Tuyển tập Hội nghị Khoa học thường niên năm 2024. ISBN: 978-604-82-8175-5
241
HIỆU QUẢ CHỐNG NGẬP CỦA CÔNG TRÌNH CỐNG CÁI KHẾ
ĐỐI VỚI KHU VỰC TRUNG TÂM TP. CẦN THƠ
Lê Xuân Bảo1, Nguyễn Thị Hà2
1Trường Đại học Thủy lợi, email: lexuanbao@tlu.edu.vn
2Viện Thủy Lợi và Môi trường, email: nguyenha84@iwer.vn
Trong những năm gần đây, ngập đô thị
xảy ra thường xuyên tại thành phố Cần Thơ -
đây là kết quả của sự kết hợp giữa các yếu tố
tự nhiên và nhân tạo như mưa lũ, triều cường,
hệ thống thoát nước và phát triển nhanh của
đô thị. Để giải quyết triệt để vấn đề này, cần
có các biện pháp đồng bộ từ quy hoạch đô thị
đến nâng cấp hệ thống thoát nước, cống ngăn
triều, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến
đổi khí hậu. Bài viết tập trung phân tích một
số nguyên nhân chính gây ngập thành phố,
giới thiệu giải pháp công trình và hiệu quả
công trình cống Cái Khế chống ngập, bảo vệ
vùng trung tâm thành phố.
1. NGẬP LỤT THÀNH PHỐ CẦN THƠ
Là đô thị ven sông nằm ở trung tâm Đồng
bằng sông Cửu Long, Thành phố Cần Thơ dễ
bị tổn thương trước những rủi ro ngập do lũ,
triều cường và mưa lớn. Biến đổi khí hậu và
tiến trình đô thị hoá, năng lực quản lý hạn
chế là cũng là những lý do làm giai tăng mức
độ ngập lụt. Nghiên cứu của nhóm tác giả
Nguyễn Phùng [2], đã chỉ ra rằng ngập tại
Cần Thơ là do lượng mưa lớn tập trung trong
thời gian ngắn gây nên. Tuy nhiên, trong
nghiên cứu của Hương và Pathirana [3] lại
kết luận rằng ngập tại Cần Thơ là do sự kết
hợp của triều cường và đô thị hoá. Nghiên
cứu của Garchagen [4] cho rằng ngập ở Cần
Thơ là mối quan hệ giữa triều cường, nước
thượng nguồn và lượng mưa, và kể cả do sụt
lún đất, và quy hoạch thượng nguồn. Tuy
nhiên, trong khảo sát thực tế 9 - 10 /2019 tại
hai quận Ninh Kiều và Ô Môn, kết quả cho
thấy rằng hiện tượng ngập lụt trong thành
phố là sự tương tác các yếu tố vị trí, đô thị
hoá hay quy hoạch địa phương, quy hoạch
ngành và vùng, biến đổi khí hậu, triều cường
và hiện tượng sụt lún. Theo số liệu thống kê
thực tế [1] từ năm 2000-2022, nội ô Cần Thơ
chia làm hai vùng ngập (Hình 1): (i) Vùng
ngập lụt thuộc khu vực phía Bắc Cần Thơ (từ
Vĩnh Thạnh xuống Thốt Nốt đến phía Bắc Ô
Môn) đây là vùng ngập lụt từ thượng nguồn
đỗ về; (ii) Vùng ngập triều thuộc khu vực
phía Nam Cần Thơ (từ quận Ô Môn xuống
Bình Thủy, Ninh Kiều, đến Cái Răng) đây là
vùng ngập do triều cường. Các quận Ninh
Kiều, Bình Thuỷ và Cái Răng khi có lũ lớn,
triều cường và mưa lớn thì vùng có cao độ
thấp thường ngập 0,3 - 0,5 m, thời gian ngập
từ 2 - 3 giờ đến 12 giờ, đặc biệt có nơi kéo
dài đến 2 - 3 ngày.
Hình 1. Phân vùng ngập thành phố Cần Thơ
Như vậy, ngập lụt ở Cần Thơ là kết quả
của sự kết hợp giữa các yếu tố tự nhiên và
nhân tạo. Vì vậy, để giải quyết triệt để vấn đề
này, cần có các biện pháp đồng bộ từ quy
hoạch đô thị đến nâng cấp hệ thống thoát
nước, bảo vệ môi trường và ứng phó với biến
đổi khí hậu.
