Hình tượng con người trong chạm khắc nổi đinh làng Việt Nam cuối thế kỉ XVII
1
Lê Trường Bảo
HÌNH TƯỢNG CON NGƯỜI TRONG
CHẠM KHẮC NỔI ĐÌNH LÀNG VIỆT NAM THẾ KỈ 17
MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU ................................................................................................. 3
1. Lý do chọn đề tài ........................................................................................... 3
2. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 3
4. Phương pháp nghiên cứu ................................................................................. 3
5. Dự kiến những đóng góp của đề tài ................................................................. 3
6. Bố cục của đề tài. ............................................................................................ 4
PHẦN NỘI DUNG
Chương 1: KHÁI QUÁT ĐÌNH LÀNG
I. Đình làng trong Văn hóa cuả người Việt Nam ................................................ 4
1. Vai trò của đình làng .............................................................................. 4
2. Kết cấu đình làng .................................................................................. 4
Chương 2: HÌNH TƯỢNG CON NGƯỜI TRONG CHẠM NỔI ĐÌNH LÀNG VIỆT
NAM THẾ KỈ XVII
I. Hình tượng con người mang yếu tố thần thoại
1.Hình tượng vũ nữ thiên thần …………………………………………………..5
2.Hình tượng tiên nữ cưỡi rồng phượng………………………………...6
Hình tượng con người trong chạm khắc nổi đinh làng Việt Nam cuối thế kỉ XVII
2
Lê Trường Bảo
II. Hình tượng con người phản ánh xã hội đương thời
1. Cảnh đấu vật ………...………………………………………………………7
2. Chuốc rượu……………………………………………………….7
3. Đánh cờ……………………………………………………………7
4. Chèo thuyền…………………………………………………....…8
5. Nam nữ tình tự……………………………….......……………….8
Chương 3: SỰ ĐỘC ĐÁO CỦA NGHỆ THUẬT CHẠM KHẮC NỔI ĐÌNH LÀNG
1. Tính khái quát cao……………………………………………….8
2. Giàu tính nhân bản……………….....…………………………...9
3. Giá trị nghệ thuật của chạm khắc nổi đình làng thế kỉ XVI…….9
KẾT LUẬN …………………………………………………………........10
TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………........……………..11
PHỤ LỤC................................................................................................12
Hình tượng con người trong chạm khắc nổi đinh làng Việt Nam cuối thế kỉ XVII
3
Lê Trường Bảo
PHẦN MỞ ĐẦU
LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Nói đến Nghệ thuật chạm khắc trang trí Đình làng là những tác phẩm của nghệ
nhân nông dân Bắc Bộ. Nghệ thuật của họ xuất phát từ đời sống và cái nhìn có tính bản
năng thuần phác của người nông dân. “Nó được sản sinh trong khoảng khắc lịch sử mà
tinh thần dân tộc vùng dậy tưng bừng nhất, mà nền văn nghệ dân gian thắng thế nhất”.
Người nghệ nhân với kỹ thuật chạm khắc điêu luyện và người nghệ sĩ với sự tự do trong
tưởng tượng, phản ánh, bộc lộ cái cảm tự thân về hiện thực, bằng bất kỳ thủ pháp nào
mà họ cho là phù hợp. Nhiều thủ pháp tạo hình được sử dụng để sáng tạo ra các bức
chạm khắc, thể hiện cái nhìn hồn nhiên, mộc mạc, hóm hỉnh, đầy sức sống như cái nhìn
của trẻ thơ .
Qua những bức chạm của đình làng Việt thế kỷ XVII rất nhiều mặt của đời sống
xã hội được thể hiện qua những tác phẩm như: “đấu vật”, “đánh cờ”..và qua đó nói lên
bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam.
2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đây là đề tài đã được nhiều nhà Văn hóa học, Dân tộc học, Xã hội học đã và đang
nghiên cứu và có khá nhiều ý kiến, quan niệm khác nhau nhưng điểm chung nhất của
đề tài này là việc tìm hiểu và giữ gìn và phát huy truyền thống, bản sắc, văn hóa dân tộc
Việt Nam
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Mục đích em muốn tìm hiểu thêm về Giá trị nghệ thuật trong Nghệ thuật chạm
khắc nổi Đình làng Việt Nam
4. Phương pháp nghiên cứu, phương pháp đọc tài liệu, phương pháp quan sát,
phương pháp phân tích, phương pháp so sánh, phương pháp tổng kết kinh
nghiệm.
