HEN PHẾ QUẢN
(Kỳ 8)
d/ Thể Thận hư:
* Thận dương hư: Hơi thở ngắn, gấp, khi vận động càng tăng hồi hộp, ho ra
đờm có bọt, đau lưng mỏi gối, hoa mắt, chóng mặt, ù tai, sợ lạnh. Sắc mặt trắng
bệch, nước tiểu trong dài, tiểu nhiều lần, lưỡi nhạt, mạch trầm tế vô lực.
* Thận âm hư: Hồi hộp, đầu váng, mắt hoa, ù tai, miệng khô, họng khô,
lòng bàn tay chân nóng, nước tiểu vàng, đại tiện táo, lưỡi đỏ khô, ít rêu hoặc
không rêu, mạch tế sác.
Phép trị:
+ Thận dương hư: Ôn thận nạp khí.
* Bài thuốc Kim quỹ thận khí hoàn gồm Can địa hoàng 20g, Đơn bì 7g,
Hoài sơn 10g, Quế chi 4g, Trạch tả 7g, Phụ tử 4g, Phục linh 7g, Sơn thù 10g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc Tác dụng Y học cổ truyền Vai trò
Phụ tử Bổ hỏa trợ dương, trục hàn tà Quân
Quế chi Ôn kinh, thông mạch, tán hàn Quân
Can địa
hoàng Bổ thận, dưỡng âm, bổ huyết Quân
Hoài sơn Bổ phế thận, sinh tân chỉ khát Thần
Sơn thù Ôn bổ Can Thận Thần
Đơn bì Thanh huyết nhiệt Tá
Phục linh Lợi thủy thẩm thấp, bổ tỳ, định tâm Tá
Trạch tả Thanh tả thấp nhiệt Tá
+ Thận âm hư: Tư âm bổ thận.
* Bài thuốc Tả quy ẩm gồm Thục địa 20g, Phục linh 10g, Sơn thù 10g,
Hoài sơn 10g, Kỷ tử 10g, Cam thảo 6g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc Tác dụng Y học cổ truyền Vai trò
Thục địa Bổ thận, bổ huyết Quân
Câu kỷ tử Nhuận Phế, bổ thận Quân
Sơn thù Ôn bổ can thận, sáp tinh, chỉ hãn Thần
Phục linh Lợi thủy thẩm thấp, bổ tỳ, định tâm Tá
Hoài sơn Bổ phế thận, sinh tân, chỉ khát Thần
Chích thảo Ôn bổ tỳ vị, điều hòa các vị thuốc Sứ
* Bài Lục vị gia giảm gọi là Bát tiên thang gồm Thục địa 16g, Trạch tả 8g,
Hoài sơn 12g, Đơn bì 8g, Sơn thù 8g, Ngũ vị tử 8g, Phục linh 8g, Mạch môn 8g.
Phân tích bài thuốc:
Vị thuốc Tác dụng Y học cổ truyền Vai trò
Thục địa Tư âm, bổ thận Quân
Hoài sơn Bổ tỳ cố thận, sinh tân chỉ khát Quân
Đơn bì Thanh huyết nhiệt Tá
Phục linh Lợi thủy, thẩm thấp, kiện tỳ Thần
Trạch tả Thanh tả thấp nhiệt Tá
Mạch môn Thanh tâm, nhuận phế, chỉ khái Tá
Ngũ vị tử Liễm phế, chỉ khái, sáp tinh, ích thận, sinh
tân Tá
Sơn thù Ôn bổ can thận, sáp tinh chỉ hãn Thần
* Châm cứu:
- Thận dương hư: Quan nguyên, Khí hải, Thận du, Mệnh môn, Phế du,
Chiên trung.
- Thận âm hư: Châm bổ các huyệt trên và thêm Tam âm giao, Thái khê.
(Bài giảng Bệnh học và điều trị - Tập 3. Bộ môn YHCT. Trường ĐHYD TP
Hồ Chí Minh)