng sóc
20
6
14
0
4
Bài 4: Lắp ráp mạch điện điều khiển các động cơ
KĐB 3 pha rotor lồng sóc theo trình tự
20
6
14
0
5
Bài 5: Lắp ráp mạch điện điều khiển hãm động cơ
điện
20
6
13
1
Tổng cộng
90
30
58
2
3