Luận án Tiến sĩ Tài chính - Ngân hàng: Quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam

Chia sẻ: _ _ | Ngày: | Loại File: PDF | Số trang:206

Thêm vào BST

Báo xấu

30
lượt xem 13
download

Download Vui lòng tải xuống để xem tài liệu đầy đủ

Luận án Tiến sĩ Tài chính - Ngân hàng "Quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam" trình bày các nội dung chính sau: Cơ sở lý luận về quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước; Thực trạng quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam; Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam.

Chủ đề:

Bình luận(0) Đăng nhập để gửi bình luận!

Lưu

Nội dung Text: Luận án Tiến sĩ Tài chính - Ngân hàng: Quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN HẬU CẦN TRẦN VĂN QUẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÀI CHÍNH - NGÂN HÀNG - BẢO HIỂM HÀ NỘI - 2022
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ QUỐC PHÒNG HỌC VIỆN HẬU CẦN TRẦN VĂN QUẾ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC VIỆT NAM Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng Mã số: 9. 34. 02. 01 Người hướng dẫn khoa học: 1. PGS.TS. PHAN HỮU NGHỊ 2. PGS.TS. NGUYỄN VĂN XA HÀ NỘI - 2022
i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan bản Luận án với Đề tài: “Quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam” là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc và được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Nội dung luận án chưa được sử dụng để bảo vệ lấy bất kì học vị hoặc đề tài nào. Nghiên cứu sinh: Trần Văn Quế
ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................. i MỤC LỤC ........................................................................................................ ii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT......................................................................... vi DANH MỤC BẢNG ...................................................................................... vii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH .................................................... viii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ........................................... 7 1.1. Tổng quan các nghiên cứu có liên quan đến luận án ............................ 7 1.2. Nhận xét và khoảng trống nghiên cứu ................................................. 13 1.3. Câu hỏi nghiên cứu ................................................................................ 15 Kết luận chương 1 ......................................................................................... 16 Chương 2: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ TÀI CHÍNH DOANH NGHIỆP NHÀ NƯỚC .................................................................................. 17 2.1. Tổng quan về doanh nghiệp nhà nước ................................................. 17 2.1.1. Khái niệm và đặc điểm của doanh nghiệp nhà nước .................... 17 2.1.2. Vai trò của doanh nghiệp Nhà nước ............................................. 20 2.1.3. Hình thức hoạt động của doanh nghiệp nhà nước ........................ 21 2.1.4. Tổ chức quản lý tại doanh nghiệp nhà nước ................................. 22 2.2. Tổng quan về quản lý tài chính tại doanh nghiệp nhà nước.............. 25 2.2.1. Khái niệm, nguyên tắc quản lý tài chính tại doanh nghiệp nhà nước . 25 2.2.2. Quy trình quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước..................... 32 2.2.3. Nội dung quản lý tài chính tại doanh nghiệp nhà nước ................ 34 2.2.4. Chỉ tiêu đánh giá quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước theo nội dung quản lý ............................................................................................ 44
iii 2.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính của các doanh nghiệp nhà nước .................................................................................................. 48 2.3. Kinh nghiệm quản lý tài chính của một số doanh nghiệp nhà nước. 53 2.3.1. Kinh nghiệm trong nước về quản lý tài chính tại doanh nghiệp nhà nước ................................................................................................. 53 2.3.2. Kinh nghiệm quốc tế về quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước của một số doanh nghiệp nước ngoài...................................................... 60 2.3.3. Bài học kinh nghiệm đối với Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam .. 62 Kết luận chương 2 ......................................................................................... 65 Chương 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC VIỆT NAM...................................................................... 66 3.1. Giới thiệu Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ...................................... 66 3.1.1. Quá trình phát triển Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ................ 66 3.1.2. Tổ chức hoạt động cơ cấu tổ chức tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ................................................................................................ 68 3.1.3. Kết quả hoạt động của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ............ 69 3.1.4. Bộ máy quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam .. 72 3.2. Thực trạng quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam . 75 3.2.1. Thực trạng quy trình quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ................................................................................................. 75 3.2.2. Thực trạng quản lý tài chính tại NXB Giáo dục Việt Nam .......... 86 3.3. Đánh giá thực trạng quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ...................................................................................................... 113 3.3.1. Kết quả đạt được ......................................................................... 113 3.3.2. Hạn chế........................................................................................ 114 3.3.3. Nguyên nhân của hạn chế ........................................................... 116
iv Chương 4: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ TÀI CHÍNH TẠI NHÀ XUẤT BẢN GIÁO DỤC VIỆT NAM ....................................................... 122 4.1. Định hướng và mục tiêu hoàn thiện quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đến năm 2030 ............................................................. 122 4.1.1. Bối cảnh chung của Việt Nam hiện nay về Giáo dục và đào tạo 122 4.1.2. Mục tiêu và định hướng phát triển của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đến 2030 ....................................................................................... 124 4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ...................................................................................................... 128 4.2.1. Hoàn thiện hệ thống các văn bản nội bộ quy định về quản lý tài chính của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ........................................ 128 4.2.2. Thực hiện đổi mới cơ chế xây dựng kế hoạch tài chính, thực hiện thanh, quyết toán kiểm tra giám sát chặt chẽ ........................................ 129 4.2.3. Phân định rõ trách nhiệm, quyền hạn Hội đồng thành viên và Ban giám đốc ................................................................................................ 133 4.2.4. Tăng quyền huy động vốn thực hiện dự án................................. 134 4.2.5. Khai thác, phát huy tiềm năng đội ngũ nhân lực, vốn, trang thiết bị, tập trung nguồn lực tài chính cao nhất cho Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. .............................................................................................. 135 4.2.6. Đổi mới chính sách giá bán sách giáo khoa ................................ 136 4.2.7. Hoàn thiện đàm phán hướng tới chính sách ưu tiên cho hoạt động vì mục tiêu cộng đồng ............................................................................... 137 4.2.8. Hoàn thiện quản lý tài chính thích nghi với tình hình thị trường 138 4.2.9. Hoàn thiện quản lý bảo toàn và phát triển vốn nhà nước, quản lý huy động vốn, quản lý tài sản, quản lý đầu tư vốn ............................... 141 4.2.10. Hoàn thiện quản lý doanh thu, chi phí và lợi nhuận ................. 150 4.2.11. Giải pháp khác .......................................................................... 152
v 4.4. Kiến nghị ............................................................................................... 158 4.4.1. Kiến nghị với Chính phủ ............................................................. 158 4.4.2. Kiến nghị Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Tài chính .................. 159 4.4.3. Kiến nghị với ngân hàng Nhà nước ............................................ 160 Kết luận chương 4 ....................................................................................... 161 KẾT LUẬN .................................................................................................. 162 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC ĐÃ ĐƯỢC CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