Hình tượng con người trong chạm khắc nổi đinh làng Việt Nam cuối thế kỉ XVII
4
Lê Trường Bảo
5. Dự kiến những đóng góp của đề tài
Mong có sự đóng góp thêm ý kiến để em có thể hiểu sâu sắc hơn về bản sắc văn
hóa qua những giá trị nghệ thuật độc đáo của nghệ thuật chạm khắc trang trí nói chung
và nghệ thuật chạm khắc nổi Đình làng thế kỉ XVII
6. Bố cục của đề tài:
Ngoài phần mục lục, tài liệu tham khảo và phụ lục thì còn có chương 1 và chương 2,
chương 3
NỘI DUNG
Chương 1: KHÁI QUÁT ĐÌNH LÀNG
I. Đình làng trong Văn hóa cuả người Việt Nam
1. Vai trò của Đình làng
Mỗi làng Việt Nam đều có một ngôi đình. Đình là nơi thờ thần Thành hoàng của
làng. Thần Thành hoàng thường là những bậc anh hùng có công dựng nước, giữ nước;
hoặc một thần sông, thần núi mang tính huyền thoại như giúp dân trị thuỷ, trừ khử yêu
quái, đem lại cuộc sống yên lành cho mọi người, mọi nhà.
Đình vừa là nhà, vừa là nơi thờ cúng, vừa là nơi hội họp của dân làng, là ngôi nhà
công cộng của mỗi cộng đồng cư dân nông nghiệp làng xã. Mọi tập tục, văn hoá, nếp
sống của làng thường được định ra ở đây, có tên gọi là Hương ước, một thứ luật lệ dưới
luật, nhưng không kém phần nghiêm ngặt với các thành viên của làng.
2. Kết cấu đình làng:
2.1. Kiến trúc đình làng theo kiểu “Vì kèo” có sàn gỗ, hoặc nền đất lát gạch với
những hàng cột lim to khoẻ, vững chãi.
Hình tượng con người trong chạm khắc nổi đinh làng Việt Nam cuối thế kỉ XVII
5
Lê Trường Bảo
2.2. Phân bố các gian của đình thường là 3 gian, hoặc 5 gian, tuỳ theo khả năng làng
to nhỏ, giàu nghèo.
- Mái đình lợp ngói có độ dốc vừa phải. Bốn góc mái thường có đầu đao uốn cong
mềm mại vút lên như cánh chim bay. Hoặc theo kiểu “mái dốc – hai đầu đốc” có hoặc
không có cánh gà nhô lên.
- Bờ nóc của đình thường được trang trí một dải dài hoa văn chạm nổi hoặc chạm
thủng chạy suốt là hoa chanh, hay hoa thị. Bờ nóc thường đắp đôi rồng chầu nguyệt
(hoặc chầu mặt trời).
- Tường bao xây bằng gạch trần nung già “da vải” mạch bắt vữa, hoặc trát vữa
(còn gọi là hồ áo), quét vôi trắng.
- Trước ngôi đình thường có giếng nước hoặc hồ nước - ao làng - theo thuyết
phong thủy âm dương hoà hợp.
- Hồ thường thả sen, hay súng, tới mùa hương hoa toả thơm mát dịu.
- Nằm trong khuôn viên kiến trúc còn có tam quan - cổng đình, có mái lợp ngói
hoặc là bốn trụ có trang trí kiến trúc đứng lộ thiên.
Chương 2: HÌNH TƯỢNG CON NGƯỜI TRONG CHẠM NỔI ĐÌNH LÀNG
KHOẢNG CUỐI THẾ KỈ XVII
I. Hình tượng con người mang yếu tố thần thoại:
Cuối thế kỷ XVII là giai đoạn phát triển đỉnh cao của Nghệ thuật Điêu khắc, kiến
trúc đình làng Việt và nhiều ngôi đình nổi tiếng xuất hiện trong giai đoạn này như: đình
So, đình Chu Quyến (Hà Tây), đình Kiến Bá (Hải Phòng), đình Diềm (Bắc Ninh )
Đi liền với những công trình kiến trúc công cộng làng xã là sự phát triển đến đỉnh
cao của nghệ thuật điêu khắc dân gian, góp phần tạo nên giá trị độc đáo của kiến trúc
đình làng thế kỷ XVII. Trong điêu khắc trang trí trên kiến trúc đình làng giai đoạn này,
hình tượng con người nổi lên như một hình ảnh trung tâm, một điểm nhấn độc đáo.
1. Hình tượng vũ nữ thiên thần: