intTypePromotion=3
 » 
 » 

Giáo trình Nhập môn Việt Nam học: Phần 1 - PGS.TS. Cao Thế Trình

Chia sẻ: Minh Minh | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:25

0
Thêm vào BST
Báo xấu
389
lượt xem 70
download

Giáo trình Nhập môn Việt Nam học: Phần 1 - PGS.TS. Cao Thế Trình

Mô tả tài liệu
  Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Giáo trình Nhập môn Việt Nam học của PGS.TS. Cao Thế Trình phần 1 trình bày về 4 nội dung chính sau: thuật ngữ "Việt Nam học", đối tượng nghiên cứu của Việt Nam học, chức năng - nhiệm vụ của Việt Nam học và phương pháp nghiên cứu của Việt Nam học. Đây là tài liệu tham khảo dành cho sinh viên chuyên ngành Việt Nam học.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Giáo trình Nhập môn Việt Nam học: Phần 1 - PGS.TS. Cao Thế Trình

  1. TRÖÔØNG ÑAÏI HOÏC ÑAØ LAÏT GIAÙO TRÌNH NHAÄP MOÂN VIEÄT NAM HOÏC (Daønh cho sinh vieân chuyeân ngaønh Vieät Nam hoïc) PGS.TS. CAO THEÁ TRÌNH 2005
  2. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc -1- MUÏC LUÏC MUÏC LUÏC ............................................................................................................- 1 - NHAÄP MOÂN VIEÄT NAM HOÏC ........................................................................- 2 - 1. Thuaät ngöõ “Vieät Nam hoïc”...........................................................................- 3 - 2. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa Vieät Nam hoïc ......................................................- 4 - 3. Chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa Vieät Nam hoïc ......................................................- 9 - 3.1. Chöùc naêng. ...........................................................................................- 9 - 3.2. Nhieäm vuï .............................................................................................- 15 - 4. Phöông phaùp nghieân cöùu cuûa Vieät Nam hoïc ...............................................- 23 - 5. Vò trí cuûa Vieät Nam hoïc trong heä thoáng caùc ngaønh khoa hoïc .....................- 25 - 5.1. Moái quan heä giöõa Vieät Nam hoïc vôùi caùc ngaønh khoa hoïc töï nhieân .....- 25 - 5.2. Moái quan heä giöõa VNH vôùi caùc ngaønh khoa hoïc xaõ hoäi-nhaân vaên khaùc laáy Vieät Nam laøm ñoái töôïng khaûo saùt. ..............................................................- 27 - 5.3. Moái quan heä giöõa Vieät Nam hoïc vôùi caùc ngaønh khoa hoïc veà khu vöïc vaø caùc nöôùc laùng gieàng (Ñoâng phöông hoïc, Ñoâng Nam AÙ hoïc, Trung Quoác hoïc, Thaùi hoïc...)..................................................................................................- 30 - 6. Sô löôïc veà söï phaùt trieån vaø trieån voïng cuûa ngaønh Vieät Nam hoïc ................- 31 - 7. Giôùi thieäu Chöông trình ñaøo taïo ngaønh Vieät Nam hoïc...............................- 36 - 8. Moät vaøi gôïi yù veà phöông phaùp hoïc taäp - nghieân cöùu ngaønh Vieät Nam hoïc ôû tröôøng ñaïi hoïc .................................................................................................- 41 - TAØI LIEÄU THAM KHAÛO CHÍNH .................................................................- 47 - PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  3. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc -2- NHAÄP MOÂN VIEÄT NAM HOÏC Trong khuoân khoå cuûa moät giaùo trình nhaäp moân cuûa moät chuyeân ngaønh ñaøo taïo, chuùng toâi seõ ñeà caäp tôùi nhöõng vaán ñeà sau ñaây: 1. Vieät Nam hoïc laø gì ? (thuaät ngöõ) 2. Vieät Nam hoïc nghieân cöùu caùi gì ? (ñoái töôïng nghieân cöùu) 3. Vieät Nam hoïc coù taùc duïng gì ñoái vôùi cuoäc soáng hoâm nay vaø ngaøy mai ? (chöùc naêng, nhieäm vuï) 4. Phöông phaùp nghieân cöùu cuûa Vieät Nam hoïc 5.Vò trí cuûa Vieät Nam hoïc trong heä thoáng caùc ngaønh khoa hoïc (moái quan heä giöõa Vieät Nam hoïc vôùi caùc ngaønh khoa hoïc khaùc) 6. Sô löôïc veà ngaønh Vieät Nam hoïc ôû nöôùc ta cuõng nhö treân Theá giôùi vaø trieån voïng cuûa noù. 7. Giôùi thieäu chöông trình ñaøo taïo ngaønh Vieät Nam hoïc. 8. Moät vaøi gôïi yù veà phöông phaùp hoïc taäp-nghieân cöùu ngaønh hoïc Ñaây laø moät giaùo trình hoaøn toaøn môùi meû khoâng nhöõng ñoái vôùi chuùng toâi maø coøn ñoái vôùi ngaønh Vieät Nam hoïc nöôùc nhaø noùi chung; do vaäy, nhöõng trao ñoåi trong caùc phaàn muïc döôùi ñaây coù theå chöa thaät söï hoaøn haûo, ñaùp öùng ñaày ñuû nhöõng yeâu caàu cuûa moät giaùo trình môû ñaàu cho moät lónh vöïc khoa hoïc coù moät noäi dung quaûng baùc nhö Vieät Nam hoïc. Vì vaäy, chuùng toâi raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù pheâ bình cuûa ñoäc giaû, nhaát laø cuûa caùc vò ñoàng nghieäp vaø anh chò em sinh vieân ngaønh Vieät Nam hoïc veà lónh vöïc ñaøo taïo môùi meû naøy. PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  4. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc -3- 1. Thuaät ngöõ “Vieät Nam hoïc” Thoaït tieân, thuaät ngöõ “Vieät Nam hoïc”(VNH) xuaát hieän trong caùc ngoân ngöõ AÂu-Myõ töø nhöõng thaäp nieân 30 cuûa theá kyû XX. Ñoù laø: EÙtudes Vieâtnamiens trong francais, Vietnamese studies trong English, Vieâtnamoâvezenhie trong Russan, trong tieáng Haùn, tieáng Nhaät... vaø sau roát môùi laø trong tieáng Vieät. Noùi moät caùch khaùc, ngöôøi Vieät ñaõ “dòch” moät thuaät ngöõ khoa hoïc veà ñaát nöôùc-daân toäc mình töø caùc ngoân ngöõ ngoaïi quoác. Môùi nghe qua, ñieàu töôûng chöøng nhö laø moät nghòch lyù, thaäm chí laø moät söï “trôù treâu” naøo ñoù, thöïc ra cuõng raát hôïp lyù. Chính nhu caàu hieåu bieát veà ñaát nöôùc, con ngöôøi, lòch söû, vaên hoùa... Vieät Nam ôû nöôùc ngoaøi, nhaát laø vôùi nhöõng quoác gia ñaõ töøng coù quan heä chaët cheõ vôùi Vieät Nam (keå caû quan heä thuø ñòch, tieâu cöïc, laãn quan heä hôïp taùc-höõu nghò, tích cöïc) trong nhieàu tröôøng hôïp, coøn böùc xuùc hôn ngay chính chuùng ta; bôûi muoán ñaït ñöôïc hieäu quaû trong caùc quaù trình xaâm löôïc, noâ dòch hay hôïp taùc-höõu nghò tröôùc ñaây, cuõng nhö trong caùc moái quan heä hôïp taùc, trao ñoåi hieän nay, hoï khoâng theå khoâng hieåu bieát veà Vieät Nam. Ñeán löôït mình, thuaät ngöõ “Vieät Nam hoïc” laïi ñöôïc dieãn ñaït döôùi moät caùi voû ngöõ aâm Haùn -Vieät (PGS. Nguyeãn Duy Hinh ñeà nghò neân goïi laø caùch ñoïc Vieät-Haùn[1]). Tuy nhieân, trong caùc boä töø ñieån baùch khoa maø chuùng toâi coù ñöôïc, muïc töø naøy chöa coù. Neáu hieåu theo loái “duy danh ñònh nghóa”, Vieät Nam hoïc laø (khoa) hoïc veà Vieät Nam. Caùch hieåu naøy hieån nhieân laø khoâng sai, song noù chung chung quaù, chöa neâu baät ñöôïc ñoái töôïng vaø muïc ñích cuûa lónh vöïc khoa hoïc naøy, bôûi vaäy chuùng toâi ñöa ra moät ñònh nghóa cho thuaät ngöõ naøy nhö sau: Vieät Nam hoïc (VNH) laø moät lónh vöïc khoa hoïc (hay moät taäp hôïp caùc ngaønh khoa hoïc) chuyeân nghieân cöùu veà ñaát nöôùc, con ngöôøi Vieät Nam treân moïi bình dieän töø ñòa lyù, ngoân ngöõ, lòch söû, vaên hoùa... cho tôùi phong tuïc, taäp quaùn vaø loái soáng. Muïc ñích cuûa söï nghieân cöùu ñoù laø nhaèm ñem laïi nhöõng hieåu bieát toaøn dieän veà Vieät Nam, phuïc vuï söï nghieäp xaây döïng ñaát nöôùc ngaøy moät phoàn thònh vaø taêng cöôøng khaû naêng giao löu-hoäi nhaäp quoác teá. PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  5. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc -4- 2. Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa Vieät Nam hoïc 2.1. Trong phaàn ñònh nghóa, chuùng toâi ñaõ neâu leân ñöôïc ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa VNH laø ñaát nöôùc vaø con ngöôøi Vieät Nam treân moïi bình dieän töø ngoân ngöõ, lòch söû, vaên hoùa... cho ñeán phong tuïc-taäp quaùn vaø öùng xöû thöôøng nhaät (ways of life). Tuy nhieân, neáu chæ döøng laïi ôû moät phaùt bieåu ngaén goïn nhö vaäy, haún seõ coù söï nhaäp nhaèng giöõa ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa VNH vôùi ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa nhöõng lónh vöïc khoa hoïc cuï theå veà Vieät Nam; vaø phaûi chaêng, VNH laø moät pheùp coäng giaûn ñôn giöõa caùc lónh vöïc khoa hoïc veà Vieät Nam (VNH = Ñòa Lyù Vieät Nam + Lòch söû Vieät Nam + Vaên hoïc Vieät Nam, + Tieáng Vieät...). Hieån nhieân laø khoâng quan nieäm moät caùch maùy moùc, thoâ sô nhö vaäy ñöôïc. Khoâng theå phuû nhaän moái quan heä qua laïi, gaén boù giöõa ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa VNH vôùi caùc ngaønh khoa hoïc cuï theå khi laáy Vieät Nam laøm ñoái töôïng khaûo saùt, song vôùi tö caùch laø moät lónh vöïc nghieân cöùu chuyeân bieät, VNH coù coù tính ñoäc laäp töông ñoái cuûa noù, chí ít laø treân bình dieän lyù thuyeát, cuõng coù theå chæ ra söï khaùc bieät giöõa nhöõng lónh vöïc khoa hoïc naøy. 2.2. Tröôùc heát, caàn khaúng ñònh nhöõng keát quaû nghieân cöùu cuûa VNH laø keát quaû toång hôïp cuûa nhieàu lónh vöïc khoa hoïc khaùc nhau. ÔÛ ñaây, chuùng toâi ñaëc bieät nhaán maïnh chöõ “toång hôïp”. Toång hôïp khoâng phaûi laø toång soá (∑) cuûa nhöõng tham soá ñôn leû coäng laïi maø laø söï keát tinh cuûa nhöõng giaù trò ñeå taïo ra moät giaù trò môùi vôùi ________________ [1]. Xem: Nguyeãn Duy Hinh. Heä tö töôûng tröôùc Lyù. Nghieân cöùu Lòch söû soá 5+6, 1987, tr.55. nhöõng dieän maïo, saéc maøu rieâng cuûa noù. Coù theå so saùnh söï toång hôïp naøy vôùi vieäc loaøi ong huùt maät töø nhöõng loaøi hoa khaùc nhau ñeå taïo neân moät loaïi maät ñaëc bieät - maät ong. Ngöôïc laïi, seõ laø khoâng ñuùng neáu nhö xem VNH laø “moät tyù Vaên + moät tyù Söû + moät tyù Ñòa + ...”. Coù theå so saùnh caùch hieåu sai leäch ñoù vôùi vieäc moät soá ngöôøi coù yù töôûng “ñieàu cheá nöôùc döøa nhaân taïo” baèng caùch phaân xuaát caùc thaønh phaàn taïo neân nöôùc döøa, roài sau ñoù - duøng caùc ñôn chaát rieâng leû aáy pha troän vôùi nhau theo ñuùng tyû leä vaø keát quaû ñaõ khoâng nhö hoï mong muoán. Töông töï, ngöôøi ta khoù loøng taïo ra ñöôïc “maät gaáu nhaân taïo” hay moâ phoûng caùc saûn phaåm töø töï nhieân khaùc theo höôùng tö duy maùy moùc vaø thieån caän nhö vaäy. Caùi chuùng toâi muoán nhaán maïnh ôû ñaây laø, khaùc vôùi caùc nhaø ñòa lyù, söû hoïc, ngoân ngöõ hoïc... nhöõng nhaø nghieân cöùu VNH phaûi töø keát quaû cuûa caùc lónh vöïc khoa hoïc laáy Vieät Nam laøm ñoái töôïng khaûo saùt laøm toaùt leân ñöôïc baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam. Noùi moät caùch khaùc, VNH phaûi laø söï thaêng hoa töø nhöõng “nguyeân-vaät lieäu” do caùc ngaønh khoa hoïc cuï theå khaùc taïo ra[1]. PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  6. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc -5- 2.3. Moät neùt ñaëc tröng trong ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa VNH laø: caùc ngaønh khoa hoïc cuï theå khi laáy Vieät Nam laøm ñoái töôïng nghieân cöùu thöôøng xuaát phaùt töø nhöõng tieâu chí rieâng cuûa baûn thaân caùc ngaønh ñoù ñeå xem xeùt, bình giaûi, ñaùnh giaù..., coøn VNH laïi laáy ñaát nöôùc, con ngöôøi, vaên hoùa Vieät Nam laøm heä quy chieáu[2] . Xin ñöa ra döôùi ñaây moät vaøi daãn duï. ______________ [1]. Xin ñöa ra moät söï so saùnh ñôn giaûn veà söï thaêng hoa: Töø gaïo coù theå naáu thaønh côm, thaønh chaùo, laøm thaønh buùn… nhöng neáu uû men, sau ñoù theâm nöôùc uû tieáp roài caát leân, chuùng ta seõ coù moät chaát môùi – C2H5OH – röôïu. Coù theå xem röôïu laø söï thaêng hoa cuûa gaïo, uoáng tôùi moät möùc naøo ñoù, ngöôøi ta seõ caûm thaáy höng phaán khaùc thöôøng – moät ñieàu khoâng xaûy ra ôû caùc cheá phaåm khaùc cuõng töø gaïo, cho duø coù theå aên tôùi 10 baùt côm hay 15 toâ chaùo, 20 baùt buùn… [2]. Heä quy chieáu laø moät heä thoáng quan ñieåm, tieâu chí ñeå nhìn nhaän, ñaùnh giaù söï vaät, hieän töôïng. Thí duï: trong hình hoïc Ôclit (hình hoïc phaúng), toång caùc goùc trong cuûa moät tam giaùc laø 1800, nhöng trong hình hoïc Loâbseùpxki (hình hoïc khoâng gian), thì chöa haún ñaõ laø nhö vaäy. Hoaëc giaû, nhaân vaät Taám trong truyeän coå Taám Caùm vaãn coù nhöõng caùch ñaùnh giaù khaùc nhau, thaäm chí ñoái laäp nhau. Theo quan ñieåm cuûa caùc nhaø nghieân cöùu fonklore, Taám laø hieän thaân cuûa söï hieàn thaûo, neát na…, nhöng theo caùch nhìn cuûa moät soá nhaø Luaät hoïc, Taám laø toäi phaïm hình söï – coá yù gieát ngöôøi baèng bieän phaùp daõ man (taém nöôùc soâi, laøm maém)… Moät thí duï khaùc: Trong vaên hoïc, traêng laø moät nguoàn caûm höùng baát taän cuûa thi ca, nôi coù cung Quaûng Haøn vaø vò nöõ chuû nhaân xinh ñeïp – Haèng Nga, nôi coù caây ña, chuù Cuoäi…; song vôùi caùc nhaø nghieân cöùu Vaät lyù ñòa caàu, traêng quaû laø ñaùng sôï – ban ngaøy noùng tôùi hôn 1000C, coøn ban ñeâm laïi laïnh tôùi – hôn 1000 döôùi 0, laø nôi khoâng coù moät sinh vaät naøo coù khaû naêng toàn taïi. Traêng coøn laø nguoàn goác taïo neân nhöõng muøa ñoâng laïnh buoát ôû khu vöïc 2 ñaàu cöïc vaø nhieàu caên beänh ôû ngöôøi, gia suùc…, bôûi vaäy coù khoâng ít caùc nhaø khoa hoïc Nga, Myõ leân tieáng ñoøi phaù huûy maët traêng… Caùc nhaø nghieân cöùu vaên hoïc daân gian thöôøng cho caâu chuyeän Ngöu Lang-Chöùc Nöõ laø thuoäc kho taøng vaên hoïc daân gian cuûa ngöôøi Haùn; theá nhöng GS. Traàn Quoác Vöôïng cho raèng caâu chuyeän ñoù phaûi coù nguoàn goác phöông Nam (chí ít cuõng laø töø mieàn Nam soâng Tröôøng Giang) - nôi haøng naêm vaãn xaåy ra hieän töôïng möa ngaâu thaùng Baûy - moät hieän töôïng thôøi tieát khoâng heà baét gaëp treân ñòa baøn sinh tuï cuûa ngöôøi Haùn. Nhôø coù heä thoáng vaên töï hoaøn thieän sôùm, ngöôøi Haùn ñaõ ghi cheùp vaø “nhaän xaèng” laø cuûa hoï - moät hieän töôïng “vi phaïm taùc quyeàn” ñoái vôùi caùc cö daân phöông Nam (!) Töông töï nhö vaäy, nhieàu nhaø khoa hoïc cuõng cho raèng, Thaàn Noâng coù “queâ” ôû phöông Nam, chöù khoâng phaûi ôû phöông Baéc (caên cöù vaø traät töï ngöõ phaùp trong teân goïi vò Thaàn naøy). Ñi xa hôn nöõa, PGS., TSKH. Traàn Ngoïc Theâm coøn xem caû chöõ Nho, Haøø ñoà laïc thö, thaäm chí kinh Dòch... ñeàu laø nhöõng saùng taïo cuûa nhöõng cö daân troàng luùa nöôùc phöông Nam. PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  7. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc -6- Trong quaù trình khaûo saùt caùc loaïi hình nhaø coâng coäng truyeàn thoáng ôû caùc toäc ngöôøi baûn ñòa khu vöïc Ñoâng Nam AÙ, chuùng toâi cho raèng ñình laøng laø moät hieän töôïng vaên hoùa Vieät, maëc daàu loaïi hình kieán truùc naøy vaãn ñöôïc cheùp baèng chöõ Haùn ( ) vaø coù khoâng ít nhaø nghieân cöùu ñaõ gaén söï ra ñôøi cuûa noù vôùi söï khaúng ñònh vò trí ñoäc toân cuûa Nho giaùo trong yù thöùc heä Ñaïi Vieät töø theá kyû XV. Coù moät thöïc teá khoâng theå phuû nhaän laø: tuy queâ höông cuûa Nho giaùo laø Trung Quoác, song trong suoát tröôøng kyø lòch söû cuûa mình, ôû ngöôøi Haùn khoâng heà coù moät loaïi hình kieán truùc vaät naøo töông töï nhö ñình ôû ngöôøi Vieät. Trong khi ñoù, chính nhaø Roâng ôû nhieàu toäc Thöôïng Tröôøng Sôn-Taây Nguyeân hay mo rung ôû ngöôøi Naga vuøng Assam (Ñoâng Baéc AÁn Ñoä), koâng kinh ôû ngöôøi Lameùt (Laøo), bo jio ôû ngöôøi Bonguan ngoaøi xa khôi Thaùi Bình Döông... môùi chính laø nhöõng ngöôøi “anh em sinh ñoâi” cuûa loaïi hình kieán truùc noåi tieáng trong vaên hoùa truyeàn thoáng Vieät[1]... Caùc nhaø nghieân cöùu ñòa lyù Vieät Nam thöôøng chæ taäp trung söï chuù yù vaøo moâ taû caùc giaù trò hieän höõu cuûa caùc yeáu toá ñòa lyù (con soâng X daøi bao nhieâu km, löu vöïc cuûa noù laø bao nhieâu km2, löu toác cuûa noù nhö theá naøo, tieàm naêng vaø giaù trò kinh teá cuûa noù ra sao...), nhöng neáu ôû goùc ñoä VNH thì khoâng theå boû qua moät thoâng soá quan troïng khaùc - chieàu thôøi gian (lòch ñaïi) hay nhöõng bieán thieân cuûa noù trong lòch söû. Cuõng laø con soâng Baïch Ñaèng, nhöng soâng Baïch Ñaèng xöa - soâng Röøng - haún laø khaùc vôùi soâng Baïch Ñaèng hoâm nay (Con ôi nhôù laáy lôøi cha, gioù to, soùng caû chôù qua soâng Röøng). Vaø neáu chæ döøng laïi ôû nhöõng thoâng soá veà ñoä daøi hay löu vöïc, doøng Baïch Ñaèng cuûa chuùng ta chaúng ñaùng laøm moät chi löu hay moät phuï löu cuûa moät Amazoân hay Mítxixipi ôû chaâu Myõ, moät Tröôøng Giang hay Hoaøng Haø ôû Trung Quoác...; nhöng thöû hoûi, coù doøng soâng naøo treân traùi ñaát naøy laïi chôû naëng treân mình _____________________ [1]. Xem: Cao Theá Trình. Daáu veát cuûa hình thaùi quaàn hoân trong caùc loaïi hình nhaø coâng coäng truyeàn thoáng ôû Ñoâng Nam AÙ. TC Daân toäc hoïc, soá 2/1999, tr. 70-79. noù tôùi 3 chieán coâng oanh lieät nhö doøng soâng nôi cöûa ngoõ ñòa ñaàu cuûa Toå Quoác chuùng ta (thaéng giaëc Nam Haùn naêm 938, thaéng giaëc Toáng naêm 981 vaø thaéng giaëc Nguyeân-Moâng naêm 1288). Söù thaàn Giang Vaên Minh ñaõ hieân ngang noùi leân ñieàu ñoù tröôùc Hoaøng ñeá Thanh trieàu: Ñaèng giang töï coå huyeát do hoàng - “Nöôùc soâng Baïch ñaèng ñeán nay vaãn coøn ñoû maùu [quaân thuø]”. Toùm laïi, khaùc vôùi nhöõng chuyeân gia nghieân cöùu veà caùc lónh vöïc khoa hoïc cuï theå, nhaø Vieät Nam hoïc nghieân cöùu ñaát nöôùc, con ngöôøi vaên hoùa Vieät Nam trong tính toång theå cuûa noù. Neáu moät chuyeân gia cuûa moät lónh vöïc khoa hoïc cuï theå chuû yeáu chuyeân chuù vaøo moät phöông dieän naøo ñoù, nhaø Vieät Nam hoïc phaûi xem xeùt söï vaät, hieän töôïng treân moïi phöông dieän lieân quan tôùi ñoái töôïng khaûo saùt. PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  8. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc -7- 2.4. Noùi nhö vaäy, khoâng coù nghóa ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa VNH hoaøn toaøn ñoäc laäp, maø treân thöïc teá, cuøng choïn moät ñòa baøn khaûo saùt neân giöõa VNH vaø caùc ngaønh khoa hoïc khaùc vaãn coù giao thoa qua laïi laãn nhau. Ñeå phaûn aùnh moái quan heä giöõa VNH vôùi caùc ngaønh khoa hoïc cuï theå khaùc laáy Vieät Nam laøm ñoái töôïng khaûo saùt, chuùng toâi ñöa ra sô ñoà sau: Trong sô ñoà naøy, voøng troøn [1] laø ñoái töôïng nghieân cöùu 1 2 cuûa VNH, voøng troøn [2] laø ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa caùc ngaønh khoa hoïc khaùc laáy VN laøm ñoái töôïng khaûo saùt, phaàn coù neùt vaïch chính laø söï giao thoa trong ñoái töôïng nghieân cöùu giöõa chuùng vôùi nhau. Ñaây ñoù vaãn coù ngöôøi cho raèng, VNH laø lónh vöïc daønh cho ngöôøi nöôùc ngoaøi muoán tìm hieåu veà Vieät Nam, coøn ñaõ ngöôøi Vieät Nam roài thì caàn gì phaûi maát thôøi gian cho vieäc tìm hieåu veà chính baûn thaân mình, hay noùi caùch khaùc, ngöôøi Vieät Nam thì khoâng caàn phaûi hoïc VNH (!) Quan nieäm nhö vaäy coù ñuùng khoâng ? Ñöông nhieân laø khoâng ñuùng. Coå nhaân coù caâu: Tri kyû, tri bæ, baùch chieán baùch thaéng (Bieát mình, bieát ngöôøi, traêm traän traêm thaéng”. Chuùng ta ñang soáng trong thôøi ñaïi cuûa giao löu – hôïp taùc quoác teá, duø muoán hay khoâng toaøn caàu hoùa vaãn laø moät xu theá khoâng theå cöôõng laïi ñöôïc; do vaäy, muoán thöïc hieän coù hieäu quaû cao trong quaù trình giao löu-hôïp taùc quoác teá, chuùng ta khoâng chæ tìm hieåu veà ñoái taùc cuûa mình (bieát ngöôøi), maø tröôùc heát caàn phaûi hieåu chuùng ta laø ai (bieát mình). Lòch söû daân toäc ñaõ chöùng toû khoâng ít laàn chuùng ta phaûi traû giaù raát ñaét cho söï khoâng hieåu bieát ñuùng mình, maø cuoäc Toång taán coâng vaø noåi daäy Xuaân 1968 laø moät thí duï. Toån thaát lôùn lao veà sinh maïng cuûa haøng traêm ngaøn caùn boä, chieán syõ, ñoàng baøo ta trong cuoäc Toång tieán coâng vaø noåi daäy muøa Xuaân naêm ñoù xuaát phaùt töø choã chuùng ta ñaùnh giaù quaù thaáp veà keû thuø vaø ñaùnh giaù quaù cao khaû naêng cuûa ta. Maët khaùc, cuõng khoâng theå noùi raèng, ñaõ laø ngöôøi Vieät Nam thì ñeàu am töôøng moïi khía caïnh veà ñaát nöôùc, con ngöôøi, lòch söû, vaên hoùa… Vieät Nam. Ngay nhö tieáng Vieät laø phöông tieän moïi ngöôøi phaûi söû duïng haøng ngaøy, haøng giôø, aáy theá maø chuùng ta vaãn phaûi hoïc trong suoát 12 naêm phoå thoâng vaø tôùi luùc tröôûng thaønh, tröôøng hôïp noùi sai, vieát sai tieáng Vieät laø hieän töôïng – raát tieác – ñaõ vaø ñang ôû möùc baùo ñoäng. Ñoù laø chöa keå tôùi nhöõng lónh vöïc ñoøi hoûi phaûi coù söï chuyeân saâu khaùc nöõa. Caâu chuyeän veà moät phieân dòch vieân laâu naêm giaûi thích cho du khaùch nöôùc ngoaøi “Ñaøn Nam giao laø moät loaïi ñaøn coå [1] (ancient musical instrument)” khoâng chæ laø moät lôøi caûnh baùo maø coøn chöùng toû moät söï thöïc khaù phoå bieán veà söï thieáu hieåu bieát ñuùng möùc veà vaên hoùa truyeàn thoáng cuûa daân toäc ôû soá ñoâng ngöôøi Vieät hoâm nay, nhaát laø ôû lôùp ngöôøi treû tuoåi [2]. Moät vaán ñeà lieân quan tôùi ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa VNH nöõa laø: VNH coù tìm hieåu veà ñaát nöôùc, con ngöôøi vaø vaên hoùa caùc nöôùc khaùc hay khoâng hay chæ caàn “ta bieát ta” laø ñuû roài ? Caâu traû lôøi cuûa chuùng toâi laø: Raát caàn phaûi bieát vaên hoùa cuûa caùc nöôùc khaùc treân Theá giôùi, keå caû vaên hoùa phöông Ñoâng laãn vaên hoùa phöông Taây. Tuy nhieân, do thôøi löôïng cuûa khoùa trình ñaøo taïo ôû baäc ñaïi hoïc laø coù PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  9. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc -8- haïn, do vaäy – maûng kieán thöùc naøy chuû yeáu ñöôïc theå hieän thoâng qua phöông thöùc so saùnh ñoái chieáu vôùi caùc neàn vaên hoùa, vaên minh khaùc ñeå khaéc hoïa roõ neùt nhöõng ñaëc tröng rieâng cuûa vaên hoùa, vaên hoïc, lòch söû… Vieät Nam, trong ñoù caùc ñoái saùnh thöôøng xuyeân söû duïng tôùi laø Trung Hoa vaø moät soá nöôùc AÂu-Myõ. Trong chöông trình ñaøo taïo hieän haønh cuõng coù caùc moân hoïc nhö Lòch söû vaên minh Theá giôùi, Vieät Nam trong boái caûnh Ñoâng Nam AÙ, Giao löu vaên hoùa Vieät Nam vôùi phöông Taây… PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  10. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc -9- 3. Chöùc naêng, nhieäm vuï cuûa Vieät Nam hoïc 3.1. Chöùc naêng. 3.1.1. Chöùc naêng haøng ñaàu cuûa VNH laø nghieân cöùu, giôùi thieäu moät caùch toaøn dieän veà ñaát nöôùc, con ngöôøi vaø vaên hoùa Vieät Nam Tình traïng thieáu hieåu bieát veà ñaát nöôùc, con ngöôøi, vaên hoùa Vieät Nam hieän ñang raát phoå bieán, nhaát laø ôû lôùp treû. Ñoâng ñaûo thanh/thieáu nieân Vieät Nam hieän nay bieát raát roõ veà danh thuû boùng ñaù Maradona, sieâu sao nhaïc roác Michael Jackson, voõ syõ ñaám boác haïng naëng Mike Tayson... thaäm chí hoï coøn naém raát chaéc “top ten” ca khuùc Theá giôùi trong thaùng, trong tuaàn..., song laïi toû ra raát luùng tuùng khi coù ai ñoù hoûi Huøng Vöông laø ai, Löông Theá Vinh soáng ôû thôøi naøo, nhaàm nhaãn ________________ [1]. Xem: Traàn Ngoïc Theâm: Tìm veà baûn saéc vaên hoùa Vieät Nam. NXB. Thaønh phoá Hoà Chí Minh, HCM, 2001, tr. 9 (Lôøi noùi ñaàu baøn in laàn thöù nhaát). [2]. Taâi caùc cuoäc thi tìm hieåu kieán thöùc aâm nhaïc do Ñaøi truyeàn hình Vieät Nam toå chöùc ñöôïc phaùt treân keânh VTV3 cho thaáy lôùp treû ngaøy nay coù moät söï ñam meâ vaø hieåu bieát raát khaù veà aâm nhaïc phöông Taây (baøi haùt trong phim naøo, do nhaïc syõ naøo saùng taùc, do ca syõ hay nhoùm ca syõ naøo theå hieän… hoï ñeàu traû lôøi vanh vaùch); trong khi ñoù, ñieàu ñaùng buoàn laø ôû phaàn AÂm nhaïc daân toäc, keå caø nhöõng ca khuùc saùng taùc trong thôøi choáng Myõ, hoï laïi toû ra raát luùng tuùng vaø phaàn lôùn laø traû lôøi sai. giöõa Traàn Quoác Tuaán vaø Traàn Quoác Toaûn...[1] Nhöõng chuyeän taøy ñình thaäm chí coøn xaåy ra ngay caû ôû taàm quoác gia: trong baøi thuyeát minh veà caùc khoái dieãu haønh taïi leã kyû nieäm troïng theå 50 naêm Caùch maïng thaùng Taùm vaø Quoác khaùnh 2/9 (2.9.1995) taïi Quaûng tröôøng Ba Ñình - Haø Noäi ñaõ ñeå xaåy ra 11 chi tieát sai laàm, trong ñoù coù nhöõng sai laàm nghieâm troïng veà maët lòch söû (Hai Baø Tröng khôûi nghóa vaøo naêm 179 tr.CN, Quang Trung ñaïi phaù quaân Thanh naêm 1802...). Moät ñieàu heát söùc lo ngaïi laø, khoâng ít caùc thaày/coâ giaùo daïy Vaên/Söû ôû tröôøng phoå thoâng cuõng toû ra raát “lô tô mô” veà lòch söû/vaên hoùa daân toäc... Töø ñoù coù theå thaáy vieäc giôùi thieäu, tuyeân truyeàn veà lòch söû, vaên hoùa, nhöõng caùi hay, caùi toát, thaäm chí caû caùi dôû cuûa daân toäc cho quaûng ñaïi quaàn chuùng laø moät vieäc laøm khoâng bao giôø laø “thöøa”, nhaát laø vieäc laøm saùng roõ baûn saéc, baûn lónh vaên hoùa Vieät Nam, neâu baät ñöôïc “quoác hoàn”, “quoác tuùy” cuûa daân toäc. 3.1.2. Boài döôõng tình caûm yeâu nöôùc, loøng töï haøo daân toäc chính ñaùng vaø goùp phaàn hoaøn thieän nhaân caùch Vieät Nam Trong quaù trình giao löu, hoäi nhaäp quoác teá cuûa ñaát nöôùc, cuøng vôùi söï nhaäp khaåu caùc loaïi haøng ngoaïi, caùc thieát bò kyõ thuaät, coâng ngheä hieän ñaïi, caùc PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  11. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc - 10 - saûn phaåm vaên hoùa nöôùc ngoaøi... cuõng nhö tieáp thu nhöõng thaønh töïu khoa hoïc tieân tieán, ñaõ taïo neân taâm lyù suøng ngoaïi thaùi quaù ôû moät boä phaän khoâng nhoû daân cö. Do vaäy, moät trong nhöõng hieän töôïng caàn khaéc phuïc laø ñaáu tranh choáng tö töôûng suøng/voïng ngoaïi muø quaùng; taát nhieân, ñieàu naøy khoâng ñoàng nghóa vôùi tö töôûng baøi ngoaïi cöïc ñoan. Khoâng theå nhaém maét noùi böøa caùi gì “cuûa Taây”,”cuûa Taøu” cuõng laø nhaát, caùi gì “cuûa ta” cuõng laø vaát (!). Laø moät xöù sôû quanh naêm hoa thôm, quaû ngoït, song ngöôøi Vieät khaù giaû vaãn thích xaøi caùc loaïi nöôùc giaûi khaùt cuûa caùc haõng coca-cola, ___________ [1]. Soá lieäu ñieàu tra xaõ hoäi hoïc do Nguyeãn Minh Hoøa thöïc hieän taïi TP. Hoà Chí Minh naêm 1995 cho thaáy: Trong soá 1.800 thanh nieân ñöôïc hoûi, coù tôùi 39% khoâng bieát Huøng Vöông laø ai (trong ñoù coù caû hoïc sinh tröôøng THPT mang teân Huøng Vöông); 49% khoâng bieát Traàn quoác Toaûn laø vò naøo, thaäm chí coù ngöôøi coøn cho raèng ñoù laø oâng cuûa Traàn Phuù; 64,6% khoâng bieát Tröông Coâng Ñònh laø oâng naøo, coù baïn traû lôøi ñoù laø moät trong soá 108 vò anh huøng Löông Sôn baïc. Moät soá lieäu ñieàu tra khaùc cuõng coù keát quaû töông töï: Trong soá 468 sinh vieân cuûa 9 tröôøng ñaïi hoïc, coù tôùi 44% khoâng bieát gì veà nhaø giaùo duïc xuaát saéc thôøi Traàn - Chu Vaên An, coøn ñoái vôùi nhaø toaùn hoïc danh tieáng Löông Theá Vinh con soá ñoù laø 59 % (Daãn theo: Traàn Ngoïc Theâm. Taøi lieäu ñaõ daãn, tr.9). Keát quaû ñieåm thi moân Lòch söû trong kyø thi tuyeån sinh vaøo caùc tröôøng ñaïi hoïc, cao ñaúng vaø THCN 2005 vöøa qua laïi theâm moät laãn nöõa laøm cho dö luaän xaõ hoäi heát söùc quan ngaïi veà nguy cô maát goác ôû moät boä phaän khoâng nhoû caùc baïn treû hoâm nay (Nhaø sö Thích Ñöùc Quaûng thaét coå töï töû ôû Ngaõ Tö Sôû – Haø Noäi, Naät – Phaùp baén nhau, Vieät Nam ôû giöõa vôù bôû…). pepsi-cola... hôn caùc loaïi nöôùc giaûi khaùt ñöôïc cheá taïo töø xoaøi, maõng caàu hay döùa... coù maùc ñeà Made in Vietnam. Trong vaên hoùa Vieät Nam, trong nhöõng saûn phaåm do ngöôøi Vieät Nam saûn suaát, cheá taïo... vaãn coù khoâng ít nhöõng ñieàu khaû thuû, hôn haún hay chí ít cuõng ngang ngöûa vôùi “Taây”, “Taøu”. Vaên hoùa gia ñình truyeàn thoáng ngöôøi Vieät vôùi tính beàn vöõng cuûa noù (trong ñoù coù khoâng ít tröôøng hôïp vôùi quy moâ tam/töù ñaïi ñoàng ñöôøng...) vaãn ñang ñöôïc ngöôøi nöôùc ngoaøi ngöôõng moä. Chuû nghóa töï do caù nhaân cöïc ñoan cuûa vaên hoùa AÂu-Myõ ñaõ vaø ñang bieán thaønh moät thoùi ích kyû toài teä, phaù vôõ bieát bao nhöõng quan nieäm nhaân vaên, nhaân baûn veà gia ñình, coäng ñoàng. Hieån nhieân laø, khoâng theå noùi tôùi tình yeâu thöông nhaân loaïi, loøng yeâu nöôùc ôû nhöõng keû khoâng bieát thöông yeâu, quyù troïng nhöõng ngöôøi thaân thích, ruoät thòt cuûa mình. Töø ñaàu theá kyû XV, vò anh huøng daân toäc kieät xuaát, nhaø vaên hoùa lôùn Nguyeãn Traõi ñaõ khaúng ñònh trong Bình Ngoâ ñaïi caùo: “Nhö nöôùc Ñaïi Vieät ta thöïc laø moät nöôùc vaên hieán ! ... Tuy maïnh yeáu coù luùc khaùc nhau, song haøo kieät bao giôø cuõng coù”. Ñoù laø moät thöïc teá khoâng ai coù theå phuû nhaän ñöôïc. Maûnh ñaát “ñòa linh” naøy ñaõ saûn sinh ra bieát bao “nhaân kieät” khoâng chæ ñoái vôùi Vieät Nam, maø coøn cho caû nhaân loaïi. Teân tuoåi cuûa Chuû tòch Hoà Chí Minh - ngöôøi ñaõ ñöôïc nhaän danh hieäu “anh huøng giaûi phoùng daân toäc, danh nhaân vaên hoùa” cuûa UNESCO (1990), ñaõ vaø ñang ñöôïc theá heä treû nhieàu quoác gia laáy laøm PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  12. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc - 11 - thaàn töôïng. Naêm 1984, trong moät cuoäc baàu choïn nhöõng vò töôùng lónh xuaát saéc nhaát trong lòch söû kim-coå-ñoâng-taây do Vieän Haøn laâm khoa hoïc Hoaøng gia Anh tieán haønh ñaõ ñöa ra moät keát quaû baát ngôø: Trong soá “top ten” ñöôïc baàu choïn, Vieät Nam ñaõ coù tôùi 2 vò - Höng Ñaïo vöông Traàn Quoác Tuaán vaø Ñaïi töôùng Voõ Nguyeân Giaùp ![1] Keát quaû cuûa caùc kyø olyùmpic quoác teá trong nhöõng thaäp kyû gaàn ñaây cuõng ñaõ chöùng toû treû em Vieät Nam khoâng thua keùm thieáu nieân baát kyø moät daân toäc naøo treân Theá giôùi (neáu nhö khoâng muoán noùi hoï xöùng ñaùng ñöùng vaøo haøng baäc nhaát)[2]. Ñaëc bieät trong kyø Olympic Tin hoïc Theá giôùi 1999, ñoaøn Vieät Nam ñaõ böôùc leân ñaøi vinh quang, vöôït qua caû nhöõng cöôøng quoác lôùn veà lónh vöïc khoa hoïc môùi meû naøy laø Nga vaø Myõ. Ngay trong lónh vöïc aâm nhaïc - piano (khoâng phaûi laø moät nhaïc cuï truyeàn thoáng cuûa ngöôøi Vieät), nhöng ngheä syõ Ñaëng Thaùi Sôn ñaõ ñoaït giaûi nhaát cuoäc thi quoác teá mang teân Soâpanh laàn thöù 10 vaøo naêm 1980, vaø gaàn ñaây - Nguyeãn Bích Traø moät laàn nöõa laïi ñaêng quang ôû ngoâi vò soá 1 trong kyø thi döông caàm quoác teá (5/2000)... Tuy caùc moân theå thao ñoøi hoûi theå löïc thaønh tích cuûa caùc vaän ñoäng vieân Vieät Nam chöa cao, nhöng ñoái vôùi caùc moân theå theo trí tueä (nhö côø vua), caùc kyø thuû cuûa chuùng ta luoân luoân laøm baïn beø khaép 5 chaâu khaâm phuïc. _____________ [1]. Daãn theo: Vuõ Haïnh (A. Pazzi): Ngöôøi Vieät cao quyù. TP.HCM, 1992, tr.14. [2]. Ngay caû treû em Vieät kieàu cuõng ñang caùc thaày coâ giaùo ôû caùc nöôùc sôû taïi khaâm phuïc, bôûi soá hoïc sinh gioûi laø thanh-thieáu nieân goác Vieät luoân luoân chieám tyû troïng cao, cho duø tyû leä Vieät kieàu ôû ñoù chæ laø phaân soá nho(. Chaúng leõ moät daân toäc nhoû beù, kinh teá ngheøo naøn, laïc haäu ñaõ quaät ngaõ lieân tieáp nhöõng teân ñeá quoác to laø Phaùp vaø nhaát laø “ngöôøi Khoång loà” beân kia bôø Thaùi Bình döông voán khoâng bieát muøi thaát baïi, khoâng phaûi laø moät ñieàu ñaùng töï haøo sao ? Coù moät thöïc teá laø, sau nhöõng chieán coâng thaéng Phaùp vaø Myõ, Vieät Nam ñaõ trôû thaønh bieåu töôïng saùng ngôøi veà yù chí ñoäc laäp, töï do vaø nhöõng giaù trò cao ñeïp cuûa caû loaøi ngöôøi. Khoâng phaûi ngaãu nhieân maø ngaøy nay, moãi khi ngöôøi Myõ caäy laém cuûa nhieàu bom ñaïn ñe doïa “tröøng phaït” moät quoác gia naøo ñoù, nhöõng ngöôøi coù löông tri, yeâu chuoäng hoøa bình treân toaøn Theá giôùi ñaõ xuoáng ñöôøng phaûn ñoái, vaø trong nhöõng doøng ngöôøi dieãu haønh vì hoøa bình vaø an ninh cuûa haønh tinh ñoù, chuùng ta deã daøng baét gaëp nhöõng bieåu ngöõ lôùn “Do you want Vietnam - Yang-ke ? “ (Naøy luõ Jaêng-ki ! Chuùng maøy muoán moät Vieät Nam nöõa sao ?) hay “U.S.A. don’t forget Vietnam !” (Hoa Kyø haõy chôù queân baøi hoïc Vieät Nam !). Tuy theá, chuùng ta cuõng khoâng theå khoâng noùi tôùi nhöõng maët haïn cheá, yeáu keùm trong nhieàu phöông dieän kinh teá, vaên hoùa, xaõ hoäi cuûa ñaát nöôùc hieän nay. Noùi gì thì noùi, chuùng ta vaãn khoâng ñöôïc queân: cho tôùi nay, Vieät Nam ñang laø moät trong nhöõng quoác gia ñoùi ngheøo treân theá giôùi. Veà thu nhaäp tính theo ñaàu ngöôøi Vieät Nam vaãn ñang ôû vò thöù phía cuoái baûng danh muïc PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  13. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc - 12 - (122/178 nöôùc – theo soá lieäu 1999, vaø 108/178 - theo soá lieäu naêm 2000) - taêng 24 baäc. Trong khi, GDP cuûa khoâng ít quoác gia treân theá giôùi laø haøng traêm, thaäm chí laø haøng ngaøn tyû USD/naêm, thì con soá ñoù cuûa Vieät Nam vaãn chöa tôùi 50 (hôn 40 tyû naêm 2004). Beân caïnh nhöõng thôøi cô vaø thuaän lôïi to lôùn, ñaát nöôùc vaãn ñang ñöùng tröôùc khoâng ít nhöõng nguy cô vaø thaùch thöùc nhö tuït haäu veà kinh teá, teä naïn tham nhuõng, dieãn bieán hoøa bình cuûa caùc theá löïc phaûn ñoäng quoác teá vaø söï phai nhaït veà lyù töôûng ôû moät boä phaän thanh-thieáu nieân. 3.1.3. Moät nhieäm vuï vöøa caáp baùch, vöøa mang tính chieán löôïc cuûa VNH laø nghieân cöùu tìm cô cheá “Vieät Nam hoùa” nhöõng yeáu toá vaên hoùa ngoaïi sinh. Xu theá cuûa theá giôùi hoâm nay laø hoäi nhaäp, laø toaøn caàu hoùa. Xu theá naøy môû ra nhöõng trieån voïng phaùt trieån heát söùc lôùn lao ñoái vôùi nhieàu daân toäc treân Theá giôùi, nhaát laø ñoái vôùi nhöõng quoác gia ñang phaùt trieån; tuy vaäy noù cuõng laø thaùch thöùc nghieâm troïng ñoái vôùi hoï: nguy cô bò “hoøa tan”, bò “ñoàng hoùa” - caùc yeáu toá vaên hoùa truyeàn thoáng bò giaûi theå, mai moät - hay noùi khaùc: nguy cô töï ñaùnh maát mình. Trong boái caûnh quoác teá nhö vaäy, ñaát nöôùc Vieät Nam cuõng khoâng naèm ngoaøi voøng chi phoái cuûa xu theá ñoù. Muoán phaùt trieån vaø khoâng bò tuït haäu, muoán saùnh vai cuøng lieät cöôøng treân hoaøn vuõ, chuùng ta khoâng theå “ñoùng kín cöûa” ñeå khö khö giöõ laáy nhöõng yeáu toá truyeàn thoáng voán coù cuûa mình, maø phaûi khoâng ngöøng ñoåi môùi, “môû cöûa” ñeå tieáp thu nhöõng thaønh töïu vaên hoùa, khoa hoïc-kyõ thuaät tieán boä cuûa nhaân loaïi. “Chìa khoùa” cho vieäc giaûi quyeát vaán ñeà chính laø chieán löôïc phaùt trieån vaên hoùa cuûa Ñaûng “hoäi nhaäp chöù khoâng hoøa tan”, xaây döïng moät neàn vaên hoùa Vieät Nam tieân tieán ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc”. Roõ raøng, ñaây laø moät nhieäm vuï heát söùc khoù khaên. Chieán löôïc laø nhö vaäy, nhöng giaûi phaùp cuï theå thì hoaøn toaøn khoâng ñôn giaûn. Cöù nhìn vaøo vaên hoùa trang phuïc ôû ngöôøi Vieät, chuùng ta khoâng khoù khaên gì maø khoâng nhaän ra laø traûi qua haøng ngaøn naêm tieáp xuùc vôùi vaên hoùa Haùn, söï ñoåi thay haàu nhö khoâng ñaùng keå; theá nhöng, chæ sau chöøng moät theá kyû tieáp xuùc vôùi vaên hoùa phöông Taây, ngöôøi Vieät ñaõ haàu nhö hoaøn toaøn xoay löng laïi vôùi y phuïc truyeàn thoáng cuûa mình. Giôø ñaây, nhöõng boä aùo the - khaên ñoùng, quaàn lónh- yeám ñaøo- aùo töù thaân-khaên moû quaï... ñaõ luøi vaøo quaù vaõng, chæ thi thoaûng thaáp thoaùng treân treân khaáu hay maøn aûnh trong nhöõng tieát muïc coù lieân quan tôùi ñeà taøi lòch söû hay trong nhöõng dòp leã hoäi naøo ñoù. Khoâng chæ ôû lónh vöïc y phuïc (coù theå do thò hieáu vaø tính tieän lôïi cuûa AÂu phuïc) maø ôû moät loaït phöông dieän khaùc cuõng xaåy ra tình traïng töông töï. Nhöõng tieän nghi trong sinh hoaït haøng ngaøy cuûa caùc daân toäc AÂu-Myõ nhö xa loâng, tuû ñöùng, tuû ly, PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  14. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc - 13 - giöôøng “moderne”... cuõng ñaõ veà cô baûn ñaùnh baät caùc loaïi saäp guï, tuû cheø, aùn thö, traøng kyû... ra khoûi nhöõng ngoâi nhaø ngöôøi Vieät... Thanh thieáu nieân ôû caùc vuøng ñoâ thò hoâm nay thích uoáng coca-cola, aên keïo chocolate, ngaäm chewing gum... chöù khoâng thích uoáng traø, aên caùc loaïi baùnh keïo truyeàn thoáng. Khoâng chæ ngöôøi Vieät, moät tình traïng töông töï cuõng ñaõ xaåy ra ôû caùc toäc thieåu soá anh em khaùc trong nhöõng thaäp kyû gaàn ñaây, keå caû ôû nhöõng vuøng xa xoâi, heûo laùnh nhaát. Caùc chaøng trai EÂ-ñeâ, Ba na, Xô ñaêng, Cô ho... ôû nhöõng buoân laøng xa xaêm nhaát cuõng khoâng maáy maën maø vôùi nhöõng boä trang phuïc truyeàn thoáng cuûa daân toäc hoï. Vaán ñeà ñaët ra laø phaûi “Vieät Nam hoùa” nhöõng yeáu toá vaên hoùa ngoaïi sinh. Veà nguyeân lyù, vieäc beâ nguyeân xi moät yeáu toá vaên hoùa duø toát ñeïp tôùi ñaâu töø moät toäc ngöôøi naøy vaøo sinh hoaït cuûa moät toäc ngöôøi khaùc cuõng töông töï nhö vieäc ñem moät boä quaàn aùo cuûa ngöôøi naøy maëc cho ngöôøi khaùc, theå naøo cuõng coù choã lôõ côõ (ngaén/daøi, roäng/heïp...). Trong lòch söû, cha oâng chuùng ta cuõng töøng tieáp thu töø caùc daân toäc laùng gieàng (Trung Quoác, AÁn Ñoä...) nhieàu yeáu toá vaên hoùa khaùc nhau (caùc loaïi hình toân giaùo-tín ngöôõng, heä thoáng giaùo duïc- khoa cöû...), song ñaõ Vieät hoùa caùc yeáu toá ñoù cho phuø hôïp vôùi taâm thöùc, thoùi quen, phong tuïc-taäp quaùn cuûa ngöôøi Vieät. Phaät giaùo Vieät Nam roõ raøng laø coù nhieàu khaùc bieät so vôùi Phaät giaùo AÁn Ñoä (vaø keå caû Phaät giaùo Trung Quoác). Ñaëc tröng noåi troäi cuûa Phaät giaùo Vieät Nam chính laø tính daân gian. Phaät Toå Sakyamuni bieán thaønh oâng Buït hieàn laønh, toát buïng chuyeân giuùp keû khoù luùc hoï bò hoaïn naïn, coát caùch, haønh traïng raát gaàn vôùi moät oâng Tieân cuûa ñaïo Laõo. Tuïc thôø cuùng Toå tieân coøn ñöôïc xem laø “ñaïo nhaø” cuûa ngöôøi Vieät... Vaø gaàn ñaây hôn, chieác xe ñaïp - moät phöông tieän theå thao trong vaên hoùa caùc nöôùc phöông Taây, ñaõ trôû thaønh phöông tieän ñi laïi, thaäm chí laø phöông tieän vaän taûi quan troïng trong chieán dòch Ñieän Bieân phuû naêm naøo cuõng nhö trong ñôøi soáng cuûa phaàn ñoâng ngöôøi Vieät ôû noâng thoân hieän nay. Bia laø moät loaïi nöôùc giaûi khaùt ôû caùc nöôùc AÂu-Myõ, tôùi Vieät Nam thì bò “röôïu hoùa” trong caùc böõa tieäc... Roõ raøng, caàn phaûi coù moät söï caûi bieán naøo ñoù, ñeå caùc yeáu toá vaên hoùa ngoaïi sinh ñöôïc “baûn ñòa hoùa” sao cho phuø hôïp vôùi “ñoàng ñaát”, “thuûy thoå” Vieät Nam vaø khoù nhaát vaãn laø vöøa ñaûm baûo tính hieän ñaïi maø vaãn ñaäm ñaø baûn saéc daân toäc. Trong phaïm vi khaûo saùt cuûa chuùng toâi, vieäc caùch taân chieác aùo daøi truyeàn thoáng thaønh boä quaàn aùo daøi hieän ñaïi cuûa caùc hoïa syõ Leâ Phoå, Caùt Töôøng trong nhöõng naêm 30 cuûa theá kyû XX laø moät giaûi phaùp caàn tham khaûo. Taø aùo daøi cuûa chò em phuï nöõ Vieät Nam hoâm nay raát hieän ñaïi, noù toân vinh ñöôïc nhöõng ñöôøng neùt cuûa cô theå ngöôøi maëc, raát gôïi caûm (quan nieäm thaåm myõ hieän ñaïi), nhöng cuõng raát thöôùt tha, duyeân daùng, yù nhò mang ñaäm phong vò truyeàn thoáng Vieät Nam[1]; hay vieäc duøng caây ñaøn guitare khoeùt loõm phím PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  15. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc - 14 - ñeå taêng theâm ñoä luyeán laùy khi ñeäm cho haùt caûi löông cuõng laø moät hieän töôïng raát ñaùng chuù yù. Muoán thaønh coâng trong lónh vöïc naøy, tröôùc heát caùc nhaø nghieân cöùu phaûi tìm ra cho ñöôïc caùi “thaàn”, caùi “hoàn” trong moãi traïng thaùi, hoaït ñoäng vaø vaät phaåm vaên hoùa Vieät Nam. Khoâng vì hieän ñaïi maø ñaùnh maát ñi baûn saéc daân toäc cuõng nhö khoâng vì tính daân toäc maø neä coå moät caùch muø quaùng. Trôû laïi daãn duï neâu treân, thò hieáu thaåm myõ cuûa phuï nöõ Vieät Nam hieän ñaïi khoâng chaáp nhaän “nguyeân lyù che ñaäy”(môù ba, môù baûy) cuûa y phuïc truyeàn thoáng, nhöng cuõng khoâng deã daõi theo caùch aên maëc phoâ tröông, “thoaùng maùt” nhieàu khi thaùi quaù cuûa y phuïc Taây phöông[2], vaø caùi “thaàn” cuûa y phuïc truyeàn thoáng laø söï thöôùt tha duyeân daùng, yù nhò vaãn tung bay trong taø aùo daøi Vieät Nam hieän ñaïi. Taát nhieân, vaán ñeà khoâng chæ boù heïp trong chuyeän aên maëc, daãu raèng ngay ôû ñòa haït naøy vaãn coøn khoái chuyeän ñeå baøn (tyû nhö, boä quoác phuïc cuûa caùc vò nguyeân thuû quoác gia neân nhö theá naøo ? Trong leã daâng höông nhaân gioã Toå Huøng Vöông, Chuû tòch nöôùc neân aên maëc ra sao ?...), maø coøn moät loaït nhöõng vaán ñeà khaùc __________________ [1]. Khoâng theå noùi boä quaàn-aùo daøi taân thôøi laø söï caùch taân boä vaùy aùo daøi töù thaân truyeàn thoáng cuûa daân toäc (xeû ngöïc, phía trong coù yeám, aùo ngaén, phía döôùi laø vaùy), maø thöïc ra, noù raát gaàn vôùi chieác aùo “xì paùo” (kyø baøo/söôøn xaùm) ôû phuï nöõ Trung Hoa ñaõ ñöôïc “naâng caáp” ôû ñaàu theá kyû XX theo quan nieäm thaåm myõ hieän ñaïi. Ñieåm khaùc nhau giöõa 2 boä y phuïc Taøu vaø Vieät, laø xì paùo xeû taø chæ tôùi taàm ñaàu goái ngöôøi maëc (vì phía trong khoâng coù quaàn). [2]. Ñaàu nhöõng naêm 60 cuûa theá kyû tröôùc, baø Ñeä nhaát phu nhaân cuûa chính quyeàn Saøi goøn (vôï cuûa coá vaán ñaëc bieät Ngoâ Ñình Nhu, em trai Ngoâ Ñình Dieäm), coù ñöa ra moät kieåu aùo daøi khoeùt coå roäng, ñöôïc goïi laø “aùo Traàn Leä Xuaân”; song kieåu aùo ñoù khoâng ñöôïc soá ñoâng chaáp nhaän, phaûi chaêng noù thieáu ñi söï yù nhò, kín ñaùo caàn thieát. nhö: Trong töông lai ngöôøi Vieät Nam seõ soáng trong nhöõng ngoâi nhaø nhö theá naøo ? Gia ñình ôû hoï seõ ra sao ? Thanh-thieáu nieân Vieät Nam seõ vui chôi-giaûi trí nhö theá naøo ?... 3.1.4. Giôùi thieäu vaên hoùa Vieät Nam vôùi beø baïn quoác teá, goùp phaàn vaøo vieäc taêng cöôøng söï hieåu bieát laãn nhau, thaét chaët tình ñoaøn keát-höõu nghò giöõa caùc daân toäc, phaán ñaáu cho moät theá giôùi chung soáng hoøa bình, hôïp taùc höõu nghò, phaùt trieån beàn vöõng. Tình traïng thieáu hieåu bieát khaùch quan, ñuùng ñaén veà Vieät Nam hieän ñang laø moät hieän töôïng khaù phoå bieán treân Theá giôùi. Ñaõ theá, caùc theá löïc thuø ñòch vôùi Vieät Nam thöôøng coá tình xuyeân taïc, boùp meùo söï thaät veà ñaát nöôùc, vaên hoùa Vieät Nam phuïc vuï cho nhöõng möu ñoà ñen toái cuûa chuùng. Hôn luùc PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  16. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc - 15 - naøo heát, VNH phaûi goùp phaàn noã löïc vaøo vieäc giaûi quyeát nhöõng baát caäp ñoù, ñaäp tan nhöõng luaän ñieäu xuyeân taïc cuûa nhöõng theá löïc thieáu thieän chí, laøm cho baïn beø khaép naêm chaâu hieåu bieát veà chuùng ta hôn, treân cô sôû ñoù goùp phaàn taêng cöôøng vaø caûi thieän caùc moái quan heä hôïp taùc-höõu nghò hieän taïi cuõng nhö trong töông lai. 3.2. Nhieäm vuï 3.2.1. Nhieäm vuï haøng ñaàu cuûa VNH laø nghieân cöùu veà ñaát nöôùc, con ngöôøi Vieät Nam moät caùch toaøn dieän, trung thöïc, khaùch quan, keå caû caùc phöông dieän tích cöïc laãn tieâu cöïc (traùnh caùc khuynh höôùng toâ hoàng hay boâi ñen hieän thöïc), nghieân cöùu ngöôøi Vieät laãn 53 toäc ngöôøi thieåu soá anh em treân ñaát nöôùc ta, nghieân cöùu nhöõng yeáu toá vaên hoùa noäi sinh vaø caû caùc nhaân toá vaên hoùa ngoaïi sinh. 3.2.1.a. Toå quoác Vieät Nam vôùi 330.600 km2 dieän tích phaàn noåi vaø moät vuøng laõnh haûi roäng lôùn, naèm trong vaønh ñai khí haäu nhieät ñôùi gioù muøa, giaøu taøi nguyeân-khoaùng saûn, vôùi ñuû caùc daïng sinh caûnh mieàn nuùi, trung du, ñoàng baèng vaø bieån... laø nhöõng ñieàu kieän heát söùc quan troïng cho vieäc phaùt trieån moät neàn kinh teá ña daïng, ñaëc bieät laø nhöõng loaøi noâng-laâm saûn nhieät ñôùi. Töø haøng ngaøn naêm nay, do nhieàu nguyeân nhaân khaùch quan vaø chuû quan, caùc theá heä toå tieân ta cuõng nhö chuùng ta hoâm nay chæ môùi khai thaùc moät phaàn nhöõng theá maïnh thieân nhieân ñoù, nhieàu theá maïnh khaùc chöa (hay chæ môùi baét ñaàu) ñöôïc quan taâm tôùi, chöa töông xöùng vôùi tieàm naêng voán coù. Cho tôùi nay, ngaønh kinh teá bieån Vieät Nam chuû yeáu môùi döøng laïi ôû vieäc ñaùnh baét toâm, caù ven bôø vaø khai thaùc daàu khí trong khoaûng hôn moät thaäp kyû trôû laïi ñaây, coøn bao nhieâu nguoàn lôïi khaùc töø bieån - haàu nhö chuùng ta vaãn chöa “sôø” tôùi. Beân caïnh nhöõng tieàm naêng to lôùn veà kinh teá, thieân nhieân Vieät Nam vôùi nuùi soâng huøng vó (löng töïa Tröôøng Sôn), nhöõng caùnh ñoàng phì nhieâu, thaúng caùnh coø bay vaø hôn 2000 km bôø bieån (maët höôùng Thaùi Bình Döông bao la...) ñaõ ñeå laïi treân nhieàu vuøng mieàn ñaát nöôùc nhöõng thaéng caûnh voâ cuøng ngoaïn muïc, laøm say loøng du khaùch, beø baïn 4 phöông. Vònh Haï Long cuûa chuùng ta ñaõ nhaän ñöôïc moät vinh döï ñaëc bieät - 2 laàn ñaêng quang danh hieäu “di saûn thieân nhieân Theá giôùi” vaø gaàn ñaây, Vöôøn Quoác gia Phong Nha-Keû Baøng (Quaûng Bình) cuõng ñaõ ñöôïc UNESCO ghi nhaän vaøo The World Natural Heritage List (2003) vaø vònh Nha Trang cuõng ñöôïc ghi nhaän laø moät trong nhöõng vònh bieån ñeïp nhaát haønh tinh. PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  17. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc - 16 - 3.2.1.b. Traûi qua haøng ngaøn naêm lòch söû, caùc theá heä cha oâng ta ñaõ hun ñuùc neân nhieàu truyeàn thoáng toát ñeïp. Trong soá nhöõng truyeàn thoáng toát ñeïp ñoù phaûi keå tôùi caùc truyeàn thoáng caàn cuø, thoâng minh saùng taïo, kieân cöôøng baát khuaát, nhaân haäu, vò tha, laïc quan, yeâu ñôøi... Ñeå toàn taïi vaø khoâng ngöøng phaùt trieån treân daûi ñaát maø thieân nhieân vöøa öu ñaõi vöøa khaét khe nghieät ngaõ naøy, caùc theá heä ngöôøi Vieät ñaõ phaûi lao ñoäng queân mình ñeå ñieåm toâ cho giang sôn ngaøy theâm gaám voùc. Löïa choïn ngheà troàng luùa nöôùc laøm sinh keá chính, caùc theá heä ngöôøi Vieät ñaõ khoâng neà haø moät naéng hai söông, baùn maët cho ñaát, baùn caät cho trôøi ñeå bieán ñoàng chua, ruoäng maën thaønh nhöõng muøa vaøng tróu haït. Haõy nghe moät ñoaïn thô sau cuûa em beù Traàn Ñaêng Khoa naêm naøo: Haït gaïo laøng ta. Coù baõo thaùng Baûy, coù möa thaùng Ba, Coù tröa thaùng Saùu. Nöôùc nhö ai naáu, cheát caû caù côø. Cua ngoâi leân bôø. Meï em xuoáng caáy... Cöù nhìn haøng ngaøn km ñeâ ñieàu ñöôïc boài truùc qua haøng chuïc theá kyû vôùi quy moâ ñoà soä chaúng keùm gì Vaïn lyù tröôøng thaønh cuûa ngöôøi Haùn môùi thaáy heát söï caàn cuø tôùi möùc phi thöôøng cuûa caùc theá heä toå tieân cuûa chuùng ta. Ñaát nöôùc beân bôø Thaùi Bình döông loäng gioù, nhieàu hoa thôm traùi ngoït, nhieàu saûn vaät quyù baùu vaø laïi laø “ñaàu caàu” chieán löôïc xuoáng vuøng Ñoâng Nam AÙ naøy ñaõ ñöôïc caùc theá löïc mang tham voïng “bình thieân haï” töø xöa cuõng nhö nhöõng sieâu cöôøng quoác thôøi caän-hieän ñaïi “quan taâm”, doøm ngoù. Lòch söû maáy ngaøn naêm cuûa daân toäc cuõng laø lòch söû cuûa moät cuoäc tröôøng chinh veä quoác vó ñaïi. Trong thieân tuøy buùt Ñöôøng chuùng ta ñi noåi tieáng, nhaø vaên Nguyeãn Trung Thaønh cho raèng, neáu phaûi minh hoïa lòch söû daân toäc naøy thì khoâng trang naøo, doøng naøo laïi khoâng phaûi veõ moät thanh göôm töï veä vaø toâ ñaäm moät maøu maùu. Quaû laø hieám coù moät daân toäc naøo treân Theá giôùi maø trong lòch söû cuûa mình laïi phaûi ñöông ñaàu vôùi nhieàu keû thuø xaâm löôïc ñeán theá. Khoâng keå caùc thöù giaëc huyeàn thoaïi nhö giaëc AÂn, Muõi ñoû... thôøi Huøng vöông, maø theo chính söû cuõng ñaõ ghi ñöôïc nhöõng cuoäc xaâm laêng cuûa nhöõng teân ñeá quoác sau: Taàn (TK II B.C.), Trieäu (179 B.C.), Nam Haùn (938), Toáng (981, 1076-77), Nguyeân (1258, 1285, 1288), Minh (1407), Xieâm (1885), Thanh (1788-89), Phaùp (1858-1945;1946-54), Myõ(1954-75), Mieân (1977-79), boïn baønh tröôùng Trung Quoác (1979). Trong soá hôn chuïc laàn bò xaâm laêng ñoù, chæ coù 3 laàn daân toäc naøy cam chòu thaát baïi (thôøi An Döông vöông -179 B.C., thôøi Hoà -1407, thôøi Nguyeãn - 1884). Ngay caû trong nhöõng thôøi kyø bò ngoaïi bang noâ dòch ñaày ñau thöông, tuûi nhuïc ñoù, caùc theá heä ngöôøi Vieät ñaõ khoâng ngöøng ñöùng leân phaù beû xieàng goâng noâ leä, lôùp naøy ngaõ, lôùp khaùc keá tieáp, khoâng heà nao nuùng, sôøn loøng, ngoan cöôøng chieán ñaáu cho tôùi ngaøy toaøn thaéng. GS. Traàn Vaên Giaøu raát coù lyù khi oâng vieát: neáu hieåu “ñaïo” laø ñöôøng ñi, laø leõ phaûi PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  18. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc - 17 - ôû ñôøi thì thöù toân giaùo chính thoáng/toaøn toøng ôû Vieät toäc chính laø chuû nghóa yeâu nöôùc, laø “ñaïo yeâu nöôùc”. Daân toäc Vieät Nam laø moät daân toäc thoâng minh vaø saùng taïo. Ñoù laø söï ñuùc keát moät caùch taøi tình kho taøng tri thöùc noâng hoïc trong 4 chöõ nöôùc-phaân- caàn-gioáng, laø trí tueä Vieät Nam trong vieäc ñöông ñaàu thaéng lôïi vôùi nhöõng keû thuø coù tieàm löïc kinh teá- quaân söï vöôït troäi, laø nhöõng caùch ñaùnh giaëc ñoäc ñaùo, taøi tình, laø trí thoâng minh cuûa caùc em nhoû Vieät Nam trong caùc kyø thi olyùmpic quoác teá veà Toaùn hoïc, Tin hoïc, Vaät lyù ... hay trong lónh vöïc aâm nhaïc ñænh cao (piano), theå thao trí tueä. Taïi moät soá tröôøng hoïc ôû nöôùc ngoaøi coù ngöôøi Vieät sinh soáng, nhöõng hoïc sinh Vieät kieàu ñaõ laøm cho caùc ban giaùm hieäu ôû ñoù raát haøi loøng - tyû leä hoïc sinh gioûi laø ngöôøi Vieät thöôøng raát cao, trong khi soá löôïng kieàu daân Vieät chæ chieám moät phaân soá nhoû trong toång soá daân cö ôû ñoù (tieâu bieåu nhaát laø ôû UÙc). Hai theá kyû tröôùc, söù thaàn Cao Ly Hoàng Haøi Hy ñaõ töøng nhaän ñònh laø ngöôøi nhö Leâ Quyù Ñoân vaøi 3 traêm naêm môùi xuaát hieän moät laàn... Nhieàu nhaø khoa hoïc Vieät Nam hieän ñaïi ñaõ ñöôïc caùc Vieän Haøn laâm khoa hoïc nöôùc ngoaøi baàu laøm vieän syõ (Traàn Huy Lieäu, Toân Thaát Tuøng, Nguyeãn Vaên Hieäu, Ñaëng Vaên Caån...). Ñaây chaúng nhöõng laø nieàm töï haøo maø coøn laø tieàm naêng to lôùn trong vieäc phaùt trieån moät neàn kinh teá trí thöùc cuûa nhaân loaïi töø theá kyû XXI. Hieám coù moät daân toäc naøo treân traùi ñaát maø loøng nhaân haäu, ñöùc vò tha laïi cao caû nhö daân toäc Vieät Nam - nhaân haäu ngay vôùi caû keû thuø cuûa mình, keå caû nhöõng teân ñaõ töøng gaây toäi aùc tôùi möùc “trôøi khoâng dung, ñaát khoâng tha, thaàn ngöôøi ñeàu caêm giaän”. Naêm 1428, sau khi dieät goïn caùnh quaân cöùu vieän 10 vaïn cuûa Lieãu Thaêng töø Trung Quoác sang qua ngaû Laïng Sôn, laøm cho caùnh quaân Moäc Thaïnh ñi theo ñöôøng soâng Hoàng hoaûng sôï tôùi möùc daãm ñaïp leân nhau ñeå chaïy thoaùt thaân veà nöôùc; soá phaän cuûa ñoäi quaân Vöông Thoâng ôû Ñoâng Ñoâ luùc ñoù chaúng khaùc gì “caù naèm treân thôùt”; song Leâ lôïi, Nguyeãn Traõi ñaõ chuû ñoäng “giaûng hoøa”“môû ñöôøng hieáu sinh” cho ñoäi quaân Thieân trieàu ñaïi quoác ñôõ phaûi “maët mo” veà nöôùc. Nhaân daân ta coøn laäp ñeàn thôø cho caû töôùng giaëc töû traän (Ñeàn Saàm Nghi Ñoáng ôû Ngoõ Saàm Coâng – Haø Noäi). Lòch söû nhaân loaïi thöôøng chöùng kieán moät söï thöïc laø, sau caùc cuoäc caùch maïng thôøi caän-hieän ñaïi, nhöõng oâng hoaøng, baø chuùa, nhöõng keû ñaïi dieän cho theå cheá cuõ khoù loøng traùnh khoûi bò quaàn chuùng caùch maïng ñöa leân ñoaïn ñaàu ñaøi (Hoaøng ñeá Charle I ôû Anh, Hoaøng ñeá Louis XVI ôû Phaùp, Sa hoaøng Nicolay ñeä nhò ôû Nga...); theá nhöng ôû Vieät Nam, caû Baûo Ñaïi tröôùc ñaây cuõng nhö Döông Vaên Minh sau naøy ñeàu ñöôïc an toaøn tính maïng, thaäm chí caùc oâng Vónh Thuïy, Nguyeãn Xuaân Oaùnh... coøn ñöôïc môøi laøm coá vaán cho chính phuû môùi, Khaâm sai ñaïi thaàn Phan Keá Toaïi vaãn ñöôïc tham gia thaønh phaàn Chính phuû Laâm thôøi. Chính tuø binh PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  19. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc - 18 - Phaùp, Myõ trong nhöõng cuoäc chieán tranh gaàn ñaây vaãn khaéc ghi nhieàu kyû nieäm caûm ñoäng veà söï khoan dung ñoä löôïng cuûa ngöôøi Vieät Nam ñoái vôùi hoï. W.A. Robinson - phi coâng Myõ bò baén rôi vaø baét soáng ôû Höông Kheâ - Haø Tónh (1965), nhaân vaät to lôùn trong böùc aûnh “O du kích nhoû ...”, naêm 1995 sang thaêm laïi Vieät Nam, ñaõ xuùc ñoäng keå laïi luùc ñoù anh ñaõ ñöôïc gia ñình moät cuï giaø nhöôøng chieác phaûn duy nhaát cho naèm, coøn daân laøng nhòn aên ñeå naáu chaùo gaø cho anh. Trong khi ñoù, ôû moät soá nôi treân Theá giôùi thaäm chí ngöôøi ta khoâng chaáp nhaän tuø binh vì ngaïi phöùc taïp, toán keùm... Vaát vaû, ñau thöông, tuûi nhuïc, ... vôùi daân toäc ta khoâng phaûi laø nhoû, song vöôït leân treân heát thaûy... vaãn laø tinh thaàn laïc quan yeâu ñôøi, laø nieàm tin maõnh lieät ôû moät ngaøy mai töôi saùng, moät tieàn ñoà xaùn laïn ñoái vôùi daân toäc. Baøi ca dao kyø laï cuûa daûi ñaát mieàn Trung ngheøo khoù ñaõ noùi leân ñieàu ñoù: Thaùng Gieâng/Hai/Ba/Boán - thaùng khoán naïn; Ñi vay, ñi daïm möôïn taïm ñöôïc moät quan tieàn; Ra chôï keû Dieân mua con gaø maùi veà nuoâi, haén ñeû ra möôøi tröùng: Moät/hai/ba/boán/naêm/saùu/baûy tröùng ung. Coøn 3 tröùng nôû ra 3 con. Con dieàu tha, con quaï baét, con caét xôi. Chôù than phaän khoù ai ôi. Coøn da loâng moïc, coøn choài naûy caây. Kyø dieäu xieát bao, khi haøng vaïn quaân Nguyeân keùo vaøo xaâm laán bôø coõi, vò Quoác coâng tieát cheá trieàu Traàn vaãn bình thaûn: “Naêm nay ñaùnh giaëc deã”, vua Traàn vaãn ngaâm thô “Coái keâ cöïu söï quaân tu kyù, Hoan Dieãn do toàn thaäp vaïn binh” (Taïm dòch: Vieäc cuõ ôû Coái keâ haún caùc anh vaãn nhôù, [huoáng chi] ta vaãn coøn möôøi vaïn quaân ôû Hoan, Dieãn, [quaân giaëc laøm gì noåi]). Khoù coù theå töôûng töôïng, giöõa thaâm u cuûa nuùi röøng Vieät Baéc, vaøo moät ngaøy cuoái thu 1948, nhaïc syõ Vaên Cao ñaõ hình dung moät caùch chính xaùc caùi ngaøy boä ñoäi ta toaøn thaéng trôû veà Thuû ñoâ trong côø hoa röïc rôõ vaø söï haân hoan chaøo ñoùn cuûa nhaân daân 36 phoá phöôøng – Truøng truøng quaân ñi nhö soùng, lôùp lôùp ñoaøn quaân tieán veà… Naêm cöûa oâ ñoùn möøng ñoaøn quaân tieán veà… Ñænh cao cuûa tinh thaàn laïc quan ñoù ñaõ keát tinh ôû Chuû tòch Hoà Chí Minh trong nhöõng naêm khaùng chieán - Giaëc Myõ oà aït ñöa hôn nöûa trieäu quaân ñoäi vaøo chieán tröôøng mieàn Nam, huy ñoäng haøng ngaøn maùy bay neùm bom phaù hoaïi hoøng “ñöa mieàn Baéc trôû veà thôøi kyø ñoà ñaù”, Baùc vaãn tin töôûng “tôùi ngaøy thaéng lôïi ta seõ xaây döïng ñaát nöôùc ta ñaøng hoaøn hôn, to ñeïp hôn”. Giöõa tieáng gaàm ruù cuûa maùy bay thuø, tieáng noå xeù trôøi cuûa bom ñaïn ñòch... nhöõng töôûng nôi ñaây chæ coù cheát choùc, tang thöông... maø vaãn roän raõ vang leân lôøi ca baát tuyeät “ñöôøng ra traän muøa naøy ñeïp laém” cuûa nhöõng chieán syõ giaûi phoùng quaân, cuûa nhöõng coâ gaùi môû ñöôøng “chöa thaáy maët ngöôøi chæ nghe tieáng haùt”... Trong aùnh chôùp loùe löûa cuûa bom B.52, töø moät caên gaùc nhoû, nhaïc syõ Phan Nhaân ñaõ saùng taùc thaønh coâng ca khuùc Haø Noäi nieàm tin yeâu hy voïng… Thaät ñuùng laø “tieáng haùt aùt tieáng bom”. Khoâng roõ: “Coù nôi ñaâu treân traùi ñaát naøy, Ngöôøi vaãn ngoït ngaøo qua muoân noãi ñaéng cay, Soáng cheát töøng giaây möa bom, baõo ñaïn. Loøng chung thuûy vaãn maùt töôi tình baïn”. Phaûi coù toá chaát ñoù, caùc theá heä cha PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc
  20. Nhaäp moân Vieät Nam hoïc - 19 - oâng chuùng ta môùi vöôït qua bieát bao cam go, thöû thaùch maø baûo toàn ñöôïc noøi gioáng, cô nghieäp cuûa toå toâng cho tôùi taän hoâm nay. 3.2.1.c. Coá nhieân, beân caïnh truyeàn thoáng toát ñeïp, ôû ngöôøi Vieät Nam vaãn coù khoâng ít nhöõng maët haïn cheá. Noåi leân treân heát laø söï thieáu vaéng moät truyeàn thoáng khoa hoïc-kyõ thuaät, laø söï laõng phí (thaäm chí laø xa hoa), chöa coù thoùi quen tuaân thuû phaùp luaät... Keå töø khoa thi ñaàu tieân cuûa tröôøng Quoác töû giaùm - tröôøng ñaïi hoïc ñaàu tieân ôû Vieät Nam, vaøo naêm 1077 ñeán khoa thi Haùn hoïc cuoái cuøng vaøo naêm 1919, vôùi haøng ngaøn “tieán syõ” ñöôïc ñaøo taïo döôùi thôøi phong kieán, song hoï chaúng ñeå laïi cho ñôøi sau moät hoïc thuyeát khoa hoïc, moät ñònh lyù hay moät ñònh luaät naøo. Cheá ñoä giaùo duïc theo loái vaên chöông cöû töû chæ ñaøo taïo ra nhöõng ngöôøi laøm quan vaø thi thoaûng laøm thô; ngay caû vieäc saûn sinh ra moät nhaân vaät naøo ñöôïc goïi laø “töû” nhö nguôøi Haùn (Khoång töû, Maïnh töû, Chu töû, Nhan töû,... cho ñeán baùch gia chö töû) cuõng khoâng coù noát. Baûn thaân ngöôøi Vieät vôùi trí tueä thoâng minh sieâu vieät nhöng khoâng coù thoùi quen toång keát, ñuùc ruùt kinh nghieäm naâng leân thaønh lyù luaän. Töø caùc thôøi Traàn, Hoà... moân Toaùn ñaõ ñöôïc ñöa vaøo chöông trình thi cöû tuyeån choïn syõ töû, ñaõ xuaát hieän moät soá nhaø Toaùn hoïc nhö Vuõ Höïu, “Traïng Löôøng” Löông Theá Vinh..., song maõi tôùi ñaàu theá kyû XX, toaùn hoïc ôû nöôùc ta vaãn chæ döøng laïi ôû nhöõng baøi toaùn ñoá ôû trình ñoä sô caáp. Beân caïnh ñoù laø neáp soáng vò tình, neå nang, ñaïi khaùi theo kieåu “chín boû laøm möôøi”, “loït saøng xuoáng nia”... cuõng laø nhöõng trôû ngaïi khoâng nhoû cho vieäc ñi tôùi nhöõng keát luaän chính xaùc, khoa hoïc... Maëc duø cuoäc soáng coøn heát söùc khoù khaên, song nhìn chung - yù thöùc tieát kieäm ôû ngöôøi Vieät laø raát keùm. Tröôùc heát, ñoù laø söï laõng phí veà maët thôøi gian. Neáu tröôùc ñaây, söï tình tôùi möùc ngöôøi ta phaûi baùo ñoäng veà vieäc duøng caû “thaùng Gieâng laø thaùng aên chôi, thaùng Hai côø baïc, thaùng Ba röôïu cheø”... thì ngaøy nay, söï “cao su” veà thôøi gian vaãn laø hieän töôïng raát phoå bieán. Ñi muoän, “bieán” sôùm, thaäm chí boû vieäc coâng ñi chôi gaùi, ñaùnh baïc taän Hoàng coâng, Ma Cao... ñaõ/ñang laø nhöõng vi phaïm nghieâm troïng kyû luaät lao ñoäng. Cuøng vôùi söï laõng phí veà thôøi gian laø söï laõng phí veà cuûa caûi vaät chaát. Nhöõng kyø hoäi heø, ñình ñaùm, gioã chaïp linh ñình toán keùm ñaõ laøm “meùo maët” trong nhöõng ngaøy Ba thaùng Taùm tröôùc ñaây, giôø laïi ñang ñöôïc “phaùt huy” döôùi caùc daïng lieân hoan, tieäc tuøng buø khuù laøm thaát thoaùt cuûa Nhaø nöôùc haøng traêm, haøng ngaøn tyû ñoàng. Coù ngöôøi nöôùc ngoaøi cho raèng Vieät Nam ñang laø “thuøng bia khuûng loà nhaát Theá giôùi”. Danh saùch nhaø maùy bia ñang keùo daøi ra voâ toäi vaï. Trong khi ñoù, ôû caùc nöôùc phaùt trieån chaâu AÂu, nhöõng ngöôøi aên tieäc khoâng ngaàn ngaïi ñem veà nhaø nhöõng thöùc aên thöøa... PGS.TS. Cao Theá Trình Khoa Vieät Nam hoïc

CÓ THỂ BẠN MUỐN DOWNLOAD

THÔNG TIN
TRỢ GIÚP
HỖ TRỢ KHÁCH HÀNG
Theo dõi chúng tôi

Chịu trách nhiệm nội dung:

Nguyễn Công Hà - Giám đốc Công ty TNHH TÀI LIỆU TRỰC TUYẾN VI NA

LIÊN HỆ

Địa chỉ: P402, 54A Nơ Trang Long, Phường 14, Q.Bình Thạnh, TP.HCM

Hotline:0933030098

Email: support@vdoc.com.vn

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2009-2019 TaiLieu.VN. All rights reserved.

 

Đồng bộ tài khoản