vi DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT Danh mục từ viết tắt Tiếng Việt BGD&ĐT Bộ Giáo dục và Đào tạo CBCNV Cán bộ công nhân viên DNNN Doanh nghiệp nhà nước HĐQT Hội đồng quản trị HĐTV Hội đồng thành viên HLGD Học liệu giáo dục KHTC Kế hoạch tài chính LNST Lợi nhuận sau thuế LNTT Lợi nhuận trước thuế MTV Một thành viên NXB Nhà xuất bản SCIC Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn nhà nước SGK Sách giáo khoa STK Sách tham khảo TBGD Thiết bị giáo dục TCCB Tổ chức cán bộ TCDN Tài chính doanh nghiệp TĐKT Tập đoàn kinh tế TNHH Trách nhiệm hữu hạn TSCĐ Tài sản cố định TSKH Tiến sĩ khoa học VHTT Văn học tuổi trẻ Danh mục từ viết tắt tiếng nước ngoài WTO World Trade Organization Tổ chức Kinh tế Thế giới
vii DANH MỤC BẢNG Bảng 3.1. Kết quả hoạt động của NXB Giáo dục Việt Nam giai đoạn 2016 - 2021 .......71 Bảng 3.2. Kế hoạch tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam giai đoạn 2016 - 2021 .............................................................................................77 Bảng 3.3. Tình hình thực hiện kế hoạch tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam giai đoạn 2016 - 2021 ..............................................................................80 Bảng 3.4. Vốn chủ sở hữu Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ..................................87 Bảng 3.5. Vốn huy động tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam thời điểm 31/12 giai đoạn 2016 - 2021 .....................................................................................92 Bảng 3.6. Tình hình sử dụng vốn huy động ngắn hạn trong kì tại NXB Giáo dục Việt Nam giai đoạn 2016 - 2021 .....................................................................94 Bảng 3.7. Tài sản tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam giai đoạn 2016 - 2021 .......97 Bảng 3.8: Cấu trúc tài sản Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ..................................99 Bảng 3.9. Tình hình tăng, giảm tài sản cố định hữu hình của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ................................................................................................102 Bảng 3.10. Doanh thu và lợi nhuận trước thuế theo mảng kinh doanh tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ................................................................................109
viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ, SƠ ĐỒ, HÌNH Biểu đồ 3.1. Hệ số bảo toàn vốn của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam giai đoạn 2016 - 2021 ..........................................................................................89 Biểu đồ 3.2. Tình hình tài sản tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam giai đoạn 2016 - 2021 ..........................................................................................97 Biểu đồ 3.3. Tình hình đầu tư ra ngoài doanh nghiệp của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam ............................................................................................104 Biểu đồ 3.4. Doanh thu và Lợi nhuận sau thuế tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam giai đoạn 2016 - 2021 ........................................................................107 Sơ đồ 2.1. Mô hình quản lý tài chính tại doanh nghiệp nhà nước ............................31 Sơ đồ 3.1. Cơ cấu tổ chức Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam...................................68 Sơ đồ 3.2. Sơ đồ Tổ chức bộ máy quản lý tài chính tại NXB Giáo dục Việt Nam ..72 Hình 3.1. Phân tích Dupont 5 yếu tố đối với Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam giai đoạn 2016 - 2021 ...................................................................................111
1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong nền kinh tế nước ta hiện nay, thành phần kinh tế nhà nước (mà trong đó doanh nghiệp nhà nước là nòng cốt) giữ vai trò chủ đạo. Nhà nước thực hiện giao vốn cho doanh nghiệp nhà nước để doanh nghiệp nhà nước hoàn thành nhiệm vụ nhà nước giao. Doanh nghiệp Nhà nước đã có những đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế - xã hội. Tuy nhiên, nền kinh tế ngày càng nhiều thành phần thì cạnh tranh càng gay gắt, mỗi doanh nghiệp đều tìm các giải pháp để nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, nâng cao hiệu quả kinh tế để bảo toàn và phát triển vốn trong mọi hoàn cảnh của nền kinh tế thị trường. Quản lý tài chính đối với các doanh nghiệp Nhà nước là yêu cầu cấp thiết để doanh nghiệp Nhà nước phát triển bền vững. Do đó, nghiên cứu quản lý tài chính của doanh nghiệp nhà nước nói chung, của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam nói riêng có tính cấp thiết. Nhà xuất bản Giáo dục (nay là Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam) được thành lập ngày 1/6/1957. Là một doanh nghiệp Nhà nước trực thuộc Bộ Giáo dục & Đào tạo, Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam có nhiệm vụ tổ chức biên soạn, biên tập, in và phát hành các loại sách giáo khoa và các sản phẩm giáo dục phục vụ nghiên cứu, giảng dạy, học tập của các ngành học, bậc học trong toàn quốc; đồng thời giúp Bộ Giáo dục & Đào tạo chỉ đạo công tác sản xuất - kinh doanh thiết bị giáo dục và thư viện trường học trên toàn quốc. Tháng 5 năm 2003, Thủ tướng Chính phủ ra quyết định chuyển Nhà xuất bản Giáo dục sang hoạt động theo mô hình Công ty mẹ - Công ty con. Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam (NXB Giáo dục Việt Nam) thực hiện hoạt động kinh doanh theo hai mục tiêu song song là mục tiêu cộng đồng và mục tiêu lợi nhuận. Đặt ra nhiều khó khăn trong quản lý tài chính trong tất cả lĩnh vực bao gồm quản lý vốn do nhà nước giao, quản lý bảo toàn và phát triển
2 vốn nhà nước, quản lý huy động vốn, quản lý đầu tư vốn ra ngoài NXB Giáo dục Việt Nam. Thứ nhất, hoạt động vì mục tiêu cộng đồng và mục tiêu lợi nhuận song song đã dẫn đến NXB Giáo dục Việt Nam năm 2021 mới đạt được yêu cầu vì mục tiêu lợi nhuận. Thứ hai, quá trình quản lý tài chính còn nhiều yếu kém khi thực hiện quy định pháp luật của Nhà nước còn chậm được triển khai, dẫn đến bị động trong quản lý nói chung và nhất là việc thực hiện quản lý tài chính chưa theo kịp các quy định của pháp luật. Thứ ba, trình độ, học vấn về quản lý tài chính chậm đổi mới, chưa theo kịp sự phát triển của toàn bộ nền kinh tế quốc dân như chuyển đổi số, công nghệ thông tin. Thứ tư, công tác đào tạo đội ngũ quản lý tài chính của NXB Giáo dục Việt Nam chưa được chú trọng, dẫn đến trình độ của cán bộ công chức, viên chức chưa theo kịp sự phát triển cả xã hội và nền kinh tế nước nhà. Vì thế, cần thiết phải đổi mới công tác quản lý tài chính nhằm thực hiện chủ trương phong phú, đa dạng hoá sản phẩm; không ngừng nâng cao chất lượng sản phẩm, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh; góp phần phục vụ tốt nhất sự nghiệp giáo dục nước nhà, do đó quản lý tài chính có hiệu quả, đáp ứng yêu cầu vì mục tiêu cộng đồng và mục tiêu vì lợi nhuận là nhiệm vụ cấp thiết nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện mục tiêu cộng đồng song song với mục tiêu lợi nhuận đối với NXB Giáo dục Việt Nam. Tuy nhiên, với đặc trưng doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong lĩnh vực độc quyền, quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam phải giải quyết nhiều vấn đề như hoạt động kinh doanh chính chưa mang lại lợi nhuận cho doanh nghiệp, hạn chế trong phân bổ nguồn tài chính đến các nhà xuất bản trực thuộc và đầu tư vào công ty liên kết. Từ đó đặt ra nhu cầu cấp thiết cho việc hoàn thiện quản lý tài chính đối với Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, tác giả chọn đề tài: “Quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam” làm luận án tiến sĩ kinh tế.
3 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của luận án Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận và phân tích thực trạng, luận án làm rõ thực trạng quản lý tài chính, kết quả đạt được và những hạn chế cần khắc phục, từ đó đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích trên, các nhiệm vụ nghiên cứu được đặt ra đối với luận án như sau: - Nghiên cứu làm rõ hơn những vấn đề lý luận chủ yếu về doanh nghiệp Nhà nước và quản lý tài chính trong các doanh nghiệp Nhà nước, những kinh nghiệm về quản lý tài chính trong các doanh nghiệp Nhà nước. - Đánh giá đúng thực trạng quản lý tài chính, những ưu điểm và kết quả đạt được, những mặt hạn chế tồn tại trong quản lý tài chính hiện hành tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, nguyên nhân của những hạn chế tồn tại đó. - Đề xuất định hướng và những giải pháp cần thực hiện để hoàn thiện quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng hoạt động quản lý tài chính, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh và hiệu quả kinh doanh của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu Đối tượng được tập trung nghiên cứu của luận án là quản lý tài chính tại doanh nghiệp nhà nước. Về nội dung nghiên cứu: những vấn đề chung, cơ bản của hoạt động quản lý tài chính đối với một doanh nghiệp nhà nước ngành xuất bản về các nội dung: quản lý bảo toàn vốn Nhà nước, vốn huy động, vốn đầu tư ra ngoài doanh nghiệp, quản lý doanh thu - chi phí - lợi nhuận, cơ chế kiểm tra và giám sát tài chính.
4 Phạm vi nghiên cứu, luận án giới hạn nghiên cứu về quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Về thời gian nghiên cứu: Các tài liệu, số liệu phục vụ nghiên cứu được thu thập khoảng thời gian từ 2016 đến 2021. Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại NXB Giáo dục Việt Nam định hướng đến năm 2030. 5. Phương pháp nghiên cứu Luận án vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử làm cơ sở phương pháp luận cho nghiên cứu. Ngoài ra, các phương pháp nghiên cứu khoa học khác cũng được vận dụng trong luận án là: Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận: Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa, so sánh những tư liệu đã có về doanh nghiệp nhà nước, nội dung và quy trình quản lý tài chính tại doanh nghiệp nhà nước để xây dựng khung lý thuyết và các khái niệm công cụ của vấn đề nghiên cứu Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Phương pháp phân tích thống kê, đối chiếu, so sánh, diễn giải và tổng hợp, phương pháp chuyên gia, kết hợp phương pháp phân tích định tính trên cơ sở phương pháp luận duy vật biện chứng và duy vật lịch sử để xem xét, phân tích đánh giá các vấn đề đặt ra tại đề tài nghiên cứu. Nhóm phương pháp nghiên cứu hỗ trợ: Sử dụng phương pháp thống kê để xử lý các số liệu thu được từ các phương pháp nghiên cứu khác Các số liệu, tài liệu được sử dụng trong luận án bao gồm: Số liệu thứ cấp được tác giả sử dụng qua một số kênh như: Báo cáo tài chính Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Ngoài ra luận án cũng sử dụng một số số liệu báo cáo của Bộ Tài chính, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Văn phòng Chính phủ… 6. Những đóng góp mới của luận án Về lý luận: trên cơ sở kế thừa những cơ sở lý luận đã có, luận án làm rõ thêm những vấn đề lý luận cơ bản về doanh nghiệp Nhà nước và quản lý tài
5 chính tại các doanh nghiệp Nhà nước, gồm: quản lý bảo toàn và phát triển vốn nhà nước tại Nhà xuất bản, quản lý sử dụng tài sản, quản lý huy động vốn; quản lý doanh thu, chi phí và phân phối lợi nhuận; quản lý đầu tư ra ngoài doanh nghiệp; cơ chế kiểm tra, giám sát tài chính trong doanh nghiệp Nhà nước. Đồng thời, luận án phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý tài chính tại doanh nghiệp nhà nước, bao gồm 5 nhân tố bên trong và 4 nhân tố bên ngoài doanh nghiệp nhà nước. Về thực tiễn: Luận án giới thiệu khái quát NXBGDVN và phản ánh, đánh giá đúng thực trạng quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam hiện nay trong giai đoạn 2016 - 2021. Thực trạng quản lý tài chính tại NXBGDVN được phân tích dựa trên những lý luận tại chương 2 và số liệu thứ cấp thu thập được chọn lọc qua 05 nội dung quản lý bao gồm Thực trạng quản lý vốn Nhà nước; Thực trạng quản lý huy động vốn; Thực trạng quản lý và sử dụng tài sản Nhà nước; Thực trạng quản lý đầu tư ra ngoài doanh nghiệp; Thực trạng quản lý doanh thu, chi phí và lợi nhuận. Luận án đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính giai đoạn thực hiện đề án tái cơ cấu Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam trong giai đoạn sắp tới. Luận án kiến nghị một số vấn đề góp phần đảm bảo mục tiêu của nhà nước về giáo dục vừa đảm bảo tài chính cho hoạt động chính của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam. Nghiên cứu quản lý tài chính tại NXB Giáo dục Việt Nam, luận án đi sâu tìm hiểu cách vận hành và quản lý DNNN hoạt động trên lĩnh vực độc quyền. Từ đó luận án đề xuất giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính đối với NXB Giáo dục Việt Nam, hướng tới đảm bảo đồng thời mục tiêu xã hội mục tiêu lợi nhuận của doanh nghiệp.
6 7. Kết cấu của luận án Ngoài mở đầu, kết luận, danh mục, phụ lục, tài liệu tham khảo, luận án bao gồm 4 chương: Chương 1: Tổng quan các công trình nghiên cứu đã công bố có liên quan đến đề tài luận án. Chương 2: Cơ sở lý luận về quản lý tài chính doanh nghiệp nhà nước Chương 3: Thực trạng quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam Chương 4: Giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính tại Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam
7 Chương 1 TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 1.1. Tổng quan các nghiên cứu có liên quan đến luận án Trên thế giới cũng như Việt Nam trong những năm gần đây cũng đã có một số công trình nghiên cứu về doanh nghiệp Nhà nước và cơ chế quản lý tài chính của các doanh nghiệp Nhà nước được công bố. Có thể nêu ra một số công trình nghiên cứu ở Việt Nam đã được công bố có liên quan đến đề tài nghiên cứu cụ thể sau đây: Luận án tiến sĩ “Các nhân tố tác động đến hiệu quả kinh doanh vốn nhà nước - nghiên cứu tại Tổng công ty SCIC” năm 2019 của tác giả Phạm Thị Hương đã góp phần khẳng định và làm rõ hơn hiệu quả kinh doanh vốn nhà nước của SCIC thông qua kết quả nghiên cứu định lượng, thực nghiệm của các doanh nghiệp SCIC quản lý đứng trên vai trò đại diện chủ sở hữu vốn nhà nước tại doanh nghiệp. Kết quả nghiên cứu của luận án đã chỉ ra những nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả kinh doanh vốn nhà nước. Trong đó tỷ lệ sở hữu vốn nhà nước, tốc độ tăng trưởng của doanh nghiệp, tuổi của doanh nghiệp. Qua nghiên cứu, luận án cũng đưa ra các nhóm giải pháp: (1) Hoàn thiện tiêu chí đánh giá hiệu quả kinh doanh vốn Nhà nước của SCIC (2) Nâng cao quản trị doanh nghiệp của SCIC (3) Nâng cao trình độ của cán bộ trong công tác quản trị doanh nghiệp (4) Đẩy mạnh đổi mới cơ chế quản lý vốn và quy chế người đại diện vốn Nhà nước tại doanh nghiệp của SCIC (5) Tăng cường hỗ trợ doanh nghiệp phát triển tại các doanh nghiệp cổ phần hóa (6) Nâng cao năng lực giám sát tài chính (7) Đảm bảo và phát huy tối đa vai trò của cổ đông Nhà nước tại doanh nghiệp. Kết quả nghiên cứu của luận án cũng đưa ra các tín hiệu giúp cho các nhà làm chính sách cũng như các Bộ, Ban, ngành nhìn nhận và đánh giá đúng
8 hơn thực tiễn về hiệu quả kinh doanh vốn nhà nước dưới một góc nhìn khác - cách tiếp cận “Kinh doanh vốn Nhà nước tại doanh nghiệp với góc độ Nhà nước là đại diện chủ sở hữu phần vốn góp tại doanh nghiệp”. Luận án tiến sĩ “Tác động của cấu trúc vốn đến sự phát triển của các doanh nghiệp mới thành lập: Nghiên cứu trường hợp các doanh nghiệp trên địa bàn thành phố Hà Nội” năm 2019 của tác giả Bùi Thị Thu Loan đã đề xuất một số khuyến nghị nhằm tăng trưởng và tăng cơ hội đầu tư đối với doanh nghiệp, bao gồm doanh nghiệp nhà nước như sau: (1) Các ngân hàng nên chủ động hơn trong các liên kết tài chính đối với các doanh bởi những lợi ích lớn hơn trong dài hạn và mở rộng phân khúc khách hàng tiềm năng dựa trên các nhu cầu có thực về vốn đầu tư kinh doanh. (2) Chính phủ cần tạo cơ chế đối với Ngân hàng trong cho vay doanh nghiệp, cải thiện môi trường kinh doanh và đầu tư đối với doanh nghiệp. (3) Các doanh nghiệp nên thiết lập mối quan hệ sớm với ngân hàng, cân nhắc gia tăng mức nợ sử dụng không vượt quá 71,9 % khi có các cơ hội đầu tư trong điều kiện nền kinh tế không chịu các cú sốc từ khủng hoảng tài chính. Luận án tiến sĩ ‟Cơ chế quản lý vốn Nhà nước đầu tư tại doanh nghiệp ở Việt Nam”, năm 2012 của tác giả Phạm Thị Thanh Hòa. Đề tài đề cập đến cơ chế quản lý vốn nhà nước đầu tư tại các doanh nghiệp trên góc độ chủ sở hữu Nhà nước được nghiên cứu qua các nội dung như cơ chế đầu tư vốn, cơ chế quản lý và sử dụng vốn, cơ chế phân chia lợi nhuận, cơ chế kiểm tra, giám sát quá trình đầu tư, quản lý và sử dụng vốn; hình thức thực hiện quyền sở hữu Nhà nước về vốn đầu tư tại doanh nghiệp. Ngoài ra, tác giả còn đưa ra được những hạn chế về cơ chế quản lý phần vốn đầu tư cho mô hình Công ty mẹ - Công ty con. Trên cơ sở đó tác giả đã đưa ra một số giải pháp cụ thể về cơ chế quản lý vốn Nhà nước đầu tư tại các doanh nghiệp ở Việt Nam nói chung.
9 Luận án tiến sĩ ‟Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính đối với doanh nghiệp viễn thông ở Việt Nam theo mô hình Tập đoàn kinh tế trong điều kiện phát triển và hội nhập”, năm 2009 của tác giả Trần Duy Hải. Luận án đã góp phần làm rõ cơ sở lý luận về cơ chế quản lý tài chính đối với TĐKT; đồng thời trên cơ sở khảo sát thực trạng cơ chế quản lý tài chính của các doanh nghiệp viễn thông ở Việt Nam hiện nay, luận án chỉ ra những khó khăn bất cập trong cơ chế quản lý tài chính của Tập đoàn Bưu chính viễn thông Việt Nam; đề xuất những giải pháp đổi mới và hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính của doanh nghiệp viễn thông ở Việt Nam theo mô hình Tập đoàn kinh tế trong điều kiện phát triển và hội nhập. Đề tài nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2009 của Bộ Tài chính do PGS.TS. Nguyễn Đăng Nam làm chủ nhiệm là ‟Chính sách cơ chế quản lý vốn Nhà nước tại các doanh nghiệp đến giai đoạn 2020”. Nội dung đề tài đề cập đến chính sách quản lý vốn và tài sản của Nhà nước tại các doanh nghiệp trên góc độ quản lý Nhà nước, chưa nghiên cứu cơ chế quản lý vốn Nhà nước trên góc độ chủ sở hữu. Luận án tiến sĩ ‟Hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính trong các Tổng công ty Nhà nước theo mô hình Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam”, năm 2008 của tác giả Phùng Thế Tính. Nội dung của luận án đã làm sáng tỏ thực tiễn và rút ra những hạn chế trong cơ chế quản lý tài chính hiện nay trong các doanh nghiệp Nhà nước theo Quyết định 91/TTg định hướng hoạt động theo mô hình Tập đoàn kinh tế. Đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý tài chính của các Tổng công ty Nhà nước định hướng hoạt động theo mô hình Tập đoàn kinh tế ở Việt Nam. Luận án tiến sĩ “Hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam”, năm 2008 của tác giả Trần Thị Minh Phương.
10 Luận án tổng hợp và hệ thống các vấn đề lý luận cơ bản về hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính trong ngành dịch vụ nói chung và ngành Hàng không nói riêng. Trên cơ sở đó, luận án góp phần phát triển lý thuyết phân tích tài chính trong nền kinh tế thị trường. Luận án phân tích đặc điểm kinh doanh của Tổng công ty Hàng không Việt Nam và ảnh hưởng của nó đến hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính, xem xét và đánh giá thực trạng hệ thống chỉ tiêu tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam, qua đó nhận biết các ưu điểm và các nhược điểm của hệ thống, xây dựng hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính phù hợp cũng như các điều kiện cơ bản để áp dụng hệ thống này tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam, tạo cơ sở để phân tích tài chính thực sự trở thành một công cụ quan trọng của nhà quản lý cũng như các đối tượng quan tâm đến hoạt động của Tổng công ty. Qua đó, luận án hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính tại Tổng công ty Hàng không Việt Nam. Để hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính có thể áp dụng tốt luận án trình bày việc hoàn thiện phương pháp phân tích, cơ sở dữ liệu phục vụ cho phân tích và hoàn thiện tổ chức công tác phân tích. Bên cạnh đó, luận án cũng đưa ra các điều kiện nhằm hoàn thiện hệ thống chỉ tiêu phân tích tài chính. Luận án tiến sĩ ‟Đổi mới cơ chế quản lý vốn và tài sản đối với các Tổng công ty 91 phát triển theo mô hình Tập đoàn kinh doanh ở Việt Nam”, năm 2006 của tác giả Nguyễn Xuân Nam. Nội dung chủ yếu của luận án là làm rõ quá trình hình thành, mô hình, đánh giá thực trạng của cơ chế quản lý vốn và tài sản hiện nay của các Tổng công ty 91, đưa ra được những ưu điểm và tồn tại của cơ chế quản lý vốn và tài sản của các Tổng công ty 91 ở Việt Nam hiện nay. Đề xuất đổi mới cơ chế quản lý vốn và tài sản của các Tổng công ty 91 ở Việt Nam hiện nay phù hợp với định hướng phát triển các Tổng công ty 91 thành các Tập đoàn kinh doanh.